zondag 26 augustus 2018

Kindertjes

Uw kinderen zijn niet uw kinderen. Ze zijn de zoons en dochters van het verlangen van het leven naar voortzetting van zichzelf. Ze kwamen door u maar niet van u. En hoewel ze bij u zijn, behoren ze niet tot u.
- Kahlil Gibran

Mijn lief en ik hebben beide een brief voor onze tweede volwassen dochter geschreven. Aan de vooravond van haar achttiende verjaardag. De brieven worden afgedrukt in haar bijzondere fotoalbum met een bloemlezing uit haar foto’s tot nu toe. We lezen op een avond elkaars brief en we zien dat we hetzelfde aspect uitgelicht hebben. Namelijk haar schuchterheid. Als peuter en kleuter, en eigenlijk ook vele jaren daarna was ze érg verlegen. Ze hing aan mijn rokken. Of dat op kinderpartijtjes was, of tijdens het overblijven in de klas van haar zus, of wennen op de basisschool. Het ging haar allemaal niet makkelijk af. Bij zwemles moest ze om de zoveel weken naar een nieuw badje met een nieuwe zwemleraar. Drama’s! Ze wilde niet verzamelen bij de zwemleraar en ze wilde niet het water in. Haar expat jaren overseas, die vanwege haar gêne op het eerste oog misschien niet een logische stap waren voor haar, pakten uiteindelijk heel goed uit. Zo werd ze gedwongen nieuwe vrienden te maken en aansluiting te zoeken in haar nieuw klas in een nieuw land. Vandaag de dag is ze een kei in nieuwe vrienden maken en ook in het onderhouden van vriendschappen. Of die vrienden nu hier in Breda zijn of aan de andere kant van de wereld. Wij voelen trots. Zij voelt dankbaarheid wanneer we het er over hebben. We duwden haar destijds uit haar comfort zone met onze expat avonturen en zij groeide daar enorm van. Destijds in Breda, op de Montessorischool, had ze een uitslag van de CITO toets die ver onder haar niveau lag. Toen was dat schooladvies bindend, ook al vond haar juf dat ze op de toets erg ondermaats gepresteerd had. Haar redding was onze verhuizing naar Mexico. Ze kwam daar op een Amerikaanse middelbare school en deed het daar fantastisch. Na drie jaar kwamen we terug en hebben we haar de internationale opleiding laten afronden. Nu heeft ze net de introductieweek afgerond op een internationale universiteit in Middelburg. Veel nieuwe mensen leren kennen. Geen onzekerheid meer. Samen avondeten maken. Elkaar helpen verhuizen en elkaars kamer bewonderen op campus. Ze is een ster in contacten leggen. Ze heeft een enorme antenne voor andermans gemoedstoestand. Ze heeft nog vaak het idee dat iedereen naar haar kijkt en op haar let, maar ze kan het tegenwoordig best goed afschermen. Vaak heeft ze juist veel baat bij haar XL antenne. Ik heb met heel veel vreugde en bezinning door foto’s van haar jonge jaren gelopen om het album samen te stellen. Afgelopen weekend vierden we haar verjaardag met een etentje bij een Japans restaurant. Ook een gezellig tuinfeest in onze achtertuin met haar internationale vrienden. We hadden een bedoeïenentent gemaakt. Met heel erg veel gezellige kaarsjes en bonte kussens op houten banken. Daarna gingen ze stappen in een dancing, waar ze eindelijk op haar achttiende binnen mocht! Een vriendinnetje had de DJ ingefluisterd en zo stond ze daar in het midden op de dansvloer terwijl ze door iedereen toegezongen werd. Haar hartsvriendin van de lagere school was er toevallig ook en kwam haar feliciteren. Ze staat nog steeds niet graag in de spotlights maar ze heeft een weg gevonden om er mee om te gaan. We kunnen haar handje niet meer vasthouden. We hebben haar de weg gewezen en haar het vertrouwen geschonken dat ze het nu alleen kan. Kleine meisjes worden groot.

Op zondag rijden we tóch nog maar een keer naar haar nieuwe woonplaats. Ze heeft tassen vol cadeaus en bovendien heeft ze haar reisproduct nog niet aan haar OV kaart gekoppeld. Het is een heerlijk warme zondag en ik ben nieuwsgierig van welk strand zij nou acht kilometer vandaan woont. Eerst zetten we de tassen boven en hangt papa nog even twee boekenplanken en twee spiegels op. Ook nog een haakje voor de huissleutels en een grote fotolijst met een verzameling foto’s. Ik lak even snel de twee keukenplanken die vorige week gemonteerd zijn zodat ze waterproof zijn. Dit zijn de leukste momentjes. Het afronden van details. De leesboeken op de planken zetten, haar sleutel bij de voordeur hangen en haar kookboeken op de keukenplank plaatsen. Van mijn zus kreeg ze heel toepasselijk hét Margriet Kookboek uit de zeventiger jaren. Toen ik in Amsterdam op mezelf ging wonen kreeg ik er een van mijn moeder uit de tachtiger jaren. Het is nog steeds een fantastisch kookboek voor beginners. Hoe kook je een ei of aardappelen? Hoe maak je een tosti, of hoe dek je de tafel voor een etentje met vrienden? Toen mijn moeder overleed kreeg mijn zus het uitgewoonde Margriet kookboek van mijn moeder. Hoe toepasselijk dat juist mijn zus haar dit kookboek schenkt! Mijn plan is er nog één voor onze oudste dochter te scoren als ze terug uit Korea verhuist. Een kookboek dat generaties lang in onze familie meegaat. Na de klusjes zijn we gauw naar het strand van Dishoek gereden en daar op blote voeten een heerlijke strandwandeling gemaakt door het lauwe zeewater. Dochterlief pakt onderweg wat schelpen op. We zien wat kwalletjes op het strand liggen en maken dolle foto’s in het water. Ik voel me zo tevreden. Dochter woont op fietsafstand van het strand. Het stikt er van de mini- en familiecampings in de buurt. Ik mijmer over weekendjes in Middelburg. Jongste zusje logeert dan bij middelste zus op de slaapbank. Mijn lief en ik slapen in onze antieke kampeerbus op een campinkje. We brengen dan veel tijd door op het strand met onze dochters. We eten daar op het strand. We laden zodoende op. De zeewind waait deze middag flink door mijn haren. Mijn blote voeten weken in het halfwarme zeewater van de Noordzee. Ik zie mijn lief met zijn verwaaide bos krullen, tussen de meiden in, langs de kustlijn lopen. Ik voel me heerlijk hier. Aan de Zeeuwse kust. We gaan eerst lekker eten bij een strandpaviljoen voordat we één dochter vlakbij afzetten en met één dochter achterin de auto naar Brabant rijden.

zondag 19 augustus 2018

Afscheid

I do not say goodbye. I believe that's one of the bullshitiest words ever invented. It's not like you're given the choice to say bad-bye, or awful-bye, or couldn't-care-less-about-you-bye. Everytime you leave, it's supposed to be a good one.
― John Green

Met een volgeladen oude Volvo en een stampvol geladen hippiebus mét een fiets achterop rijden vier zongebruinde gezinsleden naar het Zeeuwse Middelburg. Precies één nachtje thuis geslapen en hup…verhuizen! We hebben geen idee wat ons te wachten staat. Eenmaal aangekomen bij de studentenflat blijken veel studenten in en uit te verhuizen. Overal meubels bij de voordeur die weg mogen, steekkarretjes, een illegaal boodschappenwagentje en op de stoep geparkeerde gehuurde bestelbusjes. De liften worden steeds vast gehouden om ze zo vol mogelijk te proppen. Het lege appartementje (het is écht geen studentenkamertje te noemen) ziet er er goed uit. De badkamer is buiten proportie groot, een klein en onhandig keukentje en een raam over de hele lengte met geweldig uitzicht over het stadje en het Zeeuwse platteland. Het strand, acht kilometer verderop, is net niet te zien. Als je later beter kijkt zie je dat alle muren gewit moeten worden, het keukentje wat uitgebouwd moet worden en de doucheruimte (voor invaliden) teveel ruimte inneemt. Werk aan de winkel. De rollers, kwasten, schoonmaakspullen en emmers latex worden naar boven gesjouwd en aan de slag. Tijdens het witten hoor ik de zeemeeuwen buiten krijsen. Eind van de middag kunnen we niks meer doen en rijden we naar IKEA in Breda. Een matras, een kledingkast, beddengoed en veel leuke details. Meteen gegeten daar. Wederom met een volgeladen stationwagon rijden we naar ons huis. Snel gordijnen en nieuw beddengoed wassen. Op zondagochtend rijden we weer naar het christelijke Middelburg waar we de bewoners in hun zondagse kleding naar de kerk zien gaan. De buurtsuper en bakkertjes blijken gesloten op zondag… Manlief zet op de gang uren lang een kledingkast in elkaar, bouwt de keuken uit tot een volwaardig IKEA-keukentje met een prachtige plank, een verlenging van het aanrecht en een nieuwe combi-oven en elektrische kookplaat. We ruimen alles leuk in. Studente in spé zelf is met nieuwe medebewoners boodschappen gaan doen en koken. Jongste dochter en ik plakken heel geduldig een enorme raamsticker naast de voordeur, maken nóg eens schoon en ruimen op terwijl mijn eega op de valreep een douchestang met gordijn ophangt. Halverwege de avond vertrekken we zonder avondeten, moe maar voldaan naar huis. Een auto volgestouwd met lege IKEA dozen, teilen, lege verfemmers en plastic afval. Eind van de avond krijgen we een bericht van middelste dochter. Ze is weer ‘thuis’ en voelt zich verschrikkelijk alleen. Ze is heel tevreden met opgeknapt appartementje, maar wil er liever niet zijn… Ik herken dat gevoel heel goed. Toen ik vanuit mijn ouderlijk huis verhuisde naar een geweldig benedenhuis in Amsterdam, samen met mijn vriendje, had ik ook zo’n heimwee naar thuis. Er was totaal geen reden voor, maar het is een vervelend buikgevoel.

Eerst halen we in Voorburg de moeder van T. op. Er doet een hele leuke vrouw stijlvol in ’t zwart gekleed open en nodigt ons uit binnen te komen. Ze eet nog even wat voor ontbijt en ik zit in haar tuin met mijn client die graag een sigaret wil roken. We gaan zo op weg naar de begrafenis van de broer van mijn client. En dat is tegelijkertijd T. zijn vader. Ik schrijf de naam van T. niet voluit in verband met zijn privacy en die van zijn vrouw. T. is namelijk een heel bekende, goed uitziende acteur in Nederlandse televisieseries zoals Nieuwe buren, Divorce, Flikken Maastricht en de film Hartenstrijd. Ik ontmoet hem op de parkeerplaats van de uitvaartorganisatie. Hij schudt mijn hand, ik condoleer hem en als we naar binnen lopen wijst hij mij erop dat mijn deur van de Volvo niet goed dicht zit. Zijn vrouw is ook een bekende actrice én zangeres. Een heel knappe vrouw. Wanneer ik haar hand schud zegt ze dat het fijn is dat ik mijn client hiermee wil helpen. Ze zal tijdens het afscheid een prachtig Franstalig lied zingen. Mijn client gaat achter zijn rollator afscheid nemen van zijn broer in een gesloten kamer en ik wacht rustig op de gang. Ik zie mensen elkaar condoleren en vang hier en daar wat gesprekjes op. Ik houd ervan om mensen te bekijken op een afstand. Stalking noemen mijn kinderen dat. Ik krijg een kopje thee aangereikt en daarna lopen we (ik achter de rolstoel met mijn client) naar de zaal waar het afscheid zal plaats vinden. Er zijn wel zeven sprekers. Veel collega’s van client’s broer. Broer heeft meegewerkt aan het ontwerpen van wetten die met echtscheiding te maken hebben. Hij heeft ook een ridderorde mogen ontvangen. De speech van zijn zoon is emotioneel. Vooral de leegte die T. voelde in de relatie met zijn vader kan hij heel goed verwoorden in zijn lange speech. Iedereen voelde het in z’n lijf. Ik houd het niet droog. Ik zie iedereen om me heen tranen van zijn wangen vegen, voel me er ongemakkelijk bij. Ondanks dat ik achterin tegen een muur probeer onzichtbaar te zijn, ben ik een ongenodigde aanwezige in deze zaal. Ik ken T. alleen van televisie en sta hier te huilen! Mijn client leest een Joods gebed op en vertelt een leuke anekdote die een lach oproept. We luisteren naar een mooi live Bach optreden van een fluitist. Wanneer het einde van het afscheid nadert schiet ik de achterdeur uit en loop naar het toilet. Mijn ogen drogen en daarna de rolstoel die ik buiten heb geparkeerd ophalen om buiten klaar te staan om met mijn client naar het graf te rijden. Omdat ik bij de openslaande deuren sta te wachten sta ik voor mijn gevoel te intiem dichtbij de familieleden die met de gedragen kist naar buiten lopen. De rolstoel blijkt ook nog niet veel later een lekke band te hebben! Met client’s dochter wisselen we hem snel om voor een goede rolstoel. Uit alles blijkt dat we afscheid nemen van een markant man. Met een énorme liefde voor boeken. Alle zeven sprekers hebben het over zijn liefde voor boeken. Als we terug lopen staat er een tafel vol met ingepakte boeken in de hal. We worden uitgenodigd allemaal een boek mee te nemen. In de auto valt mijn client na een korte terugblik op het afscheid knikkebollend in slaap. Net voor Breda wordt hij wakker. Hij bedankt mij, maar ik bedank hém dat ik zo’n mooi afscheid van zijn broer mocht bijwonen.

zondag 12 augustus 2018

Soča rivier

Lucid daughter of the mountains
Graceful in all your natural beauty
In keeping clearness of your depths
Untouched by wrath of darkest storms

- Simon Gregorcic (about Soča river)

Ik werd aangetrokken door de grote, gladde zwerfkeien in de snelstromende rivier. Op de nieuwe camping - die aan de prachtig blauwe Soča rivier ligt – gingen we na het opzetten van het kleine bijzettentje en het keukentje, bij de rivier kijken. Eerder reden we met de kampeerbus door de Tolmin gorge in het Triglav National Park wat al een feestje was. Manlief en kinderen liepen na een eerste blik op de rivier eigenlijk meteen door naar het terras voor een ijskoude cola. Ik deed daarentegen mijn korte broekje uit en legde hem op een steen. Mijn slippertjes ernaast. Ik legde mijn waterfles onderwater vast tussen een paar stenen. Ik ging in mijn bikini en op blote voetjes door het ijskoude, hard stromende water naar een grote riviersteen. Ik liet mijn voeten in het water bungelen. Het was ijskoud, maar dat kon me niet schelen. Ik zat met mijn voeten in de felblauwe rivier. Mijn blik gericht op de opdoemende Julische Alpen. Majestueuze reuzen van bergen. Op sommige schaduwplekjes lag zelfs nog sneeuw. De hemel was net zo blauw als het water. De zon scheen fel naar beneden. Ik las mijn boek. Toch bleef ik maar om me heen kijken. En luisteren. Het gekabbel van het water. In de verte de stemmen van vrolijke kinderen die een dammetje in het water bouwden van stenen of zich op een opgeblazen krokodil of band mee lieten voeren door de stroming van het water. Ik ontspande helemaal.

Ik kan bijna geen stap meer zetten. Ik voel tranen opkomen van zelfmedelijden. Ik zet voet voor voet. Tergend traag. Ik voel bij elke stap de scherpe nageltjes in mijn tenen ernaast snijden. Ik voel voeten vol pijnlijke blaren. Blaren op mijn tenen, onder mijn enkel... Ik draag mijn hoge Palladiums eigenlijk alleen tijdens reizen zoals nu. Al in het begin van de Soča trail stap ik naast een riviersteen in het water en zijn mijn schoenen kletsnat. Zevenenhalf uur lang, eenentwintig-en-een-halve kilometer lang!, loop ik met natte sokken in natte schoenen die ik te weinig draag. Blaren dus. Via een hangende loopbrug over de Soča rivier komen we uiteindelijk aan op de camping. Ik ga meteen zitten op het eerste gras dat ik zie. Uit die pijnlijke schoenen! Mijn lief loopt ondertussen flink door naar de kampeerbus en vult onze afwasteil met koud water en een scheut geurende Weleda duindoorn wasgel. Ik kom op blote voeten op een slakkengangetje aan strompelen. Ik plof met een heel diepe zucht op een stoel en steek één voor één mijn zeer pijnlijke voeten in de teil. Onderweg had mijn eega al zo lief gezegd dat hij me zou dragen als hij dat kon. Hij stelde zelfs voor, toen we twee kilometer van de camping waren, om ons vouwfietsje voor me te halen. Dat is echter levensgevaarlijk op de slingerende autoweg zonder fietspad. Een gebaar van echte liefde vind ik. Ook liep hij alle eenentwintig-en-een-halve kilometer met vierenhalve liter water op z’n rug die we elke keer opnieuw bijvulden in de frisse stroompjes van de Soča rivier. Het Soča trail idee ontstond bij de receptie van de camping toen we een wandelkaart kregen van de Soča trail en de timetable van de bus die ons bij het beginpunt zou afzetten. Het is een zeer avontuurlijk pad met diverse enge, hangende loopbruggen over de rivier. Kilometers wandelpad door het schaduwrijke bos naast de blauwe rivier met versnellingen. Prachtige kiezelstrandjes met felblauwe zwempoeltjes waar we het water in gingen. Best leuk. Helaas bestaan de paden ook uit oude boomwortels die hoog boven het pad uitsteken. Zóveel wortels dat je je voet nauwelijks gestrekt neer kunt zetten waardoor je na een paar kilometer helemaal horrendol wordt van die boomwortels! Ik riep gefrustreerd uit dat ik vannacht in mijn dromen wat boomwortels zou vermoorden. Eenmaal gedoucht en een beetje uitgerust bij een kop tomatensoep kwamen we al lachend tot de conclusie dat het niet anders kan dan dat soča ‘boomwortel’ betekent in het Sloveens!

Soča – 7 augustus 2018

donderdag 9 augustus 2018

Go with the flow

Don’t tell me how educated you are, tell me how much you traveled.
- Mohammed

Onderweg in de taxi naar het busstation wordt de chauffeur gebeld. “Hebben jullie een tas laten staan?” vraagt hij vervolgens aan ons. “Nee hoor” zeggen we alle vier in koor en dan bedenk ik me dat ik mijn fototas op het muurtje heb laten staan. We waren met de taxi in aller ijl onderweg naar de bus, omdat er op zaterdag kennelijk nauwelijks treinen rijden naar de hoofdstad. Nu mijn tas eerst opgehaald moet worden gaan we vast onze bus missen en ook deze rijdt maar een paar keer per dag. Wat een domper! De chauffeur Dario doet echter z’n uiterste best op de bochtige bergweg en ondanks dat hij nog een aanvarinkje krijgt met een andere bestuurder levert hij ons op tijd af op het station. We zien nog wel hoe we weer terug komen, want zijn dienst stopt om vijf uur en zijn enige collega op de taxi is vreemd genoeg alleen per e-mail bereikbaar. Een uurtje later staan we in Ljubljana. Eerst willen we naar het eeuwenoude kasteel op de top van de heuvel. Bezweet en moe komen we aan. Er is een beneveld terras waar we op adem komen met koude limonade. De rondleiding valt ons tegen. De hoge uitkijktoren, die met een enge wenteltrap bereikbaar is, is wel de moeite waard. Naar beneden lopen is veel makkelijker en voor we het weten zitten we weer op een gezellig terras aan de rivier Ljubljanica. De sfeer in dit piepkleine hoofdstadje is heel provinciaal en relaxt. We gaan een uurtje lezen op een bankje in de schaduw van een groen stadspark. Wanneer we daar met een dreigende steen weg gejaagd worden door twee zwervers (het is namelijk hún bankje) slenteren we het stadsgedruis weer in. Allereerst lopen we naar de lekkerste ijssalon Romantika waar we op het terras, in de schaduw van grote oude bomen, perfect uitzicht op het kasteel hebben. We slenteren over de gezellige boulevard naast de rivier en lopen tegen een heel leuke groep muzikanten aan. Ze komen elk uit een ander land maar spelen samen met zoveel plezier. Op blote voeten zingt de Braziliaanse de sterren van de hemel. Er vormt zich een flinke groep met luisteraars om ze heen en wij blijven ook een tijd in de schaduw luisteren. Op een stuk karton vragen ze om een plekje om hun tentjes op te zetten. Gezellig om deze groep zigeuners op bezoek te krijgen! De treinreis terug gaat door de bergen met veel bochten. Ik voel me alsof ik in een aflevering van de documentaire over werelds mooiste treinreizen zit. In de trein stuurt manlief een mail naar de taxichauffeur en hij reageert zowaar heel snel. Netjes staat hij ons op het oude stationnetje op te wachten om ons weer naar de groene camping te brengen. In het afgelegen woud waar bruinen beren, vossen en herten huizen.

Tegen het middaguur vertrekken we met onze eigen hippiebus naar Rakov Skocjan. Dat is nu een soort gorge omdat het plafond van de grot ingestort is. Er loopt een (vroeger ondergrondse) rivier en op twee stukken is het plafond van de grot bewaard gebleven waardoor er twee natuurlijke bruggen overgebleven zijn. We willen de hele wandelroute lopen, maar als we de bus voor de eerste keer parkeren zien we op een informatiebord dat we pas halverwege zijn. We stappen vrolijk weer in en rijden verder naar boven door het bos. We begrijpen de informatie niet helemaal op het volgende punt en besluiten maar gewoon te starten met de brochure waarop de route staat aangegeven. We lopen wel drie keer een doodlopend pad op. Eén keer denken we dat we door de rotsspleet heen moeten. Jongste dochter gaat heldhaftig voorop. Al snel vindt ze het te eng en loopt haar papa voorop met de zaklamp van z’n iPhone. Het is écht te eng voor ons, we gaan wéér terug. Zo raken we wel ontmoedigd om verder te wandelen. Ook vanwege de hitte. Gelukkig vinden we dan snel het juiste wandelpad. We zien een zeventig meter diepe pothole waar de grot is ingestort. We zien een kleine natuurlijke brug waar je overheen kunt lopen. We zien ook een grote brug waar we onderdoor lopen zoals in een grot. We picknicken onderweg en zijn al met al twee uur onderweg. Het grootste deel gelukkig in de schaduw van het woud.

Postojna – 5 augustus 2018

maandag 6 augustus 2018

Groen

I am always astonished by a forest. It makes me realize that the fantasy of nature is much larger than my own fantasy. I still have things to learn.
- Gunter Grass

We pakken deze vroege ochtend een kleine grensovergang zonder wachttijd. We zijn op weg naar de bergen en grotten in het midden van Slovenië. Onderweg bezoeken we eerst het Secovlje Saline Nature Park. Zoutvelden aan zee gelegen waar zeezout handmatig verzameld wordt. De mannen dragen een rieten hoed en een soort houten sandalen waarmee ze over de zoutvelden lopen die met houten sluisjes van zeewater voorzien worden. Het oogsten tot bergjes zout gebeurt met een soort houten trekker. Vervolgens wordt het zout door mannen op houten karren geschept die over een treinrailsje rijden. Wat een werk in die hitte! Zout is in verschillende soorten te koop tegenwoordig. En goedkoop. Heel lang geleden was het zeldzaam en heel waardevol. Het werd gebruikt als ruilmiddel en soldaten werden zelfs uitbetaald in zout! Zo werden nieuwe handelsroutes ontdekt en ontstonden nieuwe rijkdommen. Later rijden we over een schitterende kustroute met de ramen wijd open om het uiterst zuidelijk gelegen havenstadje Piran te bereiken. Onze oude bus parkeren we in een garage vlak buiten de stad. We passen er nét in met het hoge dak. Na een kilometer zwetend wandelen over de boulevard bereiken we het pittoreske centrum. Italië in het klein. Wederom kleine smalle straatjes die bestaan uit keitjes. Mooie pleintjes en hoge huizen met houten luiken. Het is alleen zo warm vandaag. Om verkoeling te zoeken duiken we het kleine aquarium in - gelegen in een oud pand aan de haven. Hoe leuk om alle vissen te herkennen waar we de dagen ervoor tussen gezwommen hebben! Eenmaal afgekoeld durven we het weer aan om buiten verder te slenteren. We vleien neer op een terras voor lunch. Terug in de bus zetten we alle ramen wederom wijd open en rijden het binnenland in. De bergen worden steeds hoger en groener. Als we op een doodlopende smalle bergweg rijden richting de volgende camping geniet ik van de mooie frisse bossen en de bosgeur. Op de camping schrikken we een klein beetje. We mogen zélf een plek uitzoeken. De weggetjes lopen steil omhoog met bochten. Hoe vinden we een horizontaal gelegen plek voor de bus? We dolen wat rond maar zo gaat het niet werken. Manlief zet de auto ergens neer en ik loop met de meiden over de bosrijke camping. We vinden gelukkig een heerlijke koele plek in het groen.

Midden op deze heuvelachtige camping zit een diep gat met een soort wenteltrap van tachtig meter naar beneden. Geen pothole, geen cenote zoals in Mexico - ook al lijkt het er wel op. Het is de ingang naar twee grotten. We dalen de steile trappen af en stappen de donkere, koude grot in. Er loopt een ondergrondse rivier vanuit Ljubljana die we volgen. We hoeven niet door de rivier, er is een pad naast het water uitgehakt. Deze grot is in 1925 ontdekt. Ik probeer me dat voor te stellen. Er was nog geen elektriciteit of zaklamp. Ik stel me voor dat ze met brandende olielampen door het water hebben gewaad en ondertussen veel ‘oooh!’ en ‘aaah!’ hebben uitgeroepen. Grote zalen met lange stalagtieten als chandeliers aan het plafond. Wij lopen achter een gids aan die teveel woorden gebruikt voor zijn uitleg. Er zijn lampen aangebracht die hij kan bedienen. Het wordt steeds kouder. Er is een deur aangebracht tussen de twee grotten vanwege het drukverschil. Wanneer hij die deur op een kier zet hoor je de wind loeien. Terwijl we achter de deur omhoog klimmen naar de zwarte grot voelen we de temperatuur verder dalen. Wederom gebruik ik mijn verbeelding. Zo klommen de ontdekkers met hun koude, kletsnatte kleren door de winderige grot. Natuurlijk hebben wij droge, lange broeken en vesten aan - ook al is het buiten boven de dertig graden. In deze zwarte grot zijn de wanden, de stalagtieten en stalagmieten zwart gekleurd. Tijdens alle oorlogen - Slovenië heeft een lange geschiedenis van vele bezettingen en oorlogen – hebben mensen zich in de grotten verstopt. Het eerste wat ze deden in de koude, donkere grotten was natuurlijk een vuurtje steken. Wanneer we weer naar buiten klimmen, op een andere plek in het bos achter de camping, zien we een herdenkingsstandbeeld van het verzet uit de Tweede Wereldoorlog. Er blijken duizenden grotten in dit kleine landje aanwezig te zijn, vele nog onontdekt. Als je hier een huis wilt laten bouwen moet eerst onderzocht worden of er geen grot onder ligt in verband met instortingsgevaar. Een heel grottenstelsel dat alles met elkaar verbindt. De zwarte grot is ook verbonden, en wel met werelds meest bekende Postojna grotten een paar kilometer verderop. Wachttijden van meer dan anderhalf uur zijn daar heel normaal. Wij kozen voor deze onbekende toegang tot het grottenstelsel op onze camping. Iets meer avontuurlijker ook, te voet langs de rivier met een klein groepje campinggasten, dan in een treintje volgeladen met toeristen een paar kilometer onder de grond te reizen.

Postojna – 3 augustus 2018

vrijdag 3 augustus 2018

Geheimen van de zee

Travel is like love, mostly because it’s a heightened state of awareness, in which we are mindful, receptive, undimmed by familiarity and ready to be transformed. That is why the best trips, like the best love affairs, never really end.
- Pico Lyer

‘Zie ik daar nu twee zeehondjes zwemmen?’ Ik zit op een rots over zee uit te kijken. Het is het einde van een lome, warme middag. Steeds twee koppies heel kort boven water en meteen weer onder water. Natte koppies met een zwarte duikbril. Het zijn onze twee dochters. Ze zwemmen meer onder water dan boven water. Ook liever dieper in de zee dan in het ondiepe. Als ik boven ze zwem met mijn flippers, duikbril en snorkelpijp lijken het net twee zeemeerminnen onder mij. Ze tuimelen en duiken naar de bodem. Ze achtervolgen gekleurde vissen of bekijken een schelp op de bodem van dichtbij. Alles zonder snorkelpijpje. Het straalt zoveel vrijheid uit! Een heerlijk reisgevoel komt bij mij boven borrelen. Kroatië, Jordanië, Mexico, Cuba, Tobago, Belize, Egypte, … We hebben wat afgesnorkeld met ons gezin in azuurblauwe oceanen!

Wanneer ik vroeg in de ochtend hardloop zie ik een kiosk waar je sup boarden kunt huren. Op de terugweg stop ik even voor info. Zo komt het dat we eind van de ochtend met z’n viertjes weer langs de vuurtoren en de massagehut wandelen. We komen bij de kiosk en zien de planken al bij het water liggen. Naast een wit kiezelstrandje en héél lichtblauw zeewater. We proppen de duikbrillen onder de elastieken op het board. Na een korte uitleg klimmen de meiden erop en peddelen op hun knieën weg. Ik loop op m’n slippertjes naar wat rotsen die wat verder in zee liggen. Zo probeer ik iets dichterbij foto’s te maken van de sportieve meiden. De rotsen liggen toch verder uit elkaar dan ik dacht. Ik laat mijn slippers achter op een rots, naast mijn fototas. Op blote voeten waad ik door het zeewater met mijn camera hoog in de lucht. Op de volgende rots leg ik mijn camera op de stenen en klim ik oncharmant weer uit het water. De rotsen doen zeer onder mijn blote voeten. Toch blijf ik bijna een half uur daar staan om mooie shots te maken. Ook mijn lief zwemt naar de meiden toe en klimt op een plank. Het zogenaamde ‘suppen’ (standup paddling) lukt alleen de jongste. Ik klim behoedzaam mijn weg terug, leg mijn fotospullen op het kiezelstrand, trek mijn flippers aan en zwem snel met de GoPro naar de planken. Ik zit in no time rechtop op m’n knieën (balans vanwege mijn yogalessen) , maar rechtop staan lukt mij ook niet. Na een uur leveren we de planken weer in . We gaan nog snorkelen met z’n viertjes – dat doen we niet vaak allemaal tegelijk! – en ik geniet van het licht van de bijna spierwitte zanderige zeebodem. Wanneer we weer terug naar de kampeerbus wandelen, pauzeren we bij een heel hip tentje aan het water. Het is nauwelijks meer dan een overdekt terras. De zeewind verkoelt de gasten. Het uitzicht is schitterend met oude olijfbomen die afsteken tegen de azuurblauwe zee. Spaanstalige reggaetón muziek komt uit de boxen. De eigenaar zingt vrolijk mee. Wij ook. In het restaurant aan zee waar we die avond dineren hangt niet zo’n laid back sfeertje, maar ze serveren wél een goede visschotel voor twee personen. De hemel kleurt oranje en paars terwijl de avond vordert. Ik zie een klein meisje steeds over een muurtje naar zee staren. Ineens staan de ober en haar ouders erbij. Onze middelste ziet meteen waarom. Er zwemt een groep dolfijnen voorbij! Ik spring op en ga bij het meisje staan: inderdaad een groep springende, jagende dolfijnen. Er drijft een rubber bootje bij. Wat zou ik graag daar in dat bootje gezeten hebben! De ober vertelt dat deze groep élke dag twee keer voorbij komt zwemmen. In de ochtend rond negen uur de ene kant op en in de avond na zonsondergang nog een keer terug. Onze kampeerbus staat hier zo’n honderdvijftig meter vandaan. Waarom hebben we dit dagelijks ritueel gemist?

Savudrija – 31 juli 2018