Enjoying a sweet pancake with syrup!

DE KRACHT VAN SMAAK
‘Wij zijn de strijders van het licht. Met de kracht van onze liefde en van onze wil kunnen wij ons eigen lot en dat van veel andere mensen veranderen.’

- Paulo Coelho

In Krimpen aan de Lek parkeert middelste dochter de auto voor een kringloopwinkel. We zijn hier met z’n drietjes. Jongste dochter heeft vakantie en kan daarom ook gezellig mee. Ik meld me binnen en er wordt gevraagd de auto achterom te rijden. In onze achterbak staan namelijk vier grote zware dozen gevuld met liter- en halve literflessen sondevoeding. Ook een doos met plastic spuiten om de sonde door te spoelen, vervangende dopjes, pleisters om de sonde over de wang en op de neus te plakken en sondeslangen die dagelijks vervangen moeten worden. Vandaag precies een week geleden mocht ik van de arts plots de maagsonde uit mijn neus trekken vanwege de pijn in mijn keel. De keelpijn was direct over. Ik had de wegneming helemaal niet verwacht dus een flinke voorraad voeding en materiaal bleef over. De vrijwilliger van de stichting, jongste dochter en ik sjouwen de dozen naar binnen. Middelste dochter kan niet helpen. Ze is flink gekneusd. Ze is tijdens carnaval op een gehuurd scootertje - met haar oudste zus achterop - flink onderuit gegaan. Ze schoof over de straat. Overal schaafwonden waardoor ze haar polsen, ellebogen en knieën nauwelijks kan buigen. Haar zus die onder de scooter terecht kwam had voornamelijk blauwe plekken. Van beiden beginnen de verwondingen flink te helen gelukkig. Blij dat middelste weer kan autorijden. Ik mag zelf namelijk nog steeds niet autorijden vanwege de dagelijks morfine die ik toegediend krijg via een pleister. Vandaag rijdt ze me dus naar een inzameling voor noodhulp. Elke maand gaat er vanaf hier een hulptransport richting zendingscentra in Oost-Europa. Ze zamelen medische materialen in zoals medicatie, fysiomaterialen, steunkousen, incontinentiemateriaal en sondevoeding. Ik zie op de tafel waar we onze dozen plaatsen ook dozen met drinkvoeding staan - dezelfde als die ik twee weekjes ervoor aan een transport naar Turkije heb meegegeven. Ik herken ook een doos met zakjes oplosbare macrogol, de viezigheid die ik iedere dag in moest nemen tegen obstipatie. We zetten de auto weer terug aan de voorkant van de winkel en gaan lekker neuzen binnen. Het is één van de leukste kringloopwinkels die ik ooit gezien heb. Sfeervol ingericht en prachtige spulletjes. We lopen tegen vier retro eetkamerstoeltjes aan. Een typisch jaren ’50 formica zitting en een chromen onderstel. Voor een klein prijsje. Jongste dochter heeft toevallig een eettafel met stoelen nodig in haar nieuwe studio. Ze valt voor de vintage eetkamerstoeltjes. Middelste dochter scoort een prachtige, onbeschadigde lederen tas waar een computer in past. Ze kan de luxe tas goed gebruiken voor haar nieuwe baan die deze week start. Terug rijden we relaxt over de dijk langs rivier de Lek. Een winters zonnetje schijnt. We rijden langs prachtige dijkhuizen uit het jaar rond 1880. Menigmaal liepen deze dijkhuizen 's winters waterschade op door een hoge vloed. Men leefde met de rivier. Hollandse cultuurhistorie. Ik geniet volop van het uitzicht en het lekker uit huis zijn.

Nu ik geen speciaal afgestemde sondevoeding dagelijks meer binnen krijg moet ik zelf aan de slag met voeding. Een flinke uitdaging omdat mijn smaakbeleving helemaal is veranderd. Een paar maanden terug proefde ik nauwelijks nog wat en als ik al wat proefde dan was het heel karton- of metaalachtig. Ik kan het niet eens omschrijven, maar het lokte zeker niet uit tot eten. Toen mijn tong ging aanvoelen alsof die verdoofd was kon ik in mijn mond geen onderscheid meer maken tussen dingen als brood of vlees. Ik wist niet waar ik op zat te kauwen. En kauwen ging sowieso maar aan één kant. Mijn eetlust was daardoor volledig weg. Twaalf kilo raakte ik kwijt. Het enige dat ik een maand na het beëindigen van de behandeling, half januari, wél begon te proeven was de smaak zoet. Een koude, mierzoete passievruchtsap. Heerlijk! Ook proefde ik appeltaart met veel slagroom, pannenkoek met stroop en zachte salmiakdrop. Gelukkig neemt mijn smaak elke dag iets toe. Inmiddels proef ik avondeten - vooral met verse kruiden - best goed. Dus avondeten gaat er in weliswaar in kleine porties. Ik moet heel veel kleine tussendoortjes eten om mijn maag te blijven vullen. Dat vind ik moeilijk en daarom ben ik helaas weer gewicht aan het verliezen. Ik heb al een bijna een half jaar niet meer met smaak gegeten… Smaak laat je genieten van eten en drinken. Smaakpapillen — er zijn er duizenden van — zitten vooral op je tong, maar gelukkig ook in je keel en op je gehemelte. Daarom heb ik er wel vertrouwen in dat mijn smaak over een paar maanden grotendeels terug is. Smaken zijn alleen waarneembaar als ze opgelost zitten in speeksel. Een goede speekselproductie helpt dan ook bij het proeven van eten. Mijn speekselklieren, die beschadigd waren, beginnen langzaamaan weer meer speeksel aan te maken. Het is gelukkig een misverstand dat je zoet alleen maar aan de voorkant van je tong proeft en bitter achteraan. Anders zou ik door de huidtransplantatie op mijn tong een bepaalde smaakbeleving missen. Iedere smaakpapil op je tong kan elke smaak waarnemen. Smaak herstelt gelukkig vaak ookal kan het tot twee jaar duren voordat de smaak volledig terug is.

My most favorite caregiver!

BALLON MET VERDRIET
‘We slepen allemaal een ballon (met verdriet) aan een touwtje met ons mee. En over die ballon mag best wat meer gepraat worden.’

- Femke van der Laan

Ik sta onder de douche. Onder de regendouche. In onze Marokkaanse badkamer. Mijn lief staat naast me. Warm water valt naar beneden. Tranen stromen over mijn wangen. Ik huil, omdat ik sinds anderhalve maand weer onder de regendouche kan staan. Niet onhandig met de handdouche in één hand waarbij ik steeds het warme water even uit moest zetten om mijn haar in te zepen of mijn lijf. Ik sta weer ontspannen onder de douche zonder dat ik moet controleren of de pleister op mijn wang er nog zit om de sonde op z’n plaats te houden. Zonder dat ik de sondeslang tussen mijn lange haar moet zoeken zodat ik hem er niet tijdens mijn haar afdrogen uitruk. Ik laat het warme water over mijn gezicht stromen en was mijn gezicht met mijn handen. Beiden wangen! Anderhalve maand heb ik mijn gezicht niet zo kunnen wassen omdat de sonde over mijn rechterwang en langs mijn rechteroor liep. Ik pak mijn gezichtszeep en was heel langzaam en bewust mijn complete gezicht. Tranen lopen ondertussen over mijn wangen. Mijn lief wast mijn rug liefdevol met een geurige hammam shower scrub. Ik ontspan en voel medelijden voor het kind in mij dat de afgelopen zes weken niet kon relaxen onder deze douche… Ik kan nu weer nachtcrème op mijn hele gezicht smeren. Ik kan gewoon mijn pyjama shirt weer over mijn hoofd aantrekken zonder te stoeien met de sonde. Ik kan weer gewoon op één hoofdkussen slapen in plaats van rechtop tegen twee hoofdkussens aanzittend. Ik kan in bed weer van mijn ene zij op de andere draaien. Mijn lief had vanavond voor het avondeten de neus-maag-sonde voorzichtig eruit getrokken. Ik kreeg ineens heel veel lucht door mijn rechter neusgat! De pijn, van het drukken van de slang op het puntje van mijn neus, verdween. Ik had vooraf mijn arts gesproken over de telefoon, omdat mijn keel zoveel pijn deed door het schuren van de sonde. Ze zei dat ik hem mocht verwijderen. Ik at inmiddels een beetje naast de sondevoeding. Een halve boterham zonder korstjes, stukjes verse ananas, een beetje geprakt avondeten of een bakje vla. Mijn smaak komt iedere dag een beetje meer terug. Zo dankbaar daarvoor! 

Wanneer je een neus-maag-sonde hebt dan leef je daarmee. Er is geen keus. Het is zoals het is. Je neemt voor lief dat je neusgat pijn doet door het drukpunt van de slang, en je huid geïrriteerd raakt door de pleister. Dat er een witte slang met pleisters op je neus en wang vastgemaakt zit. Je accepteert dat de sonde verstopt kan raken en dat er dan heel secuur warm water door de sonde moet spoelen, even moet weken en met masseren van de sonde weer doorgespoeld kan worden. Je maakt mee dat de sonde door bijvoorbeeld plaatsing van een knie bij het bukken (om de was uit de wasmachine te halen) onverhoopt een stuk uit je maag wordt getrokken waardoor de sonde ineens veel langer is dan normaal. Met de schrik in je lijf breng je de sonde dan voorzichtig centimeter voor centimeter weer terug in je maag. Heel stoer, omdat je perse niet terug naar het ziekenhuis wilt gaan. Je omarmt het geluid van de pomp de hele dag tot je slapen gaat, want je hebt geen keus. Je aanvaardt dat je élke dag om acht uur de pomp moet aansluiten aan een nieuwe fles voeding en die overdag ook moet vervangen wanneer er onverwachts een harde piep klinkt. Je verdraagt het als, tot je grote schrik, bij het braken de hele sonde naar boven komt in je keelgat. Toch terug naar het ziekenhuis om maar weer een nieuwe te laten plaatsen. Ik heb het allemaal gedoogd vanaf de eerste week van januari. Ik heb zo min mogelijk bij de beproeving stil gestaan. Nu de sonde eruit is voel ik me er wel verdrietig om. Om wat het allemaal betekende voor mij. Vooruit blijven kijken. Ik kan weer een dropje eten zonder dat hij vastkleeft aan de sonde en ik er bijna in stik. Ik kan weer een downfacing dog houding doen tijdens mijn online yogalessen. Ik kan me weer in een winkel vertonen zonder dat ik me ongemakkelijk hoef te voelen door de sonde over mijn wang, het geluid uit de rugzak met pomp en snoer, gedragen over mijn winterjas. Ik heb afscheid genomen van deze fase in mijn herstel. Mijn herstel, een van de meest zuivere en meest verbonden periodes in mijn leven.

With Ramazan in Türkiye - 1991

TURKIJE
‘What the world needs now is love, sweet love.’

- Burt Bacharach

We lopen voorzichtig naar binnen. Middelste dochter en ik komen terecht in een hoge hal met stapels lege kartonnen dozen en in een hoek opgestapelde, gevulde vuilniszakken. Helemaal achterin staat een groepje mannen te praten. ‘Goedemiddag!’ roep ik tegen het groepje. Een oudere man komt ons tegemoet lopen. De ruimte ziet er veel leger uit dan ik op een foto in de krant had gezien. We zijn in een moskee in een dorp verderop. Hij legt uit dat ze alle hulpgoederen al gesorteerd hebben. Winterkleding, tenten, slaapspullen, voedsel in blik en babyspullen. Er zijn al zo’n zeven busjes met hulpgoederen naar het vliegveld van Rotterdam gereden. Het weekend laten ze ook een vrachtwagen naar Turkije rijden. Naar het grote gebied van de verwoestende aardbeving. De reden dat we hier staan is dat ik wel acht dozen in in mijn autootje heb staan met drinkvoeding van de apotheek. De diëtiste uit het ziekenhuis die me continue aanmoedigde die proteïnedrankjes vol met eiwitten, vitamines en vezels te drinken stuurde me de meest vieze, chemische smaken. Koffiesmaak, aardbeien- en perziksmaak, vanillesmaak of karamelsmaak. Ik kreeg het allemaal niet weg. De enige smaakjes die ik met veel moeite kon verdragen was chocolade en limoensmaak. Nu had ik een goede bestemming voor deze dozen vol aansterkende drankjes. Ook meteen onaangeraakte doosjes met ampullen morfine afgegeven. Aan de oudere meneer dat wel. Jonge mannen hielpen ons met sjouwen. De oudere man vertelde dat de ampullen veilig met een speciaal vervoer voor medicijnen meegaan. Ik kan niet met droge ogen naar de beelden uit het getroffen gebied kijken. De ontberingen na al die nachten van vrieskou en regen. De geluiden van om hulp schreeuwende mensen onder het puin. De medische situatie er is erbarmelijk. Het beeld van het het pasgeboren Syrische baby’tje Aya met de navelstreng nog aan haar mama. Of Turkse vader Mesut zittend op een stapel puin met de hand van zijn overleden dochter Irmak van veertien nog in zijn hand. Het kleine jongetje van drie dat met blote handen levend uit het puin gegraven is. Tussen het puin zoekende mensen… Af en toe een fluitje dat klonk. Dan was het even muisstil en hoopten hulpverleners een teken te horen van mogelijke overlevenden. Mensen die huilend en bebloed op straat lopen, en slapen. De geur van dode lichamen… Je ziet restanten sneeuw nog op straat liggen, zó koud. Ik huil elke keer wanneer ik foto’s of beelden zie.

Mijn lief en ik zijn in 1991 naar Turkije afgereisd. Onze eerste vliegreis samen. Naar het dorpje Kaç, aan zee gelegen. Destijds heel erg afgelegen en nauwelijks toeristisch. We logeerden twee weken in het kleine pensionnetje van de vriendelijke familie Kocakaya. Zulke lieve mensen! Hun zonen van onze leeftijd (begin twintig) trokken al die tijd met ons op. Het klikte heel goed. Mijn lief mocht invallen in hun voetbalteam, ergens bovenop een stoffige berg. Mehmet, Ibo of Ramazan namen ons mee naar mooie strandjes. Zij namen soms een luchtbedje mee met een motortje erop waar we ons mee verplaatsten in zee. We speelden veel spelletjes met ze. Dammen en backgammon aan een tafeltje of beachball op het strand. Ze namen ons en andere vrienden mee uit dansen op zaterdagavond naar een openlucht disco in een ander dorp. Achter in de laadbak van een klein vrachtwagentje. Na het dansen verplaatsten we ons naar een dakterras waar we heerlijke gehaktballetjes en tomatensoep onder het licht van de maan aten. Mijn lief werd helaas ook heel ziek in Turkije. Een ambulance moest komen om hem weer op te laten knappen. We gaven toen akkoord aan de arts om een hogere factuur uit te schrijven. De donatie (van onze reisverzekering) zou goed terecht komen in het plattelandsziekenhuisje. Ook hadden we fluisterend, stiekeme gesprekken met een vriend van de broers, een Koerd. Een oud volk zonder eigen staat die nu nog steeds streven naar onafhankelijkheid. Toen we na twee heerlijke weken met een taxi naar het vliegveld vertrokken werden we uitgezwaaid door het complete, lieve Turkse gezin. De mama, met shawltje om haar haar gebonden, had tranen in haar ogen. Een paar jaar geleden waren we ook heel kort even in Turkije. In Istanboel moesten we overstappen op een vliegtuig naar Zuid-Korea. Er opende midden in de levendige hal met rijen wachtstoelen een liftdeur en daar kwamen twee hotelgasten in hun witte badjas uitstappen. Met grote ogen keken ze rond in de megadrukke hal vol haastige reizigers met hun bagage. In hun hand hielden ze een zwembrilletje, hun blote voeten in Adidas slippers gestoken. Onder de man zijn witte badjas staken heel blanke, dunne benen uit die heel donker behaard waren. Ze hadden duidelijk op de verkeerde knop in de lift gedrukt. Zo te zien waren ze op weg naar het hotelzwembad of sauna. Ik kwam werkelijk niet meer bij van het lachen! Ik moest stoppen met lopen en klapte dubbel van het lachen. Tranen in mijn ogen. Dat ontredderde koppeltje dat zó afstak tegen alle haastige reizigers. Ik stiefelde wat achter ons gezin aan en toen ik eindelijk mijn verhaal kon doen kwam ik niet verder dan wat hortende geluiden. Zo verschrikkelijk hard moest ik lachen! Het is een leuke reisherinnering dat nog steevast op mijn lachspieren werkt.

Moving student daughters...

HORROR HUURBAAS
‘Too often, the landlord-tenant relationship is unbalanced with all the power on the side of unscrupulous landlords.’ 

- Nydia Velazquez

Een razende brief vol spelfouten verschijnt in mijn mailbox. Doorgestuurd door jongste dochter. Ze had de dag ervoor de huur van haar studentenkamer schriftelijk beëindigd. Dit is niet de eerste boze brief van deze huurbaas. Och nee, ik heb er vele! Anderhalf jaar geleden vond middelste dochter deze studentenkamer in Maastricht. Ze startte destijds een master aan de universiteit aldaar. Ze ondertekende trots het jaarhuurcontract. Ze zou het er niet fijn gaan hebben. De verhuurder kwam te pas en te onpas binnen met zijn huissleutel. Ook bedacht hij continu klusjes in huis waardoor de meiden daar bijna wekelijks onaangekondigde werklui in huis hadden. Geiser reparatie, de trap moest gelakt, rookmelders in elke ruimte, CV reparatie of de tuin werd aangepakt. Niet fijn voor jonge studentes die, net wakker, even naar het toilet wilden of wilden douchen. Een onverwachte ontmoeting met een onbekende vent in je huis. Wanneer zij de huurbaas echter om hulp vroegen vanwege muizen in de keuken, doorgeslagen stoppen, barsten in ramen van de gehuurde kamers of een kapotte thermosstaat waardoor de kachel bleef loeien gaf hij niet thuis. De raamkozijnen aan de buitenkant van het huis werden in dat jaar ook geschilderd waardoor er maandenlang een stellage voor dochter’s raam stond. Heel vroeg lawaaierige schilders bij haar raam. Bovendien veroorzaakten ze met hun föhn - om verf los te branden - barsten in de enkelglas ruiten van haar kamer. Ze had er echt geen leuke tijd gehad. Haar huisgenoten waren ook niet heel gezellig. De échte kater kwam pas toen haar jongste zus de studentenkamer van haar overnam… 

Gesteggel met de huurbaas over de gebarsten ramen. Steeds werd de toon van zijn brieven aanmatigender. Zijn arrogante en laatdunkende woorden over de twee zussen, zijn zogenaamde levenslessen aan hen, zijn neerbuigende mening en vooral veel leugens over een studentenfeest in de kamer, leugens over zogenaamde getuigen, manipulatie over stoepje voor het studentenhuis aanvegen en over de ramen buiten lappen. Hij haalde er van alles bij. Alles in een verschrikkelijk hooghartige toon. Ook over de telefoon gedroeg hij zich narcistisch en neerbuigend. Hij sprak zó plat Limburgs dat het nauwelijks te verstaan was. Vertrekkende dochter kreeg de borg van twee maanden huur niet terug. Sterker nog, hij stelde haar verantwoordelijk voor de kosten van nieuwe ramen plaatsen. De tijd leerde dat geen enkel gebroken ruit vervangen werd door hem, ookal betaalden vertrekkende bewoners hem telkens het gevraagde bedrag. Er zat voor mij niks anders op dan na de zomer met het pak uitgeprinte e-mails het juridisch loket te bezoeken. De juriste had toevallig in Maastricht gestudeerd en ook ervaring met zo’n afschuwelijke huurbaas. Ze was erg betrokken bij de case. We kregen voorbeeldbrieven én een pro deo advocaat toegewezen met expertise in huurovereenkomsten. Advocaat Wim wilde ons graag helpen. Zijn officiële brief met dreiging van een rechtszaak leverde een lang hautain geschreven antwoord op van de horror verhuurder vol oude en nieuwe leugens en wederom taalfouten. Vorige week lag de zaak bij de kantonrechter. Om vervelende situaties te voorkomen zocht jongste kind spoedig naar een andere kamer. Dat lukte. Ze zegde het huurcontract vorige week met een maand opzegtermijn op, ondanks de genoemde twee maanden in zijn contract. De wet zegt dat als de huur per maand betaald wordt ook het opzegtermijn van de huurder een maand is. Ik geloof dat hij zowat uit z’n vel gesprongen is! Ook omdat ze het jaarcontract niet uitgezeten heeft. Hij heeft onze jongste dochter vijandig en onbeschoft in dialect toegesproken over de telefoon. Zij had heel juist gereageerd door te zeggen dat ze in haar recht staat. Vervolgens had de neerbuigende verhuurder haar huisgenootje gebeld dat ze zo snel mogelijk een nieuwe huurster moet zoeken. De huisgenootjes doen dat natuurlijk samen. Gezamenlijk een tekst geschreven en de advertentie met foto’s geplaatst in diverse Facebook groepen. Samen houden ze donderdag een hospiteeravondje. Twee andere huisgenootjes vertrekken ook binnenkort. Natuurlijk! Wie wil er in een huis van een onbeschofte, pretentieuze huurbaas wonen?