My loving family

BETEKENISVOL

“Never allow your ego to diminish your ability to listen.” 

- Gary Hopkins

Een betekenisvol leven leiden, willen we dat niet allemaal? Ik ben sinds januari een nieuwe module in mijn studie gestart waarbij spiritualiteit een rol speelt. Dat dit een rol speelt had ik al met eigen ogen gezien tijdens mijn stage in december waarbij de ergotherapeut absoluut spiritueel bezig was door yoga, meditatie en ademhaling in zijn behandeling te gebruiken. Nog spiritueler dan dát zoekt hij samen met zijn cliënten naar zingeving in hun dagelijkse activiteiten. Een goede ergotherapeut luistert naar het levensverhaal van de cliënt. Hij richt zich op de ervaringen die vormend zijn geweest voor de identiteit van de cliënt. Dit zie ik ook terug in de theoretische modellen die in de ergotherapie gebruikt worden. Tijdens een wetenschappelijke studie kregen respondenten een week lang zes keer per dag een enquête toegestuurd. In die enquêtes werd gevraagd wat zij op dat moment aan het doen waren, of die activiteit onderdeel was van hun dagelijkse routine en in welke mate de respondenten zich op dat moment ‘van betekenis’ voelden. Het resultaat? Leven volgens routines geeft een flinke boost aan je gevoel van betekenis. Zelfs op dagelijks niveau. Een cliënt van een ergotherapeut kan een ouder iemand zijn, een cliënt die een beroerte heeft gehad, een zwaar ongeluk, long Covid, beginnend dementerend of iemand met een chronische ziekte. Hoe gaat die cliënt met tegenslagen om? Hoe had hij dat anders kunnen doen? Hoe is hij geworden wie hij is? Hoe zou hij willen dat zijn verhaal verder verloopt? Ik leer deze modellen te gebruiken, te verwerken in een grafiek met een tijdslijn of in tabellen door er scores te hangen. Alles sámen met de cliënt. Hierover nadenken helpt de cliënt te begrijpen wie hij is en welke betekenis hij toekent aan gebeurtenissen in zijn leven. De zin van het leven blijkt dus te zitten in een regelmatig bestaan. Met dagelijkse gewoontes als wandelen, studeren of genieten van een goede maaltijd. Zit er een rode draad in je week? En voelt die prettig aan? Of kun je wel wat meer structuur gebruiken? Ik herken dat uit de jaren dat wij als gezin in het buitenland woonden. Was mijn leven daar betekenisvol? Ik werkte niet buitenshuis en droeg voor mijn gevoel niks bij aan de maatschappij. Wat betekenis gaf aan mijn leven was inderdaad dagelijkse structuur. De drie meisjes moesten doordeweeks naar school. Met de auto. Weer opgehaald. Ze moesten naar sport gebracht worden. Ik volgde in Amerika een thuisstudie kinderpsychologie en een module fotografie op een High School in de buurt. Ik ging elke week met onze twee dochtertjes naar een Mom’s club. In Spanje volgde ik Spaanse lessen aan de openbare universiteit. En werkte elke vrijdag in de schoolbibliotheek. In Mexico heb ik mijn Bredase fotografie opleiding afgerond met een diploma. Ik volgde dagelijks yogalessen in een studio. Ik deed daar een organische kookcursus en besteedde aandacht aan de avondmaaltijd. Dit waren voor mij zinvolle activiteiten. Een betekenisvolle weekroutine. Het gaat er echt om wat voor jóu werkt. Dat kan bijvoorbeeld al beginnen met een simpel dagelijks blokje om. Ik heb veel met ouderen gewerkt. Hoe komt het dat zulke mensen vaak geen zin meer in hun leven ervaren? Ik heb een 95-jarige cliënte die ik wekelijks trouw bezoek. Zij haalt zoveel betekenis uit mijn routinematige bezoekjes. Ze spreekt dat ook uit naar mij ‘Als ik jou toch niet had!’ Onze bezoekjes geven mij evengoed zingeving. De Griekse filosoof Aristoteles maakt een helder onderscheid tussen ‘hedonia’ (je goed voelen) en ‘eudaimonia’ (voldoening). In 2010 kreeg een groep studenten de opdracht om geluk (hedonia) of zin (eudaimonia) na te jagen. Direct na het experiment hadden de studenten die geluk hadden meer positieve gevoelens. Maar drie maanden later was die piekervaring verdwenen. De groep die zin had nagejaagd, voelde zich direct na het onderzoek niet perse gelukkiger. Drie maanden later bleek echter dat deze groep zich ‘verrijkt’ en ‘geïnspireerd’ voelde en minder last had van negatieve stemmingen dan de eerste groep. Het nastreven van geluk, door te investeren in activiteiten waarbij je vooral zinvol bezig bent zoals studeren, nadenken over waarden waar je voor staat en een ander opvrolijken zorgen voor bevrediging op de lange termijn. Een ergotherapeut kan het belang van zingeving in het leven van cliënten onderstrepen. De cliënt moet weer in staat worden gesteld díe activiteiten uit te voeren die hem zin geven. Samen met de ergotherapeut leren focussen op het goed uitoefenen van activiteiten die belangrijk waren in zijn verleden én die belangrijk zijn voor zijn toekomst. Heel spiritueel.

Planning (and longing for) our summer roadtrip!

MURW
'Wanneer men naar school gaat of naar de universiteit, leert men een heleboel informatie, misschien niet altijd van groot belang, maar men leert het in ieder geval. Dat wordt tot kennis en vanuit die kennis handelen we, hetzij op technisch gebied, hetzij op het hele gebied van het bewustzijn.'

- Krishnamurti

Eind november. Eind november vorig jaar had ik mijn laatste fysieke college in Utrecht. Het voelt als een ander leven. Daarna kreeg ik online les. Ik moest Teams op mijn computer installeren. Even oefenen met de kinderen hoe je een document deelt via je scherm. Een hele dag achter het computerscherm. Koptelefoon op mijn hoofd. Aantekeningen maken, vragen stellen. In groepjes een casus oefenen en presenteren. Pauzes in je eigen huiskamer. Hoe doe je dat? Even thee inschenken. Naar het toilet. Telefoon checken. Saai. Tussen de middag zelfs een heel uur pauze. De docent adviseerde een rondje buiten te lopen. Geen zin. In m’n uppie een boterham eten. Wachten tot de les weer begint. Ontiegelijk saai. Eén avond in december had ik godzijdank nog praktijkles. Praktijklessen mochten wel doorgaan op locatie. Toen begon de Kerstvakantie. In harde lockdown. Ik moet eerlijk toegeven dat de motivatie om mijn studie na de vakantie weer op te pakken uit mijn tenen moest komen. Gelukkig begonnen we in januari weer met een praktijkles. Op een avond met heel dikke mist. Onderwerp ‘rolstoelen’. Uiteraard kan zo’n thema onmogelijk online. Rolstoelen stonden voor ons klaar in een zaal. Ziekenhuisbedden ook. Liftjes. We mochten in de rolstoelen zitten en rijden. Zelfs in de liften die gebruikt worden voor transfers tussen bed en rolstoel.  Oefenen. De voetsteunen, handvatten en alles wat verstelbaar is aan een rolstoel mochten we los schroeven en aanpassen. Medestudenten opmeten om zogenaamd een rolstoel te bestellen. Bedden omhoog en omlaag zetten. Spelen met een sta- en een zitlift - waar een soort hangmat aanhangt. De verschillen ervaren tussen luie, zware rolstoelen en sportieve, kantelbare rolstoelen. Opvouwbare rolstoelen. Daar had ik al een beetje ervaring mee tijdens mijn vorige baan. Ik herinner me een middag dat ik gevraagd werd in te vallen voor een collega die ziek was. Bij een mevrouw die niet zo ver bij mij vandaan woonde. Het ging om gezelschap. Een bazige mevrouw van over de negentig. Ze wilde met mij naar het bedevaartsoord Mariapark niet ver van Breda. Daarna thee en een gebakje in het Belgische Hoogstraten. Ik haalde haar op en ze bleek in een rolstoel te zitten. Hoe vouw je zo’n ding op om in de achterbak van je auto te leggen? Ik had geen idee. Die mevrouw was geïrriteerd dat ik het niet wist. Ik probeerde van alles, het lukte me niet. Een beetje zenuwachtig keek ik buiten om me heen. Wie kon me helpen? Er kwam toevallig een taxi aanrijden die ik meteen aanhield. De taxichauffeur had dit natuurlijk vaker gedaan. Zo reden we wat later richting België. Ik moest haar naar de route vragen, ik was er nooit eerder geweest. Ze was niet blij met me, dat kon ik merken. Het bezoek aan de bedevaartsoord was heel verdrietig. Ze bleek haar zoon recentelijk verloren te hebben. Veel huilen en troosten. Een kaars branden. Daarna naar Hoogstraten voor een kop thee en wat zoets. Oefenen met de rolstoel die ik nauwelijks een drempel over kreeg, dat bleek achteruit te moeten. Die gouden tip kreeg ik van mensen in het cafetaria die me zagen ploeteren met die rolstoel. Ik moest weer op huis aan maar daar had mevrouw geen zin in. Ze vond het zo fijn bij me zei ze. Ze begon zelfs te zingen in de auto. Ik zat echter op hete kolen. Ik had nog een andere afspraak met onze dochter. De bejaarde mevrouw loodste me naar huis, maar de route klopte voor mijn gevoel niet. Ik zette de gps aan. Ze liet me telkens omrijden dus zei ik er wat van. Ik had ondertussen behoorlijk haast gekregen. Ze wilde gewoon wat langer gezellig samen rondrijden. Uiteindelijk kon ik haar thuis afzetten en met rolstoel in de huiskamer afleveren. Opgelucht ging ik snel naar huis waar ik dus toch te laat was. Boze dochter… Die mevrouw heeft later nog gevraagd of ik vaker kon komen. Ze is inmiddels overleden. Verbitterd door haar verdriet. Als ik een rolstoel zie denk ik altijd aan haar terug. Ik leefde die praktijkavond op die mistige avond voornamelijk op van het contact met mijn medestudenten. Waar zijn zíj mee bezig? Welke examens gehaald? Na de persconferentie kreeg ik een mail van mijn opleiding dat de eerste dagen na de persconferentie de lessen toch online zouden zijn. Ze konden het niet zo snel organiseren. Weer een lange dag achter mijn computerscherm. Blue Monday nog wel. De docent liet ons ergens halverwege een college wel even opstaan en oefeningen doen om wat op te frissen. Murw word ik ervan. De motivatie en betrokkenheid om opdrachten te maken wordt steeds iets minder. Terwijl al die boeken en artikelen heel boeiend zijn. Ik begrijp ineens heel erg goed hoe al die jonge studenten dit moeten opbrengen. In een vreemde stad. Nauwelijks studentencontact of contact met hun docent. Eenzaamheid. Hoe blijf je gemotiveerd? Altijd een boek of reader opengeslagen op tafel hebben liggen. Ik ben gewoon toe aan contact met bevlogen docenten en enthousiaste medestudenten. Samenwerken. Samen maakt studeren betekenisvol! Heel blij dat het kabinet heeft geluisterd naar de ondertekende studentenpetities, naar het alarm dat door psychologen, scholen en studentenverenigingen werd geslagen. Veel gezonder voor studenten om naar school te gaan. 

My bachelorette - October 1995

BESTE FEEST
‘My favorite thing about partying together is sharing the memories.’

- Andrew W.K.

Grote feesten zitten er voorlopig niet meer in. Ik houd juist zo van feestjes. Van geweldige feesten. Op een bijzondere locatie, vanwege een bijzondere reden of met bijzondere mensen. Bruiloftsfeesten vind ik het allerfijnst. Vooral als er lekker gedanst wordt. Ik was eens op een trouwfeest in Noord-Spanje op een finca. Alle gasten bleven daar logeren. We dansten binnen én buiten. Bij volle maan. Geweldige herinnering. In Mexico hadden we een paar bruiloften die midden op de dag begonnen. Buiten in een zonnige, ommuurde grote tuin met prachtig gedekte tafels. Overdekt met tentdoek voor wat schaduw. De beeldig uitgedoste, vrouwelijke gasten droegen heel hoge hakken en échte feestjurken. Veelal met glitters. Na het officiële gedeelte in een historisch kerkje of oude haciënda barstte het feest los in de tuin. De live band begon na de uitgebreide lunch muziek te maken en het dansen kon beginnen. Heerlijke, ontspannen feesten tot diep in de zwoele nacht. Mijn eigen bruiloftsfeest was voor mij niet zo ontspannen. Allereerst had de Amsterdamse band vlak vooraf afgezegd omdat ze uit elkaar waren gegaan. Mijn lief en ik zaten tijdens het diner-dansant aan een grote tafel met onze ouders en oma van mijn lief’s kant. Het was niet relaxt aan tafel, laat staan feestelijk en uitbundig. Mijn lange, witte trouwjurk nodigde ook niet echt uit tot een avondje wild swingen. Ik voelde door die jurk afstand tot onze vrienden die gezellig en ontspannen aan andere tafels zaten te eten of op de dansvloer aan het dansen waren. Op de foto’s zie ik mezelf veelvuldig dansen. In mijn herinnering is dat dus anders. Ik had vooraf met veel zorg een buffet vol taarten, chocolade mousse, tiramisu en ijs uitgezocht. Ik ben dól op desserts! Van de zenuwen had ik niet eens het moment gepakt om wat voor mezelf op te scheppen. Gelukkig had mijn zus nog een bordje gevuld en langs gebracht. Bij sommige bruidsparen zag ik nadien dat ze het dansfeest op een andere dag gaven dan de ceremonie. Zo hadden wij het waarschijnlijk ook beter kunnen doen. Gelukkig gaven we na ons trouwfeest nog vele fijne feesten. Zoals diverse afscheidsfeestjes in Nederland en buitenland. Zo herinner ik me in Spanje een groots zwart-wit themafeest buiten in onze grote tuin. Met waanzinnig uitzicht op de lichtjes van de stad Madrid. Het klassenfeest van maar liefst drie groepen acht van middelste dochter - dat ook meteen haar verjaardagsfeest én afscheidsfeest was - vond plaats in ons leeg gehaalde huis in Breda vanwege de aankomende verhuizing naar Mexico. Een DJ in de achterkamer. Polonaise door de achtertuin. Daar hadden andere ouders het jaren later nog over. Mijn veertigste verjaardag vierde ik in een afgehuurde kelder van een barretje in het hart van Madrid. Samen met een vriendin die ook veertig werd. Eén van mijn meest dierbare herinneringen heb ik aan mijn vijftigste verjaardag. Dit vierde ik samen met mijn lief in een bar bij ons in het dorp. Zeventig gasten in een kleine bar gepropt. Voorin stond ook nog een DJ te draaien. Het was tegelijkertijd een reünie. Vrienden uit Mexico, uit Engeland. Veel vrienden die we kenden uit Madrid. Uit onze studententijd in Amsterdam… Er werd ook gedanst. Een toast uitgebracht met champagne. Hapjes werden verzorgd door een vriendin. Iedereen stond dicht op elkaar te kletsen, te lachen en te drinken. Nu ondenkbaar! Nog geen drie jaar geleden…Dat daarna de pandemie uitbrak maakt de foto’s en de herinneringen nog warmer. 

Mijn allermeest dierbare herinnering was echter een feest dat wel om mijn lief en mij draaide maar niet door ons werd georganiseerd. Onze vrijgezellenparty in Amsterdam. Mijn lief en ik werden beiden - los van elkaar - onverwachts uit ons benedenhuis opgehaald en meegenomen. Ik had een brief uit The States ontvangen van een zogenaamd jeugdvriendinnetje dat daarheen verhuisd was. Zij zou mij bezoeken die middag. In plaats daarvan werd ik meegetroond naar het Leidseplein voor een High Tea bij het American Hotel. Verplicht een sigaretje roken zittend op het plein voor het Centraal station. Ook zwierden we in de spin op de kermis midden op de Dam. We verplaatsten ons per trammetje. En we dronken veel Flügel met het glazen flesje tussen onze tanden. Ergens op de avond eindigde ik geblinddoekt in een barretje in West. Mijn lief ook. Ik moest hem herkennen op de tast. Zó blij toen ik hem zag. De rest van de avond en nacht feestten we met vrienden en broers van mijn lief én mijn vriendinnen, zus en schoonzus in een besloten café van een vriend die daar achter de bar werkte. Muziek uit een jukebox. Een heuse afterparty! Vroeg in de ochtend zijn we bij ons thuis in Oost aangekomen, al weet ik echt niet meer hoe. Wat ik me wel herinner is dat toen ik wakker werd de vloer in ons héle huis bezaaid lag met slaapzakken met daarin slapende vrienden. Mijn lief was die bewuste vrijgezellenavond naar een concert van Rowwen Hèze in Paradiso geweest. Precies een jaar later trapten we de viering van het eenjarig jubileum af door wederom met een grote groep naar Rowwen Hèze in Paradiso te gaan. De cirkel was rond toen we op onze vijftigste verjaardag van diezelfde vriendengroep wéér tickets kregen voor een Rowwen Hèze concert in Paradiso. Bijna vijfentwintig jaar later stonden we met z’n allen als vijftigers, als vaders en moeders, weer in Amsterdam te pogoën op de live muziek van de Limburgse band. Als het door mag gaan hebben we dit voorjaar weer een concert van deze band. Deze keer in het Amsterdamse bos. Uiteraard met hetzelfde groepje vrienden. Hoe een te gek, onvergetelijk vrijgezellenfeest ons al tientallen jaren kan binden! 

17th Birthday!

WORTELTJESTAART
'Cakes are special. Every birthday, every celebration ends with something sweet, a cake, and people remember. It's all about the memories.'

- Buddy Valastro

Ons jongste kuikentje is onlangs zeventien jaar geworden. Haar tweede verjaardag in harde lockdown. Nog nooit waren er zoveel positieve tests op één dag als op haar verjaardag. Dit feestje vierden we dus wederom intiem met ons gezin. En één gast, haar vriendje. Vorig jaar had ze twee bezoekers. Twee vriendinnetjes stonden vroeg in de ochtend, voor aanvang van de les, met gebakjes en hun schoolspullen voor de deur. Ze kwamen de online lessen bij ons thuis volgen. Dit jaar valt haar verjaardag midden in de Kerstvakantie. De vieringen van onze verjaardagen barsten normaliter van de tradities en rituelen. Waarschijnlijk een gevolg van het zo vaak in het buitenland vieren. Verjaardag van jongste kuiken hebben we heel vaak in het buitenland gevierd. De laatste keer was in buurland Duitsland, twee jaar geleden. Om te sleeën. Een maand later deed het virus zijn intrede in onze levens. Daarmee sneuvelden er wat van onze tradities. Sommige dierbare tradities en gewoontes zouden wel eens definitief kunnen verdwijnen. Zorgeloze verre reizen en winterreisjes voorlopig even van ons verlanglijstje strepen. Geen verjaardag van jongste in den vreemde vieren. Een traditie is niets meer dan de manier waarop mensen iets al betrekkelijk lang doen. Onze verjaardagstradities hebben we bedacht of zijn in de loop van de tijd zo ontstaan. Tradities zouden niet statisch maar dynamisch moeten zijn. Meegaand met de tijd. Ze zijn veranderlijk, tijdelijk en voorwaardelijk. En het virus schept voorwaarden. Daarom gaan wij de laatste twee jaar vaker niet dan wel met ons gezin uit eten op verjaardagen. Een nieuwe traditie lijkt geboren. We bestellen etentjes bij restaurants en laten ze thuis bezorgen. De jarige job mag beslissen welk restaurant. Zo heb ik op mijn laatste verjaardag midden op de dag een High Tea met zoet en hartig opgehaald bij een restaurant in ons dorp. De meiden kiezen meestal voor sushi. Het jarige kuikentje dus ook. Taart is een belangrijk onderdeel van onze traditie. Kaarsjes aansteken, zingen en uitblazen. Met als hoogtepunt dé foto. Deze foto wordt in een bijzonder fotoalbum afgedrukt waarbij onder andere alle taartfoto’s achter elkaar te zien zijn. Een jubileumeditie die elke dochter op haar achttiende verjaardag ontvangt. Oók een kleine traditie eigenlijk. Dit jaar stel ik voor de laatste keer zo’n bijzonder, persoonlijk fotoalbum samen. Jongste wilde een carrot cake voor het fotomoment. De lekkerste wordt door bakkerij Koekela gemaakt. In Rotterdam. Een grote carrot cake van Koekela op de foto dus. Als we ons leven meer en meer in het teken laten staan van wat we niet kunnen dankzij het virus, dan worden we murw. Dan gooit corona steeds weer roet in het eten. Ons ochtendritueel om de jarige job wakker te zingen en daarna cadeautjes te geven en uitpakken op het grote bed gaat áltijd door. Ook op reis. Zelfs tijdens een harde lockdown. We zingen sinds onze rondreis door Afrika nog steeds een Afrikaans lied zoals het keukenpersoneel dat ooit zong bij de negende verjaardag van onze middelste in Namibië. Vorig jaar kreeg jongste zelfgemaakte cadeaucheques van ons die allerlei waarden vertegenwoordigden waarmee ze ná de lockdown kon gaan winkelen. Dit jaar wilde ze liever geen cadeaubonnen. Dus hadden haar zussen in Polen voor haar geshopt waar ze samen een paar dagen vakantie vierden. Mijn lief en ik hadden op haar verjaardag een online personal shopper gereserveerd in Loods 5 waar ze ter plekke - met de hulp van Koen die heel behulpzaam alles uit de kasten trok - twee dekbedovertrekken uitkoos. Aanpassen betekent soms ook een veer laten. Oude tradities en rituelen verhouden zich slecht tot corona. Hoe dierbaar ze ook zijn, ze kunnen ons in de weg zitten wanneer we het leven weer in eigen hand willen nemen. We zullen offers moeten brengen en bereid zijn te veranderen. Onze offers zitten voor een groot deel in de onbekommerde, verre reizen die we graag maken. Niet zelden om iets te vieren. Ons zilveren huwelijk wilden we in Colombia vieren. Dat hebben we helaas al twee jaar moeten uitstellen. Nu zijn we al dankbaar dat we tóch twee zomers met onze oude Volkswagenbus door Europa konden reizen. Dat we nu niet meer automatisch, bijna gedachteloos, een restaurant kunnen reserveren maakt ons dankbaar dat we thuis de tafel mooi kunnen dekken en het eten kant-en-klaar aan de deur gebracht kan worden. Samen eten in een met slingers en ballonnen versierde huiskamer of zonnige achtertuin is minstens zo lekker.