Very comforting note for me...

EERBETOON
‘I miss you babe

If only I had told you that before

Maybe I would never have to miss you’

- James Arthur

Lieve buuf,

Zo’n negen jaar geleden stond jij op een warme zomerse dag met je jongste dochter bij ons voor de deur. Wij hadden net onze inboedel ontvangen die in een zeecontainer overzee geleverd was. Wij kwamen uit Mexico. Herkenbaar voor jou. Jullie hadden net een aantal jaren in Singapore gewoond en kwamen nieuw in ons straatje wonen. Eén voordeur zat ertussen. Onze jongste meiden van tien jaar oud startten samen op international school niet ver van ons huis. Een jaar later stapten ze samen naar dezelfde Nederlandstalige middelbare school over. Allebei vanwege hun geboortedatum de allerjongsten van hun klas. Een vriendschap ontstond. Hoeveel uren zij na schooltijd niet op de rekstok in onze achtertuin hebben gehangen! Ze besloten samen op wedstrijdzwemmen te gaan. In hetzelfde team. Twee keer in de week trainen in het zwembad in een dorp verderop en in het weekend zwemwedstrijden in de regio. Onze gezinnen raakten steeds meer verstrengeld met elkaar. We verdeelden altijd de zwembadritjes. Buiten voor het huis konden wij heel lang kletsen wanneer we elkaar zagen. Onze mannen ook. Onze vriendschap groeide. We kwamen steeds vaker bij elkaar thuis. Kopjes thee. Tijdens coronatijd wandelden we samen. Onze jongste dochters ook. Bij mooi weer aten we zo nu en dan een lunch op het terras van een croissanterie in de buurt. Jij kwam tussendoor van je werk, ik van thuis. Goede gesprekken. Over grote gevoelens. Op warme zomeravonden liepen we afgelopen zomer samen naar het dorp om een ijsje bij de nieuwe Italiaanse ijssalon te halen. We waren al heel snel erg persoonlijk en intiem. We vertrouwden elkaar volledig. We pasten jarenlang op elkaar’s katten tijdens vakanties en weekendjes weg. In november paste jij hier op toen wij een paar dagen in Maastricht verbleven. We kenden elkaar’s katten goed en leefden altijd mee. Je was zo trots op je kater dat hij buiten met je mee wandelde wanneer je een ommetje maakte. Vorig jaar werd hij op straat overreden. Huilend stond je bij mij aan de deur. Samen belden we met betraande ogen naar de dierenambulance en de politie om meer informatie te verkrijgen over het ongeval. Jij leefde mee met verlies van onze oude kater. De ziekenhuisopname van ons jonge katertje. Ik kwam kijken bij de twee kittens die niet zo lang geleden bij jullie in huis kwamen. Huissleutels werden destijds al snel uitgewisseld. Hoe vaak onze beiden kinderen die sleutels niet hebben moeten gebruiken als redding om het huis binnen te komen. Kort geleden sleepten we samen midden op de dag, op een zelf geknutseld karretje van jullie, een zware marmeren plaat van een failliet restaurant op de hoek naar mijn garage. Ik had mijn zinnen erop gezet als werkblad voor in de tuinkas en jij bood spontaan je hulp aan. Giechelend reden we met dat loodzware ding over de hobbelige straat. Je was een sprankelende vrouw. Altijd goed gekleed, intelligent, meelevend, geïnteresseerd, een luisterend oor. De perfecte buurvrouw.

De laatste jaren kreeg jij het steeds moeilijker. Je wilde niet zo zijn. Je vocht tegen de donkere wolken in je hoofd. Je werd twijfelachtig over beslissingen die je moest nemen. Piekeren. De mening van buitenstaanders werd steeds belangrijker. Wat zouden mensen overal van vinden? Je werd onzeker. Depressief. Eenzaam. Wij bleven praten met elkaar. Kort geleden op een zaterdagochtend appte je of je even langs mocht komen. Ik zat in mijn pyjama de krant te lezen. Alleen thuis. Het ging heel slecht met je, zei je. Ik voelde je wanhoop. We huilden samen. Je zag geen oplossing meer na twee jaar therapie en medicijnen. Neerslachtigheid. Het lege nest nu jullie twee studerende kinderen op kamers wonen. De tijd van het jaar. Je kon je gevoel zo goed beschrijven. Een omhelzing van mij. Een luisterend oor. Je zei me meerdere keren dat je je oude zelf weer wilde worden. Je accepteerde je ziekte niet. Een week voor je bezoek stonden er twee politiemannen voor jullie huis. Ik belde je, je nam niet op, ik sprak een boodschap in. Ik stuurde je een berichtje ‘Moet ik me zorgen maken?’.  Je vertelde bij mij aan tafel dat je gezin en ouders meer dan dertig keer hadden gebeld. Daarom was je weer thuis gekomen. Hoeveel pijn en eenzaamheid moet jij hebben gevoeld? Bij je vertrek stond je bedremmeld bij de voordeur. Je wist niet wat je moest zeggen. Ik stelde voor bij mooi weer samen te lunchen bij de croissanterie. Je was zenuwachtig. Friemelende handen. Een hand door je haar. Ik stapte naar buiten om je nog even stevig vast te houden. Je zag er zo kwetsbaar uit. ’Tot snel’ zei ik uiteindelijk. Ik vermoed nu dat je toen al anders wist. Je liep de tuin uit. Ik keek je na. Je schouders hingen zowat op de grond, zo’n zware last torste je met je mee… Het weekend erna heb je toch voor de nooduitgang gekozen. Om jezelf te bevrijden van die loodzware last. Je hebt vier afscheidsbriefjes nagelaten. Je hebt een mooi leven gehad schreef je. We moeten ons niet schuldig voelen. Ik mis je alleen zo. Ik fiets elke dag langs je deur. Ik vernam het tragische nieuws via een prachtig geschreven brief van jouw dochter aan mijn dochter. Ik heb je dochter die vroege dinsdagochtend lang vastgehouden en getroost. Ik probeer er een beetje voor je gezin te zijn. De afgelopen jaren zijn zo zwaar voor jullie geweest. Ze hadden je nooit los willen laten. Toch gaat het best goed met ze. Ik heb respect voor je allermoeilijkste, dappere keuze. Je kracht. Vriendin, je was zo’n mooi lief mens. Er komen meer dan tweehonderd genodigden op je afscheid. Dat zegt genoeg. Je was geliefd. Voor mij was je een toevoeging aan mijn leven. Dankjewel. Ik wil je op deze manier in het licht zetten, want dat verdien je. En hoe zou ik deze week over iets anders kunnen schrijven? 

Basement before renovation

BLINDE VLEK
‘The objective of cleaning is not just to clean, but to feel happiness living within that environment.’  

- Marie Kondo

Ik heb een blinde vlek gehad. Een psychologische blinde vlek. We hebben ze allemaal. Alleen zijn we ons er niet direct bewust van. Blinde vlekken zijn een soort denkfouten die ervoor zorgen dat we informatie niet helemaal objectief verwerken. Ze zijn trouwens vaak wel zichtbaar voor andere mensen. Ik had een blinde vlek wat betreft onze badkamer. Een paar weken terug stopte het lampje in de plafonnière in de badkamer ermee. Ik ging met het lampje naar de doe-het-zelf zaak en na mij eerst met een een verkeerde vorm lampje naar huis gestuurd te hebben meldde de eigenaar uiteindelijk dat het model lampje niet meer gemaakt wordt. Er zat niks anders op dan de hele armatuur van het plafond te halen en een modernere aan te schaffen. Toen werd duidelijk dat ik niet helemaal een goed oog had wat betreft de witte plafonds en muren in onze badkamer. Er bleef een grijze, stoffige cirkel van de plafonnière achter op het plafond. Toen ik eens kritisch om me heen keek zag ik ineens overal grijze, stoffige plekken. Bij de randen van het plafond en bij de hoekjes tussen de muren. Eigenlijk was geen van de muren meer spierwit schoon. Op naar de lampenwinkel voor drie nieuwe lampen. Heel efficiënt alles maar vervangen voor wat hippere lampen, tenslotte hingen de lampen er al eenentwintig jaar! Het was mij helemaal niet opgevallen dat het inmiddels best wel wat oubollige modellen waren. Toen wij dit vooroorlogse huis kochten in 2003 zat er helemaal geen badkamer in. Elke slaapkamer had een wastafel en in één van de niet-gebruikte schoorstenen was een smalle douchecel gebouwd. Het eerste wat we deden toen we een sleutelovereenkomst met de eigenaresse tekenden was een badkamer bouwen op de plek die de oude bewoonster ons zelf tipte. Namelijk de uniformenkast (van de marechaussee) - waar zij haar bontjassen had hangen - op de hal gebruiken voor het ligbad. Eén van de inbouwkasten van de slaapkamer erbij betrekken om het toilet te plaatsen en ook een kleine meter van de overloop erbij betrekken. Een creatief plan om geen slaapkamer in te leveren voor de badkamer zoals al onze buren hadden gedaan. Wij kregen de huissleutel en de eigenaresse betaalde haar maandelijkse hypotheek door. Wij konden ons geld nog goed gebruiken zei ze heel gul. We startten de bouw van de badkamer. We hebben in die twintig jaar daarna nog wel eens het houten tafeltje waar de wastafel op stond vervangen door een superdikke antieke plank uit een treinwagon. Toen de tegels op de vloer los gingen zitten hebben we een paar jaar terug een gietvloer laten maken. Nooit kwamen we op het idee de muren eens mee te pakken. Mijn blinde vlek. Kort geleden heb ik dus alle muurtjes gewit. Plafond ook. Achter de grote spiegel heb ik het muurtje de kleur klei gegeven. Wat ziet de badkamer er nu schoon en vooral heel wit uit! Mijn lief hing drie bamboe lampjes op. Hij heeft eindelijk de bedrading van één lamp weg gewerkt in de muur. Ooit waren we daar door een elektricien wel op gewezen dat het een zeer gevaarlijke plek was boven het bad, zonder aardedraad…. Toch niks mee gedaan. Heeft mijn lief ook een blinde vlek? Alle muren op de overloop, in het trappengat en in de hal waren een paar jaar terug opnieuw gewit toen we boven na vloerisolatie een nieuwe pvc vloer hebben laten leggen. Het enige dat nu nog steeds origineel is - nooit aangeraakt door ons sinds wij ons huis kochten - is de kelder. 

Aan de behandelingen van mijn ziekte heb ik een droge mond overgehouden. Door de huidtransplantatie op mijn tong, de chemo’s en de bestralingen zijn veel speekselklieren kapot gegaan. Ik heb een heel erg droge mond gehad. Gelukkig is dat het afgelopen jaar voor een deel hersteld. Helaas heb ik tijdens veel praten, stress of na het drinken van zwarte en groene thee een heel droge mond. Heel tegenstrijdig, maar ik krijg zelfs een droge mond van een slokje kraanwater. Niet van mineraalwater uit een flesje. Het kraanwater hier in het zuiden is behoorlijk hard, bevat veel kalk. Kalk droogt je huid en haar uit. En kennelijk ook mijn kwetsbare tong. Daarom hebben wij besloten een waterontkalker te plaatsen in ons huis. Al het water dat ons huis binnenkomt zal zacht worden gemaakt door een apparaat dat vandaag in de kelder geplaatst wordt. Ook gunstig voor de wasmachine, waterkoker, glazen douchedeur en douchekoppen in huis. Nu we vanwege foto’s die we moesten doorsturen naar het bedrijf, met andere ogen naar onze kelder keken, zagen we ineens afgebladderde muurverf op de muren. Versleten betonverf op de vloer. Het houten trapje naar beneden was nagenoeg kaal gelopen. Weer die blinde vlek. Nooit heb ik het verval opgemerkt. Ik heb er in ieder geval geen last van gehad. Ik kom er alleen maar om onze voorraad levensmiddelen te checken en om mijn yogatas te pakken. Mijn lief heeft er wandel- en hardloopschoenen staan. Er hangen wat rugzakken en boodschappentassen die we in de loop van de jaren verzameld hebben. Flessen wijn bewaren we er ook. Met de blokkwasten en rollers nog nat van de badkamer besloten we de kelder ook maar aan te pakken. Na alles eruit gehaald te hebben heeft mijn lief witte betonverf op de muren, en bordeauxrode betonverf op de vloer, gezet. De houten onderkant van onze trap naar boven en het raamkozijn heb ik weer groen gelakt en natuurlijk het houten, versleten trapje in de lakverf gezet. Vandaag wordt er een modern apparaat geplaatst en daarna gaan de houten draagplanken weer terug waar ze nog passen. Na de levensmiddelen allemaal op de houdbaarheid te hebben gecheckt en veel weg gegooid te hebben, zetten we alles weer overzichtelijk en geordend terug. Zo schoon en opgeruimd! Nu begrijp ik die psychologische blinde vlek die nette senioren vaak hebben in hun oude, vertrouwde huisje. Hoe vaak ik niet vergeeld behang aan de muren heb gezien, soms zelfs losgekomen van de muur, niet schoon te krijgen vloerbedekking, platgelopen vloerkleden of sterk verouderde badkamers en keukens? Altijd vroeg ik me af hoe zij dit niet konden zien en hier toch zo fijn en tevreden zelfstandig woonden. Ook welgestelde bejaarden hebben kennelijk een grote blinde vlek. Zoveel is me nu wel duidelijk. 

Youngest daughter celebrating carnaval (2009) and still loves it!

INNERPEACE
‘De ziel stelt ons in staat onze stempel op de wereld te drukken, ook als we er niet meer zijn.’

- Myron Hamming

Onze dochter in Singapore werkt de laatste weken dagelijks over tot middernacht. Ook op zaterdag is ze de klos. Iedereen op kantoor is inmiddels moe en prikkelbaar. Onze dochter was de laatste dagen vooral erg geïrriteerd, zelfs woest, en veroordeelde haar manager. Slecht humeur, gespannen, moeilijk in slaap vallen en verhoogde hartslag. Bijslapen in het weekend is nauwelijks mogelijk. Haar vriendinnen hadden daarom een rage room voor haar gereserveerd. De kans om al haar woede en stress eruit te slaan. Al het glaswerk en serviesgoed in de kamer moet kapot. Je mag erbij schreeuwen. Het personeel ruimt alles op. Ze was daarna heel relaxt, vertelde ze. Op maandagochtend was haar frustratie echter weer heel snel terug. Gelukkig was ze afgelopen weekend vier dagen vrij vanwege Chinees nieuwjaar. Wanneer je je veilig voelt en in verbinding bent met je omgeving, plus je voelt je rustig dan ben je in balans. Je merkt dat aan je lichaam. Een rustige hartslag, diepe rustige ademhaling en gefocuste blik. In tegenstelling tot wanneer je je gestresst voelt. Ikzelf kan dan kijken alsof blikken kunnen doden of ik heb ’s nachts last van knarsetanden. Sommigen maken voortdurend vuisten van hun handen, of ze maken beukende gebaren. Spieren zijn gespannen. Ademhaling snel. Uit balans. Dit is allemaal een vecht reactie op stress. Bij vluchten wil je het liefst de kamer uit gaan. Je ogen kijken scannend de kamer rond, waar en hoe kan ik ontsnappen? Je voelt je geïrriteerd en je hebt een nerveuze energie. Je hebt een gevoel van gevangen zijn. Zoals onze dochter, zij voelt zich gevangen in het overwerk. Vluchten en vechten zijn primaire reacties, dierlijk bijna. Als deze emoties steeds weer terugkeren na een zelfde soort aanleiding, wil je er vanaf. Terug naar balans. Mijn Amerikaanse yogajuf noemt dat altijd resilience. Veerkracht. Onlangs maakte ik kennis met de ‘polyvagaal theorie’. Ik had er niet eerder van gehoord. Ons zenuwstelsel is verbonden met emoties. Het verklaart waarom je op sommige triggers heel heftig en snel kunt reageren. Zoals bijna ontploffen van woede. Dit wordt aangestuurd vanuit het sympathisch zenuwstelsel. Deze veranderingen gaan razendsnel. Zo snel, dat je er helemaal geen erg in hebt dat ze er zijn. Prikkels kunnen voor mij bijvoorbeeld onmacht zijn, me onzeker voelen, leugens of simpelweg op straat de weg kwijt zijn. Mijn lichamelijke reactie is dan een koud gevoel krijgen, rillerige ledematen, snelle hartslag en geen oogcontact meer maken. Interessant om dat van je zelf te herkennen. De ‘polyvagaal theorie’, ontwikkeld door Stephen Porges, gaat uit van vechten, vluchten of bevriezen als oeroude verdedigingsstrategie. Iedereen kiest zo’n reactie onbewust door het sympathisch zenuwstelsel. De dorsale vagus is het oudste deel van het centraal zenuwstelsel. Reptielenbrein. Een verdedigingsreactie ontstaat op basis van allerlei factoren die jou onveilig deden voelen in je verleden. In je jeugd bijvoorbeeld. De ouder beïnvloedt het zenuwstelsel van het kind. Zoals niet geruststellend opgepakt worden door je ouders toen je je als baby (uiteindelijk in slaap) huilde omdat je iets nodig had. Geen troost bij pijn krijgen of als kind niet gehoord of gezien worden. Veel factoren zitten trouwens ook in onze cultuur ingebakken. Het gros van de mensen in Nederland voelt zich tegenwoordig vrijwel altijd onveilig. Door altijd bereikbaar te zijn, altijd aan te staan, altijd moeten presteren, haasten of door social media. Bij deze theorie kun je jezelf nieuwe patronen aanleren van veiligheid en verbinding, die het gevoel van onveiligheid vervangen. De focus ligt op het invullen van wat jou juist weer in het positieve, veilige systeem brengt. Opnieuw kennis maken met je veerkracht dus. Dit lukt jezelf door zelfregulatie. Bij mij is dat rustig vanuit de buik ademhalen, iets lekker zoets eten of m’n huis opruimen. Waarna ik weer ruimte krijg voor anderen, me energiek en ontspannen kan voelen en positieve gedachten heb. Innerpeace. Dit lukt ook door co-regulatie samen met een ander.  Bij mij kan dat samen een kop thee drinken, een yogales volgen, samen lachen om een grap, een massage of een echte ontmoeting zijn. We hebben allemaal zoveel liefde nodig, terwijl we er alles aan doen om die gevoeligheid te beschermen. Ons juist niet open te stellen. Als we allemaal onze emoties en kwetsbaarheden meer zouden tonen zou er veel meer verbinding met je partner, je kinderen, je vrienden en je collega’s zijn. En zouden we ons allemaal veiliger en meer ontspannen voelen.

Afgelopen weekend barstte het carnaval weer los in onze stad. In tegenstelling tot onze jongste die jaarlijks alle dagen viert heb ik er zelf geen zin meer in. Die drukte, drank, harde muziek en oppervlakkig contact. Al zie ik het niet meer perse als simpelweg een verkleedpartij en een grote, feestelijke optocht kijken. Ik zie ook traditie. Carnaval was vroeger het laatste moment in de winter waarop je dat allemaal mocht doen. Daarna begon de vastentijd, die duurde bijna zeven weken tot Pasen. Dan moest je sober leven. Je mocht bijvoorbeeld geen alcohol, minder zoetigheid en geen vlees eten. Het woord 'carnaval' betekent onder andere 'carne vale’: vlees vaarwel. Je zou het vlees ook als je lijf kunnen vertalen. Dan draait dit feest om de ziel, of zelfs reïncarnatie. In Breda heeft het carnaval vrolijke gewoontes. In optochten met mooie praalwagens versierd in een thema worden de machthebbers, zoals burgemeester Depla en wethouders, belachelijk gemaakt. Zij zijn even niet meer de baas. Dat is Prins Carnaval. Daarnaast kennen we hier de traditie om tijdens carnaval de naam Breda aan te passen naar Ut Kielegat en ons dorp heeft tijdelijk het bord ’t Aogje bij de toegangswegen staan. Traditioneel gezien begon het echte carnavalsfeest pas op zondag waarbij de symbolische sleutel - en daarmee ook het bestuur - officieel overgedragen werd aan Prins Carnaval. De ceremonie staat symbool voor een middeleeuwse traditie, waarbij de sociale orde werd omgedraaid en de arme bevolking tijdelijk de macht overnam. Tegenwoordig stroomt de stad echter al op donderdagavond vol. Grotendeels met toeristen van boven de rivieren, de zogenaamde bovensloters. 

My new yoga studio

DE MANIER WAAROP JE DENKT
‘Ik geloof in het vertellen van verhalen.’

- Gabriel García Márquez

‘Ik kan je uitnodigen voor een proefles’ zei een yogamaatje tegen mij toen we samen na de yogales een eindje opliepen over straat. Er heeft de laatste jaren een verzachting plaatsgevonden op mijn yogaschool. Er wordt tijdens de les langer gesproken door de yogadocent over inspiratie of over een thema voor de les. Wat zeker heel veel stof tot nadenken geeft en ook zeker een deel van yoga mag zijn. Het neemt echter steeds meer tijd van de les in beslag. De houdingen zelf worden zachter en duren langer. Er is eigenlijk minder flow en inspanning nodig tijdens de les. Wanneer je ouder wordt, zoals ik, dan is het belangrijk je spieren te blijven gebruiken en ook best wat krachttraining te doen voor onderhoud van je botdichtheid. Ik ga bijna dagelijks naar mijn yogalessen als therapie voor mijn hals. Dan zou ik graag meer input in de lessen terugzien in de vorm van wat meer power. Er leeft nu onder de oudere garde van mijn yogaschool waartoe ik behoor - ik kom er al zeventien jaar - wat onvrede. Onvrede over de hoeveelheid mildheid. Voor mij is dit onbehagen een heel actueel onderwerp waarover ik veel nadenk. Afgelopen week kreeg ik onverwachts een invallende docent vanwege ziekte. Een leraar uit India die nu drie maanden in Nederland is vanwege zijn vriendinnetje. Het was een heel actieve les waarbij veel spieren werden gebruikt maar ook gebeden in Sanskriet werden gezongen. Ik herkende veel Ashtanga houdingen die ik jaren terug wel vaak deed maar nu eigenlijk niet meer. Ik mis deze houdingen eigenlijk wel in de huidige lessen. Ik heb dus van die voorgestelde proefles van mijn yogamaatje gebruik gemaakt bij de nieuwe yogaschool. Opgericht in een dorpje verderop door een vroegere yogajuf van mijn huidige school. De nieuw gestarte juf bood in haar les veel actieve houdingen, verhoogde hartslag en de volgende dag spierpijn. Echt weer een goede les. Na lang wikken en wegen heb ik nu een strippenkaart gekocht bij de nieuwe school voor twee verschillende lessen. Mijn onbeperkte abonnement houd ik ook nog wel even aan, want ik blijf ook bij mijn ‘oude’ yogaschool meerdere lessen volgen. Zo heb ik altijd de vrijheid om eens in het weekend een extra lesje te volgen. Bovendien hebben zij een coffeecorner waar ik regelmatig met vriendinnen wat drink na de les. Beiden yogascholen zijn even ver lopen voor mij. De nieuwe school wel een veel groenere route door de weilanden en heeft zelf een prachtige, immens grote tuin naast de yogastudio. In de zomer worden de lessen buiten gegeven. Nu pak ik van beiden yogascholen wat het beste is voor mij. Een heel yogische gedachte trouwens.

Alle yogadocenten van mijn ‘oude’ school hebben een Amerikaanse leraar die een paar keer per jaar naar Nederland komt. Hij is hun inspiratie. Robert geeft al meer dan vijftig jaar yogales, heeft zelfs een eigen vorm van yoga ontwikkeld (Pralaya) en lijkt soms wel een goeroe. Wanneer hij workshops geeft komen er ineens honderden yogi’s overal vandaan en is er een podium in de grote zaal. Een heel andere vibe in mijn yogaschool. Ik heb afgelopen jaren meerdere lessen van hem gevolgd. Eigenlijk is hij dus ook mijn leraar. Afgelopen week gaf Robert in de avond een lecture over de Bhagavad Gita, één van ‘s werelds beroemdste en oudste spirituele boeken. Ik stapte in mijn spijkerbroek (wat heel vreemd voelde) en een notitieboekje met een stift de yogazaal in en nam plaats op een yogablokje. Een lezing van twee uur volgde. Dit oerboek van het hindoeïsme is één van de mooiste boeken uit de wereldliteratuur. Na de Bijbel het meest vertaalde boek ter wereld. Hoewel haar roots in India liggen, is dit heilige geschrift voor iedereen - in elke tijdsperiode en op elke plaats in de wereld - relevant. De Bhagavad Gita gaat namelijk over fundamentele levensvragen. Wat is de oorzaak van menselijk lijden? Hoe kunnen we ons hieruit bevrijden? En wie ben ik? Het is het eeuwenoude lijfboek van yogi’s. Alles draait in dit enorme verhaal om een conflict binnen een koninklijke familie zo’n vijfduizend jaar geleden. Wanneer dit conflict uitloopt op een oorlog, twijfelt de heldhaftige boogschutter Arjuna of hij wel moet vechten. Hij ziet zijn eigen familie en vrienden op het slagveld staan en beseft dat hij ze zal moeten doden om de oorlog te winnen. Arjuna en Krishna, die op dat moment de menner op zijn wagen is, staan tussen beide legers in. Aan de ene kant staat Arjuna’s leger, die de goede kwaliteiten symboliseert, en aan de andere kant staat het leger van zijn neef, die alle slechte kwaliteiten uitbeeldt. Overmand door verdriet en verward over zijn plicht vraagt hij Krishna om hem te onderwijzen. Zo begint de wonderlijke dialoog; de Bhagavad Gita. Krishna openbaart Arjuna de schoonheid van het leven en de zin van de strijd. Leraar Robert vertaalde het naar ervaringen en levenslessen uit zijn eigen leven. Als de lezing vordert krijg ik een stijve kont van op het harde yogablokje zitten. Een deel van de luisteraars is inmiddels gaan liggen op de grond. Voor mij geen optie, ik maak aantekeningen. Het verhaal staat symbool voor het leven. Het leven naast de yogamat. Er zijn vele lessen te halen uit dit verhaal. Bijvoorbeeld dat je je leven pas ten volste kunt leven wanneer je je steeds aan kunt passen aan nieuwe situaties om nieuwe oplossingen te zien. Alles in het leven is aan verandering onderhevig. Robert’s levensmotto is dat je ervoor moet zorgen dat jouw acties, groot en klein, bijdragen aan een betere wereld. Doe dingen vanuit liefde en verbinding. Ga op zoek naar jouw unieke levenspad. Robert hamerde erop dat wij ons dienstbaar opstellen en leven volgens ons eigen persoonlijke doel. Dat je overigens kunt ontdekken door stil te zijn, door yoga en mindfulness. Alles wat gebeurt, gebeurt met een reden.