Levensmoe

Een mooi uiterlijk vervaagt met de jaren, maar een goed hart houd je voor altijd mooi.
- Karen Salamsohn

We zitten naast elkaar op een bankje in de zon. De rollator staat ernaast. Een boekje met plantennamen in het mandje. We kijken uit op een groepje ganzen en siereenden achter een hek. We zijn op de kinderboerderij. Een klein jongetje maakt bange geluiden en daar reageren de ganzen weer op met luid gakken. De bijna 100 jarige naast mij kan er niet echt van genieten zegt ze tegen me. “Anja, mijn lijf is zó moe. Het gaat gewoon niet meer.” Ik ken haar nu een maand en na de blaasontsteking heb ik haar verward zien raken. Het gebeurt vaker dat ouderen bij een ontsteking in een delier geraken. Toch is ze er flink bovenop gekomen. Ze weet dat ze soms wat verward is. Ze vergeet dingen die ze al haar hele leven weet. Hoe lang ze getrouwd was, of ze in de oorlog getrouwd is, hoeveel kinderen haar dochters hebben. Ze weet het gewoon niet meer. De eerste keer dat ik haar ontmoette moest ze huilen. Ze is levensmoe. Ze is op, maar haar hart is sterk. Nu hier zittende op het bankje op de kinderboerderij waar ik haar gebracht heb, vertelt dat ze me dat haar einde nabij is. Ze ademt zwaar. “Hoe weet u dat?” vraag ik haar. "Ik voel het” antwoordt ze. We praten nog even door. “Zullen we maar lekker naar huis gaan?” vraag ik haar ondanks dat haar dochter me gevraagd had met haar moeder te gaan wandelen. Dochter had het plantenboekje hoopvol in het mandje gelegd zodat we een stukje in het bos zouden wandelen. Nog niet zo lang geleden had ze dat gekund. Nu niet meer. Mevrouw koos voor de kinderboerderij. Zittend in de stilstaande auto bij haar voor de deur praten we nog even verder. Ze zegt dat ze geen wandelingetjes meer wil maken, dat haar lichaam op is. Ik zie de vermoeidheid. Ik constateer haar geheugenverlies. Ik zie vandaag de levensenergie bijna letterlijk uit haar lijf weg vloeien… Toen ik een uurtje eerder bij haar voor de deur stond deed ze open op haar kousenvoeten, zonder ondergebit en zonder bril. Ze is gewoonlijk zo’n nette dame! Toen we naar de huiskamer liepen zag ik haar schoenen naast het bed staan, haar gebit lag op het sprei en haar bril op het nachtkastje. Ik vroeg of ik haar soms wakker gebeld had en dat was zo. Haar ogen zagen er zonder bril heel oud uit. Voor het eerst keek ik goed naar haar bijna 100 jarige ogen. Ze stonden heel moe. Na het bezoekje aan de kinderboerderij gaan we op haar balkon wat drinken. Ze herhaalt nogmaals dat haar einde heel nabij is. Ze wil gecremeerd worden. Ik vraag haar wat de mooiste periode in haar lange leven geweest is. Ze denkt even na en antwoordt dan dat haar hele leven goed was. Ze hadden het goed in haar ouderlijk gezin, een fijne sfeer thuis. Ze mocht als meisje een vervolgopleiding doen en is schooljuf geweest. De oorlog is niet heel hevig voor haar geweest. Ze heeft een heel goed huwelijk gehad. Haar drie kinderen hebben alledrie een leuke partner getroffen en zijn goed terecht gekomen. Ze weet niet meer hoeveel kleinkinderen bij elk gezin horen. Op het bureau ligt een geplastificeerde levensboom van haar familie. Om haar te helpen herinneren. Op tafel een boek met foto’s van haar broers en zussen, kinderen en kleinkinderen. Daar bladert ze graag in. Het breiwerkje dat er naast ligt heeft ze al lang niet meer aangeraakt. Ik help haar de kant-en-klare maaltijd op te warmen in de magnetron. Ze dekt de tafel voor één en ik schenk een glas water en een glas sap voor haar in. Ze moet goed drinken bij deze warmte en zeker om een volgende blaasontsteking te voorkomen. Ze loopt met me mee naar de voordeur om me uit te laten. Ik pak zachtjes haar bovenarm en twijfel of ik haar een kus zal geven. Ik heb het gevoel dat ik haar niet meer ga zien. Ik ken haar pas een maand, dus ik doe het niet. In plaats daarvan zeg ik haar dat ik haar vrijdag weer zie. In mijn hoofd denk ik van niet, ik vraag me af of ze dat voelde. Ik zwaai en ze sluit de voordeur. Eenmaal thuis stuur ik haar kinderen een berichtje met het verslag van mijn bezoek. Na een slapeloze nacht vol peinzen en nadenken hebben ze besloten hun moeder meteen op te laten nemen in een zorghotel. Toen ik hun antwoord opende verwachtte ik te lezen dat ze heen gegaan was. Helaas voor haar was dat niet het geval. De verhuizing is voor haar niet meegevallen hoorde ik een paar dagen later. Ik wens haar toe dat haar einde inderdaad nabij is zoals ze het zelf graag wil.

Onze kruiwagen wordt geleend. Ik hoor de buren in de achtertuin zwoegen en praten over de agressieve aanval van rupsen. De buxusmot heeft zich vorig jaar in onze straat gemanifesteerd en de eerste buren zijn dit weekend begonnen hun buxushaagjes te verwijderen. Onze voortuin bestaat uit vakken van een volwassen buxushaag die we vijftien jaar geleden geplant hebben. Ik wil nog niet zo makkelijk opgeven. Met twee dochters heb ik jampotjes vol rupsen met een pincet uit de boompjes geplukt. Bijna honderd in een uur! Dochters gaan nog een paar dagen door. Honderden rupsen! Vorig jaar deed ik het net zo en dat ging eigenlijk best goed. Er is nog maar een meter haag aangevreten door de rupsen, de andere veertig meter staat er frisgroen bij. Met mijn lief ben ik in het afgelopen zonnige weekend rustig naar een nabijgelegen tuinderijdorp gefietst. Daar rupsengif en buxusmest gekocht. Als de boompjes namelijk sterk zijn kunnen ze een rupsenaanval overleven. Natuurlijk ook meteen een geurende kamperfoelie voor de bijtjes gekocht. De arme bijtjes die het wereldwijd zo zwaar hebben… Bijen zijn zó nodig voor het veelzijdige groen op onze planeet. Ik had een kort filmpje van een TED talk over de bijenpopulatie gedeeld met vrienden, en onze buurt’app. Ik kreeg zoveel positieve, enthousiaste reacties uit de straat. Foto’s van zakjes aangeschaft bloemenzaad werden vurig gedeeld. Wij hebben zelf voor honderd vierkante meter veldbloemenzaad gestrooid op de landelijke zaaidag. Aan de voorkant van ons huis en langs de groenstrook aan de overkant. In ons straatje zullen de bijtjes straks een lint van bloemen vinden! Elke stapje is er één om de bij - en daarmee de toekomst van onze planeet - te redden!

Prom night

You have brains in your head. You have feet in your shoes. You can steer yourself in any direction you choose. You’re on your own. And you know what you know. You are the one who’ll decide where to go.
- Dr. Seuss

Iemand moet toch de laatste zijn? Ik was trouwens niet de állerlaatste. Ik was de één na laatste… Er was afgelopen woensdagavond een hardloopwedstrijd georganiseerd bij zonsondergang. In een ander bos dan het Mastbos. Er waren twee afstanden, vijf en tien kilometer. Ik koos voor de laatste. Normaalgesproken trainen we met de groep op woensdagavond dus het was eigenlijk een leuke, alternatieve training… Er deden in totaal nog geen vijfhonderd hardlopers op beiden afstanden mee. En ik was dus de één na laatste die arriveerde toen de zon al vrijwel onder was. Mijn lief zei doodleuk voor mijn vertrek bij de voordeur dat ik niet meer binnen mocht komen als ik er langer dan een uur en tien minuten over zou doen. Ik had zelf helemaal geen doel voor ogen, het was immers een training. Kennelijk waren die paar honderd creatieve hardlopers toch allemaal wat sneller dan ik dacht. Ik eindigde namelijk in m’n uppie, met een fietser naast me, terwijl ik bijna mijn complete trainingsgroep langs het parcours zag staan. Ik werd ruimschoots voor de finish door de luidsprekers omgeroepen met naam en toenaam. Een applaus volgde. Voor de aandacht is het dus helemaal niet verkeerd om bijna als laatste te eindigen! In dit bosgebied, tegenwoordig bekend als boswachterij Dorst, was in vroegere tijden juist geen boom te vinden. Als gevolg hiervan ontstonden zandverstuivingen. Aan deze verstuivingen heeft het gebied zijn heuvelachtige karakter te danken. Het was écht een fraai parcours. Weer eens wat anders dan het Mastbos waar ik twee keer per week rondren. Om de verstuivingen te bedwingen is Staatsbosbeheer in 1899 gestart met het planten van dennen. In de loop van de jaren is een gevarieerd natuurgebied ontstaan met naaldbos, loofbos, heidevelden, vennen en heuvels van stuifzand. Ik vond het heel erg mooi. In dit mooie gebied liggen ook de zogeheten leemputten. Deze leemputten zijn sinds het begin van de 20e eeuw afgegraven voor de productie van baksteen in de nabijgelegen steenfabrieken. De leem werd gewonnen uit een prehistorische rivierbedding die dwars door de boswachterij loopt. In 1927 gaf Staatsbosbeheer toestemming voor het baden en zwemmen in twee van de aldus ontstane putten. Tegenwoordig zijn er geen badgasten meer welkom. Stoere Schotse Hooglanders bivakkeren nu rond de plassen. De leemputten vormen prachtige vennen met een grote variatie aan planten en dieren. Naast de uitgezette Schotse Hooglanders én een kudde Exmoor pony's (de laatste wilde paarden in Europa) bevindt zich rond de leemputten ook een behoorlijke populatie vleermuizen en hebben vogels er hun broedplaats. Ook is een specifieke flora ontstaan. Zo komen hier planten voor als sint-janskruid, duizendguldenkruid, geelgroene zegge en grondster. Door dit gebied heb ik een fenomenaal rondje mogen rennen bij het mooiste licht van de zonsondergang. Ik heb binnen de tijd gelopen die me door mijn lief opgedragen werd. Door de kleinschaligheid van de wedstrijd was het eigenlijk allemaal heel charmant. Volgend jaar doe ik weer mee!

Met een tutorial op YouTube op het computerscherm en een bus haarlak, tientallen haarspeldjes en een haarborstel in de aanval probeer ik de meest kunstige, elegante haarmodelletjes die dochterlief me opdraagt na te bootsen. Onze middelste dochter heeft haar prom night deze week in de agenda staan. Ze heeft al een paar weken een weelderige, zwarte prom dress aan haar kastdeur hangen. Nu dus een nog een mooi opgestoken ‘strak gedraaid, maar toch ook los getrokken’ kapsel waar ik voor mag zorgen. De nacht voor de grote dag zou ze met papillotten slapen, maar dat is ze vergeten. Een half uur voordat ik naar mijn werk ga doe ik mijn uiterste best om er wat van te maken. Toen ik uiteindelijk, te laat, vertrok was ik best tevreden. Aan het eind van de middag zou haar oudste zus komen om de rest mooi in de krul te zetten. Wanneer ik vanaf mijn werk bel of ze nog steeds tevreden is met haar coiffure hoor ik dat ze alles eruit getrokken heeft. Eén kant krijgt ze niet meer goed in model. Ze heeft ook besloten de achterkant los te laten hangen. Ze raakt een beetje in paniek vanwege de tijdsnood. Ik zal die middag pas tegen zes uur thuis komen en dan moet ze al helemaal gereed zijn voor de foto’s. Ik stel voor dat ze oudste zus vraagt een trein eerder te pakken zodat ze samen tijd genoeg hebben om het haar prom proof te maken. Ondertussen heeft ze al mijn hakschoentjes bij elkaar verzameld en is ze aan het passen geweest wat het mooist staat bij de lange jurk. Haar make up was gelukkig al klaar. Toen ik thuis aan kwam rijden zag ik mijn gezin al lachend druk met foto’s maken in de voortuin. Onder de bloeiende magnoliaboom. Ze zag er prachtig uit! Kort daarna kwam haar vriendin haar ophalen en vertrokken de twee zwierige jonge dames naar het bal. Ze werden bij de oude molen, waar het feest gehouden werd, opgewacht met een rode loper en een fotograaf. Het zou een heerlijke avond worden met mooie afscheidsspeeches voor de leraren, lekker eten en dansen. Na afloop een afterparty bij een klasgenootje thuis. Het schooljaar is voor haar nu officieel afgerond. Alleen nog een jaarboek quote verzinnen. Een belangrijke mijlpaal in een high school carrière. Haar citaat staat symbool voor de periode die ze afsluit. De examens beginnen binnenkort. De meeste van haar klasgenoten zijn toegelaten op de universiteiten van hun keuze. Net zoals zij. De zomer is dichtbij. Onze dochter vertrekt na de examens in haar uppie naar Mexico. Lekker haar hart ophalen bij haar vrienden die óók examen hebben gedaan, en óók gaan studeren. Lol maken, herinneringen maken en genieten van elkaar voordat elk van hen een nieuwe fase van hun leven instapt.

Liefste bejaarde kater

Time spent with cats is never wasted.
-Sigmund Freud

‘Er is er een jarig hoera, hoera!’ wordt er luid gezongen in de keuken. De bejaarde, jarige job waar we voor zingen hoort het volgens mij niet eens. Hij gaat helemaal op in zijn twee eetlepels vanillevla en een beetje slagroom. Op een bordje op de tegelvloer in de keuken. Onze vriendelijke kater is vijftien jaar geworden. En dat is best oud voor een raskat… Hij is wat stijf in zijn gewrichten. Hij slaapt heel erg veel. Soms is hij vergeten dat hij al avondeten gehad heeft. Hij is zeer geliefd in huis en heeft het geduld van de hele wereld. Alleen daarom al wordt er zoveel van hem gehouden! Hij kan uren in de tuin wachten totdat je de puf vindt om de tuindeur eens open te doen. Hij zal nooit aan het raam of de deur krabben. Hij heeft de mooiste goudkleurige uilenogen die je ooit gezien hebt. Al vijftien jaar maakt hij deel uit van ons gezin. Hij is meeverhuisd naar Madrid en weer terug. Ook is hij meeverhuisd naar Mexico en weer terug. Hij past zich makkelijk aan. Hij is ooit bijna drie maanden de weg naar huis kwijt geraakt. We hebben toen wat afgezocht in de omgeving. Altijd met ons andere poesje in ons kielzog. Poster in de wijk opgehangen met zijn foto erop en een beloning. Hij kan niet hoog springen en ook niet hard mauwen. Hij heeft hoogtevrees en hij kan geen prooien vangen. Geen dier om alleen op pad te gaan dus, of om alleen te overleven in Mexico. Tóch heeft hij het gered. De dierenarts zag dat de kussentjes onder zijn pootjes enorm versleten waren. Hij was de helft van zijn gewicht kwijt geraakt. Maar hij heeft de weg naar huis gevonden! Hij is onze held. En omdat hij dol is op vanillevla krijgt hij elk jaar een beetje vla van ons op zijn verjaardag. We vermoeden ook dat hij van de herenliefde is. Hij speelde altijd met de roze poppensokjes of roze poppenschoentjes van de meiden. Hij is dolverliefd op mijn lief. Ook heeft hij de gekke tik om met z’n kont op een rondslingerende tas of schoen te gaan zitten. Naast zijn hachelijke avontuur van de dwaaltocht door Mexico heeft hij ook eens boven op de bovenste tree van de brandtrap naar het dak gehangen. Met zijn hoogtevrees durfde hij niet voor- of achteruit. Zijn mauw hoorden wij binnen niet, maar onze bijdehante poes heeft ons in paniek gewaarschuwd en heeft hem zodoende gered. Ik ben met een rieten mand naar boven geklommen. Woester kroop in de mand en zo zijn we samen naar beneden gekomen. Vroeger zat hij regelmatig op het dak van onze garage te wachten totdat ik met de fiets thuis kwam en hem met een keukentrap kon redden. We hebben een geweldige close up foto van hem in het gras waar hij een ontmoeting heeft met een grote tor (waar hij eigenlijk bang voor was). We hebben ook een foto van hem dat hij naast het wiegje van onze jongste dochter zit. Zij was de avond ervoor geboren en hij heeft uren naar haar gestaard vanaf de bedrand. Ze zijn nog steeds onafscheidelijk. Ze kan alles met hem doen. Ze sleept hem overal mee naar toe. We kunnen ons leven niet zonder hem voorstellen. Daarom deze ode aan onze beste vriend.

Katten zijn heel bijzondere, gevoelige dieren. Ze hebben geweldige zintuigen, die ze heel soms gebruiken om mensen te redden. Zo kunnen ze epilepsiepatiënten waarschuwen voor een aanval, of hun baasjes wakker maken bij een gaslek. Helemaal bizar is het verhaal van Simon, de scheepskat van het Britse oorlogsschip Amethyst. Dit schip werd beschoten op een Chinese rivier, en liep vast op een zandbank. Pas na drie maanden kon de bemanning een ontsnappingspoging met het schip wagen. Simon de scheepskat, die was verwond door een granaat, beschermde de kleine voedselvoorraad tegen de aanwezige ratten. Zijn aanwezigheid was ook van levensbelang voor de wanhopige bemanning. Kort nadat de Amethyst ontsnapt was overleed de kat aan zijn verwondingen… Als beloning ontving de stoere kat de hoogste militaire onderscheiding. Daarnaast kreeg de kat ook een officiële rang in de Britse marine! Zoiets mans is misschien niet weg gelegd voor onze Woester, maar hij is wel altijd onze troost en toeverlaat. Hij mag ook altijd op ieders voeteneind van het bed slapen. Het hebben van een huisdier is sowieso goed voor je. Ze geven je afleiding, en het aaien van een dier vermindert je stress. Denk aan een hip kattencafé! Uit onderzoek blijkt dat mensen met een kat dertig procent minder kans hebben op een hartaanval, vergeleken met mensen zonder huisdier. Een kat is één van de oudste huisdieren van de mens. Hoewel katten niet kunnen praten, kunnen ze wel degelijk helpen als je verdrietig bent. Bij mensen met huisdieren verloopt een rouwperiode vaak beter, en duurt hij korter. Praten tegen een kat helpt dus echt! Goed, katten zijn eigenwijs, maar als hun humeur ernaar staat, komen ze maar al te graag bij je zitten voor een knuffelsessie van formaat. Spinnen, kopjes geven, ze halen alles uit de kast om te laten zien dat ze op je gesteld zijn. Onze lieve Woester is een British Blue en hij heeft twee keer zoveel haar als een andere kat. Met zoveel zachtheid op vier pootjes is het aaibaarheidsgehalte van onze kater natuurlijk hartstikke hoog! Het is duidelijk dat wij als gezin ‘kattenmensen’ zijn. Het duurde destijds niet lang voordat mijn eega om was. Eenmaal samenwonend in Amsterdam haalden we een dag voor Kerstmis een klein poesje uit het asiel. Helaas mocht zij maar vier jaar oud worden, omdat ze ten prooi viel aan een cyote toen we in The States op een landgoed woonden. Katten zijn geweldig. Het is ook niet voor niks dat kattenfilmpjes op internet het meest bezocht worden!

Inspirerend leven

Hoe dichter het verlangen opdringt, hoe verder terug wijkt het werkelijke bezitten.
- Marcel Proust

Aan de kassa van de supermarkt zijn ze traag en onhandig, aan het buffet kunnen ze niet besluiten, het opgegeven bedrag verstaan ze niet en ze hebben de onuitroeibare neiging met kleingeld te betalen. Het is best wel typerend voor ouderen. Ik heb meestal geen haast en het ergert me helemaal niet. Het vertedert me zelfs regelmatig. Als mijn cliënte na ons wekelijkse bezoek aan de kapper een ouderwets shawltje om haar hoofd bindt of de dagen erna een haarnetje omdoet als ze naar buiten gaat dan krijg ik een glimlach op mijn gezicht. De haarnetjes doen me namelijk denken aan mijn eigen oma. Ook als ik mijn cliënte zo snel als het licht door de paden in de supermarkt zie hollen en ik mijn best moet doen om haar bij te benen, moet ik lachen. Zelfs als ze geen geld in haar portemonnee heeft gestopt, of de portemonnee überhaupt vergeten is!, moet ik in mezelf lachen. Ik herken er ook wel wat van mijn chaotische zelf in. Mijn enige mannelijke cliënt draagt sleetse ribfluwelen broeken en colberts. Hij komt uit Amsterdam. Hij rookt. Deze lieve meneer is als kleuter met zijn moeder en broertje naar kamp Theresienstadt gedeporteerd. En later naar Auschwitz waar hij ontsnapte aan de dood. Hij is echter niet verbitterd. Hij was tot kort een gevierd jazz-pianist die met zijn band over de wereld toerde. Lachende ogen. En dat hij dan achter een rollator loopt of zelf niet meer kan auto rijden zíe ik niet eens. Ik kan niet anders dan veel respect voor ‘mijn’ oude mensen hebben. Ze wonen alleen. Ze zijn meestal de hele dag alleen. Eenzaam, ook al komt er meerdere keren op een dag iemand kort langs om te checken of ze hun medicijnen innemen. Een nieuwe cliënte van 96 jaar oud die ik afgelopen week ontmoette huilde tijdens mijn eerste bezoek. Ze vindt de eenzaamheid verschrikkelijk! Kinderen wonen te ver weg of hebben een druk leven… Ze verlangt naar de dood en vindt het wachten te lang duren. Ze is moe, zegt ze. Toch maken we elke keer buiten een wandelingetje samen waarvan ze geniet. De senioren die ik begeleid tonen me hun dankbaarheid altijd graag. Ik kan met ze lachen, ze troosten of serieus luisteren naar hun levensverhaal. Het plezier is altijd wederzijds.

Mensen op hun sterfbed hebben vaak spijt van dezelfde overeenkomstige dingen. Spijt van dingen die onbenullig leken in hun drukke bestaan. Dingen die ze anders zouden doen als ze de tijd konden terugdraaien. Dát kunnen wij dus van bejaarden leren nu we nog een heel leven voor ons hebben! De meest genoemde spijtbetuiging is “Had ik maar de moed gehad om trouw aan mezelf te blijven in plaats van het leven te leiden dat anderen van mij verwachtten”. Mannen zeiden vooral “Ik wilde dat ik niet zo hard had gewerkt.” Op het sterfbed beseffen mensen dat het verlangen naar financiële zekerheid het destijds gewonnen had van het verlangen om de eerste stapjes van hun kinderen te zien. Of van het verlangen tijd door te brengen met geliefde. Ook onderdrukten veel mensen hun hele leven hun gevoelens om de goede vrede te bewaren. Uiteindelijk belemmerde dit hen om te worden wie ze eigenlijk waren of zouden willen zijn. Zo ontwikkelden ze juist bitterheid en wrok. “Had ik maar de moed gehad om meer mijn gevoelens te uiten” staat dan ook in de top drie van spijt. Wat ik zelf zie, nu ik met ouderen werk, is dat het onderhouden van vriendschappen op hogere leeftijd helemaal niet zo vanzelfsprekend meer is. Door het slechte gehoor worden de telefoongesprekken minder. Niet meer kunnen autorijden of fietsen beperkt ook enorm om vriendenbezoekjes af te leggen. Bovendien vallen steeds meer vrienden weg… “Had ik maar meer tijd doorgebracht met mijn vrienden” is ook een veelgehoorde spijtbetuiging. Vaak realiseerde men niet de voordelen van oude vrienden. Echte vrienden zijn cruciaal voor een succesvol en gelukkig leven! Ons geluk wordt dus eigenlijk vaak ondergesneeuwd door van alles dat nog moet gebeuren. Vaak wint de serieuze kant van de onbezorgde kant in ons. Veel ouderen beseffen op hun respectvolle leeftijd dat gelukkig zijn een keuze is. Uit angst voor het onbekende zijn veel ouderen blijven hangen in hun comfortzone en oude patronen. Hoe doe ík dat eigenlijk? Sta ik mezelf toe gelukkig te zijn? Hoe zit het met mijn eigen comfortzone? Ik denk zelf dat ik daar wel uit durf te stappen (binnen bepaalde grenzen), omdat ik al vier keer met mijn gezin mijn boeltje opgepakt heb om in een vreemd land te gaan wonen. Of een switch in mijn werkend leven heb durven maken. Je hebt altijd zelf de keuze hoe je je leven invult. Volg je hart en kies voor je eigen geluk!