Geluk zit in de verbondenheid met anderen.
- koning Willem-Alexander (kersttoespraak 2019)
Het eerste dat ik zie bij het echtpaar waar ik nu een paar maanden kom is dat meneer nog steeds dezelfde sokken draagt als de eerste keer toen ik er kwam. Dat kan ik makkelijk zien, want hij draagt een grijze en een donkerblauwe sok. Zijn vrouw heeft in al die maanden haar haar nooit gewassen. Ze zwom vroeger wekelijks, maar dat doet ze al maanden niet meer. Haar haar plakt van vettigheid plat op haar hoofd. Er zijn veel oudere mensen die moeilijk aan te zetten zijn tot douchen. Dat kan natuurlijk veel redenen hebben zoals bang zijn om te vallen, luiheid, niet gewend zijn uit hun jeugd, het gewoonweg vergeten, bang dat er iemand de doucheruimte binnenloopt of dat het te lang duurt voordat er warm water uit de douchekop stroomt. Ik zie het heel vaak. Meer dan de helft van mijn senioren cliënten doucht niet graag. Dit echtpaar spant echter de kroon. Allereerst probeer ik haar bij de kapper te krijgen. Kapper Anton waar mevrouw al vijfentwintig jaar komt. Er is altijd een excuus om niet samen telefonisch een afspraak te maken. Of een excuus om niet te gaan. Ik heb laatst brutaal thuis een afspraak voor ze ingepland. Het later op hun weekagenda geschreven en toen de dag aanbrak om ze erheen te brengen hadden ze het doorgekrast op hun kalender. Met veel moeite en praten als brugman heb ik ze in mijn auto gekregen en daar eenmaal aangekomen fluisterde kapper Anton meteen in mijn oor dat mevrouw wel vier keer telefonisch geprobeerd had de afspraak af te zeggen. Haar haar moest twee keer gewassen worden voordat het goed schoon was. Het werd geknipt en geföhnd. Ik zag een andere vrouw uit de kappersstoel stappen. Ik complimenteerde haar uitbundig. Meneer gaf aan dat hij het tóch wel heel fijn vond dat zijn haar nu gewassen en geknipt was. Voor Kerstmis is het echtpaar uitgenodigd voor een grote familielunch bij een van de kinderen thuis. De dag ervoor wil ik meneer onder de douche krijgen dat absoluut niet lukt. Ik wil ook heel graag dat hij met nette, schone kleding naar zijn familie gaat. Dit pak ik met veel beleid aan. Eerst mag ik in zijn kledingkast kijken. Dan kies ik heel enthousiast een mooi overhemd met nieuwe trui uit. Met een hoop gemurmel van zijn kant mag ik het uiteindelijk op een kledinghanger klaar hangen aan de buitenkant van de kastdeur. Schoorvoetend belooft hij me het de volgende dag aan te trekken. Mevrouw ziet het nut er niet van in dat ze haar haar vanmiddag moet wassen. Wanneer ik zeg dat er vast foto’s gemaakt gaan worden op de familiereünie gaat ze over stag. Zij doucht! Ik heb meneer ook nog overgehaald om zijn schoenen in de berging te poetsen. ‘Dat doe ik zelf morgen wel..’ krijg ik steeds te horen. Vlak voor ik weg ga vraagt mevrouw mij of ik de jurk wil zien die ze voor morgen in gedachten heeft. Ik prijs de jurk de hemel in. Van hun zoon krijg ik later een bericht ‘Fijn dat je met zo veel geduld toch door het zorgmijdende en -afwijzende gedoe van vooral mijn moeder heen weten te komen. Mijn respect is groot!’ Op deze manier haal ik voldoening uit mijn werk. Al is dit echtpaar wel uitzonderlijk voor mij. Ten eerste omdat ik nooit met twee beginnend dementerende mensen tegelijk werk en ook omdat ze zich extreem verzetten tegen zorg. Gelukkig vindt mevrouw mij heel aardig en dat zegt ze me regelmatig. Ze was zelfs oprecht teleurgesteld toen ze vernam dat ik zelf niet mee ging naar de familiereünie. Meneer gaat ook steeds meer ontspannen. Dat zie ik aan de grapjes die hij maakt. Ze willen altijd beiden mee boodschappen doen. En soms gaat hij zelfs piano spelen als ik dat vraag. Zoals die bewuste middag voor Kerstmis. Zachtjes zongen mevrouw en ik de Kerstliedjes vanuit de keuken mee…
We lopen op een reusachtige blauw en geel gekleurde circustent af op het Haagse Malieveld. Het wintercircus. Tickets van de gulle Sint gekregen. We worden ontvangen in een prachtig versierde warme voortent met bordeauxrode vloerbedekking. Diverse mega grote goudkleurige Boeddha’s en knalrode drakenbeelden staan verdeeld over de ruimte. Al meer dan twintig jaar geeft een groot Kerstcircus tijdens de kerstvakantie voorstellingen op het Malieveld. Wintercircus is erg populair in Nederland. Dit jaar reist een wel heel bijzondere groep artiesten naar Den Haag. Na vele jaren van afwezigheid komt het Chinees Nationaal Circus eindelijk weer eens terug. Het gezelschap presenteert een exclusief gala programma. Samen met de Franse clown Ferdinand zorgen de Chinese topacrobaten voor de ultieme show in de piste. Echt spectaculaire acrobatiek, mooie kleding, en prachtige dansende draken in de voorstelling. Tegenwoordig is het circus zonder dieren een meer verhalende, theatrale circusvorm. Het verhaal wordt door de enige Nederlands sprekende spreekstalmeester verteld. Over Chinees Nieuwjaar en een besneeuwde bergpas. Een speciale sfeer. Mooie muziek. Het circusprogramma wordt afgedraaid waar ook ruimte is voor de persoonlijke invulling van de Chinese artiesten. Veel hoge piramides van mensen. Sterke mannen die mensen opeen stapelen, lenige meisjes die dubbel vouwen of een atleet die zélf stoelen op elkaar stapelt waarbij hij op de bovenste stoel staat te wankelen. Heel anders dan vroeger. Vroeger keek ik als kind thuis traditioneel op Kerstmis het circus op (zwartwit) TV. Veel paardendressuur, wilde dieren, acrobaten en natuurlijk clowns. Clowns vulden vaak de pauzes tussen de andere nummers. In dit moderne circus is ook een clown. Dat vinden de meiden de minst leuke nummers. Ondanks dat er geen dressuurpaarden zijn of piccolo’s in de pauze die popcorn of zuurstokken verkopen tussen de rijen mensen door, vinden we dit een heel mooi, modern, onvergetelijk Kerstcircus.
zaterdag 28 december 2019
zaterdag 21 december 2019
Love weighs more than gold
Remember this December that love weighs more than gold!
- Josephine Dodge Daskam Bacon
‘Ik liep pardoes op mijn blote voeten het restaurant uit’ zeg ik monter tegen de serveerster die ons tafeltje, waar we net gegeten hebben, aan het afruimen is. Ik buig me onder de tafel. ’Nou dan ben je in ieder geval wel héél ontspannen’ reageert ze lachend terug. Ik kom mijn slippertjes halen die ik onder tafel uit getrokken had. Ik heb met mijn lief hier lekker gedineerd in onze badjas. Met niks eronder. We zijn namelijk al een hele dag in een vijf sterren sauna. Aan de Maarsseveense plassen. Cadeautje van de Sint. Ik vind hier juist zo’n rust en ruimte omdat we de hele dag hier zijn, én er thuis niemand op ons wacht. Meestal ga ik met mijn zus naar de sauna en dan moeten we altijd op tijd thuis zijn omdat de plicht van onze gezinnen roept. Deze keer zijn alle drie de meiden de deur uit. Mijn lief en ik hoeven voor niemand op tijd thuis te zijn. Tijd speelt geen rol. En dát vind ik zo luxe! We lunchen met uitzicht op het meer. We laten ons samen tegelijkertijd masseren terwijl de winterse hagelbuien tegen de ruiten slaan. De masseuse gebruikte verwarmde olie en dat voelde zo rijk. Zeker wanneer ik eraan dacht dat veel mensen nu gestrest door de natte stad aan het rennen zijn op zoek naar Kerstcadeautjes, boodschappenlijstjes aan het afvinken zijn of feestkleding aan het scoren zijn voor allerlei feestjes en (werk)borrels. We wonen een opgieting bij in een cabine die met de grote ramen uitkijkt op de stranden aan de overkant. En net tijdens deze sessie begint een flinke winterse regenbui. Heerlijk! Of we zitten relaxt in de saunacabine die óp het water drijft en je het klotsende water onder de vlonder hoort slaan en het wild wuivende riet voor de ramen heen weer ziet zwaaien. Hoe heerlijk is het om je verhitte, naakte lijf door regen en wind te laten afkoelen terwijl je in het schemer terugloopt over de weide? We dobberen ook twee keer in een warm bad met veel Dode Zee zout. Automatisch gaan mijn gedachten twee jaar terug toen we in december écht in de Dode Zee dobberden. ’s Avonds na het eten genieten we buiten in het donker in een heet bubbelbad terwijl onze brillen naast het bad door de storm weg waaien en onze wangen boven water heel erg afkoelen. Overal gezellige Kerstverlichting om ons heen. In de saunacabines mag niet gesproken worden. Stilte. Alleen in stilte vindt men rust. In luie stoelen drinken we thee met ons meegenomen boek op schoot. Voor mij voelt deze dag als een korte vakantie. Telefoons liggen al de hele dag in onze kluisjes. Als we halverwege de avond loom in de auto stappen om naar huis te rijden zet mijn lief zijn telefoon aan om de gps te gebruiken. ‘Oh nee!’ roept hij verschrikt uit. ‘Is er wat met de kinderen?’ is meteen mijn vraag. Hij blijkt een gezamenlijk etentje deze avond met vrienden vergeten te zijn. Niet in onze familieagenda genoteerd en ook niet met mij overlegd… Oeps. De vrienden hadden vandaag tig onbeantwoorde berichtjes naar hem gestuurd en daarom besloten het etentje maar te vergeten. Verstandig van ze. Toch is het niet zo netjes van ons. Excuses gestameld. In het nieuwe jaar nogmaals proberen, en misschien een snugger idee om het dan wél in onze familieagenda te noteren?
De kalender geeft aan dat het al voorbij half december is, dus het einde van het jaar nadert met rasse schreden. Het zijn de donkerste dagen van het jaar. De winter is voor de natuur een tijd van zich terugtrekken. Groei en bloei komen even stil te staan zonder dat leven verdwijnt. Het leven vindt nu binnenin of ondergronds plaats. Hoe anders is het met de mens. Zodra de donkere dagen naderen zijn er allerlei drukke activiteiten. Halloween, Sinterklaas, Kerst en Oud & Nieuw. Natuurlijk wordt dit flink aangekleed met cadeautjes en veel eten. We moeten toch vooral ontspannen, maar ondertussen zitten veel mensen in de stress. Over de te kopen cadeaus, wat te eten, nieuwe kleding, het werk nog even af krijgen voor de Feestdagen of de familie of vrienden die op bezoek komen. Hoe zou het zijn als we ons net als de natuur zouden gedragen? Ons terug trekken naar binnen in letterlijke en figuurlijke zin. Tijd voor overdenking, meditatie, rust nemen, matigheid in plaats van druk, druk, druk. Dit is ook de tijd om weer terug te kijken en te relativeren. Dankbaar te zijn. De winter met zijn donkere dagen is zo’n mooie tijd hiervoor. Mijn blog heeft een dezer dagen de mijlpaal van 50.000 pageviews behaald en daar ben ik erg dankbaar voor. Voor mij is het heerlijk om wekelijks een blog te schrijven en zo overzicht in mijn leven te houden. Om terug te blikken op dingen waar je dankbaar voor bent. Ook tijdens het reizen vind ik het heerlijk om blogs te schrijven. Ik gebruik de teksten in mijn fotoreisboeken. Hoe fijn dat ze ook nog door honderden mensen gelezen worden? Veel dank aan de lezers! Afgelopen jaar is voor mij rustig voorbij gekabbeld. Met als hoogtepunten ons groots gevierde 50e verjaardagsfeest, onze rondreis van een maand door Noorwegen met het hele gezin en het behalen van de bul van onze oudste dochter. Ik leid nu een heel kalm leven. Dagelijks gevuld met mijn werk, gezin en yoga. Als je tot rust komt, dan kan je ook weer nieuwe energie opbouwen en nieuwe ideeën krijgen. De geest en dus ook het lichaam kunnen het oude verwerken en loslaten waardoor weer ruimte en harmonie ontstaat. Ik ben dol op harmonie. Stil worden, voelen, ademen, niets doen, ruimte maken, een inspirerend boek lezen, opruimen. Ik word er steeds beter in. Dit jaar zijn we thuis met de Feestdagen, maar geen drukke boodschappen of feestjes voor mij. Wij houden de Kerstdagen eens klein en gewoon. Met ons gezin. En een bezoek aan het circus.
- Josephine Dodge Daskam Bacon
‘Ik liep pardoes op mijn blote voeten het restaurant uit’ zeg ik monter tegen de serveerster die ons tafeltje, waar we net gegeten hebben, aan het afruimen is. Ik buig me onder de tafel. ’Nou dan ben je in ieder geval wel héél ontspannen’ reageert ze lachend terug. Ik kom mijn slippertjes halen die ik onder tafel uit getrokken had. Ik heb met mijn lief hier lekker gedineerd in onze badjas. Met niks eronder. We zijn namelijk al een hele dag in een vijf sterren sauna. Aan de Maarsseveense plassen. Cadeautje van de Sint. Ik vind hier juist zo’n rust en ruimte omdat we de hele dag hier zijn, én er thuis niemand op ons wacht. Meestal ga ik met mijn zus naar de sauna en dan moeten we altijd op tijd thuis zijn omdat de plicht van onze gezinnen roept. Deze keer zijn alle drie de meiden de deur uit. Mijn lief en ik hoeven voor niemand op tijd thuis te zijn. Tijd speelt geen rol. En dát vind ik zo luxe! We lunchen met uitzicht op het meer. We laten ons samen tegelijkertijd masseren terwijl de winterse hagelbuien tegen de ruiten slaan. De masseuse gebruikte verwarmde olie en dat voelde zo rijk. Zeker wanneer ik eraan dacht dat veel mensen nu gestrest door de natte stad aan het rennen zijn op zoek naar Kerstcadeautjes, boodschappenlijstjes aan het afvinken zijn of feestkleding aan het scoren zijn voor allerlei feestjes en (werk)borrels. We wonen een opgieting bij in een cabine die met de grote ramen uitkijkt op de stranden aan de overkant. En net tijdens deze sessie begint een flinke winterse regenbui. Heerlijk! Of we zitten relaxt in de saunacabine die óp het water drijft en je het klotsende water onder de vlonder hoort slaan en het wild wuivende riet voor de ramen heen weer ziet zwaaien. Hoe heerlijk is het om je verhitte, naakte lijf door regen en wind te laten afkoelen terwijl je in het schemer terugloopt over de weide? We dobberen ook twee keer in een warm bad met veel Dode Zee zout. Automatisch gaan mijn gedachten twee jaar terug toen we in december écht in de Dode Zee dobberden. ’s Avonds na het eten genieten we buiten in het donker in een heet bubbelbad terwijl onze brillen naast het bad door de storm weg waaien en onze wangen boven water heel erg afkoelen. Overal gezellige Kerstverlichting om ons heen. In de saunacabines mag niet gesproken worden. Stilte. Alleen in stilte vindt men rust. In luie stoelen drinken we thee met ons meegenomen boek op schoot. Voor mij voelt deze dag als een korte vakantie. Telefoons liggen al de hele dag in onze kluisjes. Als we halverwege de avond loom in de auto stappen om naar huis te rijden zet mijn lief zijn telefoon aan om de gps te gebruiken. ‘Oh nee!’ roept hij verschrikt uit. ‘Is er wat met de kinderen?’ is meteen mijn vraag. Hij blijkt een gezamenlijk etentje deze avond met vrienden vergeten te zijn. Niet in onze familieagenda genoteerd en ook niet met mij overlegd… Oeps. De vrienden hadden vandaag tig onbeantwoorde berichtjes naar hem gestuurd en daarom besloten het etentje maar te vergeten. Verstandig van ze. Toch is het niet zo netjes van ons. Excuses gestameld. In het nieuwe jaar nogmaals proberen, en misschien een snugger idee om het dan wél in onze familieagenda te noteren?
De kalender geeft aan dat het al voorbij half december is, dus het einde van het jaar nadert met rasse schreden. Het zijn de donkerste dagen van het jaar. De winter is voor de natuur een tijd van zich terugtrekken. Groei en bloei komen even stil te staan zonder dat leven verdwijnt. Het leven vindt nu binnenin of ondergronds plaats. Hoe anders is het met de mens. Zodra de donkere dagen naderen zijn er allerlei drukke activiteiten. Halloween, Sinterklaas, Kerst en Oud & Nieuw. Natuurlijk wordt dit flink aangekleed met cadeautjes en veel eten. We moeten toch vooral ontspannen, maar ondertussen zitten veel mensen in de stress. Over de te kopen cadeaus, wat te eten, nieuwe kleding, het werk nog even af krijgen voor de Feestdagen of de familie of vrienden die op bezoek komen. Hoe zou het zijn als we ons net als de natuur zouden gedragen? Ons terug trekken naar binnen in letterlijke en figuurlijke zin. Tijd voor overdenking, meditatie, rust nemen, matigheid in plaats van druk, druk, druk. Dit is ook de tijd om weer terug te kijken en te relativeren. Dankbaar te zijn. De winter met zijn donkere dagen is zo’n mooie tijd hiervoor. Mijn blog heeft een dezer dagen de mijlpaal van 50.000 pageviews behaald en daar ben ik erg dankbaar voor. Voor mij is het heerlijk om wekelijks een blog te schrijven en zo overzicht in mijn leven te houden. Om terug te blikken op dingen waar je dankbaar voor bent. Ook tijdens het reizen vind ik het heerlijk om blogs te schrijven. Ik gebruik de teksten in mijn fotoreisboeken. Hoe fijn dat ze ook nog door honderden mensen gelezen worden? Veel dank aan de lezers! Afgelopen jaar is voor mij rustig voorbij gekabbeld. Met als hoogtepunten ons groots gevierde 50e verjaardagsfeest, onze rondreis van een maand door Noorwegen met het hele gezin en het behalen van de bul van onze oudste dochter. Ik leid nu een heel kalm leven. Dagelijks gevuld met mijn werk, gezin en yoga. Als je tot rust komt, dan kan je ook weer nieuwe energie opbouwen en nieuwe ideeën krijgen. De geest en dus ook het lichaam kunnen het oude verwerken en loslaten waardoor weer ruimte en harmonie ontstaat. Ik ben dol op harmonie. Stil worden, voelen, ademen, niets doen, ruimte maken, een inspirerend boek lezen, opruimen. Ik word er steeds beter in. Dit jaar zijn we thuis met de Feestdagen, maar geen drukke boodschappen of feestjes voor mij. Wij houden de Kerstdagen eens klein en gewoon. Met ons gezin. En een bezoek aan het circus.
zaterdag 14 december 2019
Moordlustig
“De eenzaamheid is een stille storm die al onze dode takken afbreekt.”
- Kahlil Gibran
Al bijna twee jaar doe ik mijn zelfstandige werk in de ouderenzorg met heel veel plezier en voldoening. In Nederland is het beleid om mensen langer thuis te laten wonen. Ik kan daar in mijn functie een rol bij spelen. Ik ben als caregiver vaak hun taxi, persoonlijk assistent, bankier, agendabeheerder, gezelschap, begeleiding naar de arts of hun enige wekelijkse uitje buiten de deur. Eigenlijk ben ik een betaalde mantelzorger. Dit wordt meestal betaald uit hun Wet maatschappelijke ondersteuning (WMO) budget. Gemeenten bieden zulke diensten aan voor kwetsbare inwoners. Nu luiden gemeenten de noodklok over de rekening voor de hulp aan hun oudere inwoners. De kosten lopen enorm op terwijl de inkomsten dalen. Sinds dit jaar hoeft de senior namelijk niet meer naar inkomen en vermogen bij te dragen. Iedereen betaalt maximaal 17,50 euro per vier weken. En voor volgend jaar wordt het maximaal 19 euro per maand. Een financiële meevaller voor mijn cliënten. Steeds meer ouderen doen een beroep op hun gemeente voor hulp in hun dagelijkse leven. Het gaat dan bijvoorbeeld om voorzieningen als huishoudelijke hulp, woningaanpassingen en dagbesteding. Het Amerikaanse bedrijf waar ik voor werk is in de twee jaar dat ik er werk verdriedubbeld in personeel. Van vierendertig caregivers naar over de honderd. Op kantoor werkten drie mensen toen ik startte en volgende maand al negen! De aanvragen van senioren en hun familie zijn uit de pan gerezen. Uit een nieuwe kostenprognose blijkt dat er in 2024 vele duizenden ouderen extra gebruik zullen maken van WMO-ondersteuning. De oorzaken zijn natuurlijk vergrijzing, maar ook het beleid om mensen langer thuis te laten wonen én minder beschikbaarheid van mantelzorgers. En natuurlijk ook de invoering van het lage abonnementstarief voor ondersteuning. Gemeenten zien dat hun WMO-budget gierend uit de bocht dreigt te vliegen. Een miljoenenstrop dreigt. We zullen zien waar dit heen leidt. Ik zie dagelijks veel eenzaamheid onder mijn lieve oudjes. Als zíj́ maar niet de dupe worden van nieuwe maatregelen…
De Kerstboom wordt in de huiskamer gezet en meteen rijst de vraag of de kittens er niet in zullen klimmen? Dit jaar hebben we gekozen voor een heel grote boom. Van vloer tot plafond. De afgelopen twee jaren reisden we achtereenvolgens door Jordanië en Korea tijdens de Feestdagen. En hadden daarom een klein versierd Kerstboompje in een pot in de voorkamer. Ik heb nooit zin om na thuiskomst van een lange reis zo’n grote boom helemaal af te tuigen. Dit jaar wonen we in Nederland én we zijn thuis met de Feestdagen. Reden voor een uitbundige boom. In de achterkamer. Maar zonder breekbare glazen ballen, en zéker zonder de nostalgische ballen met een verhaal. Het risico is te groot dat de kittens tijdens de nacht rottigheid uithalen. Ik moet toegeven dat de katjes steeds wat rustiger worden. Ook naar de oude poes toe. Soms kom ik boven en slapen de oude poes en een kitten gemoedelijk samen op één bed. Laatst kwam Tossie om zes uur de keuken in en at ze spontaan van het bordje van de baby’s mee. Met z’n drietjes. Er werd niet eens geblazen! De dotjes waren wel helemaal flabbergasted - net zoals wij. Onze oude poes banjert nog steeds het liefst overdag buiten. In haar uppie. Zonder lastig te worden gevallen door de speelse kittens. Wanneer het echter buiten vriest blijft ze wel lekker binnen op bed slapen. Het katertje houdt ook wel van wat avontuur, maar komt niet verder dan onze tuin en soms een dakje van een schuur. Tossie van tien jaar oud struint echter urenlang de straat af op zoek naar muizen. En dat blijkt illegaal te zijn… Wanneer wij denken dat ze een beetje speels op pad gaat richt ze in werkelijkheid een slachtpartij aan. Veldmuizen. Onze snoezige, gestreepte huiskat liquideert aan de lopende band. Zoals vele huiskatten trouwens. In Nederland gaat het naar schatting om 140 miljoen dieren die ten prooi vallen aan katten. Denk ook aan vogels, ratten, vleermuizen en vissen. Eigenlijk best gek dat ons stropertje zomaar de straat op mag….? Volgens twee onderzoekers aan de universiteit van Tilburg is het wachten op een belangengroep die naar de rechter stapt. Om bepaalde (beschermde) diersoorten te beschermen. Het is in strijd met Europese natuurbeschermingsregels om je huiskat buiten te laten lopen. Huiskatten, die buiten komen, zijn een van de grootste gevaren voor klein wild. Het advies is om de kat binnen te houden tijdens het broedseizoen, van april tot september. Onze moordlustige poes zorgt er echter wél voor dat de veldmuizenplaag in onze buurt een beetje in bedwang gehouden wordt. Eten en gegeten worden is gewoon een natuurwet.
- Kahlil Gibran
Al bijna twee jaar doe ik mijn zelfstandige werk in de ouderenzorg met heel veel plezier en voldoening. In Nederland is het beleid om mensen langer thuis te laten wonen. Ik kan daar in mijn functie een rol bij spelen. Ik ben als caregiver vaak hun taxi, persoonlijk assistent, bankier, agendabeheerder, gezelschap, begeleiding naar de arts of hun enige wekelijkse uitje buiten de deur. Eigenlijk ben ik een betaalde mantelzorger. Dit wordt meestal betaald uit hun Wet maatschappelijke ondersteuning (WMO) budget. Gemeenten bieden zulke diensten aan voor kwetsbare inwoners. Nu luiden gemeenten de noodklok over de rekening voor de hulp aan hun oudere inwoners. De kosten lopen enorm op terwijl de inkomsten dalen. Sinds dit jaar hoeft de senior namelijk niet meer naar inkomen en vermogen bij te dragen. Iedereen betaalt maximaal 17,50 euro per vier weken. En voor volgend jaar wordt het maximaal 19 euro per maand. Een financiële meevaller voor mijn cliënten. Steeds meer ouderen doen een beroep op hun gemeente voor hulp in hun dagelijkse leven. Het gaat dan bijvoorbeeld om voorzieningen als huishoudelijke hulp, woningaanpassingen en dagbesteding. Het Amerikaanse bedrijf waar ik voor werk is in de twee jaar dat ik er werk verdriedubbeld in personeel. Van vierendertig caregivers naar over de honderd. Op kantoor werkten drie mensen toen ik startte en volgende maand al negen! De aanvragen van senioren en hun familie zijn uit de pan gerezen. Uit een nieuwe kostenprognose blijkt dat er in 2024 vele duizenden ouderen extra gebruik zullen maken van WMO-ondersteuning. De oorzaken zijn natuurlijk vergrijzing, maar ook het beleid om mensen langer thuis te laten wonen én minder beschikbaarheid van mantelzorgers. En natuurlijk ook de invoering van het lage abonnementstarief voor ondersteuning. Gemeenten zien dat hun WMO-budget gierend uit de bocht dreigt te vliegen. Een miljoenenstrop dreigt. We zullen zien waar dit heen leidt. Ik zie dagelijks veel eenzaamheid onder mijn lieve oudjes. Als zíj́ maar niet de dupe worden van nieuwe maatregelen…
De Kerstboom wordt in de huiskamer gezet en meteen rijst de vraag of de kittens er niet in zullen klimmen? Dit jaar hebben we gekozen voor een heel grote boom. Van vloer tot plafond. De afgelopen twee jaren reisden we achtereenvolgens door Jordanië en Korea tijdens de Feestdagen. En hadden daarom een klein versierd Kerstboompje in een pot in de voorkamer. Ik heb nooit zin om na thuiskomst van een lange reis zo’n grote boom helemaal af te tuigen. Dit jaar wonen we in Nederland én we zijn thuis met de Feestdagen. Reden voor een uitbundige boom. In de achterkamer. Maar zonder breekbare glazen ballen, en zéker zonder de nostalgische ballen met een verhaal. Het risico is te groot dat de kittens tijdens de nacht rottigheid uithalen. Ik moet toegeven dat de katjes steeds wat rustiger worden. Ook naar de oude poes toe. Soms kom ik boven en slapen de oude poes en een kitten gemoedelijk samen op één bed. Laatst kwam Tossie om zes uur de keuken in en at ze spontaan van het bordje van de baby’s mee. Met z’n drietjes. Er werd niet eens geblazen! De dotjes waren wel helemaal flabbergasted - net zoals wij. Onze oude poes banjert nog steeds het liefst overdag buiten. In haar uppie. Zonder lastig te worden gevallen door de speelse kittens. Wanneer het echter buiten vriest blijft ze wel lekker binnen op bed slapen. Het katertje houdt ook wel van wat avontuur, maar komt niet verder dan onze tuin en soms een dakje van een schuur. Tossie van tien jaar oud struint echter urenlang de straat af op zoek naar muizen. En dat blijkt illegaal te zijn… Wanneer wij denken dat ze een beetje speels op pad gaat richt ze in werkelijkheid een slachtpartij aan. Veldmuizen. Onze snoezige, gestreepte huiskat liquideert aan de lopende band. Zoals vele huiskatten trouwens. In Nederland gaat het naar schatting om 140 miljoen dieren die ten prooi vallen aan katten. Denk ook aan vogels, ratten, vleermuizen en vissen. Eigenlijk best gek dat ons stropertje zomaar de straat op mag….? Volgens twee onderzoekers aan de universiteit van Tilburg is het wachten op een belangengroep die naar de rechter stapt. Om bepaalde (beschermde) diersoorten te beschermen. Het is in strijd met Europese natuurbeschermingsregels om je huiskat buiten te laten lopen. Huiskatten, die buiten komen, zijn een van de grootste gevaren voor klein wild. Het advies is om de kat binnen te houden tijdens het broedseizoen, van april tot september. Onze moordlustige poes zorgt er echter wél voor dat de veldmuizenplaag in onze buurt een beetje in bedwang gehouden wordt. Eten en gegeten worden is gewoon een natuurwet.
zaterdag 7 december 2019
Oude, krakende botten
To keep the body in good health is a duty... otherwise we shall not be able to keep our mind strong and clear.
- Buddha
Alweer anderhalf jaar geleden kwam ik op de open dag van mijn yogaschool een Amerikaan tegen die spontaan een praatje met mij maakte. Hij bleek chiropractor te zijn. Ik ben nog nooit een chiropractor tegen gekomen dus ik vroeg hem meteen het hemd van zijn lijf. Ik vroeg hem ook naar iets waar ik al een tijdje over nadenk. Ik was zeer benieuwd naar zijn visie. Hij wilde me graag in zijn praktijk zien en gaf zijn visitekaartje aan mij. Daar liep ik al een hele tijd mee rond tot ik hem uiteindelijk in de hal aan de spiegel prikte. Ruim anderhalf jaar later heb ik hem pas gebeld voor een afspraak. Hij wist nog wie ik was en voor welke vraag ik kwam. Na een zeer uitgebreide vragenlijst en intake gesprek deed hij zijn testjes. Hij vroeg me op de bank te gaan liggen en kraakte supersnel en wild mijn nek! Beide kanten. Mijn ruggenwervel werd ook van boven naar beneden met veel knakkend lawaai gemanipuleerd. Dit geluid is trouwens onschuldig. Met een manipulatie corrigeert de chiropractor abnormale bewegingspatronen of bewegingsbeperkingen en normaliseert hij de zenuwfunctie. Bij mij richtte hij zich specifiek op mijn bovenste nekwervel, de atlas. Scheefstand van deze wervel heeft een negatieve invloed op je wervelkolom en bekken. En dat laatste is al heel lang mijn probleem tijdens het hardlopen. Daarnaast heb ik vanaf mijn vijfendertigste last van ‘fixatie disparatie’ wat inhoudt dat ik moeilijker kan scherpstellen. Op een gemaakte hersenscan was destijds niks zorgelijks te zien. Ik giet makkelijk iets naast mijn glas, fietssleutel gaat niet direct in het slot, draad door de naald gaat zeer moeizaam en afstand inschatten met inparkeren is lastig. Maar ook problemen met scherpstellen als ik op de weg kijk tijdens het autorijden en tegelijkertijd op mijn gps moet focussen. Ik heb sowieso moeite met focussen als ik mensen rechtstreeks moet aankijken en heb dan een wazig beeld. Ook het computerscherm staat voor mij op een verkeerde afstand. En dit neemt allemaal in de loop van de dag toe. De eerste diagnose was destijds een oogspierafwijking waar ik helaas een jaar prednison voor heb moeten slikken. Ik vang het wazig zien op door mijn hoofd scheef te houden en dat wordt steeds erger. Dus toen de chiropractor mij op de yogaschool aansprak had ik duizend vragen over de scheve stand van mijn hals. Wordt deze klacht steeds erger naarmate ik ouder word? Wat is de oorzaak? Herstelt zich dit tijdens de nacht? Kunnen we dit oplossen? Het was heel fijn dat hij mijn klachten serieus nam. Hij zag een zwabberende bekken, een scheve nek en problemen met focussen. Dan staat het atlaswerveltje niet recht. De atlas draagt niet alleen het hoofd, maar zorgt ook voor de ophanging, balans en spierspanning van de wervelkolom en het gehele skelet. Het allermooiste van mijn bezoek aan hem is dat er hoop is. Bij vrijwel iedereen staat het hoofd in zekere mate asymmetrisch op de eerste halswervel. De oorzaak hiervan is vaak forse manipulatie bij de geboorte (zeker bij navelstreng om de hals, tang- en zuignapbevallingen) of latere manipulaties zoals bijvoorbeeld een whiplash, hersenschudding of een val op het stuitje. Maar ook moeders kunnen tijdens de bevalling, door verkeerd persen een atlasverschuiving oplopen. Ik weet niet wanneer er bij mij iets fout gegaan is, maar ik ben zó blij dat ik nu eindelijk, op mijn vijftigste, geholpen kan worden aan deze kwaal!
Als ik net in m’n uppie de centrale hal in wil lopen in het ziekenhuis voel ik nattigheid op mijn been. Ik kijk naar mijn broek en zie een enorme rode vlek op mijn bovenbeen. Gauw draai ik me om en loop terug naar de verpleegster waar ik vandaan kom. Ze heeft me net bloed afgenomen. We hadden een gezellig babbeltje over Pakjesavond gemaakt. ’Kunt u me helpen? Ik slik bloedverdunners en er is net door de dermatoloog een biopt afgenomen…’ Ze ziet mijn bloederige broek en laat me meteen plaats nemen. Ze plakt de wond met heel veel steriel gaas en tape af. Ik krijg ook een tasje met nog meer verband en een rolletje tape van haar mee. Pas net anderhalf uur ervoor werd ik door de dermatoloog gebeld. ‘Wat ik nu aan het doen was?’ was haar vraag. Ik zat al op haar telefoontje te wachten met de uitslag van de biopten van vorige week. Ze wilde het wondje zien. Ze wilde zelf een nieuw biopt afnemen en ze wilde dat ik mijn bloed liet testen. Meteen. Een half uur later ziet ze me de afdeling op lopen en komt me met uitgestoken hand tegemoet. Ze vindt het wondje er raar uitzien, rond met een opstaan randje. Verdacht. Ze snijdt weer, na een verdoving, een stuk huid weg en voor dit biopt heeft ze een transport geregeld naar het ziekenhuis in Tilburg. Er wordt daar namelijk een DNA test op mijn huidcellen gedaan. Ze plakt een pleister op het wondje en ik loop meteen door naar de afdeling bloedafname. Door de telefoon vertelde ze me eerder dat het biopt voor de microbioloog kwijt geraakt was… Maar dat de patholoog al had laten weten dat hij met kleuring activiteit aangetoond had van een… parasiet? Hij kweekt mijn huidcellen nog even door zodat hij volgende week met meer zekerheid iets kan zeggen. Aanstaande week heb ik weer een belafspraak met deze dermatoloog. Er wordt ook een andere dokter bij betrokken. Een internist-infectioloog. De dermatoloog wist namelijk verder ook niks zinnigs te zeggen over de behandeling en hoe nu verder. Voor haar ben ik een opmerkelijke casus. Wel een minder leuke verrassing op Pakjesavond!
- Buddha
Alweer anderhalf jaar geleden kwam ik op de open dag van mijn yogaschool een Amerikaan tegen die spontaan een praatje met mij maakte. Hij bleek chiropractor te zijn. Ik ben nog nooit een chiropractor tegen gekomen dus ik vroeg hem meteen het hemd van zijn lijf. Ik vroeg hem ook naar iets waar ik al een tijdje over nadenk. Ik was zeer benieuwd naar zijn visie. Hij wilde me graag in zijn praktijk zien en gaf zijn visitekaartje aan mij. Daar liep ik al een hele tijd mee rond tot ik hem uiteindelijk in de hal aan de spiegel prikte. Ruim anderhalf jaar later heb ik hem pas gebeld voor een afspraak. Hij wist nog wie ik was en voor welke vraag ik kwam. Na een zeer uitgebreide vragenlijst en intake gesprek deed hij zijn testjes. Hij vroeg me op de bank te gaan liggen en kraakte supersnel en wild mijn nek! Beide kanten. Mijn ruggenwervel werd ook van boven naar beneden met veel knakkend lawaai gemanipuleerd. Dit geluid is trouwens onschuldig. Met een manipulatie corrigeert de chiropractor abnormale bewegingspatronen of bewegingsbeperkingen en normaliseert hij de zenuwfunctie. Bij mij richtte hij zich specifiek op mijn bovenste nekwervel, de atlas. Scheefstand van deze wervel heeft een negatieve invloed op je wervelkolom en bekken. En dat laatste is al heel lang mijn probleem tijdens het hardlopen. Daarnaast heb ik vanaf mijn vijfendertigste last van ‘fixatie disparatie’ wat inhoudt dat ik moeilijker kan scherpstellen. Op een gemaakte hersenscan was destijds niks zorgelijks te zien. Ik giet makkelijk iets naast mijn glas, fietssleutel gaat niet direct in het slot, draad door de naald gaat zeer moeizaam en afstand inschatten met inparkeren is lastig. Maar ook problemen met scherpstellen als ik op de weg kijk tijdens het autorijden en tegelijkertijd op mijn gps moet focussen. Ik heb sowieso moeite met focussen als ik mensen rechtstreeks moet aankijken en heb dan een wazig beeld. Ook het computerscherm staat voor mij op een verkeerde afstand. En dit neemt allemaal in de loop van de dag toe. De eerste diagnose was destijds een oogspierafwijking waar ik helaas een jaar prednison voor heb moeten slikken. Ik vang het wazig zien op door mijn hoofd scheef te houden en dat wordt steeds erger. Dus toen de chiropractor mij op de yogaschool aansprak had ik duizend vragen over de scheve stand van mijn hals. Wordt deze klacht steeds erger naarmate ik ouder word? Wat is de oorzaak? Herstelt zich dit tijdens de nacht? Kunnen we dit oplossen? Het was heel fijn dat hij mijn klachten serieus nam. Hij zag een zwabberende bekken, een scheve nek en problemen met focussen. Dan staat het atlaswerveltje niet recht. De atlas draagt niet alleen het hoofd, maar zorgt ook voor de ophanging, balans en spierspanning van de wervelkolom en het gehele skelet. Het allermooiste van mijn bezoek aan hem is dat er hoop is. Bij vrijwel iedereen staat het hoofd in zekere mate asymmetrisch op de eerste halswervel. De oorzaak hiervan is vaak forse manipulatie bij de geboorte (zeker bij navelstreng om de hals, tang- en zuignapbevallingen) of latere manipulaties zoals bijvoorbeeld een whiplash, hersenschudding of een val op het stuitje. Maar ook moeders kunnen tijdens de bevalling, door verkeerd persen een atlasverschuiving oplopen. Ik weet niet wanneer er bij mij iets fout gegaan is, maar ik ben zó blij dat ik nu eindelijk, op mijn vijftigste, geholpen kan worden aan deze kwaal!
Als ik net in m’n uppie de centrale hal in wil lopen in het ziekenhuis voel ik nattigheid op mijn been. Ik kijk naar mijn broek en zie een enorme rode vlek op mijn bovenbeen. Gauw draai ik me om en loop terug naar de verpleegster waar ik vandaan kom. Ze heeft me net bloed afgenomen. We hadden een gezellig babbeltje over Pakjesavond gemaakt. ’Kunt u me helpen? Ik slik bloedverdunners en er is net door de dermatoloog een biopt afgenomen…’ Ze ziet mijn bloederige broek en laat me meteen plaats nemen. Ze plakt de wond met heel veel steriel gaas en tape af. Ik krijg ook een tasje met nog meer verband en een rolletje tape van haar mee. Pas net anderhalf uur ervoor werd ik door de dermatoloog gebeld. ‘Wat ik nu aan het doen was?’ was haar vraag. Ik zat al op haar telefoontje te wachten met de uitslag van de biopten van vorige week. Ze wilde het wondje zien. Ze wilde zelf een nieuw biopt afnemen en ze wilde dat ik mijn bloed liet testen. Meteen. Een half uur later ziet ze me de afdeling op lopen en komt me met uitgestoken hand tegemoet. Ze vindt het wondje er raar uitzien, rond met een opstaan randje. Verdacht. Ze snijdt weer, na een verdoving, een stuk huid weg en voor dit biopt heeft ze een transport geregeld naar het ziekenhuis in Tilburg. Er wordt daar namelijk een DNA test op mijn huidcellen gedaan. Ze plakt een pleister op het wondje en ik loop meteen door naar de afdeling bloedafname. Door de telefoon vertelde ze me eerder dat het biopt voor de microbioloog kwijt geraakt was… Maar dat de patholoog al had laten weten dat hij met kleuring activiteit aangetoond had van een… parasiet? Hij kweekt mijn huidcellen nog even door zodat hij volgende week met meer zekerheid iets kan zeggen. Aanstaande week heb ik weer een belafspraak met deze dermatoloog. Er wordt ook een andere dokter bij betrokken. Een internist-infectioloog. De dermatoloog wist namelijk verder ook niks zinnigs te zeggen over de behandeling en hoe nu verder. Voor haar ben ik een opmerkelijke casus. Wel een minder leuke verrassing op Pakjesavond!
zaterdag 30 november 2019
Surinaamse zandvlieg
Nature will bear the closest inspection. She invites us to lay our eye level with her smallest leaf, and take an insect view of its plain.
- Henry David Thoreau
Tijdens mijn verblijf bij mijn vriendin in Suriname deze maand had ik een vaag bultje opgelopen op mijn bovenbeen. Er zat een piepklein gaatje in dus ik wist dat ik door een insect gestoken was. Het jeukte echter niet. Er was ook niet zo’n wit plekje met gif te zien zoals bij een muggenbult, maar er breidde zich wel een grote rode vlek omheen uit. Eenmaal thuis waren alle muggenbulten verdwenen, maar dat plekje ging niet weg. Sterker nog. Het plekje ging open en er kwam steeds wondvocht uit. Een korstje groeide erop. Elke dag zag het er anders uit. Soms een zweertje. Er kwam een klein opstaand randje omheen. De korst werd groter. Ik had er zo’n vreemd gevoel bij dat ik op Google wat had zitten kijken. Daar schrok ik toch wel van. Ik las dat er vrouwelijke zandvliegjes in Suriname zijn die je kunnen steken en daarbij parasieten overbrengen… Bah! Zo’n bultje wordt een zweer. Erger nog is dat die parasieten op je organen kunnen gaan zitten… Ik maakte me heel ongerust. Er volgde een afspraak bij mijn huisarts, maar zij deelde die angst niet met mij. Zodra het plekje zou veranderen moest ik opnieuw contact opnemen. Dat deed ik al na een paar dagen toen precies zo’n identiek plekje zich openbaarde. Stuur maar een paar fotootjes zei de doktersassistente tegen me. Dat heb ik dezelfde ochtend gedaan en toen werd ik tóch de volgende dag uitgenodigd bij de huisarts. Ze wist het niet precies, maar het was wel vreemd dat er een plekje bij was gekomen en dat de eerste bult groter werd. Ze maakte er foto’s van en stuurde deze online naar de afdeling dermatologie in het ziekenhuis. Na een paar dagen zou ik een reactie van mijn huisarts horen. Zij verwachtte op z’n vroegst na het weekend. Op maandagochtend werd ik twee keer door een onbekend nummer gebeld. Het ziekenhuis belde me rechtstreeks om een afspraak te maken met hun dermatoloog. ‘Oh, wat fijn dat u belt’ reageerde ik. ‘Meestal wordt er een uitnodiging per brief verzonden. Nu heb ik ook een beetje inbreng!’ zei ik ongedwongen tegen de assistente aan de telefoon. Dat had ik verkeerd begrepen, zei ze. Ze verwachtte me meteen als eerste patiënt de volgende ochtend. Geen discussie mogelijk. Spoed. Dinsdagochtend eerst een intake bij een co-assistent. Daarna keek de dermatoloog er goed naar en besloot dat ik twee biopten moest laten nemen uit mijn bovenbeen. Weer naar een ander kamertje voor foto’s en een afname van de biopten. De verdoving werkte niet meteen waarom het nog best wel even zeer deed. Eén biopt ging naar de microbioloog. En de andere werd door de patholoog op kweek gezet. Volgende week hoor ik de uitslag van de microbioloog.… Het onderzoek van de patholoog duurt een paar weken. Mocht tóch die parasiet Leishmania overgebracht zijn dan moet ik ook nog bloedtesten laten doen, want die parasiet kan zich via mijn bloed in de lever, de milt en in mijn beenmerg gaan nestelen. In dat geval zal ik óók nog een bezoek aan de tropenarts moeten brengen… Het voordeel is dat de arts-assistent bijna alles weg gesneden heeft. Een geruststellend idee. Maar toch... fingers crossed dat het met een sisser afloopt!
Terwijl ik in de slaapkamer het dekbed op haar bed recht trek en de oplader van haar mobieltje op het hoofdkussen leg, naast de pillenstrip die ze voor het slapen gaan inneemt, ruik ik ineens een aangebrande lucht. Ik loop naar de keuken waar mijn cliënte aan tafel zit te ontbijten en peuter snel met een mes een heel klein pikzwart geblakerd broodje uit de broodrooster. Hij is zo heet dat ik hem in de gootsteen laat vallen. Ik zie dat er blauwe rook in de keuken en huiskamer ontstaat dus ik zet de balkondeur open en ook een huiskamerraam. Dan gaat het rookalarm keihard af… Mijn cliënte wilde zoals altijd een geroosterde boterham. Deze heb ik in de broodrooster gedaan. In de andere gleuf zat kennelijk nog een klein korstje van de dagen ervoor. Vergeten… Na haar tweede geroosterde broodje kwam er zwarte rook uit het apparaat. Ze heeft in haar kleine keukentje geen afzuigkap. Deze keukentjes zijn niet gemaakt om echt een maaltijd op te koken. Meer een gekookt eitje of een kopje soep opwarmen. Mijn cliënte heeft jong Alzheimer en ze woont in een appartement van een verzorgingstehuis. Als het alarm staat te gieren ga ik op haar bed staan om de rookmelder uit te zetten, maar ik krijg het niet voor elkaar. Geen knopje of draaidop. Ik kan ook geen batterijtjes eruit halen. Net als ik dat tegen haar 'schreeuw' wordt er op de voordeur geklopt en komen er twee verpleegsters binnen lopen. Eentje heeft een telefoon in haar hand. De brandweer aan de telefoon. Ik leg de situatie uit, laat het zwartgeblakerde broodje in de gootsteen zien en de verpleegster zegt door de telefoon tegen de brandweer dat de situatie onder controle is. De andere vertelt ons dat niet alleen hier in het appartement het luide rookalarm afgaat, maar door het hele gebouw! Ik stamel duizend excuses. Ik opper dat ik geprobeerd heb de melder uit te zetten. Dat blijkt centraal geregeld te zijn. Ze gaan gauw naar beneden om het alarm te resetten. Mijn cliënte en ik moeten lachen van de zenuwen. Staan nu alle bewoners op de gang? We durven niet te kijken, schamen ons dood… Na zo’n tien minuutjes is het weer stil in haar huis. En in het verzorgingstehuis. Gelukkig. We horen alleen nog het onstilbare, irritante vogelgetjilp uit haar ClockAid die als agenda en wekker dient. Deze is toevallig ook van slag! Het ding staat op de eettafel en haar zussen beheren op afstand haar ClockAid. Er gaat een geluidje af als de hulp in de ochtend komt om te helpen opstarten. Of als ze naar beneden moet omdat de deeltaxi klaar staat om naar dagbesteding, yogales of een wandelgroep te gaan. Het vogelgeluid laat haar ook herinneren dat ze naar beneden moet om te lunchen of avond te eten. Zo kan ze nog lekker zelfstandig leven. De Alzheimer is op haar vijftigste gediagnosticeerd en heel langzaam gaat ze achteruit. Ze heeft geen kinderen en haar echtgenoot is al jong overleden. Met de hulp van mij en mijn collega’s kan ze nog prima van haar bijna zelfstandige leven genieten. Dan moet er alleen niet onverhoeds een rookalarm afgaan of storing in de ClockAid zitten!
- Henry David Thoreau
Tijdens mijn verblijf bij mijn vriendin in Suriname deze maand had ik een vaag bultje opgelopen op mijn bovenbeen. Er zat een piepklein gaatje in dus ik wist dat ik door een insect gestoken was. Het jeukte echter niet. Er was ook niet zo’n wit plekje met gif te zien zoals bij een muggenbult, maar er breidde zich wel een grote rode vlek omheen uit. Eenmaal thuis waren alle muggenbulten verdwenen, maar dat plekje ging niet weg. Sterker nog. Het plekje ging open en er kwam steeds wondvocht uit. Een korstje groeide erop. Elke dag zag het er anders uit. Soms een zweertje. Er kwam een klein opstaand randje omheen. De korst werd groter. Ik had er zo’n vreemd gevoel bij dat ik op Google wat had zitten kijken. Daar schrok ik toch wel van. Ik las dat er vrouwelijke zandvliegjes in Suriname zijn die je kunnen steken en daarbij parasieten overbrengen… Bah! Zo’n bultje wordt een zweer. Erger nog is dat die parasieten op je organen kunnen gaan zitten… Ik maakte me heel ongerust. Er volgde een afspraak bij mijn huisarts, maar zij deelde die angst niet met mij. Zodra het plekje zou veranderen moest ik opnieuw contact opnemen. Dat deed ik al na een paar dagen toen precies zo’n identiek plekje zich openbaarde. Stuur maar een paar fotootjes zei de doktersassistente tegen me. Dat heb ik dezelfde ochtend gedaan en toen werd ik tóch de volgende dag uitgenodigd bij de huisarts. Ze wist het niet precies, maar het was wel vreemd dat er een plekje bij was gekomen en dat de eerste bult groter werd. Ze maakte er foto’s van en stuurde deze online naar de afdeling dermatologie in het ziekenhuis. Na een paar dagen zou ik een reactie van mijn huisarts horen. Zij verwachtte op z’n vroegst na het weekend. Op maandagochtend werd ik twee keer door een onbekend nummer gebeld. Het ziekenhuis belde me rechtstreeks om een afspraak te maken met hun dermatoloog. ‘Oh, wat fijn dat u belt’ reageerde ik. ‘Meestal wordt er een uitnodiging per brief verzonden. Nu heb ik ook een beetje inbreng!’ zei ik ongedwongen tegen de assistente aan de telefoon. Dat had ik verkeerd begrepen, zei ze. Ze verwachtte me meteen als eerste patiënt de volgende ochtend. Geen discussie mogelijk. Spoed. Dinsdagochtend eerst een intake bij een co-assistent. Daarna keek de dermatoloog er goed naar en besloot dat ik twee biopten moest laten nemen uit mijn bovenbeen. Weer naar een ander kamertje voor foto’s en een afname van de biopten. De verdoving werkte niet meteen waarom het nog best wel even zeer deed. Eén biopt ging naar de microbioloog. En de andere werd door de patholoog op kweek gezet. Volgende week hoor ik de uitslag van de microbioloog.… Het onderzoek van de patholoog duurt een paar weken. Mocht tóch die parasiet Leishmania overgebracht zijn dan moet ik ook nog bloedtesten laten doen, want die parasiet kan zich via mijn bloed in de lever, de milt en in mijn beenmerg gaan nestelen. In dat geval zal ik óók nog een bezoek aan de tropenarts moeten brengen… Het voordeel is dat de arts-assistent bijna alles weg gesneden heeft. Een geruststellend idee. Maar toch... fingers crossed dat het met een sisser afloopt!
Terwijl ik in de slaapkamer het dekbed op haar bed recht trek en de oplader van haar mobieltje op het hoofdkussen leg, naast de pillenstrip die ze voor het slapen gaan inneemt, ruik ik ineens een aangebrande lucht. Ik loop naar de keuken waar mijn cliënte aan tafel zit te ontbijten en peuter snel met een mes een heel klein pikzwart geblakerd broodje uit de broodrooster. Hij is zo heet dat ik hem in de gootsteen laat vallen. Ik zie dat er blauwe rook in de keuken en huiskamer ontstaat dus ik zet de balkondeur open en ook een huiskamerraam. Dan gaat het rookalarm keihard af… Mijn cliënte wilde zoals altijd een geroosterde boterham. Deze heb ik in de broodrooster gedaan. In de andere gleuf zat kennelijk nog een klein korstje van de dagen ervoor. Vergeten… Na haar tweede geroosterde broodje kwam er zwarte rook uit het apparaat. Ze heeft in haar kleine keukentje geen afzuigkap. Deze keukentjes zijn niet gemaakt om echt een maaltijd op te koken. Meer een gekookt eitje of een kopje soep opwarmen. Mijn cliënte heeft jong Alzheimer en ze woont in een appartement van een verzorgingstehuis. Als het alarm staat te gieren ga ik op haar bed staan om de rookmelder uit te zetten, maar ik krijg het niet voor elkaar. Geen knopje of draaidop. Ik kan ook geen batterijtjes eruit halen. Net als ik dat tegen haar 'schreeuw' wordt er op de voordeur geklopt en komen er twee verpleegsters binnen lopen. Eentje heeft een telefoon in haar hand. De brandweer aan de telefoon. Ik leg de situatie uit, laat het zwartgeblakerde broodje in de gootsteen zien en de verpleegster zegt door de telefoon tegen de brandweer dat de situatie onder controle is. De andere vertelt ons dat niet alleen hier in het appartement het luide rookalarm afgaat, maar door het hele gebouw! Ik stamel duizend excuses. Ik opper dat ik geprobeerd heb de melder uit te zetten. Dat blijkt centraal geregeld te zijn. Ze gaan gauw naar beneden om het alarm te resetten. Mijn cliënte en ik moeten lachen van de zenuwen. Staan nu alle bewoners op de gang? We durven niet te kijken, schamen ons dood… Na zo’n tien minuutjes is het weer stil in haar huis. En in het verzorgingstehuis. Gelukkig. We horen alleen nog het onstilbare, irritante vogelgetjilp uit haar ClockAid die als agenda en wekker dient. Deze is toevallig ook van slag! Het ding staat op de eettafel en haar zussen beheren op afstand haar ClockAid. Er gaat een geluidje af als de hulp in de ochtend komt om te helpen opstarten. Of als ze naar beneden moet omdat de deeltaxi klaar staat om naar dagbesteding, yogales of een wandelgroep te gaan. Het vogelgeluid laat haar ook herinneren dat ze naar beneden moet om te lunchen of avond te eten. Zo kan ze nog lekker zelfstandig leven. De Alzheimer is op haar vijftigste gediagnosticeerd en heel langzaam gaat ze achteruit. Ze heeft geen kinderen en haar echtgenoot is al jong overleden. Met de hulp van mij en mijn collega’s kan ze nog prima van haar bijna zelfstandige leven genieten. Dan moet er alleen niet onverhoeds een rookalarm afgaan of storing in de ClockAid zitten!
zaterdag 23 november 2019
Alumni
Enough, ja right…moeilijk
Pfffft… Oh god!, criminele
- Anthe Rippens
Heerlijk relaxt in onze joggingbroek of pyjama zitten we alle vijf aan de grote eettafel. Het is zaterdagmiddag. De Sint is aangekomen vandaag en ik heb een schaaltje met marsepein, chocola en pepernoten op tafel gezet. De houtkachel staat hard te loeien. De drie grote schoenen ervoor, gevuld met een chocolade letter, even op zij gezet. Regelmatig valt er op de telefoon van onze oudste dochter een pingeltje te horen. Berichtjes vol foto’s van gisteren. Ook filmpjes komen er langs. We genieten lekker na van de intense dag die nu achter ons ligt. Oudste dochter had via-via extra kaartjes voor IBA Graduation ceremony kunnen kopen zodat we met ons gehele gezin de buluitreiking in Rotterdam konden bijwonen. In het nieuwe Luxor theater. Op de uitnodiging stond dat we netjes gekleed moesten komen en we hadden allemaal erg ons best gedaan. Oudste droeg natuurlijk over haar jurkje met hakjes een blauwe toga en een afstudeerhoed. Vooraf droeg ze de kwast aan de ene kant en na de ceremonie, officieel een alumni, droeg ze de kwast aan de andere kant. De sfeer was wat gespannen en opgewonden. Er was iets groots gaande. Dat kon je goed voelen. Omdat twee derde van de studenten uit het buitenland kwam waren er veel ouders uit verre landen ingevlogen. Het Luxor theater sidderde van emoties. Er werden vele familiefoto’s gemaakt. In diverse composities, selfie’s en met diverse telefoontjes en camera’s. Filmpjes werden natuurlijk ook opgenomen. Toen kwam het moment dat wij als genodigden plaats mochten nemen op het balkon. De ruim driehonderd studenten kwamen pas op toen de decaan in stilte binnen was gekomen en alle gasten hadden moeten opstaan. Er kwam ineens luide, opzwepende muziek met een flinke beat uit de boxen en de afstuderende studenten kwamen achter elkaar de zaal inlopen om op de eerste rijen met stoelen plaats te nemen. Het publiek klapte op de maat. Tranentrekkend schouwspel. Een cameraman nam het tafereel op en dat werd direct uitgezonden op een megagroot scherm boven het podium. Op het moment dat onze dochter in beeld verscheen gilden en applaudisseerden wij natuurlijk. Een golf van trots trok door mijn lichaam. Tranen stroomden over mijn wangen. We kregen meerdere speeches te horen en daarna een lachwekkend optreden van de Nederlands-Amerikaanse cabaretier Greg Shapiro (die van het Trump-filmpje van Lubach dat viraal ging) die Nederlanders onder de loep had genomen. Hilarisch en afschuwelijk herkenbaar! Om de beurt werden de studenten op het podium geroepen waarbij hun beeld gelijktijdig werd uitgezonden met hun naam op het scherm. Trotse ouders! Ook werd een simultaan momentje gecreëerd om alle aanwezige ouders, veelal de financiële injectie, te bedanken. De alumni keerden zich om naar de balkons en applaudisseerden voor ons terwijl de spotlights op ons, genodigden gericht werd. Wederom een emotioneel moment. De nieuwe generatie. De nieuwe force to a positieve change zoals de Erasmus zelf graag zegt. Het voelt als een mijlpaal. Een grote verandering. Het voltooien van een periode. Op haar eigen benen staan. Loslaten. Een baan. Financieel zelfstandig. Zoals het destijds ook life changing voelde om je kind naar de kleuterschool te brengen (en die dag herinner ik me als de dag van gisteren op het Amerikaanse schooltje waar diezelfde ochtend de Twin Towers aangevallen werden), zo voelde deze middag nét zo life changing. Dat moment hebben we gevierd met een best bewogen etentje op hetzelfde Rotterdamse Noordereiland als waar het Luxor theater ligt. Sintlootjes werden ook meteen ter plekke getrokken nu we toch allemaal bij elkaar waren. Een emotionele roller coaster die we vandaag heerlijk ontspannen met elkaar afsloten in onze huiskamer.
Op zondagmiddag krijgt onze middelste dochter een schokkend bericht. Haar medestudent die bij haar in de studentenflat woont, heeft net zelfmoord gepleegd. Door uit het raam van zijn studentenkamer te springen. Onze dochter woont op de zesde verdieping, hij op de vierde. Haar beste vriendin woont ook op de vierde en zij licht onze dochter in. Het is verschrikkelijk nieuws. Een paar uur later krijgt ze van de universiteit bericht dat alle colleges die maandag gecanceld zijn. Ons kind blijft nog een nachtje thuis slapen. Ook alle festiviteiten omtrent het jubileum van de studentenvereniging zijn afgebroken. Bij de bewuste fietsenstalling is alles afgezet. Politie. Er is na de val nog een traumahelikopter geland. Zo treurig allemaal. Wanneer ze op maandagmiddag thuis komt ziet ze studenten bij de fietsenstalling bij elkaar op de grond zitten. Lichtjes aan, bloemen erbij gelegd. Ze kan het niet aan. Die avond eten er een paar vriendinnen mee op haar kamer. Het is fijn om het gevoel te delen. De jongen zocht naar een manier om te ontsnappen aan de ‘pijn’. Als een pijnkreet. Het merendeel van mensen die suïcide pleegde, had het vooraf bekendgemaakt. Deze jongen had ook uitgesproken dat hij ongelukkig was. Door de doodswens ter sprake te brengen, trekt iemand aan de bel. Toen ik in Paramaribo was deze maand was er een meisje van veertien jaar die zich op maandagochtend verhangen had in de gymzaal. Van het schooltje naast de bank waar haar moeder als schoonmaakster werkte. Wij hoorden het meteen van de man van mijn vriendin die op deze bank werkt. Zulk nieuws komt zó binnen. Ik stel me meteen voor hoe de moeder gedag zei tegen haar enige dochter en dat ze haar vanmiddag weer zou ophalen…. Wat is er in dat koppie van dat meisje omgegaan? Ze was klaar met vechten. Ze zag geen andere oplossing meer. Haar moeder bleef achter met wel duizend vragen. Haar meisje zag geen mogelijkheid meer om op de huidige manier verder te leven. Vaak is het verlangen naar een ander leven sterker dan het verlangen om perse dood te zijn. Dat het kind alleen met dit verdriet heeft rond gelopen… Op praten over zelfdoding rust vaak een taboe. Op erover schrijven eigenlijk ook. Toch, maak het bespreekbaar. Maar niet alleen dat: maak zelfdoding vooral bespreekbaar zónder je mening te geven.
Pfffft… Oh god!, criminele
- Anthe Rippens
Heerlijk relaxt in onze joggingbroek of pyjama zitten we alle vijf aan de grote eettafel. Het is zaterdagmiddag. De Sint is aangekomen vandaag en ik heb een schaaltje met marsepein, chocola en pepernoten op tafel gezet. De houtkachel staat hard te loeien. De drie grote schoenen ervoor, gevuld met een chocolade letter, even op zij gezet. Regelmatig valt er op de telefoon van onze oudste dochter een pingeltje te horen. Berichtjes vol foto’s van gisteren. Ook filmpjes komen er langs. We genieten lekker na van de intense dag die nu achter ons ligt. Oudste dochter had via-via extra kaartjes voor IBA Graduation ceremony kunnen kopen zodat we met ons gehele gezin de buluitreiking in Rotterdam konden bijwonen. In het nieuwe Luxor theater. Op de uitnodiging stond dat we netjes gekleed moesten komen en we hadden allemaal erg ons best gedaan. Oudste droeg natuurlijk over haar jurkje met hakjes een blauwe toga en een afstudeerhoed. Vooraf droeg ze de kwast aan de ene kant en na de ceremonie, officieel een alumni, droeg ze de kwast aan de andere kant. De sfeer was wat gespannen en opgewonden. Er was iets groots gaande. Dat kon je goed voelen. Omdat twee derde van de studenten uit het buitenland kwam waren er veel ouders uit verre landen ingevlogen. Het Luxor theater sidderde van emoties. Er werden vele familiefoto’s gemaakt. In diverse composities, selfie’s en met diverse telefoontjes en camera’s. Filmpjes werden natuurlijk ook opgenomen. Toen kwam het moment dat wij als genodigden plaats mochten nemen op het balkon. De ruim driehonderd studenten kwamen pas op toen de decaan in stilte binnen was gekomen en alle gasten hadden moeten opstaan. Er kwam ineens luide, opzwepende muziek met een flinke beat uit de boxen en de afstuderende studenten kwamen achter elkaar de zaal inlopen om op de eerste rijen met stoelen plaats te nemen. Het publiek klapte op de maat. Tranentrekkend schouwspel. Een cameraman nam het tafereel op en dat werd direct uitgezonden op een megagroot scherm boven het podium. Op het moment dat onze dochter in beeld verscheen gilden en applaudisseerden wij natuurlijk. Een golf van trots trok door mijn lichaam. Tranen stroomden over mijn wangen. We kregen meerdere speeches te horen en daarna een lachwekkend optreden van de Nederlands-Amerikaanse cabaretier Greg Shapiro (die van het Trump-filmpje van Lubach dat viraal ging) die Nederlanders onder de loep had genomen. Hilarisch en afschuwelijk herkenbaar! Om de beurt werden de studenten op het podium geroepen waarbij hun beeld gelijktijdig werd uitgezonden met hun naam op het scherm. Trotse ouders! Ook werd een simultaan momentje gecreëerd om alle aanwezige ouders, veelal de financiële injectie, te bedanken. De alumni keerden zich om naar de balkons en applaudisseerden voor ons terwijl de spotlights op ons, genodigden gericht werd. Wederom een emotioneel moment. De nieuwe generatie. De nieuwe force to a positieve change zoals de Erasmus zelf graag zegt. Het voelt als een mijlpaal. Een grote verandering. Het voltooien van een periode. Op haar eigen benen staan. Loslaten. Een baan. Financieel zelfstandig. Zoals het destijds ook life changing voelde om je kind naar de kleuterschool te brengen (en die dag herinner ik me als de dag van gisteren op het Amerikaanse schooltje waar diezelfde ochtend de Twin Towers aangevallen werden), zo voelde deze middag nét zo life changing. Dat moment hebben we gevierd met een best bewogen etentje op hetzelfde Rotterdamse Noordereiland als waar het Luxor theater ligt. Sintlootjes werden ook meteen ter plekke getrokken nu we toch allemaal bij elkaar waren. Een emotionele roller coaster die we vandaag heerlijk ontspannen met elkaar afsloten in onze huiskamer.
Op zondagmiddag krijgt onze middelste dochter een schokkend bericht. Haar medestudent die bij haar in de studentenflat woont, heeft net zelfmoord gepleegd. Door uit het raam van zijn studentenkamer te springen. Onze dochter woont op de zesde verdieping, hij op de vierde. Haar beste vriendin woont ook op de vierde en zij licht onze dochter in. Het is verschrikkelijk nieuws. Een paar uur later krijgt ze van de universiteit bericht dat alle colleges die maandag gecanceld zijn. Ons kind blijft nog een nachtje thuis slapen. Ook alle festiviteiten omtrent het jubileum van de studentenvereniging zijn afgebroken. Bij de bewuste fietsenstalling is alles afgezet. Politie. Er is na de val nog een traumahelikopter geland. Zo treurig allemaal. Wanneer ze op maandagmiddag thuis komt ziet ze studenten bij de fietsenstalling bij elkaar op de grond zitten. Lichtjes aan, bloemen erbij gelegd. Ze kan het niet aan. Die avond eten er een paar vriendinnen mee op haar kamer. Het is fijn om het gevoel te delen. De jongen zocht naar een manier om te ontsnappen aan de ‘pijn’. Als een pijnkreet. Het merendeel van mensen die suïcide pleegde, had het vooraf bekendgemaakt. Deze jongen had ook uitgesproken dat hij ongelukkig was. Door de doodswens ter sprake te brengen, trekt iemand aan de bel. Toen ik in Paramaribo was deze maand was er een meisje van veertien jaar die zich op maandagochtend verhangen had in de gymzaal. Van het schooltje naast de bank waar haar moeder als schoonmaakster werkte. Wij hoorden het meteen van de man van mijn vriendin die op deze bank werkt. Zulk nieuws komt zó binnen. Ik stel me meteen voor hoe de moeder gedag zei tegen haar enige dochter en dat ze haar vanmiddag weer zou ophalen…. Wat is er in dat koppie van dat meisje omgegaan? Ze was klaar met vechten. Ze zag geen andere oplossing meer. Haar moeder bleef achter met wel duizend vragen. Haar meisje zag geen mogelijkheid meer om op de huidige manier verder te leven. Vaak is het verlangen naar een ander leven sterker dan het verlangen om perse dood te zijn. Dat het kind alleen met dit verdriet heeft rond gelopen… Op praten over zelfdoding rust vaak een taboe. Op erover schrijven eigenlijk ook. Toch, maak het bespreekbaar. Maar niet alleen dat: maak zelfdoding vooral bespreekbaar zónder je mening te geven.
zaterdag 16 november 2019
Familie
My dad was born in the year of the Kristallnacht, I when the Wall was built, my son Marc when it came down, my son Max when the EU ended the divide. Peace and freedom; let’s pass it on to the next generations.
- Frans Timmermans
In mijn mailbox verschijnt een uitnodiging van de school van onze jongste dochter. Voor een lezing van Frans Timmermans die een boek overhandigd krijgt door schrijfster Miriam Guensberg. Zij heeft het boek “Helden. Zonder vaderland” geschreven over haar vader, een Poolse bevrijder van Breda. In eerste instantie zag ik niet meteen de link tussen de eurocommissaris en de half-Poolse schrijfster, maar dat werd gaandeweg de avond heel duidelijk. Allereerst woonden de opa en oma van Frans Timmermans aan de Haagweg in ons dorp. Na de bevrijding van Breda, nu precies 75 jaar geleden, hadden de ouders van zijn vader Poolse strijders ingekwartierd in huis. Net zoals vele Bredase gezinnen trouwens. En tevens zoals de ouders van mijn cliënt die dat onlangs met mij deelde. De Polen hadden voor de toen 8-jarige vader van Frans soldatenlaarsjes en een uniform op maat gemaakt zodat hij elke ochtend mee op appel kon komen. Hij was hun mascotte. Nu zijn vader dementerend is weet hij nog precies wat hij moest doen tijdens dat appel. De Poolse soldaten beloofden zijn opa en oma destijds dat ze terug zouden komen zodra ze thuis in Polen alles op orde hadden. Geen van de soldaten is ooit terug gekomen… Polen bestond namelijk niet meer na de oorlog. Ingenomen door communist Stalin. Vandaar de woorden in de titel van het boek ‘zonder vaderland’. En vandaar dat er nog zoveel Poolse families in Breda wonen… Voordat de lezing start komen er officiële foto’s met namen van Poolse bevrijders op een groot scherm voorbij. Een Poolse violist speelt er prachtige, stemmige muziek bij. Achter de schermen leest de schrijfster passages uit haar boek voor. We luisteren naar haar stem. Schoolrector Gijs vertelt trots over de rol van de school tijdens de Tweede Wereldoorlog. Hún tekenleraar Paul Windhausen, een Nederlands schilder en tekenaar raakte tijdens de oorlog met een collega-leraar van school betrokken bij het verzet. Samen met de andere leden van deze verzetsgroep werd Windhausen bij een overval door de Duitsers om het leven gebracht. Drie weken voordat Breda werd bevrijd. De straat waar de school aan ligt is naar hem vernoemd. De Duitse tank die de Poolse bevrijders aan de stad Breda schonken staat nog steeds als een stille getuige voor de school. Frans Timmermans, eerste vicevoorzitter van de Europese commissie, trekt vanavond deze geschiedenis naar het nu. Hij vertelt dat we de jonge generaties bij deze geschiedenis kunnen betrekken door verhalen te blijven vertellen. En verhalen te blijven vragen aan de generatie die de oorlog nog meegemaakt heeft. Dat is precies de generatie van mijn cliënten. En ik laat ze graag vertellen over hún oorlogservaringen. Frans vindt dat we vooral naar het begin van de oorlog moeten kijken. Hoe Hitler in heel korte tijd een volk als de Duitsers - die net zo’n opvoeding met normen en waarden van hun ouders hebben gekregen als wij Nederlanders - naar een situatie kon brengen van haat en afkeer. Om dat ándere volk te kleineren en uiteindelijk te vernietigen. De essentie van dit soort geweld is dat het geworteld is in de diepste krochten van de menselijke ziel. Op dit moment hebben we bijna zo’n zelfde situatie in Europa met de moslims. Door te blijven praten en te luisteren naar hun verhalen moet zo’n situatie als toen voorkomen worden. Hij stelt voor dat Nederlandse scholen bijvoorbeeld een zusterschool in Polen kunnen zoeken om leerlingen uit te wisselen. Te luisteren naar elkaars geschiedenis en verhalen. Ik was tot tranen toe geroerd toen de rector van de school dezelfde avond afsloot met de belofte dat hij dat écht ging doen. Frans beloofde dat hij bij het eerste bezoek van Poolse leerlingen op school een lezing zou komen houden. Paul Depla, onze burgervader, beloofde ook spontaan daarbij aanwezig te zijn. Ze kregen een heel groot applaus!
Mijn zus kwam met haar nieuw uitgebreide familie vorige maand bij ons eten. Plots hadden we geen stoelen voldoende rondom de eettafel. Aan de eettafel ligt het niet. Deze is gemaakt van drie meter hoge Mexicaanse, koloniale deuren. We hebben gewoon een eetstoelen tekort. Ik had het creatief opgelost door de van steigerhout gemaakte tuinbank naar binnen te sjouwen. Voor de knusheid had ik er een schapenvel uit onze slaapkamer overheen gedrapeerd. Zo konden we heerlijk met z’n elven rondom de tafel zitten. De meiden vonden de bank zo fijn in huis dat de tuinbank na het bezoek bleef staan. Na mijn thuiskomst uit Suriname vond ik het wel welletjes. Dat ding moest weer naar buiten. De stoelen op hun plek. Manlief kwam echter met een veel beter idee. Hij wist nog precies hoe hij de tuinbank ooit zelf had gemaakt. Hij ging een replica maken, maar dan ietsje kleiner zodat hij onder de eettafel geschoven kan worden. Samen begaven we ons naar de bouwmarkt voor steigerplanken. Geen ruwe dit keer, maar wit gelakte. We wilden wederom vachtjes op de zitting dus gingen we in eerste instantie op zoek naar een ander schapenvel. Had jongste dochter niet gezegd dat ze jeuk kreeg van de schapenpels? Ze kan niet tegen schapenwol. Wol zelf geeft alleen geen allergische reactie. Het is het natuurlijke wolvet, lanoline, dat een allergische reactie kan veroorzaken. Niet alle wolsoorten bevatten gelukkig lanoline. Alpacawol bevat bijvoorbeeld geen lanoline. Wij hebben een aantal alpaca vachtjes in huis. Ooit meegenomen uit de hoge Andes in Peru. Om haar zitcomfort te geven kozen we nu voor twee geitenvachtjes. Onze jongste, enig thuiswonende dochter, zal tenslotte het meest op de bank plaats nemen om haar huiswerk aan de grote eettafel te maken. Manlief begon meteen na thuiskomst van de bouwmarkt in de tuin te zagen en te timmeren. Lekker in het zachte licht van het herfstzonnetje, tussen al het gekleurde blad aan de bomen en op het terras. Binnen een paar uurtjes was het bankje klaar. De volgende dag spoten we de zaagsneden nog wit, nietten we de twee vachten vast aan de zitting en bevestigden we vilt aan de onderkant van de pootjes. Ons nieuwe, zelfgemaakte meubelstuk was klaar! Samen met de monoprint-afbeelding die ik in Paramaribo gekocht had van een kunstenaar die een expat koffieochtend kwam opluisteren, lijkt het nu of we een nieuw interieur hebben. Go with the flow. Ik was totaal niet van plan om iets te veranderen in ons interieur en nu is het tóch spontaan gebeurd. We zijn sowieso klaar voor het uitgebreide familie Kerstdiner bij ons thuis, volgende maand!
- Frans Timmermans
In mijn mailbox verschijnt een uitnodiging van de school van onze jongste dochter. Voor een lezing van Frans Timmermans die een boek overhandigd krijgt door schrijfster Miriam Guensberg. Zij heeft het boek “Helden. Zonder vaderland” geschreven over haar vader, een Poolse bevrijder van Breda. In eerste instantie zag ik niet meteen de link tussen de eurocommissaris en de half-Poolse schrijfster, maar dat werd gaandeweg de avond heel duidelijk. Allereerst woonden de opa en oma van Frans Timmermans aan de Haagweg in ons dorp. Na de bevrijding van Breda, nu precies 75 jaar geleden, hadden de ouders van zijn vader Poolse strijders ingekwartierd in huis. Net zoals vele Bredase gezinnen trouwens. En tevens zoals de ouders van mijn cliënt die dat onlangs met mij deelde. De Polen hadden voor de toen 8-jarige vader van Frans soldatenlaarsjes en een uniform op maat gemaakt zodat hij elke ochtend mee op appel kon komen. Hij was hun mascotte. Nu zijn vader dementerend is weet hij nog precies wat hij moest doen tijdens dat appel. De Poolse soldaten beloofden zijn opa en oma destijds dat ze terug zouden komen zodra ze thuis in Polen alles op orde hadden. Geen van de soldaten is ooit terug gekomen… Polen bestond namelijk niet meer na de oorlog. Ingenomen door communist Stalin. Vandaar de woorden in de titel van het boek ‘zonder vaderland’. En vandaar dat er nog zoveel Poolse families in Breda wonen… Voordat de lezing start komen er officiële foto’s met namen van Poolse bevrijders op een groot scherm voorbij. Een Poolse violist speelt er prachtige, stemmige muziek bij. Achter de schermen leest de schrijfster passages uit haar boek voor. We luisteren naar haar stem. Schoolrector Gijs vertelt trots over de rol van de school tijdens de Tweede Wereldoorlog. Hún tekenleraar Paul Windhausen, een Nederlands schilder en tekenaar raakte tijdens de oorlog met een collega-leraar van school betrokken bij het verzet. Samen met de andere leden van deze verzetsgroep werd Windhausen bij een overval door de Duitsers om het leven gebracht. Drie weken voordat Breda werd bevrijd. De straat waar de school aan ligt is naar hem vernoemd. De Duitse tank die de Poolse bevrijders aan de stad Breda schonken staat nog steeds als een stille getuige voor de school. Frans Timmermans, eerste vicevoorzitter van de Europese commissie, trekt vanavond deze geschiedenis naar het nu. Hij vertelt dat we de jonge generaties bij deze geschiedenis kunnen betrekken door verhalen te blijven vertellen. En verhalen te blijven vragen aan de generatie die de oorlog nog meegemaakt heeft. Dat is precies de generatie van mijn cliënten. En ik laat ze graag vertellen over hún oorlogservaringen. Frans vindt dat we vooral naar het begin van de oorlog moeten kijken. Hoe Hitler in heel korte tijd een volk als de Duitsers - die net zo’n opvoeding met normen en waarden van hun ouders hebben gekregen als wij Nederlanders - naar een situatie kon brengen van haat en afkeer. Om dat ándere volk te kleineren en uiteindelijk te vernietigen. De essentie van dit soort geweld is dat het geworteld is in de diepste krochten van de menselijke ziel. Op dit moment hebben we bijna zo’n zelfde situatie in Europa met de moslims. Door te blijven praten en te luisteren naar hun verhalen moet zo’n situatie als toen voorkomen worden. Hij stelt voor dat Nederlandse scholen bijvoorbeeld een zusterschool in Polen kunnen zoeken om leerlingen uit te wisselen. Te luisteren naar elkaars geschiedenis en verhalen. Ik was tot tranen toe geroerd toen de rector van de school dezelfde avond afsloot met de belofte dat hij dat écht ging doen. Frans beloofde dat hij bij het eerste bezoek van Poolse leerlingen op school een lezing zou komen houden. Paul Depla, onze burgervader, beloofde ook spontaan daarbij aanwezig te zijn. Ze kregen een heel groot applaus!
Mijn zus kwam met haar nieuw uitgebreide familie vorige maand bij ons eten. Plots hadden we geen stoelen voldoende rondom de eettafel. Aan de eettafel ligt het niet. Deze is gemaakt van drie meter hoge Mexicaanse, koloniale deuren. We hebben gewoon een eetstoelen tekort. Ik had het creatief opgelost door de van steigerhout gemaakte tuinbank naar binnen te sjouwen. Voor de knusheid had ik er een schapenvel uit onze slaapkamer overheen gedrapeerd. Zo konden we heerlijk met z’n elven rondom de tafel zitten. De meiden vonden de bank zo fijn in huis dat de tuinbank na het bezoek bleef staan. Na mijn thuiskomst uit Suriname vond ik het wel welletjes. Dat ding moest weer naar buiten. De stoelen op hun plek. Manlief kwam echter met een veel beter idee. Hij wist nog precies hoe hij de tuinbank ooit zelf had gemaakt. Hij ging een replica maken, maar dan ietsje kleiner zodat hij onder de eettafel geschoven kan worden. Samen begaven we ons naar de bouwmarkt voor steigerplanken. Geen ruwe dit keer, maar wit gelakte. We wilden wederom vachtjes op de zitting dus gingen we in eerste instantie op zoek naar een ander schapenvel. Had jongste dochter niet gezegd dat ze jeuk kreeg van de schapenpels? Ze kan niet tegen schapenwol. Wol zelf geeft alleen geen allergische reactie. Het is het natuurlijke wolvet, lanoline, dat een allergische reactie kan veroorzaken. Niet alle wolsoorten bevatten gelukkig lanoline. Alpacawol bevat bijvoorbeeld geen lanoline. Wij hebben een aantal alpaca vachtjes in huis. Ooit meegenomen uit de hoge Andes in Peru. Om haar zitcomfort te geven kozen we nu voor twee geitenvachtjes. Onze jongste, enig thuiswonende dochter, zal tenslotte het meest op de bank plaats nemen om haar huiswerk aan de grote eettafel te maken. Manlief begon meteen na thuiskomst van de bouwmarkt in de tuin te zagen en te timmeren. Lekker in het zachte licht van het herfstzonnetje, tussen al het gekleurde blad aan de bomen en op het terras. Binnen een paar uurtjes was het bankje klaar. De volgende dag spoten we de zaagsneden nog wit, nietten we de twee vachten vast aan de zitting en bevestigden we vilt aan de onderkant van de pootjes. Ons nieuwe, zelfgemaakte meubelstuk was klaar! Samen met de monoprint-afbeelding die ik in Paramaribo gekocht had van een kunstenaar die een expat koffieochtend kwam opluisteren, lijkt het nu of we een nieuw interieur hebben. Go with the flow. Ik was totaal niet van plan om iets te veranderen in ons interieur en nu is het tóch spontaan gebeurd. We zijn sowieso klaar voor het uitgebreide familie Kerstdiner bij ons thuis, volgende maand!
zaterdag 9 november 2019
Tropengevoel
Be brave. Take risks. Nothing can substitute experience.
– Paolo Coelho
Een best grote groene leguaan loopt langs de waterkant. Hij is ongeveer een meter lang. Kleine gifgroene hagedissen zien we ook over de tegels bij het zwembad lopen. Ik krijg altijd een fijn tropengevoel als ik zulke beesten rond zie wandelen. Mijn vriendin en ik zitten aan de oever van de Suriname rivier. In een luxe wellness resort. Allebei een bordje met een lekkere lunch voor ons. Een zacht briesje komt van het water. De luie ochtend hebben we besteed aan dobberen in het zwembad, aan een vers passion fruit sapje nippen aan de poolbar en van een heerlijke massage. Een massage van een uur. Vooraf gaf ik aan de masseuse door dat ik niet van een stevige massage houd. ‘Dat weet ik, dat zeggen jullie altijd’ zegt de stevige, donkere vrouw. Ze is een marron, afstammeling van de weg gelopen tot slaafgemaakten. Zij bedoelt met ‘jullie’ blanke mensen. De massage is heel ontspannend. Het is trouwens wel degelijk anders, een massage in Suriname. Ik moet met ontbloot bovenlijf op de massagebank gaan liggen. Zonder een verhullend handdoekje voor mijn borsten. Als mijn achterkant helemaal met olie gemasseerd is mag ik me omdraaien, wederom zonder een handdoekje ervoor. Mijn buik wordt zacht gemasseerd, dit heb ik nog nooit meegemaakt! Later hoor ik van mijn vriendin dat zelfs haar borsten gemasseerd zijn! We giechelen erom. Waar ik écht van genoot was de langdurige massage van mijn hoofdhuid. Beetje trekken aan mijn haar. Rondjes masseren. Ook ging ze mijn haar vlechten. Heerlijk. Ik herinner me een meisje, van mijn vorige keer in Suriname, vier jaar geleden. In de marrondorpjes langs de rivier, diep in de jungle, was dat meisje dat mijn lange haar fantastisch vond. Ze kon het avonden achter elkaar kammen en vlechten. Genieten! Na de massage hebben we even in de tropische zon liggen zonnebaden, maar dat was al snel te heet. Aan de poolbar bestelden we iets kouds te drinken, zittend in het zwembad. Benen bungelend in het lauwe water. Boek mee. Uitgerust. Een beetje meer de ideale versie van mezelf. Superrelaxt!
Wanneer mijn vriendin en ik een paar uur voor vertrek op het broeierige Zanderij arriveren en buiten nog even samen op een bankje plaats nemen, kijken we beiden naar de drie schattigste kindjes van Suriname en hun typisch Surinaamse oma. Grote tienerzus maakt fotootjes van het viertal. Als de gezellig dikke oma ziet dat er een plaatsje vrij is aan ons tafeltje neemt ze plaats. Ze vertelt dat ze op haar zeventiende naar Nederland kwam voor haar opleiding tot vroedvrouw. Ze was getrouwd met een Fries en heeft vijfendertig jaar lang in Nederland gewoond. Toen haar man overleed en haar twee kinderen groot genoeg waren is ze terug gekeerd naar Suriname waar ze nu veertien jaar woont. En opnieuw getrouwd is. Haar dochter woont in Almere. Ze is op de luchthaven om afscheid te nemen van haar drie kleinkinderen die voor ‘t eerst naar Nederland vliegen. Onder begeleiding van een stewardess, want oma is net geopereerd en mag niet vliegen. Hun grote tienerzus blijft in Suriname om haar school af te maken. Als we een tijdje gepraat hebben vragen de kinderen of ik ook ga vliegen. Ik zit zelfs bij ze in het vliegtuig. Voor ik het weet hoor ik oma serieus tegen ze zeggen dat ik hun nieuwe ‘tante Anja’ ben en op ze zal letten. Dat ze naar mij toe kunnen lopen als er iets aan de hand is. En voegt ook streng toe ‘dat ze lief moeten zijn hoor’. Ik lach ze allemaal geruststellend toe. Als ik in de wachtruimte loop zie ik ze al zitten met z’n drietjes op een rij, drie hummeltjes vol verwachting. Ze staan op zodra ze me zien en zwaaien uitbundig. Ik ga bij ze zitten en ze hebben honderd vragen over het vliegen en over Nederland. Ze vertellen me ook dat ze op oma’s boerderijtje woonden met twee koeien, een varken, honden en katten. Oma had me al verteld dat er dagelijks apen komen kijken bij hun huis in Para (niet ver buiten Paramaribo) en dat ze ook vaak luiaards zien. De mooi gekleurde kindjes vertellen dat ze voor het eerst naar Nederland gaan. En dat het daar héél erg koud is. Ze dragen nieuwe joggingpakjes en schoenen. Ze vragen me of de piloot ook gaat slapen wanneer zij gaan slapen. Ze mogen in het vliegtuig de deur van de WC niet op slot doen van hun oma. Ze zijn best zenuwachtig vertellen ze me met rode koontjes. Ik kan het me voorstellen. Zo jong en zonder familie naar zo’n ver land vliegen waar je moeder je dan opwacht, die je voor ‘t laatst drie maanden terug hebt gezien. Oma achterlaten en in Nederland gaan wonen. Oma moest heel erg huilen bij het afscheid. Een stewardess brengt ze naar het vliegtuig, maar eerst komt ze terug rennen om me te vertellen in welke stoelrij ze zitten. Dat hadden de kindjes haar gevraagd, ik had ze namelijk beloofd om bij ze te komen kijken. Zodra ik het vliegtuig instap springen ze enthousiast uit hun stoelen. Ik zit echter een flink stuk verderop. Na het eten ga ik bij ze kijken. Ze liggen alledrie buiten westen, helemaal tegen elkaar aan liggend. Erg schattig. De volgende ochtend loop ik weer even langs. De jongste slaapt nog, de andere twee hebben ontbeten. Ik help ze de film Lion King op te zetten. Over een uurtje landen we. Ik mag al snel het vliegtuig verlaten en heb geen bagage ingecheckt. Zij lopen met personeel van TUI mee. Ik kijk nog even bij de lopende band met koffers. Ik zie ze niet. Ik wens deze lieve kindertjes een heerlijk leven bij hun moeder in Nederland.
– Paolo Coelho
Een best grote groene leguaan loopt langs de waterkant. Hij is ongeveer een meter lang. Kleine gifgroene hagedissen zien we ook over de tegels bij het zwembad lopen. Ik krijg altijd een fijn tropengevoel als ik zulke beesten rond zie wandelen. Mijn vriendin en ik zitten aan de oever van de Suriname rivier. In een luxe wellness resort. Allebei een bordje met een lekkere lunch voor ons. Een zacht briesje komt van het water. De luie ochtend hebben we besteed aan dobberen in het zwembad, aan een vers passion fruit sapje nippen aan de poolbar en van een heerlijke massage. Een massage van een uur. Vooraf gaf ik aan de masseuse door dat ik niet van een stevige massage houd. ‘Dat weet ik, dat zeggen jullie altijd’ zegt de stevige, donkere vrouw. Ze is een marron, afstammeling van de weg gelopen tot slaafgemaakten. Zij bedoelt met ‘jullie’ blanke mensen. De massage is heel ontspannend. Het is trouwens wel degelijk anders, een massage in Suriname. Ik moet met ontbloot bovenlijf op de massagebank gaan liggen. Zonder een verhullend handdoekje voor mijn borsten. Als mijn achterkant helemaal met olie gemasseerd is mag ik me omdraaien, wederom zonder een handdoekje ervoor. Mijn buik wordt zacht gemasseerd, dit heb ik nog nooit meegemaakt! Later hoor ik van mijn vriendin dat zelfs haar borsten gemasseerd zijn! We giechelen erom. Waar ik écht van genoot was de langdurige massage van mijn hoofdhuid. Beetje trekken aan mijn haar. Rondjes masseren. Ook ging ze mijn haar vlechten. Heerlijk. Ik herinner me een meisje, van mijn vorige keer in Suriname, vier jaar geleden. In de marrondorpjes langs de rivier, diep in de jungle, was dat meisje dat mijn lange haar fantastisch vond. Ze kon het avonden achter elkaar kammen en vlechten. Genieten! Na de massage hebben we even in de tropische zon liggen zonnebaden, maar dat was al snel te heet. Aan de poolbar bestelden we iets kouds te drinken, zittend in het zwembad. Benen bungelend in het lauwe water. Boek mee. Uitgerust. Een beetje meer de ideale versie van mezelf. Superrelaxt!
Wanneer mijn vriendin en ik een paar uur voor vertrek op het broeierige Zanderij arriveren en buiten nog even samen op een bankje plaats nemen, kijken we beiden naar de drie schattigste kindjes van Suriname en hun typisch Surinaamse oma. Grote tienerzus maakt fotootjes van het viertal. Als de gezellig dikke oma ziet dat er een plaatsje vrij is aan ons tafeltje neemt ze plaats. Ze vertelt dat ze op haar zeventiende naar Nederland kwam voor haar opleiding tot vroedvrouw. Ze was getrouwd met een Fries en heeft vijfendertig jaar lang in Nederland gewoond. Toen haar man overleed en haar twee kinderen groot genoeg waren is ze terug gekeerd naar Suriname waar ze nu veertien jaar woont. En opnieuw getrouwd is. Haar dochter woont in Almere. Ze is op de luchthaven om afscheid te nemen van haar drie kleinkinderen die voor ‘t eerst naar Nederland vliegen. Onder begeleiding van een stewardess, want oma is net geopereerd en mag niet vliegen. Hun grote tienerzus blijft in Suriname om haar school af te maken. Als we een tijdje gepraat hebben vragen de kinderen of ik ook ga vliegen. Ik zit zelfs bij ze in het vliegtuig. Voor ik het weet hoor ik oma serieus tegen ze zeggen dat ik hun nieuwe ‘tante Anja’ ben en op ze zal letten. Dat ze naar mij toe kunnen lopen als er iets aan de hand is. En voegt ook streng toe ‘dat ze lief moeten zijn hoor’. Ik lach ze allemaal geruststellend toe. Als ik in de wachtruimte loop zie ik ze al zitten met z’n drietjes op een rij, drie hummeltjes vol verwachting. Ze staan op zodra ze me zien en zwaaien uitbundig. Ik ga bij ze zitten en ze hebben honderd vragen over het vliegen en over Nederland. Ze vertellen me ook dat ze op oma’s boerderijtje woonden met twee koeien, een varken, honden en katten. Oma had me al verteld dat er dagelijks apen komen kijken bij hun huis in Para (niet ver buiten Paramaribo) en dat ze ook vaak luiaards zien. De mooi gekleurde kindjes vertellen dat ze voor het eerst naar Nederland gaan. En dat het daar héél erg koud is. Ze dragen nieuwe joggingpakjes en schoenen. Ze vragen me of de piloot ook gaat slapen wanneer zij gaan slapen. Ze mogen in het vliegtuig de deur van de WC niet op slot doen van hun oma. Ze zijn best zenuwachtig vertellen ze me met rode koontjes. Ik kan het me voorstellen. Zo jong en zonder familie naar zo’n ver land vliegen waar je moeder je dan opwacht, die je voor ‘t laatst drie maanden terug hebt gezien. Oma achterlaten en in Nederland gaan wonen. Oma moest heel erg huilen bij het afscheid. Een stewardess brengt ze naar het vliegtuig, maar eerst komt ze terug rennen om me te vertellen in welke stoelrij ze zitten. Dat hadden de kindjes haar gevraagd, ik had ze namelijk beloofd om bij ze te komen kijken. Zodra ik het vliegtuig instap springen ze enthousiast uit hun stoelen. Ik zit echter een flink stuk verderop. Na het eten ga ik bij ze kijken. Ze liggen alledrie buiten westen, helemaal tegen elkaar aan liggend. Erg schattig. De volgende ochtend loop ik weer even langs. De jongste slaapt nog, de andere twee hebben ontbeten. Ik help ze de film Lion King op te zetten. Over een uurtje landen we. Ik mag al snel het vliegtuig verlaten en heb geen bagage ingecheckt. Zij lopen met personeel van TUI mee. Ik kijk nog even bij de lopende band met koffers. Ik zie ze niet. Ik wens deze lieve kindertjes een heerlijk leven bij hun moeder in Nederland.
maandag 4 november 2019
A tropical place
For some reason I only crave fruit when I'm in a tropical place - if it's really hot in the summer or if I go to a tropical island for work. But otherwise I really don't crave it.
- Carmen Electra
Suriname is hot op het moment. In veel kranten en tijdschriften staan artikelen over dit tropische land dat vroeger tot Nederland behoorde. De geschiedenis van dit land is met Nederland verweven. De arme gezinnen uit Holland die het in Suriname opnieuw gingen proberen in de 19e eeuw. Vruchtbare grond, woningen, vee: alles zouden deze kolonisten krijgen. Maar er was niks. Behalve moeras, muggen en de allesverzengende hitte. De geschiedenis van de slaafgemaakten in de 17e eeuw kennen we allemaal. Dit is de voorgeschiedenis van Suriname. Nu een smeltkroes van geloven en culturen. De moskee die hier vreedzaam naast de synagoge staat is een voorbeeld voor de hele wereld. Om 5 uur in de ochtend heis ik me in mijn kleren. Ik heb er geen last van dat het zo vroeg is, want ik heb nog een jetlag. We vertrekken vandaag voor een dagtour in een korjaal over de Warappakreek. Een door slaafgemaakten uitgegraven kreek die de verbinding maakt tussen de Atlantische Oceaan en de cacao- en koffieplantage Bakkie. We gaan de plantage bezoeken van Marsha en Bas. Hun verhaal staat deze maand in de Happinez afgedrukt. Marsha blijkt via haar voorouders een erfgename van een plantage te zijn. Haar man en zij graven eerst de kreek weer uit en knappen daarna de plantagehuizen prachtig op. Ook de sluizen die door de Zeeuwen gebouwd zijn, en de tuin. Ze openen een hotel, een museum met dingen die in de modder van de kreek terug gevonden zijn en een restaurant op Bakkie. Wij varen vroeg in de ochtend in een uur van Paramaribo over de kreek naar de Atlantische Oceaan. Daar springen we heel kort even uit het bootje om op een wit strandje te kijken en dan moeten we gauw terug vanwege het tij. In die paar minuten ligt de houten boot al bijna op de modder. We varen naar Bakkie. We krijgen Marsha’s verhaal te horen. Ze serveert onze lunch op een heerlijke plek met wat verkoelende wind en daarna krijgen we een rondleiding door de tropische tuin. We horen dat de meeste fruitbomen en medicinale planten helemaal niet inheems zijn, maar ooit zijn meegenomen uit Afrika door de slaafgemaakten. Soms waren de zaadjes stiekum in de haren gevlochten. De verhalen over de hitte, het werk van de tot slaafgemaakten en de lijfstraffen zijn gruwelijk. Sahida, onze fantastische gids, vertelt ze zo levendig dat ik soms tot tranen toe geroerd ben... Het komt zo dichtbij als je nat van het klamme zweet de gebruikte kettingen en tekeningen van de martelingen gewoon voor je ziet liggen. Een zwarte periode.... Na een afscheid van Marsha met een fotootje zijn we weer op de korjaal gestapt. De groep wordt steeds meer één groep en wanneer op de terugweg de rum uit de koelbox komt merk je dat er meer ontspannenheid is. De korjaal vaart dicht langs de mangroven en verwilderde, verlaten plantages. De tropische zon schijnt. Het is op dat moment dat mijn expat-vriendin en ik erachter komen dat de vrouw naast mij een goede vriendin is van onze andere expat-vriendin in Berlijn. Hoe klein is de wereld! Het was vandaag een diepgaande kennismaking met Suriname. Gelukkig ook een wat meer lichtzinnig kennismakingsmomentje met hun keuken. Doormiddel van Surinaamse hapjes en rum die Sahida mee gebracht had op het bootje.
Oh wat heerlijk! In alle rust genieten we van een frisse duik in de kreek. Het inademen van de natuur. Het zachte eind-van-de-middag-licht schijnt door de jungle bladeren. Het water is donkerbruin. Het lijkt wel of je ledematen met jodium ingesmeerd zijn wanneer ze onder water zijn. Mijn warme lichaam koelt lekker af hier. Niet lang daarvoor was ik temidden van een levendige groep met dertig expats en hun kinderen. Op een eco-camping midden in een groot savanna bos. Dit gebied wordt ook bewoond door de indiaanse stammen der Caraïben en Arowakken en door enkele bosrand creolen. Jagen en vissen is hier uiterst verboden. Hierdoor belonen flora en fauna de gasten regelmatig met hun optredens. Omgeven door het spierwitte savannazand vind ik het echt een unieke plek in de jungle. Wanneer we in de ochtend aan komen rijden laden we eerst alle koelboxen, schalen, tafelkleden, barbecuespullen en mandjes uit. We kleden de schaduwrijke ruimte onder het palmbladeren dak gezellig in met alles voor het buffet. Plastic stoelen erbij, hangmatten opgehangen. Het ziet er heel uitnodigend en gezellig uit op deze witte, zonnige plek in de groene jungle. We nemen eerst een frisse duik voordat de meute komt. Echt heel ontspannen. Gelukzalig gevoel. Kort daarna druppelen de gasten binnen. Iedereen neemt iets te eten mee. De barbecue wordt aangestoken. Er hangt een laid-back sfeertje. Ik praat met deze mensen waar ik niemand van ken. Alhoewel ik de dag ervoor met mijn vriendin op een koffieochtend was bij iemand van de Amerikaanse ambassade en daar een aantal van dezelfde mensen ontmoet heb. Dit is het expatwereldje waarin ik me ook jaren begeven heb. ‘Hoe lang ben je al in Suriname? Is dit je eerste uitzending? Waar was je hiervoor? Hoe lang blijf je hier nog?’ zijn de standaardvragen. Ik blend makkelijk in. Zodra iedereen vertrokken is en alles weer opgeruimd en ingepakt is, schenken mijn vriendin, haar man en ik onszelf iets kouds in en gaan we pal naast de kreek zitten. We nemen de dag samen door, het was een groot succes, en plonsen nog een keer met een tevreden gevoel het water in. Een gelukselixer.
Paramaribo - 2 november 2019
- Carmen Electra
Suriname is hot op het moment. In veel kranten en tijdschriften staan artikelen over dit tropische land dat vroeger tot Nederland behoorde. De geschiedenis van dit land is met Nederland verweven. De arme gezinnen uit Holland die het in Suriname opnieuw gingen proberen in de 19e eeuw. Vruchtbare grond, woningen, vee: alles zouden deze kolonisten krijgen. Maar er was niks. Behalve moeras, muggen en de allesverzengende hitte. De geschiedenis van de slaafgemaakten in de 17e eeuw kennen we allemaal. Dit is de voorgeschiedenis van Suriname. Nu een smeltkroes van geloven en culturen. De moskee die hier vreedzaam naast de synagoge staat is een voorbeeld voor de hele wereld. Om 5 uur in de ochtend heis ik me in mijn kleren. Ik heb er geen last van dat het zo vroeg is, want ik heb nog een jetlag. We vertrekken vandaag voor een dagtour in een korjaal over de Warappakreek. Een door slaafgemaakten uitgegraven kreek die de verbinding maakt tussen de Atlantische Oceaan en de cacao- en koffieplantage Bakkie. We gaan de plantage bezoeken van Marsha en Bas. Hun verhaal staat deze maand in de Happinez afgedrukt. Marsha blijkt via haar voorouders een erfgename van een plantage te zijn. Haar man en zij graven eerst de kreek weer uit en knappen daarna de plantagehuizen prachtig op. Ook de sluizen die door de Zeeuwen gebouwd zijn, en de tuin. Ze openen een hotel, een museum met dingen die in de modder van de kreek terug gevonden zijn en een restaurant op Bakkie. Wij varen vroeg in de ochtend in een uur van Paramaribo over de kreek naar de Atlantische Oceaan. Daar springen we heel kort even uit het bootje om op een wit strandje te kijken en dan moeten we gauw terug vanwege het tij. In die paar minuten ligt de houten boot al bijna op de modder. We varen naar Bakkie. We krijgen Marsha’s verhaal te horen. Ze serveert onze lunch op een heerlijke plek met wat verkoelende wind en daarna krijgen we een rondleiding door de tropische tuin. We horen dat de meeste fruitbomen en medicinale planten helemaal niet inheems zijn, maar ooit zijn meegenomen uit Afrika door de slaafgemaakten. Soms waren de zaadjes stiekum in de haren gevlochten. De verhalen over de hitte, het werk van de tot slaafgemaakten en de lijfstraffen zijn gruwelijk. Sahida, onze fantastische gids, vertelt ze zo levendig dat ik soms tot tranen toe geroerd ben... Het komt zo dichtbij als je nat van het klamme zweet de gebruikte kettingen en tekeningen van de martelingen gewoon voor je ziet liggen. Een zwarte periode.... Na een afscheid van Marsha met een fotootje zijn we weer op de korjaal gestapt. De groep wordt steeds meer één groep en wanneer op de terugweg de rum uit de koelbox komt merk je dat er meer ontspannenheid is. De korjaal vaart dicht langs de mangroven en verwilderde, verlaten plantages. De tropische zon schijnt. Het is op dat moment dat mijn expat-vriendin en ik erachter komen dat de vrouw naast mij een goede vriendin is van onze andere expat-vriendin in Berlijn. Hoe klein is de wereld! Het was vandaag een diepgaande kennismaking met Suriname. Gelukkig ook een wat meer lichtzinnig kennismakingsmomentje met hun keuken. Doormiddel van Surinaamse hapjes en rum die Sahida mee gebracht had op het bootje.
Oh wat heerlijk! In alle rust genieten we van een frisse duik in de kreek. Het inademen van de natuur. Het zachte eind-van-de-middag-licht schijnt door de jungle bladeren. Het water is donkerbruin. Het lijkt wel of je ledematen met jodium ingesmeerd zijn wanneer ze onder water zijn. Mijn warme lichaam koelt lekker af hier. Niet lang daarvoor was ik temidden van een levendige groep met dertig expats en hun kinderen. Op een eco-camping midden in een groot savanna bos. Dit gebied wordt ook bewoond door de indiaanse stammen der Caraïben en Arowakken en door enkele bosrand creolen. Jagen en vissen is hier uiterst verboden. Hierdoor belonen flora en fauna de gasten regelmatig met hun optredens. Omgeven door het spierwitte savannazand vind ik het echt een unieke plek in de jungle. Wanneer we in de ochtend aan komen rijden laden we eerst alle koelboxen, schalen, tafelkleden, barbecuespullen en mandjes uit. We kleden de schaduwrijke ruimte onder het palmbladeren dak gezellig in met alles voor het buffet. Plastic stoelen erbij, hangmatten opgehangen. Het ziet er heel uitnodigend en gezellig uit op deze witte, zonnige plek in de groene jungle. We nemen eerst een frisse duik voordat de meute komt. Echt heel ontspannen. Gelukzalig gevoel. Kort daarna druppelen de gasten binnen. Iedereen neemt iets te eten mee. De barbecue wordt aangestoken. Er hangt een laid-back sfeertje. Ik praat met deze mensen waar ik niemand van ken. Alhoewel ik de dag ervoor met mijn vriendin op een koffieochtend was bij iemand van de Amerikaanse ambassade en daar een aantal van dezelfde mensen ontmoet heb. Dit is het expatwereldje waarin ik me ook jaren begeven heb. ‘Hoe lang ben je al in Suriname? Is dit je eerste uitzending? Waar was je hiervoor? Hoe lang blijf je hier nog?’ zijn de standaardvragen. Ik blend makkelijk in. Zodra iedereen vertrokken is en alles weer opgeruimd en ingepakt is, schenken mijn vriendin, haar man en ik onszelf iets kouds in en gaan we pal naast de kreek zitten. We nemen de dag samen door, het was een groot succes, en plonsen nog een keer met een tevreden gevoel het water in. Een gelukselixer.
Paramaribo - 2 november 2019
donderdag 31 oktober 2019
Paramaribo
Ik heb een tuintje in mijn hart
Alleen voor jou
- Damaru
Nog op de valreep voor mijn reis naar Paramaribo werd er bij ons thuis Halloween gevierd. Allereerst was er in ons straatje een onschuldig feestje georganiseerd. De dag erna kwam mijn zus met haar gezin om een Terrornight in Brabant te beleven. Om in de stemming te komen hadden jongste dochter en ik vooraf een fietskrat vol oranje pompoenen opgehaald bij een boer. Op een middag heeft ze twee grote pompoenen leuk uitgesneden tot typisch Halloween pumpkins. Het pompoenvlees en de zaadjes hadden we opgevangen in schalen. De zaden hadden we in de oven geroosterd. Van de blokjes pompoen heb ik een romige, kruidige pompoensoep gemaakt. De uitgesneden pompoenen hadden we op de avond van Trick or Treat met een brandend kaarsje op de pilaren bij onze oprit gezet. Onze auto’s aan de overkant geparkeerd en drie vuurkorven voor de deur aangestoken. Natuurlijk een bak met snoep bij de voordeur. Jongste dochter was gevraagd om heel spannend als spook-figurant door de donkere straat te dwalen. Daar had ze natuurlijk wat vriendinnen bij uitgenodigd. Eerst langs de thrift-store voor wat lakens, gaten er in geknipt en daar gingen ze met een lantaarn en een zak snoep de straat op. Oehoe! riepen ze tegen alle verkleedde kindjes en hun (ook verkleedde) ouders uit de buurt. De buren hadden allemaal flink uitgepakt met knipperende lichten in huis, bloedstollende muziek, een rookmachine, spinnenwebben, graftombes en verkleedde mensen bij de voordeur. Zoals met al onze buurtfeestjes eindigden alle buren gezellig met een drankje in de hand bij de bonfire op straat. Een groot succes en iedereen was geïnspireerd om volgend jaar weer mee te doen. De dag erna had ik de grote eettafel sfeervol gedekt met dezelfde uitgesneden pompoenen, en brandende kaarsen. Met elf man aten we mijn zelfgemaakte pompoensoep en belegde broodjes. Daarna met twee auto’s naar een Brabants dorp waar een heel groot feest gevierd werd. De huizen hadden nóg meer uitgepakt dan in ons straatje. Overal snoep en veel opgewonden groepjes mensen op straat. Er waren vierduizend kaartjes verkocht! Ze hadden drie gebouwen professioneel omgetoverd tot drie spookhuizen. Er was een doodenge rechter waar je op het beklaagdenbankje terecht kwam met levensgrote bodybuilders die je op stonden te wachten. Ons jongste telgje werd in haar eentje weg geleid met de doodstraf. Oudste kind werd over de schouder van de bodybuilder geworpen en afgevoerd. Vervolgens vonden we de jongste na een loopje door het pikkedonker terug, liggend op een bloederige snijtafel met kettingen om haar lijf. Mijn zus werd er al gillend ook op geworpen. Ook kwamen we in een verlaten gekkenhuis terecht (zo uit een slechte horrorfilm overgenomen) waar mensen lichaamsdelen uit containers aten. Heel bloederig. Onze oudste én jongste dochter werden op een elektrische stoel geëlektrocuteerd. Het gordijn werd voor ons gesloten om ze vervolgens later terug te vinden in een ruimte waar ze, werkelijk waar!, opgebaard lagen. Ieder in een doodskist met een bosje bloemen in hun gevouwen handen. Inclusief een condoleanceregister. Heel griezelig. Ook een spookhuis met It! clowns natuurlijk. De Tunnel of Terror was de crème de la crème. Het spookhuis was pikkedonker ingericht. Het was net een doolhof in het duister met verstopte acteurs die je bang maakten. Al meerdere jaren achterheen vierden we dit feest in een eng modderig bos in Friesland. Dit was een leuke afwisseling. Kids mogen nu besluiten wat het volgend jaar gaat worden. Ik laat me er wel weer mee naar toe slepen...
Ik geniet volop. Overal om mij heen klimmen, springen en spelen kleine aapjes. Kapucijnapen. Met hun gele koppies en borst en hun verder bruine vachtjes. Aan beider zijden van dit zandpad groeien enorme bossen bamboestengels als een boog over het pad. En tientallen aapjes spelen erin. Ze hangen parmantig met hun lange armen aan de takken. Ze breken takken met hun sterke handen af en soms wippen ze speels op en neer op een wat langere afgebroken bamboestengel. Hun lange staart stevig om een tak gevouwen. Zo kwajongensachtig en uitdagend! Ze kijken me verleidelijk in mijn ogen aan. Mijn vriendin en ik staan op een verwilderde plantage vol cacoa- en koffiebomen. Niet ver buiten Paramaribo. Plantage Peperpot bestaat grotendeels uit het WNF natuurpark. Dit bos is een corridor naar het achterliggende regenwoud. Het is ooit ontstaan nadat de plantageactiviteiten zijn gestopt. Het bos ontwikkelt zich snel en heeft een grote diversiteit aan planten en dieren die je eigenlijk alleen in het binnenland van Suriname ziet. We nemen de tijd om van het schouwspel te genieten. Ik heb pas de avond ervoor mijn voeten op het Latijns-Amerikaans continent gezet en ik voelde me hier meteen thuis. De warmte, de tropische vogelgeluiden, de hartelijkheid van de mensen, de heerlijke tropische vruchten, het warme licht, maar ook de troep rondom de rommelige huizen, de chaos op straat en al het eten dat langs de weg verkocht wordt. Het voelt als thuis komen. Ik hou ervan. Wanneer we al een tijdje in de jungle staan te genieten komt er een luid aftands brommertje aanrijden. De boswachter. Althans zo noem ik de parkopziener als we een tijdje staan te praten. We worden gevraagd toegangskaarten te kopen. We kijken nog een tijdje uit naar een luiaard en dan gaan we naar het koloniale huis van de koffieplantage. Tegenwoordig een prachtig gerenoveerd boutique hotel vol historie. Maar ook met een zwembad erbij. Hier genieten we de rest van de dag van de zon, tropische sapjes en van elkaars gezelschap.
Paramaribo - 30 oktober 2019
Alleen voor jou
- Damaru
Nog op de valreep voor mijn reis naar Paramaribo werd er bij ons thuis Halloween gevierd. Allereerst was er in ons straatje een onschuldig feestje georganiseerd. De dag erna kwam mijn zus met haar gezin om een Terrornight in Brabant te beleven. Om in de stemming te komen hadden jongste dochter en ik vooraf een fietskrat vol oranje pompoenen opgehaald bij een boer. Op een middag heeft ze twee grote pompoenen leuk uitgesneden tot typisch Halloween pumpkins. Het pompoenvlees en de zaadjes hadden we opgevangen in schalen. De zaden hadden we in de oven geroosterd. Van de blokjes pompoen heb ik een romige, kruidige pompoensoep gemaakt. De uitgesneden pompoenen hadden we op de avond van Trick or Treat met een brandend kaarsje op de pilaren bij onze oprit gezet. Onze auto’s aan de overkant geparkeerd en drie vuurkorven voor de deur aangestoken. Natuurlijk een bak met snoep bij de voordeur. Jongste dochter was gevraagd om heel spannend als spook-figurant door de donkere straat te dwalen. Daar had ze natuurlijk wat vriendinnen bij uitgenodigd. Eerst langs de thrift-store voor wat lakens, gaten er in geknipt en daar gingen ze met een lantaarn en een zak snoep de straat op. Oehoe! riepen ze tegen alle verkleedde kindjes en hun (ook verkleedde) ouders uit de buurt. De buren hadden allemaal flink uitgepakt met knipperende lichten in huis, bloedstollende muziek, een rookmachine, spinnenwebben, graftombes en verkleedde mensen bij de voordeur. Zoals met al onze buurtfeestjes eindigden alle buren gezellig met een drankje in de hand bij de bonfire op straat. Een groot succes en iedereen was geïnspireerd om volgend jaar weer mee te doen. De dag erna had ik de grote eettafel sfeervol gedekt met dezelfde uitgesneden pompoenen, en brandende kaarsen. Met elf man aten we mijn zelfgemaakte pompoensoep en belegde broodjes. Daarna met twee auto’s naar een Brabants dorp waar een heel groot feest gevierd werd. De huizen hadden nóg meer uitgepakt dan in ons straatje. Overal snoep en veel opgewonden groepjes mensen op straat. Er waren vierduizend kaartjes verkocht! Ze hadden drie gebouwen professioneel omgetoverd tot drie spookhuizen. Er was een doodenge rechter waar je op het beklaagdenbankje terecht kwam met levensgrote bodybuilders die je op stonden te wachten. Ons jongste telgje werd in haar eentje weg geleid met de doodstraf. Oudste kind werd over de schouder van de bodybuilder geworpen en afgevoerd. Vervolgens vonden we de jongste na een loopje door het pikkedonker terug, liggend op een bloederige snijtafel met kettingen om haar lijf. Mijn zus werd er al gillend ook op geworpen. Ook kwamen we in een verlaten gekkenhuis terecht (zo uit een slechte horrorfilm overgenomen) waar mensen lichaamsdelen uit containers aten. Heel bloederig. Onze oudste én jongste dochter werden op een elektrische stoel geëlektrocuteerd. Het gordijn werd voor ons gesloten om ze vervolgens later terug te vinden in een ruimte waar ze, werkelijk waar!, opgebaard lagen. Ieder in een doodskist met een bosje bloemen in hun gevouwen handen. Inclusief een condoleanceregister. Heel griezelig. Ook een spookhuis met It! clowns natuurlijk. De Tunnel of Terror was de crème de la crème. Het spookhuis was pikkedonker ingericht. Het was net een doolhof in het duister met verstopte acteurs die je bang maakten. Al meerdere jaren achterheen vierden we dit feest in een eng modderig bos in Friesland. Dit was een leuke afwisseling. Kids mogen nu besluiten wat het volgend jaar gaat worden. Ik laat me er wel weer mee naar toe slepen...
Ik geniet volop. Overal om mij heen klimmen, springen en spelen kleine aapjes. Kapucijnapen. Met hun gele koppies en borst en hun verder bruine vachtjes. Aan beider zijden van dit zandpad groeien enorme bossen bamboestengels als een boog over het pad. En tientallen aapjes spelen erin. Ze hangen parmantig met hun lange armen aan de takken. Ze breken takken met hun sterke handen af en soms wippen ze speels op en neer op een wat langere afgebroken bamboestengel. Hun lange staart stevig om een tak gevouwen. Zo kwajongensachtig en uitdagend! Ze kijken me verleidelijk in mijn ogen aan. Mijn vriendin en ik staan op een verwilderde plantage vol cacoa- en koffiebomen. Niet ver buiten Paramaribo. Plantage Peperpot bestaat grotendeels uit het WNF natuurpark. Dit bos is een corridor naar het achterliggende regenwoud. Het is ooit ontstaan nadat de plantageactiviteiten zijn gestopt. Het bos ontwikkelt zich snel en heeft een grote diversiteit aan planten en dieren die je eigenlijk alleen in het binnenland van Suriname ziet. We nemen de tijd om van het schouwspel te genieten. Ik heb pas de avond ervoor mijn voeten op het Latijns-Amerikaans continent gezet en ik voelde me hier meteen thuis. De warmte, de tropische vogelgeluiden, de hartelijkheid van de mensen, de heerlijke tropische vruchten, het warme licht, maar ook de troep rondom de rommelige huizen, de chaos op straat en al het eten dat langs de weg verkocht wordt. Het voelt als thuis komen. Ik hou ervan. Wanneer we al een tijdje in de jungle staan te genieten komt er een luid aftands brommertje aanrijden. De boswachter. Althans zo noem ik de parkopziener als we een tijdje staan te praten. We worden gevraagd toegangskaarten te kopen. We kijken nog een tijdje uit naar een luiaard en dan gaan we naar het koloniale huis van de koffieplantage. Tegenwoordig een prachtig gerenoveerd boutique hotel vol historie. Maar ook met een zwembad erbij. Hier genieten we de rest van de dag van de zon, tropische sapjes en van elkaars gezelschap.
Paramaribo - 30 oktober 2019
zaterdag 26 oktober 2019
80 jaar
When I'm 80 years old and sitting in my rocking chair, I'll be reading Harry Potter. And my family will say to me, 'After all this time?' And I will say, 'Always.'
― Alan Rickman
Ineens draait iedereen in het restaurant zich om en kijkt naar de statafel waar ik met mijn eega sta. Te praten met de onderburen van mijn client. Ook mantelzorgers van hem. Zij kookt dagelijks zijn avondmaaltijd. Oudste zoon van mijn client zegt lovende woorden over ons en de buurvrouw en ik krijgen een mooie bos bloemen overhandigd. In de spotlights. Ik geloof dat er ook een applaus volgde. Twee flessen wijn worden ook voor ons op het tafeltje gezet. We zijn op de tachtigste verjaardag van mijn allereerste client. Ik kom al bijna twee jaar om de dag bij hem en volgens zijn eigen woorden kan hij niet meer zonder mij. Ik was zelfs als eerste gast genoteerd op zijn gastenlijst. We zijn deze avond in een chique restaurant, aan de rand van het bos gelegen. Er is eerst een borrel en zo kan ik wat familieleden leren kennen. Zijn drie kinderen ken ik al. Voornamelijk via de verslaglegging van mijn bezoekjes en hun reacties daarop. Een enkele keer komen we elkaar bij mijn client thuis tegen of in het ziekenhuis bij een belangrijke doktersafspraak. Ik hoor er helemaal bij, lijkt het. Ik heb het er met hem wel eens over dat een hoed hem zo leuk zou staan, of een klassiek geruiten flat cap. Hij is een gepensioneerd directeur. Het zou hem deftig staan. Het komt er eigenlijk nooit van er ook daadwerkelijk eentje te kopen samen. Zijn tachtigste verjaardag lijkt mij een mooi moment om hem met zo’n klepmuts te verrassen. Ik was twee thrift stores af geweest om er eentje tweedehands te vinden. Niet gelukt. Op de dag voor het feest loop ik door de Action om kaarsen te kopen en zie ik er ineens eentje liggen. Voor het grote bedrag van 2,50 euro! Ik neem hem mee. Tot mijn grote verrassing is hij er zó blij mee dat hij hem de gehele avond op heeft. Tot en met de groepsfoto voor ieder’s vertrek heeft hij hem op zijn hoofd. Een schot in de roos! Ik hoor mensen er over praten…dat het zo’n leuke pet is. Dat hij er waarschijnlijk mee naar bed gaat vanavond. Dat hij hem van mij heeft gekregen. Er wordt me gevraagd hoe ik zijn maat wist. En dat allemaal voor dat schamele bedragje! (wat ik natuurlijk tegen niemand gezegd heb..) Na de borrel volgt een smaakvol driegangen diner. Al mijn gesprekken gaan over mijn client. Ik hoor nieuwe verhalen van zijn familie. Ik ontmoet zijn schoonfamilie. Zo leer ik hem weer een beetje beter kennen. Zijn oude jazz band treedt speciaal voor zijn verjaardag op. Zijn jongste zoon (een bekende saxofoon- en klarinetspeler) sluit zich bij hen aan. Hij heeft een mijlpaal gevierd en hoe bijzonder dat ik daar samen met mijn lief bij mocht zijn!
We zijn het er allemaal over eens thuis. Er is een positieve verandering gaande. We proeven meer harmonie in huis. Ik heb het over de omgang tussen onze drie poezen. De baby’s zijn een maand geleden geopereerd. De dierenarts had het al voorspeld. Als de kleintjes straks wat groter zijn zal de oude poes ze gaan herkennen als soortgenoten. Voor die tijd ziet ze ze als aliens. Ze herkende er geen kattengedrag in. Ik begreep dat niet helemaal. Slikte het maar als zoete koek. Ze zijn nu zeven maanden oud en eigenlijk jong-volwassenen. Ze zijn al best groot, maar nog niet volgroeid. Na hun operatie lagen ze een paar dagen in het lappenmandje en toen gingen ze alweer op pad. En onze oude poes loopt sindsdien weer door de huiskamer! Ze wil weer als vanouds door de achterdeur naar buiten. Dat heeft ze een half jaar niet gedaan. Snel eten in de hal en zo snel mogelijk via de voordeur weer ontsnappen naar buiten. Ze sliep gelukkig wel altijd thuis. We roepen voordat we naar bed gaan bij de voordeur. Voorheen kwam ze als een dief in de nacht naar binnen geslopen. Snel wat brokjes eten en dan sliep ze op onze slaapkamers. Vroeg in de ochtend zat ze al in de startblokken bij de voordeur om naar buiten te sprinten. De baby’s slapen nog steeds elke nacht in de huiskamer met de deur gesloten. Tossie zit weer buiten op de vensterbank als ze naar binnen wil. Ze komt gewoon gedurende dag binnen wandelen. Ze eet uit het voerbakje van de baby’s in de keuken. En omdat de huiskamerdeur niet meer zo omslachtig dicht gehouden hoeft te worden, eten de kittens dus ook uit háár bakje met seniorenbrokjes. Sinds twee weken koop ik dus maar ander voer voor gesteriliseerde katten, want dat zijn ze tenslotte alledrie. We worden steeds lakser met de deuren en het gebeurt nu dat ze alledrie boven zijn terwijl ik naar mijn werk ga. Geen idee hoe dat gaat, er wordt namelijk nog wel eens geblazen door onze diva, maar wanneer ik thuiskom zijn ze nog steeds in één kamer. We hebben er vertrouwen in dat er wel eens een dag zou kunnen komen dat ze alledrie op hetzelfde bed liggen te dromen. Elke kat zou zich, net als Tossie, zeer onveilig hebben gevoeld als er zomaar een nieuw, vreemd katje in’ zijn huiskamer’ staat. Laatst staan twee! Ze veranderde een half jaar terug op slag in een gestrest en woedend, angstig exemplaar. Uiteindelijk heeft Tossie het tempo tot toenadering bepaald. Met veel tijd, liefde en geduld leven ze nu samen in één huis. Zo zouden ze nog wel eens vriendjes kunnen worden….
― Alan Rickman
Ineens draait iedereen in het restaurant zich om en kijkt naar de statafel waar ik met mijn eega sta. Te praten met de onderburen van mijn client. Ook mantelzorgers van hem. Zij kookt dagelijks zijn avondmaaltijd. Oudste zoon van mijn client zegt lovende woorden over ons en de buurvrouw en ik krijgen een mooie bos bloemen overhandigd. In de spotlights. Ik geloof dat er ook een applaus volgde. Twee flessen wijn worden ook voor ons op het tafeltje gezet. We zijn op de tachtigste verjaardag van mijn allereerste client. Ik kom al bijna twee jaar om de dag bij hem en volgens zijn eigen woorden kan hij niet meer zonder mij. Ik was zelfs als eerste gast genoteerd op zijn gastenlijst. We zijn deze avond in een chique restaurant, aan de rand van het bos gelegen. Er is eerst een borrel en zo kan ik wat familieleden leren kennen. Zijn drie kinderen ken ik al. Voornamelijk via de verslaglegging van mijn bezoekjes en hun reacties daarop. Een enkele keer komen we elkaar bij mijn client thuis tegen of in het ziekenhuis bij een belangrijke doktersafspraak. Ik hoor er helemaal bij, lijkt het. Ik heb het er met hem wel eens over dat een hoed hem zo leuk zou staan, of een klassiek geruiten flat cap. Hij is een gepensioneerd directeur. Het zou hem deftig staan. Het komt er eigenlijk nooit van er ook daadwerkelijk eentje te kopen samen. Zijn tachtigste verjaardag lijkt mij een mooi moment om hem met zo’n klepmuts te verrassen. Ik was twee thrift stores af geweest om er eentje tweedehands te vinden. Niet gelukt. Op de dag voor het feest loop ik door de Action om kaarsen te kopen en zie ik er ineens eentje liggen. Voor het grote bedrag van 2,50 euro! Ik neem hem mee. Tot mijn grote verrassing is hij er zó blij mee dat hij hem de gehele avond op heeft. Tot en met de groepsfoto voor ieder’s vertrek heeft hij hem op zijn hoofd. Een schot in de roos! Ik hoor mensen er over praten…dat het zo’n leuke pet is. Dat hij er waarschijnlijk mee naar bed gaat vanavond. Dat hij hem van mij heeft gekregen. Er wordt me gevraagd hoe ik zijn maat wist. En dat allemaal voor dat schamele bedragje! (wat ik natuurlijk tegen niemand gezegd heb..) Na de borrel volgt een smaakvol driegangen diner. Al mijn gesprekken gaan over mijn client. Ik hoor nieuwe verhalen van zijn familie. Ik ontmoet zijn schoonfamilie. Zo leer ik hem weer een beetje beter kennen. Zijn oude jazz band treedt speciaal voor zijn verjaardag op. Zijn jongste zoon (een bekende saxofoon- en klarinetspeler) sluit zich bij hen aan. Hij heeft een mijlpaal gevierd en hoe bijzonder dat ik daar samen met mijn lief bij mocht zijn!
We zijn het er allemaal over eens thuis. Er is een positieve verandering gaande. We proeven meer harmonie in huis. Ik heb het over de omgang tussen onze drie poezen. De baby’s zijn een maand geleden geopereerd. De dierenarts had het al voorspeld. Als de kleintjes straks wat groter zijn zal de oude poes ze gaan herkennen als soortgenoten. Voor die tijd ziet ze ze als aliens. Ze herkende er geen kattengedrag in. Ik begreep dat niet helemaal. Slikte het maar als zoete koek. Ze zijn nu zeven maanden oud en eigenlijk jong-volwassenen. Ze zijn al best groot, maar nog niet volgroeid. Na hun operatie lagen ze een paar dagen in het lappenmandje en toen gingen ze alweer op pad. En onze oude poes loopt sindsdien weer door de huiskamer! Ze wil weer als vanouds door de achterdeur naar buiten. Dat heeft ze een half jaar niet gedaan. Snel eten in de hal en zo snel mogelijk via de voordeur weer ontsnappen naar buiten. Ze sliep gelukkig wel altijd thuis. We roepen voordat we naar bed gaan bij de voordeur. Voorheen kwam ze als een dief in de nacht naar binnen geslopen. Snel wat brokjes eten en dan sliep ze op onze slaapkamers. Vroeg in de ochtend zat ze al in de startblokken bij de voordeur om naar buiten te sprinten. De baby’s slapen nog steeds elke nacht in de huiskamer met de deur gesloten. Tossie zit weer buiten op de vensterbank als ze naar binnen wil. Ze komt gewoon gedurende dag binnen wandelen. Ze eet uit het voerbakje van de baby’s in de keuken. En omdat de huiskamerdeur niet meer zo omslachtig dicht gehouden hoeft te worden, eten de kittens dus ook uit háár bakje met seniorenbrokjes. Sinds twee weken koop ik dus maar ander voer voor gesteriliseerde katten, want dat zijn ze tenslotte alledrie. We worden steeds lakser met de deuren en het gebeurt nu dat ze alledrie boven zijn terwijl ik naar mijn werk ga. Geen idee hoe dat gaat, er wordt namelijk nog wel eens geblazen door onze diva, maar wanneer ik thuiskom zijn ze nog steeds in één kamer. We hebben er vertrouwen in dat er wel eens een dag zou kunnen komen dat ze alledrie op hetzelfde bed liggen te dromen. Elke kat zou zich, net als Tossie, zeer onveilig hebben gevoeld als er zomaar een nieuw, vreemd katje in’ zijn huiskamer’ staat. Laatst staan twee! Ze veranderde een half jaar terug op slag in een gestrest en woedend, angstig exemplaar. Uiteindelijk heeft Tossie het tempo tot toenadering bepaald. Met veel tijd, liefde en geduld leven ze nu samen in één huis. Zo zouden ze nog wel eens vriendjes kunnen worden….
zaterdag 19 oktober 2019
75 jaar later...
Loose lips [might] sink ships.
- Wartime propaganda slogan
Het dorp waar wij wonen heeft een herberg uit het begin van de 16e eeuw. Bijna de oudste herberg van Nederland. Op de markt in ons dorp kwamen twee lijnen van de paardentram samen. De herberg werd dus druk bezocht. Vandaag sta ik op het marktje van ons dorp (nu een stadsdeel van Breda) met twee dochters. We hebben een rondleiding langs belangrijke verzetsplekken. Deze maand zijn Breda en Princenhage 75 jaar geleden bevrijd door Poolse strijders. En dat wordt gevierd met veel aandacht voor de Tweede Wereldoorlog. In ons straatje dat vroeger een grote doorgaande weg naar Antwerpen was (ooit door Napoleon aangelegd) is gevochten door de Fransen die kwamen verdedigen tegen invasie van de Duitsers. Onze huizen hebben kogelgaten in de gevel… Een paar huizen verderop heeft een Franse pantserwagen gestaan. Onze buurman die er nog steeds woont is op een van die dagen geboren. Zijn moeder lag letterlijk in een greppel te bevallen. Ik was heel benieuwd naar andere oorlogsverhalen uit ons buurtje. En die kregen we. Diverse verzetsgroepen waren hier actief. We stonden in de tuin van het huis van de dominee waar 29 Joden ondergedoken hebben gezeten. Zelfs toen de Duitsers er ingekwartierd waren en zélfs toen dit huis in een hospitaal veranderd werd. De dominee woonde daartussen met zijn vier kindjes. Door vertellers werden de dominee en zijn vrouw uitgebeeld, gekleed in gepaste kleding uit die tijd. Zo hoorden we staand in de tuin van dat grote pastoriehuis dat het oudste dochtertje tegen de Duitsers had gezegd dat ze verstoppertje speelde met ‘de anderen’. De domineesvrouw kreeg een hartverzakking, maar de Duitsers verstonden haar gelukkig niet. Later is uit archieven gebleken dat maar drie van die onderduikers de oorlog overleefd hebben… Bij de oude molen van ons dorp stonden we naar een stukje van de acterende molenaarszoon te luisteren die vertelde dat er een radiozender verstopt zat in de top van de molen. Om stiekem te luisteren naar berichten van de regering in Londen. Met de bakfiets van de molenaar werd onder de zakken meel veel spul verplaatst. Recht onder de neus van de Duitsers. De molenaar en zijn oudste zoon werden gefusilleerd bij een huiszoeking. De fietsenwinkel, waar nu een bloemenwinkel zit, was ook een groot bolwerk van verzet. Zo kom ik ook te weten dat in mei 1940 alle inwoners van Breda (destijds 50.000 inwoners) onverwacht moesten vluchten. De stad werd plots geëvacueerd omdat de Duitsers kwamen oprukken. Het gemeentebestuur vreesde dat Breda het strijdtoneel van heftige gevechten zou worden. Er ontstond paniek in de stad. Velen vluchtten hierop te voet, met onvoldoende eten en drinken. Deze, achteraf zinloze vlucht, eiste meer dan honderd slachtoffers en zorgde voor een grote shock bij de Bredase bevolking. Ik heb hier eerder nooit iets van vernomen. Het staat niet vermeld in de geschiedenisboeken die ik op school heb gelezen. We lopen langs het pleintje waar in de bomen veel verzetshelden drie dagen voor de bevrijding verhangen werden. Op een vooroorlogse foto die ik online vind zie ik ons huis (destijds een officierswoning) in het boerenland langs een weg met grote bomen staan. Na een wegomlegging staan deze vier huizen tegenwoordig aan een klein doodlopend straatje. Met flink wat huizen erbij gebouwd. Ons straatje is vernoemd naar een eeuwenoude herberg aan de overkant waar ik een vergeeld fotootje van heb gevonden. Ik vind dit boeiend…
Als de voordeur op de overloop al gastvrij openstaat en ik binnenstap zie ik twee blije gezichten. Dit echtpaar is al ver in de tachtig en bij beiden is beginnende Alzheimer geconstateerd. Vanmiddag vertelt meneer dat hij als klein jongetje met zijn ouders in mei 1940, zoals alle bewoners uit Breda, gevlucht is. Lopend naar Antwerpen. Daar sliep hij met z’n ouders op een biljarttafel in een café. Hij weet ook nog heel goed toen de 1e Poolse Pantserdivisie de stad kwamen bevrijden. In zijn straat stond een leeggeroofd magazijn van een houthandel. De Polen knapten daar hun pantserwagens op en ze vroegen de huizen in de buurt om een slaapplaats. Zo hadden de ouders van deze meneer twee Poolse soldaten in huis. Zij namen eind van de dag vaak wat lekkers mee naar huis. En hij speelde het Pools volkslied voor ze op de piano. Zelf uit zijn hoofd geleerd. Zij noemden de Hollandse Jan, Janek. Meneer staat op en komt met een handjevol zwart-wit foto’s terug. Een echtpaar met een twaalfjarige zoon en een babyhondje op schoot. Daarnaast twee Poolse soldaten. Er zitten ook wat antieke ansichtkaarten uit Duinkerken tussen die later door de soldaten toegezonden zijn. Wanneer ik vraag of hij nog vaak piano speelt antwoordt hij ontkennend. Ik vraag of hij het Poolse volkslied nog een keer voor mij wil spelen. En dat doet hij. Uit een boekje over de bevrijding van Breda valt een verfomfaaid opgevouwen papiertje. Ik pak het op en vouw het open. Het is een bonkaart. Gekleurde zegels met de woorden aardappelen, boter, vleesch en taptemelk erop. Hiermee mocht je deze producten kopen. Mijn oma kreeg ze destijds in haar woonplaats Den Helder niet, omdat mijn opa met een onderzeeër naar Engeland was gevaren en daar de oorlogsjaren verbleef. Zij werd steeds de stad uitgezet en kwam telkens clandestien weer terug. Ze woonde illegaal met haar twee dochters in een huis met dichtgetimmerde ramen. Zij kreeg geen voedselbonnen. En hier sta ik, 75 jaar later, met een door-mijn-oma-felbegeerde bonkaart in mijn handen.
- Wartime propaganda slogan
Het dorp waar wij wonen heeft een herberg uit het begin van de 16e eeuw. Bijna de oudste herberg van Nederland. Op de markt in ons dorp kwamen twee lijnen van de paardentram samen. De herberg werd dus druk bezocht. Vandaag sta ik op het marktje van ons dorp (nu een stadsdeel van Breda) met twee dochters. We hebben een rondleiding langs belangrijke verzetsplekken. Deze maand zijn Breda en Princenhage 75 jaar geleden bevrijd door Poolse strijders. En dat wordt gevierd met veel aandacht voor de Tweede Wereldoorlog. In ons straatje dat vroeger een grote doorgaande weg naar Antwerpen was (ooit door Napoleon aangelegd) is gevochten door de Fransen die kwamen verdedigen tegen invasie van de Duitsers. Onze huizen hebben kogelgaten in de gevel… Een paar huizen verderop heeft een Franse pantserwagen gestaan. Onze buurman die er nog steeds woont is op een van die dagen geboren. Zijn moeder lag letterlijk in een greppel te bevallen. Ik was heel benieuwd naar andere oorlogsverhalen uit ons buurtje. En die kregen we. Diverse verzetsgroepen waren hier actief. We stonden in de tuin van het huis van de dominee waar 29 Joden ondergedoken hebben gezeten. Zelfs toen de Duitsers er ingekwartierd waren en zélfs toen dit huis in een hospitaal veranderd werd. De dominee woonde daartussen met zijn vier kindjes. Door vertellers werden de dominee en zijn vrouw uitgebeeld, gekleed in gepaste kleding uit die tijd. Zo hoorden we staand in de tuin van dat grote pastoriehuis dat het oudste dochtertje tegen de Duitsers had gezegd dat ze verstoppertje speelde met ‘de anderen’. De domineesvrouw kreeg een hartverzakking, maar de Duitsers verstonden haar gelukkig niet. Later is uit archieven gebleken dat maar drie van die onderduikers de oorlog overleefd hebben… Bij de oude molen van ons dorp stonden we naar een stukje van de acterende molenaarszoon te luisteren die vertelde dat er een radiozender verstopt zat in de top van de molen. Om stiekem te luisteren naar berichten van de regering in Londen. Met de bakfiets van de molenaar werd onder de zakken meel veel spul verplaatst. Recht onder de neus van de Duitsers. De molenaar en zijn oudste zoon werden gefusilleerd bij een huiszoeking. De fietsenwinkel, waar nu een bloemenwinkel zit, was ook een groot bolwerk van verzet. Zo kom ik ook te weten dat in mei 1940 alle inwoners van Breda (destijds 50.000 inwoners) onverwacht moesten vluchten. De stad werd plots geëvacueerd omdat de Duitsers kwamen oprukken. Het gemeentebestuur vreesde dat Breda het strijdtoneel van heftige gevechten zou worden. Er ontstond paniek in de stad. Velen vluchtten hierop te voet, met onvoldoende eten en drinken. Deze, achteraf zinloze vlucht, eiste meer dan honderd slachtoffers en zorgde voor een grote shock bij de Bredase bevolking. Ik heb hier eerder nooit iets van vernomen. Het staat niet vermeld in de geschiedenisboeken die ik op school heb gelezen. We lopen langs het pleintje waar in de bomen veel verzetshelden drie dagen voor de bevrijding verhangen werden. Op een vooroorlogse foto die ik online vind zie ik ons huis (destijds een officierswoning) in het boerenland langs een weg met grote bomen staan. Na een wegomlegging staan deze vier huizen tegenwoordig aan een klein doodlopend straatje. Met flink wat huizen erbij gebouwd. Ons straatje is vernoemd naar een eeuwenoude herberg aan de overkant waar ik een vergeeld fotootje van heb gevonden. Ik vind dit boeiend…
Als de voordeur op de overloop al gastvrij openstaat en ik binnenstap zie ik twee blije gezichten. Dit echtpaar is al ver in de tachtig en bij beiden is beginnende Alzheimer geconstateerd. Vanmiddag vertelt meneer dat hij als klein jongetje met zijn ouders in mei 1940, zoals alle bewoners uit Breda, gevlucht is. Lopend naar Antwerpen. Daar sliep hij met z’n ouders op een biljarttafel in een café. Hij weet ook nog heel goed toen de 1e Poolse Pantserdivisie de stad kwamen bevrijden. In zijn straat stond een leeggeroofd magazijn van een houthandel. De Polen knapten daar hun pantserwagens op en ze vroegen de huizen in de buurt om een slaapplaats. Zo hadden de ouders van deze meneer twee Poolse soldaten in huis. Zij namen eind van de dag vaak wat lekkers mee naar huis. En hij speelde het Pools volkslied voor ze op de piano. Zelf uit zijn hoofd geleerd. Zij noemden de Hollandse Jan, Janek. Meneer staat op en komt met een handjevol zwart-wit foto’s terug. Een echtpaar met een twaalfjarige zoon en een babyhondje op schoot. Daarnaast twee Poolse soldaten. Er zitten ook wat antieke ansichtkaarten uit Duinkerken tussen die later door de soldaten toegezonden zijn. Wanneer ik vraag of hij nog vaak piano speelt antwoordt hij ontkennend. Ik vraag of hij het Poolse volkslied nog een keer voor mij wil spelen. En dat doet hij. Uit een boekje over de bevrijding van Breda valt een verfomfaaid opgevouwen papiertje. Ik pak het op en vouw het open. Het is een bonkaart. Gekleurde zegels met de woorden aardappelen, boter, vleesch en taptemelk erop. Hiermee mocht je deze producten kopen. Mijn oma kreeg ze destijds in haar woonplaats Den Helder niet, omdat mijn opa met een onderzeeër naar Engeland was gevaren en daar de oorlogsjaren verbleef. Zij werd steeds de stad uitgezet en kwam telkens clandestien weer terug. Ze woonde illegaal met haar twee dochters in een huis met dichtgetimmerde ramen. Zij kreeg geen voedselbonnen. En hier sta ik, 75 jaar later, met een door-mijn-oma-felbegeerde bonkaart in mijn handen.
zaterdag 12 oktober 2019
Cher's ouderdom
En altijd is het zo geweest, dat de liefde haar eigen diepte niet kent dan op het uur der scheiding.
- Kahlil Gibran
Het is een Oosterse wijsheid die ons vertelt hoe wonderbaarlijk het is dat mensen om ons heen kunnen sterven terwijl we nog altijd zelf niet geloven dat dit ons óók zal overkomen. Eigenlijk best gek als je er over nadenkt. Met mijn collega ben ik in Tilburg een avondje in een crematorium om meer te weten te komen over natuurlijk sterven. Thuis sterven. Door onder meer hygiëne, antibiotica en vaccineren is sterven ver van ons af komen te staan. Het gevolg is veel ongemak en soms ook angst als het om dood gaan gaat. Ik wilde meer weten over het gewone, natuurlijke proces. Dus niet perse de medische kant ervan. Wanneer mensen in hun leven geconfronteerd worden met sterven is het heel fijn dat er iemand is die dat proces kan duiden. Dat helpt om keuzes te maken en beslissingen te nemen vanuit inzicht en vertrouwen, en niet vanuit angst. Zeker nu onze samenleving in rap tempo vergrijst, we langer thuis wonen en dus vaker thuis zullen overlijden. Wetende dat het stervensproces twee jaar kan duren mag ik er vanuit gaan dat het merendeel van mijn clienten in deze waardevolle fase van hun leven zitten. Een fase die gaat over wie wij ten diepsten zijn, meer dan een lichaam of gevoelens. Wat deze avond de wow-factor voor mij gaf was dat spreekster Ineke het stervensproces naast de elementenleer had gelegd. Elk van de vier elementen komt overeen met een fase in het stervensproces. Deze fasen zijn zo herkenbaar in mijn werk! Bij het aarde-element verliest de persoon zijn of haar vitaliteit en gewicht. Bij het waterelement verliest de persoon vocht zoals bij incontinentie, een loopneus of -oor. Bij het vuurelement krijgt de persoon het koud en verdwijnt de passie om te leven en bij de allerlaatste fase, het luchtelement, wordt de adem oppervlakkiger (kan gaan reutelen of stokken) en de stervende persoon wordt dan ook suffig. Ze voegde er ook een vijfde element aan toe, namelijk ether. De subtiele energie die een mens bezit. Ze bedoelde daarmee dat de energie in de kamer vlak voor het sterven verandert. Dieren voelen dat heel goed aan. Mijn moeder’s kat maakte een rare gil en een sprong op het moment dat mijn moeder overleed. Ook valt de klok vaak stil. Dat gebeurde in mijn moeder’s huiskamer ook. En dat is niet eens heel bijzonder, dat gebeurt best vaak. Ineke heeft hier veel onderzoek naar gedaan en sterven blijkt universeel te zijn. Dat hangt niet van je geloof af of waar je op deze aarde woont. Verder vertelde ze dat stervenden visioenen kunnen krijgen van overleden mensen of mooi, helder licht kunnen zien. Daar heeft iedereen wel eens van gehoord. Vaak genoeg gebeurt het ook dat een stervende wacht op de komst van een dierbare (soms vanuit het buitenland) of juist wacht op het vertrek van een geliefde die even een sigaretje gaat roken of naar de WC gaat. De stervende kiest zelf het moment. Ik absorbeerde alle informatie. Ineke wil deze informatie over het gewone overlijden juist graag delen omdat de laatste tijd in de media voornamelijk aandacht is voor euthanasie. Haar kennis over natuurlijk sterven is een tegenhanger waar iedereen net zo goed van op de hoogte zou moeten zijn. Bij deze dus.
“Dit geloof je niet!” denk ik bij mezelf. Als ik op het punt sta om naar mijn werk te gaan reageert mijn auto nergens op. De dagen ervoor was al het openen van de achterbak onbetrouwbaar geworden, de radio stopte er ineens mee en als laatste miste ik ook het piepgeluid bij het parkeren. En juist op deze maandag blijkt hij niet eens te starten. Gelukkig met de auto van mijn aardige buurvrouw mijn werk kunnen doen. Aan het eind van de middag blijkt het de accu te zijn. Dus kunnen we na het opladen gelukkig tóch met onze auto naar Amsterdam. Naar Ziggo Dome. We gaan namelijk naar het eerste concert in Nederland sinds vijftien jaar, van popicoon Cher. Mijn lief heeft meerdere CD’s van haar dus toen bekend werd dat ze kwam hebben we onze slag geslagen. Cher is al drieënzeventig jaar en heeft een meer dan vijftigjarige loopbaan om op terug te blikken, maar still going strong. Ze scheelt precies vijf dagen in leeftijd met mijn moeder. Mijn moeder heeft maar achtenvijftig jaar oud mogen worden, maar had nu ook drieënzeventig jaar geweest. Van de hoge leeftijd van Cher was die maandagavond echter niets te merken. Met even krachtige uithalen als altijd en maar liefst acht outfits met de meest uitbundige pruiken in haar show was de diva weer helemaal terug. ‘Voor we verder gaan wil ik jullie iets vragen: wat doet jullie oma vanavond?’ Het is de conclusie van een grappige, best lange openingsmonoloog waarmee Cher betoogde dat geen enkele vrouw zich door haar leeftijd moet laten tegenhouden iets te doen dat zij leuk vindt. Ik vind haar erg grappig door haar strakke pokerface. In ruim anderhalf uur serveerde ze een heerlijk nostalgisch overzicht van haar levensloop. Met liedjes en veel bloemlezingen van foto’s en filmpjes op een scherm. Het werd het een vrolijke verkleedshow waarbij zij dus acht verschillende looks presenteerde en uiteindelijk vijftien liedjes zong. Overdaad is nog maar een klein woord voor het enorme showspektakel dat ze uit Las Vegas had laten overvliegen. Zo’n prachtig decor had ik nog nooit live gezien. Haar stem en lichaam zijn nog fantastisch - net als haar moeder van 93 jaar oud trouwens! - haar show miste wel wat vaart. Iedereen zat op stoelen en ik miste het dansen en swingen van een echt rockconcert. ‘If I Could Turn Back Time’ en ‘Believe’ maakten iets goed, maar het dak ging er niet af. Haar show was verschrikkelijk Las Vegas style , en ook een tikkeltje voorspelbaar maar toch was het mooi om de poplegende één keer in volle glorie live te zien. Ik heb de hele avond genoten. Een toegift na ‘Believe’ kwam er niet. Dat past natuurlijk niet bij een diva zoals zij.
- Kahlil Gibran
Het is een Oosterse wijsheid die ons vertelt hoe wonderbaarlijk het is dat mensen om ons heen kunnen sterven terwijl we nog altijd zelf niet geloven dat dit ons óók zal overkomen. Eigenlijk best gek als je er over nadenkt. Met mijn collega ben ik in Tilburg een avondje in een crematorium om meer te weten te komen over natuurlijk sterven. Thuis sterven. Door onder meer hygiëne, antibiotica en vaccineren is sterven ver van ons af komen te staan. Het gevolg is veel ongemak en soms ook angst als het om dood gaan gaat. Ik wilde meer weten over het gewone, natuurlijke proces. Dus niet perse de medische kant ervan. Wanneer mensen in hun leven geconfronteerd worden met sterven is het heel fijn dat er iemand is die dat proces kan duiden. Dat helpt om keuzes te maken en beslissingen te nemen vanuit inzicht en vertrouwen, en niet vanuit angst. Zeker nu onze samenleving in rap tempo vergrijst, we langer thuis wonen en dus vaker thuis zullen overlijden. Wetende dat het stervensproces twee jaar kan duren mag ik er vanuit gaan dat het merendeel van mijn clienten in deze waardevolle fase van hun leven zitten. Een fase die gaat over wie wij ten diepsten zijn, meer dan een lichaam of gevoelens. Wat deze avond de wow-factor voor mij gaf was dat spreekster Ineke het stervensproces naast de elementenleer had gelegd. Elk van de vier elementen komt overeen met een fase in het stervensproces. Deze fasen zijn zo herkenbaar in mijn werk! Bij het aarde-element verliest de persoon zijn of haar vitaliteit en gewicht. Bij het waterelement verliest de persoon vocht zoals bij incontinentie, een loopneus of -oor. Bij het vuurelement krijgt de persoon het koud en verdwijnt de passie om te leven en bij de allerlaatste fase, het luchtelement, wordt de adem oppervlakkiger (kan gaan reutelen of stokken) en de stervende persoon wordt dan ook suffig. Ze voegde er ook een vijfde element aan toe, namelijk ether. De subtiele energie die een mens bezit. Ze bedoelde daarmee dat de energie in de kamer vlak voor het sterven verandert. Dieren voelen dat heel goed aan. Mijn moeder’s kat maakte een rare gil en een sprong op het moment dat mijn moeder overleed. Ook valt de klok vaak stil. Dat gebeurde in mijn moeder’s huiskamer ook. En dat is niet eens heel bijzonder, dat gebeurt best vaak. Ineke heeft hier veel onderzoek naar gedaan en sterven blijkt universeel te zijn. Dat hangt niet van je geloof af of waar je op deze aarde woont. Verder vertelde ze dat stervenden visioenen kunnen krijgen van overleden mensen of mooi, helder licht kunnen zien. Daar heeft iedereen wel eens van gehoord. Vaak genoeg gebeurt het ook dat een stervende wacht op de komst van een dierbare (soms vanuit het buitenland) of juist wacht op het vertrek van een geliefde die even een sigaretje gaat roken of naar de WC gaat. De stervende kiest zelf het moment. Ik absorbeerde alle informatie. Ineke wil deze informatie over het gewone overlijden juist graag delen omdat de laatste tijd in de media voornamelijk aandacht is voor euthanasie. Haar kennis over natuurlijk sterven is een tegenhanger waar iedereen net zo goed van op de hoogte zou moeten zijn. Bij deze dus.
“Dit geloof je niet!” denk ik bij mezelf. Als ik op het punt sta om naar mijn werk te gaan reageert mijn auto nergens op. De dagen ervoor was al het openen van de achterbak onbetrouwbaar geworden, de radio stopte er ineens mee en als laatste miste ik ook het piepgeluid bij het parkeren. En juist op deze maandag blijkt hij niet eens te starten. Gelukkig met de auto van mijn aardige buurvrouw mijn werk kunnen doen. Aan het eind van de middag blijkt het de accu te zijn. Dus kunnen we na het opladen gelukkig tóch met onze auto naar Amsterdam. Naar Ziggo Dome. We gaan namelijk naar het eerste concert in Nederland sinds vijftien jaar, van popicoon Cher. Mijn lief heeft meerdere CD’s van haar dus toen bekend werd dat ze kwam hebben we onze slag geslagen. Cher is al drieënzeventig jaar en heeft een meer dan vijftigjarige loopbaan om op terug te blikken, maar still going strong. Ze scheelt precies vijf dagen in leeftijd met mijn moeder. Mijn moeder heeft maar achtenvijftig jaar oud mogen worden, maar had nu ook drieënzeventig jaar geweest. Van de hoge leeftijd van Cher was die maandagavond echter niets te merken. Met even krachtige uithalen als altijd en maar liefst acht outfits met de meest uitbundige pruiken in haar show was de diva weer helemaal terug. ‘Voor we verder gaan wil ik jullie iets vragen: wat doet jullie oma vanavond?’ Het is de conclusie van een grappige, best lange openingsmonoloog waarmee Cher betoogde dat geen enkele vrouw zich door haar leeftijd moet laten tegenhouden iets te doen dat zij leuk vindt. Ik vind haar erg grappig door haar strakke pokerface. In ruim anderhalf uur serveerde ze een heerlijk nostalgisch overzicht van haar levensloop. Met liedjes en veel bloemlezingen van foto’s en filmpjes op een scherm. Het werd het een vrolijke verkleedshow waarbij zij dus acht verschillende looks presenteerde en uiteindelijk vijftien liedjes zong. Overdaad is nog maar een klein woord voor het enorme showspektakel dat ze uit Las Vegas had laten overvliegen. Zo’n prachtig decor had ik nog nooit live gezien. Haar stem en lichaam zijn nog fantastisch - net als haar moeder van 93 jaar oud trouwens! - haar show miste wel wat vaart. Iedereen zat op stoelen en ik miste het dansen en swingen van een echt rockconcert. ‘If I Could Turn Back Time’ en ‘Believe’ maakten iets goed, maar het dak ging er niet af. Haar show was verschrikkelijk Las Vegas style , en ook een tikkeltje voorspelbaar maar toch was het mooi om de poplegende één keer in volle glorie live te zien. Ik heb de hele avond genoten. Een toegift na ‘Believe’ kwam er niet. Dat past natuurlijk niet bij een diva zoals zij.
zaterdag 5 oktober 2019
Mokum's nostalgie
“Autumn is as joyful and sweet as an untimely end.”
― Remy de Gourmont
One, two, three, four… Opletten en goed meetellen. Vooral bij de draai gaat het telkens mis. Ik sta in Paradiso, midden in Amsterdam. In de kelder wel te verstaan. Een bachata workshop. En ik dans niet eens met mijn lief. Eerder op de dag hadden we de auto bij een Park & Ride in Amsterdam achtergelaten en op de vouwfietsjes naar onze Airbnb gereden. Weekendtas daar neergekwakt en over de Weesperzijde naar het Leidseplein gefietst. Van het tochtje ging mijn hart sneller kloppen. A trip down memory lane. We reden langs het Amstelhotel waar we onze trouwfoto’s vierentwintig jaar geleden genomen hadden. Ik vond het zo leuk dat ik enthousiast naar mijn lief riep dat we de foto opnieuw moesten nemen. Nú! Dus fietsjes aan de kant en precies die plek op de brug opgezocht. Eten met de vriendengroep uit onze studententijd. Alweer zo’n dertig jaar geleden. En toen kwam het leukste: opnieuw naar het concert van Rowwen Hèze. Met de vrienden van mijn eega die zijn vrijgezellenparty daar destijds vierden. Díe mannen, met hun vrouwen, die precies een jaar later de reünie van dezelfde vrijgezellenparty daar wederom vierden. En nu, decennia later, weer díe mannen met dezelfde vrouwen! Hoe gaaf is dat! Als briljant cadeau voor onze 50-jarige verjaardag. De groep splitste zich in de menigte van Paradiso op en mijn lief en ik bleven bij het groepje in het midden van de zaal. Het is niet perse mijn muziekkeuze, maar ik stond daar nu toch dus stortte ik me er helemaal in. Meelallen met de Limburgse refreinen, springen, bedolven onder het bier, bezweet van het pogoën en helemaal in mijn sas. Vooral genietend van het plezier van mijn wederhelft die een ieder van ons meenam in de menigte om ruig te dansen. Of was het een soort springen en tegen iedereen aan botsen? Na het concert werden de liters bier van de vloer gedweild en alle plastic bekers opgeveegd. We verdwenen naar de kelder om daar in de bar nog wat met elkaar te drinken. En om ons aan een salsa dansje te wagen. Niet veel later begon er namelijk boven een Latin District avond met een DJ en drummers op het podium. We bleven met vier diehards over. Hoe bijzonder was het dat we op dit uitverkochte feest terecht kwamen, in het legendarische Paradiso? Tussen allemaal relaxte millenials die heel cool aan het salsa en bachata dansen waren. Bijna allemaal waren ze verdoofd door wat alcohol of een pilletje dus het viel ze helemaal niet op dat er vier oudjes op de dansvloer uit hun bol gingen. En enorm naar oud bier stonken… De volgende dag hadden we spontane, bijzondere ontmoetingen. Hoe leuk is dat? Tijdens het ontbijt in de Airbnb met een oud directeur van Starbucks en Unilever. Toen we door ons oude buurtje fietsten kwamen we in gesprek met een dame die bijna dezelfde VW bus had als wij, maar omgebouwd tot een fotobus. We mochten als cadeautje voor Burendag in haar bus op de foto. We schuilden later tegenover de Hortus Botanicus voor de regen in een pandje volgestouwd met oldtimers voor een veiling. Ook met die oude meneer een geanimeerd gesprek gehad. Ik geniet daarvan. We dronken wat in het gerestaureerde, voormalig badhuis op het Javaplein waar we een steenworp vandaan woonden. We slenterden natuurlijk over de Dappermarkt, fietsten langs Artis en pakten het IJ-veer naar Noord waar we spontaan het Mandelahuisje - waar Anna van Praag in een ander leven taarten bakte - bezochten. We lunchten met uitzicht op het IJ en het Centraal Station. We aten natuurlijk een slagroomijsje bij bakkerij van der Linde. We slenterden over de Dam, door de negen straatjes en liepen ineens langs de Westertoren in de Jordaan en bekeken de nieuwe ingang van het Anne Frankhuis. Het was allemaal heerlijk! Deze stad heeft een vibe die mijn hart sneller doet kloppen. En natuurlijk de melancholiek. We volgden onze voetstappen die we, toen samen nog jong en een heel leven voor ons, daar hadden achtergelaten. We zijn langs ons eerste huisje gefietst. Een nieuwe voordeur, een muur eruit maar toch nog óns eerste huisje samen. Het benedenhuis met de grote tuin met appelboompje. Samen getrouwd vanuit dat huisje. We fietsten onwillekeurig langs diverse plekjes waar de trouwfoto’s gemaakt werden. Het Wertheimpark, fontein aan het Frederiksplein, de Hogesluis naast het Amstelhotel en zelfs de trap waar mijn lief mijn jurk opstroopte om mijn blauwe kanten bandje te ontdekken. Volop nostalgie!
Al nuchter sinds de dag ervoor om zes uur, zaten Jut en Jul schuchter in de grote kennel die we ooit aangeschaft hadden om onze katten mee naar Mexico te laten vliegen. Twee paar bange amberkleurige kattenoogjes kijken ons aan door de tralies. De dierenarts roept ons binnen. Ze worden gewogen, gecheckt en de chipnummers worden gecontroleerd. Het moment is daar. We laten de twee baby’s achter voor hun operatie. Ik vind het heel spannend. Ten eerste omdat ik weer rond het middaguur mag bellen naar de praktijk. De laatste keer dat ik dat deed kreeg ik het verschrikkelijke nieuws te horen dat onze oude kater een tumor had en dat we een paar uur later afscheid mochten komen nemen. Ten tweede heb ik een trauma opgelopen toen we onze eerste poes lieten steriliseren. In Amsterdam. Ik moest kort na de operatie voor mijn werk twee dagen naar Groningen. Toen ik eenmaal thuis kwam had ze de hechtingen er zelf uit getrokken…. Ik loop nog steeds met een schuldgevoel rond. Ook omdat diezelfde poes, toen ze vier jaar oud was, door een cyote opgegeten was destijds in The States. En ik had al zo’n medelijden met haar omdat ze in haar uppie naar The States gevlogen was en daar in Boston ook nog in quarantaine moest. Ze was zó blij toen ze na weken wachten onze stemmen hoorde. Manlief was vanochtend mee gegaan voor morele steun. Heel lief. Mijn werkdag ging snel voorbij en voor ik het wist mocht ik de twee slaperige baby’s, lekker tegen elkaar aan, weer mee naar huis nemen. Tegenwoordig zitten de hechtingen niet meer aan de buitenkant, dat was een opluchting. Ik heb bijna twee uur met de warme lijfjes op en naast me doodstil op de bank gezeten. Warme fleece-kleedjes over ze heen gedrapeerd en de kachel lekker hoog. De verkoeverkamer. Ze mochten geen eten, alleen wat water. Veel slapen. De volgende ochtend mochten ze een beetje gekookte kabeljauwfilet. Het meisje had nog pijn en was heel voorzichtig. Het jongetje had alweer een gezonde trek en had de bak ook al gebruikt. Het meisje had vergeleken met het jongetje best een zware buikoperatie gehad en natuurlijk veel langer hersteltijd nodig. Hij was echter zó lief voor haar! Hij ging steeds lekker warm tegen haar aanliggen. Zij deed eigenlijk niks anders dan slapen… Soms ging hij haar helemaal wassen. Daar genoot ze zichtbaar van. Wat zijn huisdieren toch kwetsbaar. Zo afhankelijk van onze zorg! Zij mocht nog niet teveel springen vanwege haar wond. We tilden haar steeds voorzichtig op als ze op het punt stond om te bewegen. Hij rende al na een dag als een bezetene door de huiskamer. Zij een paar dagen later trouwens ook. En dat terwijl ze tien dagen lang niet mochten traplopen, springen of naar buiten.…
― Remy de Gourmont
One, two, three, four… Opletten en goed meetellen. Vooral bij de draai gaat het telkens mis. Ik sta in Paradiso, midden in Amsterdam. In de kelder wel te verstaan. Een bachata workshop. En ik dans niet eens met mijn lief. Eerder op de dag hadden we de auto bij een Park & Ride in Amsterdam achtergelaten en op de vouwfietsjes naar onze Airbnb gereden. Weekendtas daar neergekwakt en over de Weesperzijde naar het Leidseplein gefietst. Van het tochtje ging mijn hart sneller kloppen. A trip down memory lane. We reden langs het Amstelhotel waar we onze trouwfoto’s vierentwintig jaar geleden genomen hadden. Ik vond het zo leuk dat ik enthousiast naar mijn lief riep dat we de foto opnieuw moesten nemen. Nú! Dus fietsjes aan de kant en precies die plek op de brug opgezocht. Eten met de vriendengroep uit onze studententijd. Alweer zo’n dertig jaar geleden. En toen kwam het leukste: opnieuw naar het concert van Rowwen Hèze. Met de vrienden van mijn eega die zijn vrijgezellenparty daar destijds vierden. Díe mannen, met hun vrouwen, die precies een jaar later de reünie van dezelfde vrijgezellenparty daar wederom vierden. En nu, decennia later, weer díe mannen met dezelfde vrouwen! Hoe gaaf is dat! Als briljant cadeau voor onze 50-jarige verjaardag. De groep splitste zich in de menigte van Paradiso op en mijn lief en ik bleven bij het groepje in het midden van de zaal. Het is niet perse mijn muziekkeuze, maar ik stond daar nu toch dus stortte ik me er helemaal in. Meelallen met de Limburgse refreinen, springen, bedolven onder het bier, bezweet van het pogoën en helemaal in mijn sas. Vooral genietend van het plezier van mijn wederhelft die een ieder van ons meenam in de menigte om ruig te dansen. Of was het een soort springen en tegen iedereen aan botsen? Na het concert werden de liters bier van de vloer gedweild en alle plastic bekers opgeveegd. We verdwenen naar de kelder om daar in de bar nog wat met elkaar te drinken. En om ons aan een salsa dansje te wagen. Niet veel later begon er namelijk boven een Latin District avond met een DJ en drummers op het podium. We bleven met vier diehards over. Hoe bijzonder was het dat we op dit uitverkochte feest terecht kwamen, in het legendarische Paradiso? Tussen allemaal relaxte millenials die heel cool aan het salsa en bachata dansen waren. Bijna allemaal waren ze verdoofd door wat alcohol of een pilletje dus het viel ze helemaal niet op dat er vier oudjes op de dansvloer uit hun bol gingen. En enorm naar oud bier stonken… De volgende dag hadden we spontane, bijzondere ontmoetingen. Hoe leuk is dat? Tijdens het ontbijt in de Airbnb met een oud directeur van Starbucks en Unilever. Toen we door ons oude buurtje fietsten kwamen we in gesprek met een dame die bijna dezelfde VW bus had als wij, maar omgebouwd tot een fotobus. We mochten als cadeautje voor Burendag in haar bus op de foto. We schuilden later tegenover de Hortus Botanicus voor de regen in een pandje volgestouwd met oldtimers voor een veiling. Ook met die oude meneer een geanimeerd gesprek gehad. Ik geniet daarvan. We dronken wat in het gerestaureerde, voormalig badhuis op het Javaplein waar we een steenworp vandaan woonden. We slenterden natuurlijk over de Dappermarkt, fietsten langs Artis en pakten het IJ-veer naar Noord waar we spontaan het Mandelahuisje - waar Anna van Praag in een ander leven taarten bakte - bezochten. We lunchten met uitzicht op het IJ en het Centraal Station. We aten natuurlijk een slagroomijsje bij bakkerij van der Linde. We slenterden over de Dam, door de negen straatjes en liepen ineens langs de Westertoren in de Jordaan en bekeken de nieuwe ingang van het Anne Frankhuis. Het was allemaal heerlijk! Deze stad heeft een vibe die mijn hart sneller doet kloppen. En natuurlijk de melancholiek. We volgden onze voetstappen die we, toen samen nog jong en een heel leven voor ons, daar hadden achtergelaten. We zijn langs ons eerste huisje gefietst. Een nieuwe voordeur, een muur eruit maar toch nog óns eerste huisje samen. Het benedenhuis met de grote tuin met appelboompje. Samen getrouwd vanuit dat huisje. We fietsten onwillekeurig langs diverse plekjes waar de trouwfoto’s gemaakt werden. Het Wertheimpark, fontein aan het Frederiksplein, de Hogesluis naast het Amstelhotel en zelfs de trap waar mijn lief mijn jurk opstroopte om mijn blauwe kanten bandje te ontdekken. Volop nostalgie!
Al nuchter sinds de dag ervoor om zes uur, zaten Jut en Jul schuchter in de grote kennel die we ooit aangeschaft hadden om onze katten mee naar Mexico te laten vliegen. Twee paar bange amberkleurige kattenoogjes kijken ons aan door de tralies. De dierenarts roept ons binnen. Ze worden gewogen, gecheckt en de chipnummers worden gecontroleerd. Het moment is daar. We laten de twee baby’s achter voor hun operatie. Ik vind het heel spannend. Ten eerste omdat ik weer rond het middaguur mag bellen naar de praktijk. De laatste keer dat ik dat deed kreeg ik het verschrikkelijke nieuws te horen dat onze oude kater een tumor had en dat we een paar uur later afscheid mochten komen nemen. Ten tweede heb ik een trauma opgelopen toen we onze eerste poes lieten steriliseren. In Amsterdam. Ik moest kort na de operatie voor mijn werk twee dagen naar Groningen. Toen ik eenmaal thuis kwam had ze de hechtingen er zelf uit getrokken…. Ik loop nog steeds met een schuldgevoel rond. Ook omdat diezelfde poes, toen ze vier jaar oud was, door een cyote opgegeten was destijds in The States. En ik had al zo’n medelijden met haar omdat ze in haar uppie naar The States gevlogen was en daar in Boston ook nog in quarantaine moest. Ze was zó blij toen ze na weken wachten onze stemmen hoorde. Manlief was vanochtend mee gegaan voor morele steun. Heel lief. Mijn werkdag ging snel voorbij en voor ik het wist mocht ik de twee slaperige baby’s, lekker tegen elkaar aan, weer mee naar huis nemen. Tegenwoordig zitten de hechtingen niet meer aan de buitenkant, dat was een opluchting. Ik heb bijna twee uur met de warme lijfjes op en naast me doodstil op de bank gezeten. Warme fleece-kleedjes over ze heen gedrapeerd en de kachel lekker hoog. De verkoeverkamer. Ze mochten geen eten, alleen wat water. Veel slapen. De volgende ochtend mochten ze een beetje gekookte kabeljauwfilet. Het meisje had nog pijn en was heel voorzichtig. Het jongetje had alweer een gezonde trek en had de bak ook al gebruikt. Het meisje had vergeleken met het jongetje best een zware buikoperatie gehad en natuurlijk veel langer hersteltijd nodig. Hij was echter zó lief voor haar! Hij ging steeds lekker warm tegen haar aanliggen. Zij deed eigenlijk niks anders dan slapen… Soms ging hij haar helemaal wassen. Daar genoot ze zichtbaar van. Wat zijn huisdieren toch kwetsbaar. Zo afhankelijk van onze zorg! Zij mocht nog niet teveel springen vanwege haar wond. We tilden haar steeds voorzichtig op als ze op het punt stond om te bewegen. Hij rende al na een dag als een bezetene door de huiskamer. Zij een paar dagen later trouwens ook. En dat terwijl ze tien dagen lang niet mochten traplopen, springen of naar buiten.…
zondag 29 september 2019
Heilige grond
Ons leven is een prop papier, waar de kat mee speelt. Het ene moment liggen we in deze hoek, het volgende in die, en achteraf blijkt dat we ons ook daarin hebben vergist, dat we zelfs niet wisten in welke hoek we eigenlijk lagen.
- Harry Mulish
Onze katjes zijn inmiddels zes maanden oud geworden. Ze zijn verschrikkelijk ondeugend en stout. Tot het irritante af. Ze graven elke dag het schors uit de grote plantenpot waar mijn mooie tropische pachira plant groeit. Dan voetballen ze met de stukjes schors door de huiskamer. Ik word er zó moe van. Ik krijg het ze niet afgeleerd. Ze hebben ook al een vetplantje zó vaak uitgegraven dat ik het armetierige plantje dat overbleef maar weg gegooid heb. Er lagen kleine kiezelsteentjes voor de sier in de pot, en daar ging het ze om. Ik zag onlangs dat ze zelfs geprobeerd hadden naast de cactus met scherpe naalden te graven! Daar liggen van die hydrokorrels omheen. Ook in de achtertuin graven ze alles uit. Wat is er mis met ze? Ik had bedacht dat het misschien uit verveling voortkwam? Tenslotte zitten ze elke avond ‘opgesloten’ in de huiskamer, omdat onze oude kat boven verblijft. De drie huisgenoten zijn na al die maanden nog steeds niet nader tot elkaar gekomen. Als de oude poes ze per ongeluk tegen komt in huis is het blazen en vluchten. Daarna is ze dan weer een paar dagen te onzeker om binnen te komen. Ik vind het energie vretend. We hebben allemaal onze hoop ingezet op de castratie en sterilisatie van de kleintjes. Dat de katjes daarna zachter en liever zullen worden en minder enthousiast zullen zijn om de oude poes te verrassen met een agressieve sprong op haar rug. De pubertjes zijn hun leefterrein echt aan het verkennen en vergroten. In de tuin blijven ze niet meer voorzichtig op het grasveldje spelen maar klimmen ze de laatste weken ook de schutting op om in de buurt de daken te gaan verkennen. Ik ben heel bang dat ze dan ergens naar beneden kunnen klimmen of springen en de straat oversteken. Het ergste scenario is dat de eerste nog veilig kan oversteken, maar dat de tweede een enorm risico neemt om dan ook aan de overkant te geraken. Brrr… Van dat idee kan ik bloednerveus worden. Het katertje was zelfs een paar dagen terug door het op-een-kier openstaande zolderraam naar beneden geklommen via de dakpannen! Met pijn in mijn buik ga ik dan zoeken in de buurt. Toen ik zijn naam in ’t donker riep hoorde ik hem al zachtjes miauwen gelukkig. ‘Hij leeft nog!’ was mijn reactie. Hij kwam toen trouwens meteen naar me toe toen ik een trap bij het schuurtje van de buren had gezet. Hij bleef de hele volgende dag braaf in de tuin. Daarnaast kan het poesje natuurlijk zwanger raken. Ze is nu bijzonder aanhankelijk en miauwt soms een beetje huilerig. Mijn vermoeden is dat ze krols begint te worden. Op een ochtend toen ik de voordeur open deed zat er een enorme Perzische kater met lang haar op onze deurmat te wachten. Katten ruiken dat kennelijk op grote afstand!
Palliatieve zorg. Mensen bijstaan tijdens het laatste stukje van hun leven. Een stukje van mijn werk dat grote aantrekkingskracht heeft tot mij. De laatste twee woensdagavonden had ik een opleiding van mijn werk daarover. De instructrice was stervensbegeleidster van beroep. Zij vertelde onder andere dat de dood onlosmakelijk verbonden is met de liefde waarmee het leven geleefd is. Dat vind ik mooie woorden. Ook vergelijkt ze het heel intiem aanwezig zijn bij het stervensproces van een client als lopen op heilige grond. Als ik een van mijn clienten zou mogen bijstaan tot het laatste eindje zou dat een waardevol cadeau voor mij zijn. Ik heb één client verloren aan een herseninfarct. Hij had het infarct overleefd, maar de gevolgen ervan waren zo groot voor zijn verdere leven dat hij in het ziekenhuis voor euthanasie gekozen heeft. Hij voelde al in de dagen vooraf aan zijn infarct dat zijn einde nabij was vertelde hij mij. Hij moest telkens iets inleveren. Hij was een mooi mens van 90 jaar oud en had bijzondere levensverhalen. Hij genoot van het terugkijken en ik van het luisteren. Hij stond stil bij het leven. Wij koesterden zijn mooie momenten. Hij heeft zeker een indruk achtergelaten in mijn leven. Zoals al mijn clienten eigenlijk doen. Ik vind het een voorrecht om een stukje mee te mogen lopen op hun levenspad. Je kunt heel veel vaardigheden opdoen door oudere mensen te bestuderen. Senioren zijn in alles fantastische leermeesters. Of het nu gaat om verhalen over de successen die ze hebben geboekt of juist over hun mislukkingen. Het kan heel nuttig zijn om te luisteren naar wat zij te vertellen hebben. Allemaal hebben ze hun eigen levensverhaal. Allemaal hebben ze hun eigen ervaring en kennis die exponentieel groter is dan wat ik tot nog toe in het leven heb geleerd. Een prachtige bron van hulp dus. De verhalen die oudere mensen je willen vertellen over alles wat ze hebben gezien en meegemaakt zijn mijn inziens van onschatbare waarde. Kennis uit eerste hand, recht uit het hart en in levenden lijve meegemaakt. In hun échte verhalen kunnen wij de sleutels tot het leven vinden. Dat is het mooiste aan mijn werk vind ik en het verveelt me nooit. Mijn werk verrijkt mijn leven.
- Harry Mulish
Onze katjes zijn inmiddels zes maanden oud geworden. Ze zijn verschrikkelijk ondeugend en stout. Tot het irritante af. Ze graven elke dag het schors uit de grote plantenpot waar mijn mooie tropische pachira plant groeit. Dan voetballen ze met de stukjes schors door de huiskamer. Ik word er zó moe van. Ik krijg het ze niet afgeleerd. Ze hebben ook al een vetplantje zó vaak uitgegraven dat ik het armetierige plantje dat overbleef maar weg gegooid heb. Er lagen kleine kiezelsteentjes voor de sier in de pot, en daar ging het ze om. Ik zag onlangs dat ze zelfs geprobeerd hadden naast de cactus met scherpe naalden te graven! Daar liggen van die hydrokorrels omheen. Ook in de achtertuin graven ze alles uit. Wat is er mis met ze? Ik had bedacht dat het misschien uit verveling voortkwam? Tenslotte zitten ze elke avond ‘opgesloten’ in de huiskamer, omdat onze oude kat boven verblijft. De drie huisgenoten zijn na al die maanden nog steeds niet nader tot elkaar gekomen. Als de oude poes ze per ongeluk tegen komt in huis is het blazen en vluchten. Daarna is ze dan weer een paar dagen te onzeker om binnen te komen. Ik vind het energie vretend. We hebben allemaal onze hoop ingezet op de castratie en sterilisatie van de kleintjes. Dat de katjes daarna zachter en liever zullen worden en minder enthousiast zullen zijn om de oude poes te verrassen met een agressieve sprong op haar rug. De pubertjes zijn hun leefterrein echt aan het verkennen en vergroten. In de tuin blijven ze niet meer voorzichtig op het grasveldje spelen maar klimmen ze de laatste weken ook de schutting op om in de buurt de daken te gaan verkennen. Ik ben heel bang dat ze dan ergens naar beneden kunnen klimmen of springen en de straat oversteken. Het ergste scenario is dat de eerste nog veilig kan oversteken, maar dat de tweede een enorm risico neemt om dan ook aan de overkant te geraken. Brrr… Van dat idee kan ik bloednerveus worden. Het katertje was zelfs een paar dagen terug door het op-een-kier openstaande zolderraam naar beneden geklommen via de dakpannen! Met pijn in mijn buik ga ik dan zoeken in de buurt. Toen ik zijn naam in ’t donker riep hoorde ik hem al zachtjes miauwen gelukkig. ‘Hij leeft nog!’ was mijn reactie. Hij kwam toen trouwens meteen naar me toe toen ik een trap bij het schuurtje van de buren had gezet. Hij bleef de hele volgende dag braaf in de tuin. Daarnaast kan het poesje natuurlijk zwanger raken. Ze is nu bijzonder aanhankelijk en miauwt soms een beetje huilerig. Mijn vermoeden is dat ze krols begint te worden. Op een ochtend toen ik de voordeur open deed zat er een enorme Perzische kater met lang haar op onze deurmat te wachten. Katten ruiken dat kennelijk op grote afstand!
Palliatieve zorg. Mensen bijstaan tijdens het laatste stukje van hun leven. Een stukje van mijn werk dat grote aantrekkingskracht heeft tot mij. De laatste twee woensdagavonden had ik een opleiding van mijn werk daarover. De instructrice was stervensbegeleidster van beroep. Zij vertelde onder andere dat de dood onlosmakelijk verbonden is met de liefde waarmee het leven geleefd is. Dat vind ik mooie woorden. Ook vergelijkt ze het heel intiem aanwezig zijn bij het stervensproces van een client als lopen op heilige grond. Als ik een van mijn clienten zou mogen bijstaan tot het laatste eindje zou dat een waardevol cadeau voor mij zijn. Ik heb één client verloren aan een herseninfarct. Hij had het infarct overleefd, maar de gevolgen ervan waren zo groot voor zijn verdere leven dat hij in het ziekenhuis voor euthanasie gekozen heeft. Hij voelde al in de dagen vooraf aan zijn infarct dat zijn einde nabij was vertelde hij mij. Hij moest telkens iets inleveren. Hij was een mooi mens van 90 jaar oud en had bijzondere levensverhalen. Hij genoot van het terugkijken en ik van het luisteren. Hij stond stil bij het leven. Wij koesterden zijn mooie momenten. Hij heeft zeker een indruk achtergelaten in mijn leven. Zoals al mijn clienten eigenlijk doen. Ik vind het een voorrecht om een stukje mee te mogen lopen op hun levenspad. Je kunt heel veel vaardigheden opdoen door oudere mensen te bestuderen. Senioren zijn in alles fantastische leermeesters. Of het nu gaat om verhalen over de successen die ze hebben geboekt of juist over hun mislukkingen. Het kan heel nuttig zijn om te luisteren naar wat zij te vertellen hebben. Allemaal hebben ze hun eigen levensverhaal. Allemaal hebben ze hun eigen ervaring en kennis die exponentieel groter is dan wat ik tot nog toe in het leven heb geleerd. Een prachtige bron van hulp dus. De verhalen die oudere mensen je willen vertellen over alles wat ze hebben gezien en meegemaakt zijn mijn inziens van onschatbare waarde. Kennis uit eerste hand, recht uit het hart en in levenden lijve meegemaakt. In hun échte verhalen kunnen wij de sleutels tot het leven vinden. Dat is het mooiste aan mijn werk vind ik en het verveelt me nooit. Mijn werk verrijkt mijn leven.
zaterdag 21 september 2019
Grab life
I enjoy life, and I think that's important. Life is so fragile and so fleeting, and it's over in a minute, and you've just got to grab it and do everything and not worry about it.
- Jerry Hall
In onze retrobus rijden we rustig in een staartje van de file vanuit Zeeland terug naar huis. De raampjes open vanwege de warmte en mijn lief heeft zijn gitaar gepakt van de achterbank. Hij tokkelt er lekker op los terwijl ik achter het stuur zit te genieten. Zo happy met de vrijheid die onze kampeerbus met zich mee brengt. We hebben met z’n tweetjes een weekend aan zee doorgebracht op een melkveeboerderij uit 1598. Er waren acht kalfjes geboren. De laatste in de nacht voor onze aankomst. Eén stierkalfje was helemaal verliefd op mijn gehaakte strandjurk. Hij bleef maar flinke kopjes geven tegen mijn heup en bovenbeen aan. Het gaf me een dubbel gevoel. Horen deze vaarskalfjes en stierkalfjes niet bij hun moeder? De meeste kalveren worden in Nederland kort na de geboorte van hun moeder gescheiden. Dat dient vooral een economisch doel. Het kalf wordt door de boer met de fles opgevoed met kalvermelk, een soort kunstmelk. De melk van de moeder wordt verkocht aan de consument. Ik voel me als mens ietsje minder schuldig vanwege mijn reeds 15 jaar durende melkonthouding. Het melk van de net bevallen koe is toch voor haar kalf bestemd? Een kalf dat wordt grootgebracht door de boer raakt van het begin af aan vertrouwd met mensen. Laat je het helemaal bij de moeder, dan groeit die band niet en zijn ze angstig voor mensen. Ik heb geen oordeel; ik weet er veel te weinig vanaf. Doddig zijn de piepjonge beestjes wel. We fietsen beiden dagen in een kwartiertje naar het strand op onze vouwfietsjes. Aan zee brengen we de dag samen heel loom door. We blijven hangen tot de avond. Lekker lang dineren aan het strand met een koud glas sangria en een geweldige zonsondergang. We wanen ons in verre oorden door de zwoele avond en het wondermooie uitzicht. Ofschoon we ‘gewoon’ aan de Zeeuwse kust zitten! Nederland is een mooi land. We blijven nóg wat langer hangen met een kop thee en een taartje. De volgende ochtend hetzelfde ritueel. Eind van de middag rijden we als twee zanderige hippies terug in onze antieke bus. Ik had een afslag gemist en zodoende rijden we net Zevenbergen in als de gaspedaal plat op de bodem blijft liggen en gewoon niet meer reageert. Ik laat de bus uitrollen en mijn lief springt eruit om hem naar een veilig plekje te duwen. Een minuut later stopt er een politiebusje. Twee jonge, behulpzame agenten twijfelen geen seconde en helpen ons duwen. De telefoniste van de ANWB voorspelde ruim een uur nodig te hebben voor een monteur om te arriveren. Net tien minuten later rijdt er toevallig een ANWB autootje langs die onze melding op zijn scherm kreeg. Heel rap hebben ze het los geschoten kabeltje vervangen en toen reden we in twintig minuutjes naar huis. Onze relaxte vibe was vandaag onverwoestbaar!
Mijn yoga juf had vooraf al aangekondigd dat we een gastdocent uit Houston zouden krijgen. Namelijk Alejandro, Argentijns geleerde en yoga beoefenaar in de traditie van Tibet. Ik houd erg van nieuwe dingen proberen en was dus razend benieuwd. Hij nodigde ons uit om zowel lichamelijk als geestelijk ontspannen te zijn. Zijn lessen verlichten emotionele blokkades en vergroten de ervaring van open bewustzijn. Ik werd inderdaad heel relaxt; ik moest zelfs de hele tijd gapen. Slaperig. Tranen in mijn ogen van de slaap zeg maar. Alejandro, lang grijzend haar in een knotje, is ook als professor verbonden aan het M.D. Anderson Cancer Center in Houston. Hij doet daar al twintig jaar onderzoek naar Tibetaanse mind-body technieken voor kankerpatiënten. Hij heeft als doel levens te transformeren door middel van meditatie. In 1999 begon hij deze meditatietechnieken te onderwijzen aan het kankercentrum in Houston. Volgens de Tibetaanse traditie is de adem de verbinding tussen lichaam en geest. In zijn gastles deden wij Tsa Lung oefeningen, een serie van vijf zittende yoga-oefeningen die helpen bij meditatie. Vaak is er een verschil tussen de problemen die we in het dagelijks leven tegen komen en het spirituele leven waar we naar verlangen. We kunnen bidden en wensen dat alle levende wezens vrij zijn van lijden, maar het is niet altijd gemakkelijk om medelevend te zijn voor degene met wie we niet kunnen opschieten. De beoefening van de vijf krijgers-lettergrepen helpt daarbij. Wij deden alleen de eerste. Het uitgangspunt van deze oefening is onze eigen beperking en ongeluk. Door de verbinding met onze ware aard te ervaren ontwikkelen we positieve eigenschappen. In plaats van te zoeken naar iets nieuws, buiten onszelf, maakten we in de les verbinding met vijf chakra's. Nog dieper verbinden met onze chakra’s. Zodoende verbeteren we onze fysieke, energetische en mentale gezondheid. Prachtig. Ik kan me voorstellen dat deze meditaties kunnen helpen bij het herstel van kanker, maar waarschijnlijker nog…bij álle ziekten.
- Jerry Hall
In onze retrobus rijden we rustig in een staartje van de file vanuit Zeeland terug naar huis. De raampjes open vanwege de warmte en mijn lief heeft zijn gitaar gepakt van de achterbank. Hij tokkelt er lekker op los terwijl ik achter het stuur zit te genieten. Zo happy met de vrijheid die onze kampeerbus met zich mee brengt. We hebben met z’n tweetjes een weekend aan zee doorgebracht op een melkveeboerderij uit 1598. Er waren acht kalfjes geboren. De laatste in de nacht voor onze aankomst. Eén stierkalfje was helemaal verliefd op mijn gehaakte strandjurk. Hij bleef maar flinke kopjes geven tegen mijn heup en bovenbeen aan. Het gaf me een dubbel gevoel. Horen deze vaarskalfjes en stierkalfjes niet bij hun moeder? De meeste kalveren worden in Nederland kort na de geboorte van hun moeder gescheiden. Dat dient vooral een economisch doel. Het kalf wordt door de boer met de fles opgevoed met kalvermelk, een soort kunstmelk. De melk van de moeder wordt verkocht aan de consument. Ik voel me als mens ietsje minder schuldig vanwege mijn reeds 15 jaar durende melkonthouding. Het melk van de net bevallen koe is toch voor haar kalf bestemd? Een kalf dat wordt grootgebracht door de boer raakt van het begin af aan vertrouwd met mensen. Laat je het helemaal bij de moeder, dan groeit die band niet en zijn ze angstig voor mensen. Ik heb geen oordeel; ik weet er veel te weinig vanaf. Doddig zijn de piepjonge beestjes wel. We fietsen beiden dagen in een kwartiertje naar het strand op onze vouwfietsjes. Aan zee brengen we de dag samen heel loom door. We blijven hangen tot de avond. Lekker lang dineren aan het strand met een koud glas sangria en een geweldige zonsondergang. We wanen ons in verre oorden door de zwoele avond en het wondermooie uitzicht. Ofschoon we ‘gewoon’ aan de Zeeuwse kust zitten! Nederland is een mooi land. We blijven nóg wat langer hangen met een kop thee en een taartje. De volgende ochtend hetzelfde ritueel. Eind van de middag rijden we als twee zanderige hippies terug in onze antieke bus. Ik had een afslag gemist en zodoende rijden we net Zevenbergen in als de gaspedaal plat op de bodem blijft liggen en gewoon niet meer reageert. Ik laat de bus uitrollen en mijn lief springt eruit om hem naar een veilig plekje te duwen. Een minuut later stopt er een politiebusje. Twee jonge, behulpzame agenten twijfelen geen seconde en helpen ons duwen. De telefoniste van de ANWB voorspelde ruim een uur nodig te hebben voor een monteur om te arriveren. Net tien minuten later rijdt er toevallig een ANWB autootje langs die onze melding op zijn scherm kreeg. Heel rap hebben ze het los geschoten kabeltje vervangen en toen reden we in twintig minuutjes naar huis. Onze relaxte vibe was vandaag onverwoestbaar!
Mijn yoga juf had vooraf al aangekondigd dat we een gastdocent uit Houston zouden krijgen. Namelijk Alejandro, Argentijns geleerde en yoga beoefenaar in de traditie van Tibet. Ik houd erg van nieuwe dingen proberen en was dus razend benieuwd. Hij nodigde ons uit om zowel lichamelijk als geestelijk ontspannen te zijn. Zijn lessen verlichten emotionele blokkades en vergroten de ervaring van open bewustzijn. Ik werd inderdaad heel relaxt; ik moest zelfs de hele tijd gapen. Slaperig. Tranen in mijn ogen van de slaap zeg maar. Alejandro, lang grijzend haar in een knotje, is ook als professor verbonden aan het M.D. Anderson Cancer Center in Houston. Hij doet daar al twintig jaar onderzoek naar Tibetaanse mind-body technieken voor kankerpatiënten. Hij heeft als doel levens te transformeren door middel van meditatie. In 1999 begon hij deze meditatietechnieken te onderwijzen aan het kankercentrum in Houston. Volgens de Tibetaanse traditie is de adem de verbinding tussen lichaam en geest. In zijn gastles deden wij Tsa Lung oefeningen, een serie van vijf zittende yoga-oefeningen die helpen bij meditatie. Vaak is er een verschil tussen de problemen die we in het dagelijks leven tegen komen en het spirituele leven waar we naar verlangen. We kunnen bidden en wensen dat alle levende wezens vrij zijn van lijden, maar het is niet altijd gemakkelijk om medelevend te zijn voor degene met wie we niet kunnen opschieten. De beoefening van de vijf krijgers-lettergrepen helpt daarbij. Wij deden alleen de eerste. Het uitgangspunt van deze oefening is onze eigen beperking en ongeluk. Door de verbinding met onze ware aard te ervaren ontwikkelen we positieve eigenschappen. In plaats van te zoeken naar iets nieuws, buiten onszelf, maakten we in de les verbinding met vijf chakra's. Nog dieper verbinden met onze chakra’s. Zodoende verbeteren we onze fysieke, energetische en mentale gezondheid. Prachtig. Ik kan me voorstellen dat deze meditaties kunnen helpen bij het herstel van kanker, maar waarschijnlijker nog…bij álle ziekten.
zaterdag 14 september 2019
Onderdompelen
Wandelen…
in de natuur met beide benen stevig op de grond
in gezelschap van een ander
in het teken van de ander
Wandelen…
met open ogen
met open oren
met een ontvankelijk hart
- Marijn van Zon
We kwamen ieder tot het besef dat we het Mastbos misten. Mijn lief en ik kunnen beiden helaas niet meer hardlopen in het bos vanwege sportblessures. Het bos ligt hemelsbreed een kilometertje van onze voordeur. Echt jammer dat sporten daar voorlopig niet meer lukt. Het is algemeen bekend dat je van een wandeling of looprondje in een mooi herfstbos vrolijk wordt en meer energie krijgt. Wandelen haalt de haast uit je hoofd. Het maakt je open. Je gaat op in het landschap en dat schept mogelijkheden tot verdieping. Je tempo verandert. Je zintuigen gaan anders waarnemen: je krijgt weer oog voor het wonder van de schepping en jouw verbondenheid daarmee. Er komt stilte… Ruimte voor rust, maar misschien ook wel onrust of angst voor de leegte. Er gebeurt in ieder geval iets met je. In Japan hebben ze daar een naam voor: Shinrin-Yoku of bosbaden. Onderdompelen in de natuur. Dat ik de afgelopen drie weken weer in het (herfst)bos mocht wandelen - weliswaar achter een rolstoel - deed me beseffen dat ik het beleven van de seizoenen miste. Het bos is daar bij uitstek geschikt voor. Al jaren rende ik wekelijks twee keer door het oude bos. Soms in een regenbui, soms tijdens een schitterende zonsondergang, soms in de zinderende hitte en soms in de sneeuw. Tot afgelopen zomer… In Noorwegen genoot ik weer volop van het zijn in de natuur. Mijn lief en ik hebben dus afgelopen zondag onze wandelschoenen aangetrokken en zijn een uur lang flink in het Mastbos gaan wandelen. De route die we oneindig vaak samen gerend hebben. Wandelen brengt je vanuit je hoofd weer in je lijf. Door je aandacht te richten op je voeten en je voeten met aandacht op moeder Aarde neer te zetten, raak je als vanzelf uit je hoofd. Je komt ‘automatisch’ in je lijf. Bijna als in een meditatie vind ik…
We hebben allebei zo genoten van het heerlijke gevoel na een lange wandeling door het bos, dat we ons hebben voorgenomen élke zondagochtend te gaan wandelen. Alle seizoenen. Het moment dat je het bos binnenloopt, voel je het eigenlijk al: de rust, de frisse lucht die je diep inademt, het gevoel op een goede plek te zijn. Hoe komt het toch dat de natuur zo’n positieve invloed heeft? Er zijn aanwijzingen dat de lucht die je in de natuur inademt, heilzame stoffen bevat. Volgens Japanse onderzoekers adem je met boslucht bijvoorbeeld bacteriën in die je spijsverteringsstelsel versterken en ervoor zorgen dat je stoffen kunt afbreken die je anders niet zou kunnen omzetten. Op die manier krijg je voedingsstoffen binnen waar je lichamelijk en mentaal baat bij hebt. Planten en de bacteriën die daarop leven, bevatten bovendien een aantal essentiële oliën die ons kunnen helpen om schadelijke microben te bestrijden. Ook denken de Japanners dat we via boslucht negatieve ionen inademen, die ertoe bijdragen dat allergenen en andere schadelijke stoffen worden geneutraliseerd. Hoe dan ook is er een verband is tussen in-de-natuur-zijn en een goede fysieke en mentale gezondheid. Elke week de paden op, de lanen in dus! We wonen tenslotte niet voor niets zo dicht bij het bos. Een simpele boswandeling kan echt 'opladen', kalmeren en gezonder maken. En dat is alleen al zonder alle voordelen van de beweging itself. Als kers op de taart las ik ook nog eens dat uit onderzoek blijkt dat bepaalde aandoeningen - zoals depressie, angst, hartziekten, diabetes, astma en migraine - minder voorkomen bij mensen die binnen een straal van een kilometer van de natuur wonen. Lucky us!
in de natuur met beide benen stevig op de grond
in gezelschap van een ander
in het teken van de ander
Wandelen…
met open ogen
met open oren
met een ontvankelijk hart
- Marijn van Zon
We kwamen ieder tot het besef dat we het Mastbos misten. Mijn lief en ik kunnen beiden helaas niet meer hardlopen in het bos vanwege sportblessures. Het bos ligt hemelsbreed een kilometertje van onze voordeur. Echt jammer dat sporten daar voorlopig niet meer lukt. Het is algemeen bekend dat je van een wandeling of looprondje in een mooi herfstbos vrolijk wordt en meer energie krijgt. Wandelen haalt de haast uit je hoofd. Het maakt je open. Je gaat op in het landschap en dat schept mogelijkheden tot verdieping. Je tempo verandert. Je zintuigen gaan anders waarnemen: je krijgt weer oog voor het wonder van de schepping en jouw verbondenheid daarmee. Er komt stilte… Ruimte voor rust, maar misschien ook wel onrust of angst voor de leegte. Er gebeurt in ieder geval iets met je. In Japan hebben ze daar een naam voor: Shinrin-Yoku of bosbaden. Onderdompelen in de natuur. Dat ik de afgelopen drie weken weer in het (herfst)bos mocht wandelen - weliswaar achter een rolstoel - deed me beseffen dat ik het beleven van de seizoenen miste. Het bos is daar bij uitstek geschikt voor. Al jaren rende ik wekelijks twee keer door het oude bos. Soms in een regenbui, soms tijdens een schitterende zonsondergang, soms in de zinderende hitte en soms in de sneeuw. Tot afgelopen zomer… In Noorwegen genoot ik weer volop van het zijn in de natuur. Mijn lief en ik hebben dus afgelopen zondag onze wandelschoenen aangetrokken en zijn een uur lang flink in het Mastbos gaan wandelen. De route die we oneindig vaak samen gerend hebben. Wandelen brengt je vanuit je hoofd weer in je lijf. Door je aandacht te richten op je voeten en je voeten met aandacht op moeder Aarde neer te zetten, raak je als vanzelf uit je hoofd. Je komt ‘automatisch’ in je lijf. Bijna als in een meditatie vind ik…
We hebben allebei zo genoten van het heerlijke gevoel na een lange wandeling door het bos, dat we ons hebben voorgenomen élke zondagochtend te gaan wandelen. Alle seizoenen. Het moment dat je het bos binnenloopt, voel je het eigenlijk al: de rust, de frisse lucht die je diep inademt, het gevoel op een goede plek te zijn. Hoe komt het toch dat de natuur zo’n positieve invloed heeft? Er zijn aanwijzingen dat de lucht die je in de natuur inademt, heilzame stoffen bevat. Volgens Japanse onderzoekers adem je met boslucht bijvoorbeeld bacteriën in die je spijsverteringsstelsel versterken en ervoor zorgen dat je stoffen kunt afbreken die je anders niet zou kunnen omzetten. Op die manier krijg je voedingsstoffen binnen waar je lichamelijk en mentaal baat bij hebt. Planten en de bacteriën die daarop leven, bevatten bovendien een aantal essentiële oliën die ons kunnen helpen om schadelijke microben te bestrijden. Ook denken de Japanners dat we via boslucht negatieve ionen inademen, die ertoe bijdragen dat allergenen en andere schadelijke stoffen worden geneutraliseerd. Hoe dan ook is er een verband is tussen in-de-natuur-zijn en een goede fysieke en mentale gezondheid. Elke week de paden op, de lanen in dus! We wonen tenslotte niet voor niets zo dicht bij het bos. Een simpele boswandeling kan echt 'opladen', kalmeren en gezonder maken. En dat is alleen al zonder alle voordelen van de beweging itself. Als kers op de taart las ik ook nog eens dat uit onderzoek blijkt dat bepaalde aandoeningen - zoals depressie, angst, hartziekten, diabetes, astma en migraine - minder voorkomen bij mensen die binnen een straal van een kilometer van de natuur wonen. Lucky us!
zaterdag 7 september 2019
Gerijpte wijsheid
Je moet je leeftijd accepteren, met de enorme voordelen van wijsheid, zachtaardigheid, sereniteit. We moeten ook de dood accepteren.
- Brigitte Bardot
Met haar huissleutel kom ik de voordeur binnen. Een kleine dame met knalrode plooirok en vrolijk gebloemde blouse zit aan tafel. Wit kortgeknipt haar. Bruine warme ogen. Ze kijkt blij verbaasd wanneer ik de huiskamer binnenstap. Ze heeft net haar warme lunch gegeten dat door een naburig verzorgingstehuis dagelijks gebracht wordt. Wanneer ik vraag of het lekker gesmaakt heeft steekt ze haar tong uit. Ze vindt het eten uit een grote, professionele keuken maar niks. Ze had alleen een stukje vlees gegeten, want ze moet toch wat eten zegt ze met een Limburgse tongval. En vlees geeft langer een verzadigd gevoel. Deze zachtaardige dame uit Geleen is achtentachtig jaar oud en ik heb haar onlangs leren kennen. Ik vervang een collegaatje van mij tijdens haar vakantie. Zo kom ik twee keer per week bij haar thuis om haar mee naar buiten te nemen. Ze zit alle dagen thuis en kan niet zelfstandig de deur uit. En ze geniet juist zo erg van het buiten zijn! Dus neem ik haar voor ruim anderhalf uur mee voor een flinke wandeling. Ik trek speciaal mijn gymschoenen er voor aan. In huis loopt de weduwe heel voorzichtig met een rollator, maar voor onze wandeling zit ze in de rolstoel. Vanwege het zonnige weer de laatste tijd nemen we steeds haar voorzet zonnebrilletje mee die ik op haar bril klem. Ze woont op een fantastische plek. Als ik linksaf sla loop ik langs rivier de Mark richting België. Een pad door de weilanden met mooie uitzichten op kerktorens en koeien. Onderweg pluk ik dan een appeltje voor haar. Als we rechtsaf slaan lopen we zo het oude Ulvenhoutse bos in. Een karaktervol bos waar ik steeds een paar rijpe bramen voor haar pluk. Ze geniet er volop van. Door het dorp, langs de tuinen wandelen wil ze niet. De natuur in! Vaak kijkt ze in het bos naar boven. Ze vindt het mooi om naar de lichtval door de kruinen van oude bomen te kijken. Bijna alle mensen en fietsers die we onderweg tegenkomen zeggen ons gedag. Echt élke wandeling zegt ze dan weer tegen me dat de mensen hier zo vriendelijk tegen haar zijn. Veel vriendelijker dan in Limburg. Toen het echt heet was nam ik een fles water mee en twee glazen in een geruite theedoek gerold. Onderweg stoppen we sowieso een paar keer om even face to face te praten met elkaar. Ze is een gevoelige vrouw. Ze luistert erg goed, denkt na en komt dan altijd met een reactie waaruit blijkt dat ze goed geluisterd heeft. Ze verbaast me telkens weer met een weloverwogen opmerking of een zinnige conclusie. Nooit een oordeel. Altijd uit het hart. Een wijze vrouw. Onderweg laat ze me regelmatig weten dat ze er zo van geniet. Dan zeg ik haar dat ik er óók zo van geniet. Ik loop vanwege mijn blessure niet meer in het Mastbos. Ik mis het bos. Daarom vertel ik haar dat ik het net zo fijn vindt als zij. Thuis schenk ik haar steevast een colaatje in. Cola drinkt ze plots sinds een paar jaar. Dan zitten we samen aan de eettafel en hebben we een filosofisch gesprek. De aanleiding kan van alles zijn. Ik vind haar een heel intelligente vrouw. Ze deelt zoveel rust en levenswijsheid met mij. Ik ben dankbaar dat ik haar heb leren kennen. Dat heb ik haar ook gezegd. In sommige culturen worden zulke oude, wijze vrouwen op een voetstuk gezet. In sommige culturen worden zulke mooie mensen weg gezet in een aanleunflat.
Een paar weken volg ik alweer drie keer per week yogalessen. Ik durf voorlopig niet meer hard te lopen vanwege de ontstekingen in mijn heup. De fysiotherapeut kon me maandenlang niet voldoende helpen ermee. Mijn acupuncturiste, vlak voor ons vertrek gelukkig wel, waardoor ik prima pijnloos kon wandelen tijdens onze reis langs fjorden en gletsjers. Zo’n beetje in het midden van onze trip ben ik echter heel rottig gevallen tijdens een bergwandeling. Ik heb daardoor het weefsel rond mijn onderste rib gekneusd. Het was heel erg, zeker als ik er nu - eenmaal thuis - aan terug denk. Ik kon meteen na de val lastig ademhalen. Eenmaal terug op de camping bleek ik zonder hulp amper in en uit een campingstoel te kunnen. Erg lastig. Ik kon er zelf niet eens om lachen, want dat deed zóveel pijn! Dan maar huilen van ellende en dat deed net zoveel pijn bleek… De eerste dagen veel pijnstillers geslikt. Niezen was uiterst gemeen! Van het lachen moest ik huilen van de pijn wat weer heel verwarrend was voor mijn gezin. Ik kon ook mijn romp niet meer draaien. Stel je eens voor hoe je dan in een kampeerbus in je bed moet kruipen! Dat ging nauwelijks. Na pijnlijk proberen wat het beste werkte bleek op mijn rug kaarsrecht naar achteren over het matras schuiven de beste methode. De hele nacht als een plank in bed blijven liggen en in de ochtend moest ik er op dezelfde manier weer uit getrokken worden door mijn lief. Eigenlijk als een pizza in een oven! Oudste had bedacht dat we van een sok en een handje rijst provisorisch een warm kruikje konden maken om op te warmen in de magnetron van de camping. Deze hield ik ’s nachts tegen de zere plek aan om te ontspannen. Na een week had ik een zelfstandige manier gevonden waarbij ik net zo lang moest schommelen in bed totdat ik rechtop zat en dan kon ik mijn hele lijf draaien om uit bed te stappen. Zo omslachtig! Autorijden ging ook niet meer. Pas toen we naar Denemarken afzakten kon ik weer achter het stuur kruipen. Wandelen en fietsen ging gelukkig wel heel goed daar. Thuis gaat het nu duizend keer beter. Hier kan ik gewoon in en uit bed stappen. Twisten gaat weer goed. Yogalessen volg ik ook gelukkig weer. Het is echter niet wég. Ik voel nog een soort verdikking aan de binnenkant van mijn ribbenkast. Aan de buitenkant is echter niks te zien. Nog een paar weekjes en dan is het vast over.
- Brigitte Bardot
Met haar huissleutel kom ik de voordeur binnen. Een kleine dame met knalrode plooirok en vrolijk gebloemde blouse zit aan tafel. Wit kortgeknipt haar. Bruine warme ogen. Ze kijkt blij verbaasd wanneer ik de huiskamer binnenstap. Ze heeft net haar warme lunch gegeten dat door een naburig verzorgingstehuis dagelijks gebracht wordt. Wanneer ik vraag of het lekker gesmaakt heeft steekt ze haar tong uit. Ze vindt het eten uit een grote, professionele keuken maar niks. Ze had alleen een stukje vlees gegeten, want ze moet toch wat eten zegt ze met een Limburgse tongval. En vlees geeft langer een verzadigd gevoel. Deze zachtaardige dame uit Geleen is achtentachtig jaar oud en ik heb haar onlangs leren kennen. Ik vervang een collegaatje van mij tijdens haar vakantie. Zo kom ik twee keer per week bij haar thuis om haar mee naar buiten te nemen. Ze zit alle dagen thuis en kan niet zelfstandig de deur uit. En ze geniet juist zo erg van het buiten zijn! Dus neem ik haar voor ruim anderhalf uur mee voor een flinke wandeling. Ik trek speciaal mijn gymschoenen er voor aan. In huis loopt de weduwe heel voorzichtig met een rollator, maar voor onze wandeling zit ze in de rolstoel. Vanwege het zonnige weer de laatste tijd nemen we steeds haar voorzet zonnebrilletje mee die ik op haar bril klem. Ze woont op een fantastische plek. Als ik linksaf sla loop ik langs rivier de Mark richting België. Een pad door de weilanden met mooie uitzichten op kerktorens en koeien. Onderweg pluk ik dan een appeltje voor haar. Als we rechtsaf slaan lopen we zo het oude Ulvenhoutse bos in. Een karaktervol bos waar ik steeds een paar rijpe bramen voor haar pluk. Ze geniet er volop van. Door het dorp, langs de tuinen wandelen wil ze niet. De natuur in! Vaak kijkt ze in het bos naar boven. Ze vindt het mooi om naar de lichtval door de kruinen van oude bomen te kijken. Bijna alle mensen en fietsers die we onderweg tegenkomen zeggen ons gedag. Echt élke wandeling zegt ze dan weer tegen me dat de mensen hier zo vriendelijk tegen haar zijn. Veel vriendelijker dan in Limburg. Toen het echt heet was nam ik een fles water mee en twee glazen in een geruite theedoek gerold. Onderweg stoppen we sowieso een paar keer om even face to face te praten met elkaar. Ze is een gevoelige vrouw. Ze luistert erg goed, denkt na en komt dan altijd met een reactie waaruit blijkt dat ze goed geluisterd heeft. Ze verbaast me telkens weer met een weloverwogen opmerking of een zinnige conclusie. Nooit een oordeel. Altijd uit het hart. Een wijze vrouw. Onderweg laat ze me regelmatig weten dat ze er zo van geniet. Dan zeg ik haar dat ik er óók zo van geniet. Ik loop vanwege mijn blessure niet meer in het Mastbos. Ik mis het bos. Daarom vertel ik haar dat ik het net zo fijn vindt als zij. Thuis schenk ik haar steevast een colaatje in. Cola drinkt ze plots sinds een paar jaar. Dan zitten we samen aan de eettafel en hebben we een filosofisch gesprek. De aanleiding kan van alles zijn. Ik vind haar een heel intelligente vrouw. Ze deelt zoveel rust en levenswijsheid met mij. Ik ben dankbaar dat ik haar heb leren kennen. Dat heb ik haar ook gezegd. In sommige culturen worden zulke oude, wijze vrouwen op een voetstuk gezet. In sommige culturen worden zulke mooie mensen weg gezet in een aanleunflat.
Een paar weken volg ik alweer drie keer per week yogalessen. Ik durf voorlopig niet meer hard te lopen vanwege de ontstekingen in mijn heup. De fysiotherapeut kon me maandenlang niet voldoende helpen ermee. Mijn acupuncturiste, vlak voor ons vertrek gelukkig wel, waardoor ik prima pijnloos kon wandelen tijdens onze reis langs fjorden en gletsjers. Zo’n beetje in het midden van onze trip ben ik echter heel rottig gevallen tijdens een bergwandeling. Ik heb daardoor het weefsel rond mijn onderste rib gekneusd. Het was heel erg, zeker als ik er nu - eenmaal thuis - aan terug denk. Ik kon meteen na de val lastig ademhalen. Eenmaal terug op de camping bleek ik zonder hulp amper in en uit een campingstoel te kunnen. Erg lastig. Ik kon er zelf niet eens om lachen, want dat deed zóveel pijn! Dan maar huilen van ellende en dat deed net zoveel pijn bleek… De eerste dagen veel pijnstillers geslikt. Niezen was uiterst gemeen! Van het lachen moest ik huilen van de pijn wat weer heel verwarrend was voor mijn gezin. Ik kon ook mijn romp niet meer draaien. Stel je eens voor hoe je dan in een kampeerbus in je bed moet kruipen! Dat ging nauwelijks. Na pijnlijk proberen wat het beste werkte bleek op mijn rug kaarsrecht naar achteren over het matras schuiven de beste methode. De hele nacht als een plank in bed blijven liggen en in de ochtend moest ik er op dezelfde manier weer uit getrokken worden door mijn lief. Eigenlijk als een pizza in een oven! Oudste had bedacht dat we van een sok en een handje rijst provisorisch een warm kruikje konden maken om op te warmen in de magnetron van de camping. Deze hield ik ’s nachts tegen de zere plek aan om te ontspannen. Na een week had ik een zelfstandige manier gevonden waarbij ik net zo lang moest schommelen in bed totdat ik rechtop zat en dan kon ik mijn hele lijf draaien om uit bed te stappen. Zo omslachtig! Autorijden ging ook niet meer. Pas toen we naar Denemarken afzakten kon ik weer achter het stuur kruipen. Wandelen en fietsen ging gelukkig wel heel goed daar. Thuis gaat het nu duizend keer beter. Hier kan ik gewoon in en uit bed stappen. Twisten gaat weer goed. Yogalessen volg ik ook gelukkig weer. Het is echter niet wég. Ik voel nog een soort verdikking aan de binnenkant van mijn ribbenkast. Aan de buitenkant is echter niks te zien. Nog een paar weekjes en dan is het vast over.
Abonneren op:
Posts (Atom)
