Samen honderd jaar!

Life is a party, what we make of it, and partly what it made by the friends we choose.
- Tennessee Williams

Ik krijg een fotootje op mijn mobiel. Van het station in Breda. “Holooo! Estamos!” Onze vrienden uit Mexico zijn aangekomen op het station. Te vroeg. Mijn lief is net onderweg naar huis van zijn werk. Hij stapt bij mij in de auto en we gaan op weg. Toeterend rijd ik op ze af. Ze springt op een bankje zodat we elkaar goed kunnen omhelzen. Ze zijn er gewoon! Dertien maanden geleden hebben we elkaar voor het laatst gezien. Op hun bruiloft in Mexico. Na een avond eten en bij praten gaat mijn ‘oude’ yogajuf de volgende ochtend met mij mee naar een yogales. Ze geniet. Ze is zelf gestopt met haar yogaschool dus zo’n lesje samen was heel welkom. Ze smeerde vooraf wat essentiële olie op mijn oorlellen, dezelfde geur als in Mexico. Automatisch dwaalden mijn gedachten steeds af naar onze jaren in Mexico… Na de lunch fietsen we door het oude Mastbos. Ze zijn zo dankbaar dat we hen meenemen naar zo’n plek. We rijden langs meren, over zandpaden, langs de heide en ondertussen blijft de zon maar schijnen. De zon die eigenlijk helemaal niet voorspeld was. Wat een cadeau! Zelf zie ik alles ineens door hun enthousiaste ogen. We krijgen vragen over de namen van de bomen. Ze hebben nog nooit zoveel grote loofbomen bij elkaar gezien! We vertellen de geschiedenis van het bos dat zeshonderd jaar geleden aangelegd is om te jagen. Ze stoppen regelmatig voor een fotootje. We zitten een hele tijd op een zonovergoten terras met iets kouds te drinken en een typisch Hollands portie bitterballen. Eind van de middag fietsen we dwars door het bos naar een pannenkoekenhuis aan de rand van het bos. We kiezen langdurig uit de uitgebreide menukaart die helemaal naar het Spaans vertaald moet worden. Zij smullen. Wij genieten. Dan fietsen we in de avond in het zachte avondlicht door de weilanden naar huis. Wat is Holland toch mooi! Zij raken niet uitgekeken op al het verse groen. In Mexico is alles geel en dor. We rijden na thuiskomst nog even naar Rotterdam om onze kittens uit logeren te brengen vanwege alle logees die komen slapen. Ze gaan graag mee. We rijden een stukje door de moderne stad. We vertellen over de bombardementen in de oorlog en rijden langs en over de legendarische Erasmusbrug. We zoeken de achtergrond van filosoof Erasmus op. We zien de wereldbekende havens. Ze maken prachtige foto’s van de ondergaande zon over de Maas. Na thuiskomst krijgen we het langverwachte telefoontje. De ballonvaart bij zonsopgang gaat door! Ze moeten de volgende dag samen om vijf uur in de ochtend bij het kantoor zijn. Mijn eega is zo lief om deze avond de route nog even met ze te oefenen. Meerdere keertjes. Zodat ze zelf zo bijzonder vroeg kunnen opstaan en met onze auto daarheen kunnen rijden.

Een tuintafel vol mensen die in drie talen gezellig met elkaar praten. Onder de parasol. Een grote zomerse salade op tafel. De zon is nog warm. We eten met negen mensen. Sommige in zomerse feestjurkjes en ik met mijn haar leuk opgestoken door de kapper. Ik ga alvast van tafel. Ik ben de laatste die zich nog moet omkleden. Een paar uur eerder lag ik met mijn Mexicaanse vriendin op onze ligbedjes met maskers op ons gezicht en onze handen in een handschoentje vol handcrème. "For old times sake" zei ze toen ze het voorstelde. Toen mijn vriendin vorig jaar trouwde reden we samen in de auto met gezichtsmaskers op ons gezicht naar de kapper waar we werden gekapt. Deze keer gingen we lekker op de fiets, dus maskertjes maar even thuis laten! Zo vertrokken we begin van de avond met auto's en fietsen naar de bar waar we ons feest zouden vieren. De DJ was al helemaal klaar voor de muziek. Mijn vriendin die de catering verzorgde had alles al binnen gebracht. Helaas mocht ze haar oventje niet in het stopcontact steken vanwege het hoge voltage. Ze raakte gelukkig niet gestresst. Langzaam druppelden de gasten binnen. Eerst in de stadstuin achter de bar, niet veel later liep het binnen vol. Iedereen kwam voor óns. Dat gaf een heel rijk gevoel. Rond tienen hielden we een speech voor onze zeventig gasten met een heuse microfoon. Iedereen had een glas cava met vrolijke granaatappelpitjes in de hand. De muziek ging daarna wat luider en toen er uiteindelijk genoeg gedronken was gingen de voetjes van de vloer! Tot half twee hebben we gedanst, gelachen en gepraat met iedereen. Hoe leuk om sommigen na vele jaren weer te zien zoals de vrienden uit onze Amsterdamse studententijd. Ze verrasten ons met twee tickets voor een concert in Paradiso. Rowwen Hèze. For old times sake. Vierentwintig jaar geleden ging mijn lief voor zijn vrijgezellenfeest óók naar dit concert. Het jaar daarna gingen we met deze vriendengroep naar hetzelfde concert. Heel bijzonder dat we dit deze nazomer nóg een keer met elkaar gaan doen! Ook een reünie van onze vriendengroep uit Madrid. Wij zijn als groep expats zo gelukkig geweest destijds. Dat we nu, tien jaar later, nog steeds tijd met elkaar doorbrengen. Één stel kwam zelfs uit Engeland overvliegen om ons feest mee te vieren. Veel van onze buurtjes uit de straat waren er natuurlijk ook. En dat zelfs onze oude buurtjes uit België over kwamen zegt denk ik wel iets over de goede band die we onderling als buren hebben. Als verjaardagscadeau hebben we een donatie van duizend euro mogen schenken aan de stichting Por Eso!. Heel trots en dankbaar! En zo voelen we ons sowieso met zoveel mooie, lieve mensen om ons heen. 

Cats worshipped as gods

“In ancient times cats were worshipped as gods; they have not forgotten this.”
– Terry Pratchett

Onze poes wandelt onwetend de ‘babykamer’ in. Slaapkamer van middelste kind en nu gebombardeerd tot ‘babykamer’. Onze twee kittens van negen weken oud verblijven daar. Het blijkt beter te zijn. Dat de kittens eerst even op een eigen kamer wennen aan hun nieuwe omgeving is het beste advies van gedragsdeskundigen van katten. Ons lijkt het ook veiliger dan twee piepkleine bolletjes door het huis te laten dwalen en kwijt te raken. Hun tweede dag in ons huis laten we onze poes van tien jaar oud op eigen houtje de ‘babykamer’ betreden. Hoopvol. In eerste instantie kijkt ze een beetje verrast naar een van de kittens. Dan komt uit het niets de tweede kitten vrolijk aanlopen en reageert de poes met gejank en een hoge rug. De kittens reageren instinctief ook meteen met een dik staartje. Hoe schattig eigenlijk. Maar dit is een serieuze zaak. We houden ons hart vast en dan begint de poes te blazen. Foute boel. En om het niet tot een gevecht te laten komen halen we de poes gauw weg. Nu zou je volgens de kattengedragsdeskundige weer twee dagen moeten wachten voor een nieuwe poging. Er deed zich echter een momentje voor die we wilden benutten. De poes zat buiten in de voortuin en de kittens keken uit het raam in de voorkamer. Op de vensterbank. Tot mijn grote vreugde keek de poes naar binnen en zag de kittens. Ze sprong nieuwsgierig naar de vensterbank aan de buitenkant. Er was oogcontact. Geen blazen. Geen janken. Toen sprong ze weer naar beneden en zat vervolgens verongelijkt nog een paar uur in de voortuin. De kittens lijken echter nergens last van te hebben. Spelen net zo vrolijk door. Ze zijn natuurlijk samen. Op een dag vroeg in de ochtend zit de poes aan de andere kant van de ‘babykamerdeur’ stiekem te luisteren naar het geluid van de spelende kittens. Als ik de deur voorzichtig op een kier zet stuift ze echter weg! Ik lees me ondertussen suf op websites en in dierenboekjes hoe je een eerste traumatische kennismaking kan voorkomen. Ik lees feitjes als dat het soms maanden kan duren voordat ze elkaar verdragen in huis. Ik hoor verhalen dat ze elkaar nooit verdragen en ieder een eigen territorium vinden in huis. Eén op zolder en twee beneden bijvoorbeeld. Dat is écht niet onze bedoeling. We willen ze gezellig bij elkaar in de huiskamer. Het liefst zelfs gedrieën tegen elkaar aan slapend op de zitkussen. Zoals ons vorige tweetal dat ook altijd deed…. Het draait bij katten eigenlijk allemaal om geur en geduld. Dus laten we de kittens soms ergens anders in huis spelen zodat de poes hun geur overal terug vindt. Zodra het mooi weer is laten we de kittens in ons bijzijn op het grasveld spelen in de achtertuin. De poes in de tuin rent niet meteen weg. Loopt wel achteruit naar een hoger plekje en kijkt uit de hoogte toe. Heel kort. Dan stuift ze weg. Een andere dag heb ik de kittens in mijn handen en ligt de poes relaxt te zonnen op een tuinkussen in de tuin. Als ik buk en de kittens in mijn handen laat zien, blijft ze zowaar op het kussen liggen. Ze kijkt een tijdje naar de hummeltjes veilig in mijn handen en springt dan op de grond en kijkt nog even veilig van een afstandje naar het grasveldje met spelende kittens voordat ze via het dak van de garage vertrekt. Het zijn ieniemienie muizenstapjes vooruit, maar in ieder geval vooruit. Het romantische idee dat ze meteen in elkaars pootjes in slaap zouden vallen heb ik laten varen. Dit wordt een wekenlang, al dan niet maandenlang, project die veel energie, beleid en geduld gaat vergen. Maar eenmaal goed uitgevoerd kunnen we daar nog jarenlang plezier van hebben. En de katten ook!

Negen maanden geleden reden we met onze volgeladen hippiebus en volgepropte stationwagon naar Middelburg om onze tweede dochter te verhuizen naar een studentenkamer. Amper terug van onze roadtrip door Slovenië waren we al aan het sjouwen, schoonmaken en klussen in haar kamer. En vanmorgen reden we dezelfde route naar Middelburg om haar weer op te halen van haar studentenkamertje. Het eerste studiejaar zit er alweer op. Ze heeft het prachtig voltooid. Mooie cijfers, maar ook veel nieuwe vrienden gemaakt. Ze is na een presentatie op een podium in een studentensoos gekozen tot chair van de sportactiviteiten van de uni. Ze werd met veel gejuich en applaus beëdigd. Een nacht van ontgroening volgde. Haar eerste vergadering in de rol van chair heeft ze al moeten openen. Ook is ze aangesloten bij de studenten vrijwilligersorganisatie van Amnesty International. Zo stond ze op Bevrijdingsdag in het Zeeuwse Vlissingen met een kraam. Ook zal ze het komende studiejaar op maandelijkse basis bij ‘Movies that matter’ film of documentaire over mensenrechten een gastspreker moeten uitnodigen voor een discussie met het publiek. In Middelburg. En zorgen dat er voldoende animo voor is middels filmposters enzo. Wat is ze volwassen geworden en gegroeid! Ze heeft grenzen verlegd met in het openbaar spreken. Met onbekende mensen aanspreken. Met socializen in grote groepen met voor haar (nog) onbekende mensen. Haar eerste jaar zit er op. Nu woont ze lekker weer ruim drie maanden thuis bij haar zusje en ouders. Ze gaat, net als haar oudste zus trouwens, mee met ons en de bus een maand door Denemarken en Noorwegen reizen. Oudste gaan we de komende tijd ook veel zien, want ze heeft aankomende week haar eerste autorijles. Ons kind is nog niet eens afgestudeerd en heeft al een baan! Ze heeft haar rijbewijs daarbij nodig dus dat probleem gaat ze deze zomer in Breda tackelen. Zo eten onze kinderen deze zomer ineens weer heel vaak mee aan onze eettafel! Na een lange lunch op een heerlijk zonnig terras van een strandpaviljoen in Dishoek rijden we naar haar campus in Middelburg. Veel volle weekendtassen en shoppers vol kleding, schoenen, boeken, jassen, een hoofdkussen en wat potten met planten worden ingeladen. Ze gaat in Breda een zomerbaan zoeken en veel tijd met de kittens doorbrengen. Ze heeft er zin in!

Hartverwarmend

En alleen de vogels vliegen van Oost- naar West-Berlijn
Worden niet teruggefloten, ook niet neergeschoten

Over de muur, over het ijzeren gordijn

Omdat ze soms in het westen, soms ook in het oosten willen zijn
- Harry Jekkers

Wij laten de meiden achter in een Indonesisch restaurant met koffie, thee, ijs en gebakken banaan. Wij stappen op, nemen afscheid van de gezelligheid aan tafel en lopen naar het theater. De vijftigste verjaardag van mijn lief vieren we hier in Roosendaal. Na veel gehannes om een afspraak met z’n vijven te maken kozen we voor Roosendaal. Ik bleek voor deze avond maanden geleden al een theatervoorstelling geboekt te hebben. Als verrassing. Gelukkig kreeg ik een reminder van het theater, ik was het zelf glad vergeten… Er kwamen er twee met de trein en ik pikte samen met de jongste mijn eega op uit zijn werk. Het is een paar minuten stappen door de regen en dan lopen we de foyer met dieprood tapijt binnen. Er wacht een vrij hoog gehalte aan vijftig plussers in deze ruimte, maar ja…daar horen we beiden nu zelf ook bij. We zijn bij cabaretier Harry Jekkers en zijn band Klein orkest. Een kleine zaal met hooguit zeshonderd mensen. Als eerste begint hij met twee liederen over de dood. Een thema dat vaker terug zal komen die avond. Hij vertelt en maakt grappen over hoe zijn muzikale loopbaan ooit is begonnen. Gitaarles gekozen omdat hij een advertentie zag met een gozer op het strand met zijn gitaar en wat meiden om hem heen. In zijn studentenbandje in Groningen heeft hij zijn bassist Chris leren kennen. Die als studentenbijnaam de lantaarnpaal droeg, omdat hij inderdaad niet veel beweegt achter zijn gitaar. Later horen we dat de drummer Niek uit zijn periode in Utrecht stamt. Toen hij Engelse les gaf op een OLO, ontiegelijk laag onderwijs, en zij samen in de lerarenband speelde. De toetsenist, een leuke jonge vent met een baardje en een grote bos krullen, is er later bij gezocht. Omdat Koos Meinderts een gevierd kinderboekenschrijver geworden was en een toegewijde opa. Geen tijd meer voor een band tour door Nederland. Deze jonge knul heeft het de hele avond zwaar te verduren gehad. “Wij drieën hebben goud geld verdiend aan het lied ‘Over de muur’ ” en ter verduidelijking wijst hij hun drieën nog even aan met zijn rond wijzende vinger. Die humor gaat de hele avond zo door. Ook wordt de knul ‘gepest’ met zijn dubbele voornaam Henk Jan. Maar het is duidelijk dat ze veel plezier met elkaar hebben en Harry loopt op het podium regelmatig naar hem toe met zijn gitaar. Het optreden duurt tweeënhalf uur. Mijn lief heeft het goed naar zijn zin. Hij waardeert de songteksten van Harry. De voorstelling is een leuke, levendige combinatie van cabaret en muziek. Als we weer in de foyer staan om de jassen op te halen lees ik op mijn mobieltje hartverwarmende appjes in onze familiegroep. Jongste kind moest namelijk in haar uppie terug met de trein naar Breda en oudste was met haar meegereisd om haar bij de bushalte achter te laten en daarna rechtsomkeert te maken naar Rotterdam. Jongste vond het namelijk wel spannend. Vanavond voor het eerst alleen met de bus. Welke bus? Waar staat die bus? Wat moet ik doen in de bus? En waar stap ik uit de bus, en hoe werkt dat? Haar grote zussen hebben haar stap voor stap live door het proces begeleid. Hoe schattig! Zusterliefde! Ik zet mijn lief na het theater met de auto weer af op zijn fabriek en daarna rijden we samen achter elkaar door de donkere nacht naar huis. Het was een heerlijke verjaardag voor hem. Hartverwarmend.

Op zaterdagochtend sta ik in het zonnetje ons nieuwe grasveldje te maaien. Ik pluk wat gras tussen de terrassteentjes vandaan. Ik arrangeer de bloeiende planten in potten opnieuw. Maak de tuinstoelen schoon en leg er kussens op. Daarna begin ik het huis te stofzuigen, terwijl ik twintig eieren in een pannetje water laat koken. Ik ruim de huiskamer op. Maak het toilet schoon. Zuig de traploper weer fris. En als ik gevulde eieren heb gemaakt en ze mooi op een schaal heb geschikt, begin ik ons serviesgoed op de eettafel klaar te zetten. Er komt toch meer bij kijken dan ik had gedacht toen ik ’ja’ zei tegen de uitnodiging om aan een walking dinner in de straat mee te doen. Wij hadden al een paar jaar niet mee kunnen doen dus ik voelde wel wat sociale druk. Twee dagen vooraf kreeg ik de informatie dat één persoon uit de groep gluten intolerantie heeft. Ook dat nog. Ik bedacht twee receptjes zonder gluten: koude gazpacho met gesneden paprika en komkommer. Croutons als optie. En dus die gevulde eieren. In elk huis zouden we een uurtje zijn. Iedereen biedt wat te eten aan. Drank wordt door de deelnemers zelf meegenomen. De glazen ook. Verder is het een geval van gluren bij de buren. Iedereen loopt door het huis en door de tuin. Het was voor ons voor het eerst om aan zoiets mee te doen. Met de buren uit twee straten dus. Dat was wel erg leuk. Ik heb flink gegluurd in de buurt! Onverwachts mooie bungalows die smaakvol ingericht waren. Prachtig grote tuinen! Ons huis was eigenlijk de kleinste. En onze stadstuin was zeker de kleinste. Buren die tuinmannen in dienst hebben en samen een poetsvrouw delen. Ik keek ineens heel anders tegen ons buurtje aan. En ik keek ook ineens heel anders tegen óns huis aan. De andere woningen waren allemaal heel modern en vooral nieuw. Wij hadden als enige een oud huis met veel originele details zoals de en suite deuren, de antieke plafonds, het originele glas in lood en de granieten vloeren. Buren waren gecharmeerd van ons huis. Terwijl ik zo onder de indruk was van hún immense tuinen en hypermoderne keukens en vides! Na een gezellige middag en avond was ik wel helemaal op. Veel gesprekken gevoerd, veel indrukken opgedaan en natuurlijk veel voorbereidingstijd gehad. Thuis lekker met een kop thee en een stuk verjaardagstaart die nog over was op de bank geploft. Voor de buis. Even relaxt loskomen van alles. Volgend jaar maar weer een keertje overslaan.

Kittens

Once you get a kitten, the natural thing you do is take a billion photos.
- Hannah Simone

We schuiven aan bij een tafeltje bij het raam. We kijken uit op de midgetgolf baan. Mensen buiten dragen weer winterjassen. Het weer is grijs en best koud. Ondanks dat het de tweede week van de meivakantie is… We zijn in het bos bij het Brabantse Chaam. In een pannenkoekenhuis. Met z’n viertjes. Twee moeders en twee dochters. De dochters schelen precies vier dagen in leeftijd. Wij moeders zaten samen op zwangerschapsyoga. Alweer veertien jaar geleden. Twee montessorimoeders zoals dat toen heette. Kindjes op de montessorischool. We hadden nog niet veel contact. Dat kwam pas op gang toen onze jongste meisjes samen in de middenbouw in elkaars klas kwamen. Zij werden vriendinnen. Of eigenlijk ontstond er een vriendinnenclubje van vier meiden. Meestal heel leuk, soms niet. Ik herinner me jaloezie en ruzietjes die in de klas gesust moesten worden. De moeders gingen er steeds vaker samen op uit. Op woensdagmiddag met de hele bups naar de Galderse meren in de zomer. Steeds langer blijven kletsen bij het ophalen van de kinderen. Thee drinken in elkaars tuin. Een bioscoopje. Een etentje met mannen erbij. Of dansen. Carnaval. Feestjes. En toen verhuisden wij naar Mexico. De moeders met hun dochters kwamen natuurlijk op ons afscheidsfeest. Deze moeder werd mijn vriendin. Ze kwam met haar hele gezin naar Mexico om bij ons in huis te logeren. We zagen elkaar als wij in de zomer even in Nederland waren. Mijn dochter met haar dochter, en wij samen. Ik nodigde haar na terugkomst in Breda uit bij mijn hardloopvereniging en nu zagen we elkaar wekelijks. Toen onze jongsten naar dezelfde middelbare school gingen vroegen we beiden aan dat ze bij elkaar in de brugklas zouden komen. Helaas werd onze wens niet vervuld. Zo zagen de meiden elkaar steeds minder op de middelbare. Ze bewogen zich in hun nieuwe vriendinnengroepjes. Toch probeerden wij hun vriendschap warm te houden door eigenlijk elke schoolvakantie iets te organiseren. Zwemmen, boswandeling, theedrinken, klimbos, bioscoop en nu dus midgetgolf. We eten vanmiddag eerst gezellig een pannenkoek. De mama’s houden het gesprek een beetje gaande met onze vragen over school, nieuwe vakkenpakket en vragen als ‘zie je die en die nog wel eens?’. De meiden houden zich op de achtergrond. Ze gedragen zich niet als levenslustige tieners. Ik kijk er van op. Zelf was ik élke schoolvakantie uit logeren bij vriendinnen of nichtjes. En als ik wel thuis was hing ik rond in de stad, in de buurt of sprak met vriendinnen af. Deze meisjes moeten echt aangespoord worden om de deur uit te gaan. En dat schijnt normaal te zijn op die leeftijd. Het liefst hangen ze alle dagen van de tweeweekse schoolvakantie in de bank met hun telefoontje of achter hun beeldscherm met Netflix. Dat doen veertienjarige meisjes dus. Ik kan er niet aan wennen. Elke dag vraag ik deze vakantie hoopvol wat haar plannen zijn voor deze dag en die zijn haast nooit bijzonder. Een enkel hoogtepunt nagelaten. Op Pasen zijn we als gezin gaan fietsen naar België. Zo is ze ook met vriendinnen naar Koningsdag 538 geweest. Ze is supergezellig met mij in de trein naar Eindhoven geweest om te winkelen. Een avond met een van haar zussen en vader naar de nieuwe Avengers film geweest. En deze middag is ze natuurlijk gaan midgetgolfen wat heel leuk was en we hebben ook zeker gelachen. Ze fietsen echter niet even bij elkaar langs. Dat is de jeugd van nu. Andere tijden. In real life ontluiken vriendschappen en deze worden verder grotendeels online onderhouden.

We staan in Leiden voor een gesloten deur in een kaal trappenhuis. We staan toch wel bij het juiste adres? Geen geluid achter de deur als we meerdere keren aanbellen. Als ik het mobiel nummer bel blijkt de bewoner nét zijn auto voor de deur te parkeren. Als we binnen stappen lopen we eerst tegen een doos met een mama-poes aan. Jonkies van zo’n drie weken oud. We lopen er heel voorzichtig langs en dan zien we de dotjes waar we voor gekomen zijn. Drie dagen oud. Oogjes gesloten. Piepend. Bijna zo klein als muizen. Deze mama kreeg vijf jongen en twee daarvan zijn door een andere mama-poes geadopteerd. Wij komen voor een lila jongetje. Hetzelfde ras als onze in-het-begin-van-dit-jaar-overleden kater, maar in een andere kleur. Lila. Ze zijn natuurlijk té schattig, té lief en té hartveroverend. Mijn lief stelt spontaan voor dat we er twee nemen. Een jongetje en een meisje. Ik ben niet meteen voor. Dan hebben we drie katten in huis! Hoe gaat onze tien jaar oude poes daar op reageren? Onze jongste dochter die mee op kraambezoek is reageert enthousiast en dan kan ik eigenlijk niet meer terug. We kopen er twee. Twee koopcontractjes. Op de terugweg mijmeren we over hoe het zal zijn. Twee hummeltjes stoeiend op het grasveld in de achtertuin. Samen slapen op het zitkussen. Ook denken we terug aan die arme kater (de papa) die in een hok op het balkon verblijft. De drie nestjes die in zelfgemaakte kooien door het huis verspreid liggen. Zo zag het er bij de eerste fokster Heidi, waar we onze kater destijds vandaan hadden, niet uit. Geen hokken, maar wel een kraam(slaap)kamer. Daarna leefden ze in de huiskamer en mochten ze in de tuin. Deze fokker in Leiden pakt het helaas anders aan. Hij mag ons en maakt voor ons een uitzondering. Normaliter verzint hij zelf de namen voor de stamboom. Beginnend met de juiste letter in volgorde van de opvolgende generaties. Wij mogen van hem de dubbele namen verzinnen voor onze kittens. We zijn er een week heel druk mee bezig. We doen allemaal een duit in het zakje met bijzondere bijdragen. De namen moeten bij elkaar klinken. De dubbele namen moeten samen als setje klinken. De afkortingen moeten een ’s’ in hun naam hebben anders luistert de kat niet. Het moeten ook plaatsnamen zijn, want dat is onze traditie. Dan, na een week ploeteren, dien ik het voorstel met vier namen in. Fokker Raymond vindt ze geweldig. Ze worden goedgekeurd. We ontvangen regelmatig filmpjes en fotootjes op mijn telefoon. Je smélt als je de kittens met hun blauwe oogjes en hun lange nesthaar ziet eten of stoeien. We zouden ze met tien tot veertien weken op mogen halen. Ergens in juni. Deze week krijg ik onverwachts een telefoontje. Ze worden zó groot, ze wegen al een halve kilo!, dus hij gaat de dierenarts vragen of ze al met acht weken weg mogen… Daar heb ik twijfels over, omdat we onze eerste kater pas met veertien weken mee naar huis kregen. Ze hebben naast zindelijkheid en zelfstandig eten namelijk ook socialisatie nodig. Stoeien met broers en zussen, af en toe een tik van hun moeder. De fokker is ‘not amused’ als ik mijn twijfel laat doorschemeren. Jongste dochter zegt later dat het sowieso beter is als we ze daar ophalen. Ze hebben natuurlijk elkaar, en ze hebben onze oude poes die ze nog van alles kan leren. Hier thuis hebben ze ruimte, veel liefde en een ommuurde tuin. Toch probeer ik het stiekem nog een weekje te rekken…

Shine

We are told to let our light shine, and if it does, we won't need to tell anybody it does. Lighthouses don't fire cannons to call attention to their shining - they just shine.
- Dwight L. Moody

Zelden beleefden we zo’n warme Eerste Paasdag als dit jaar! Het was de op-één-na warmste Eerste Paasdag. Het uitgebreide Paasontbijt nuttigden we natuurlijk heerlijk in de achtertuin. De holle chocolade eitjes - die we nog steeds elk jaar op verzoek van de kinderen in de tuin verstoppen - lagen in de koelkast te wachten anders waren ze vast gesmolten… De berichten op het nieuws waren dat de stranden vol zouden lopen, dus kozen wij een andere bestemming. Ik had een fietstocht naar België bedacht. De twee meiden thuis, de oudste bracht haar Paasvakantie in Bulgarije en Macedonië door, stonden niet te springen toen ze hoorden van mijn sportieve idee. Toch stapten ze zonder morren op hun fiets op weg naar de rivier de Mark. Met korte broeken en T-shirtjes zonder mouwen vertrokken we. Zonnebrandcrème op onze schouders gesmeerd en onze zonnebrillen op de neus. Waterflesjes en een doosje gewassen druiven in mijn kratje voorop de fiets. We fietsten eerst door het Mastbos naar het begin van de tocht, het Markdal. Het eerste stukje daar was nog wat drukbezocht door wandelende, jonge Bredase gezinnetjes met kinderwagens. Kindjes die op hun fietsje mee mochten. Daarna fietsten we heerlijk langs de kronkelende rivier. Stukjes door het bos, stukken door de platte polder waarin verre kerktorens te zien waren. We passeerden koeien, kleine lammetjes en een ganzenkoppel met maar liefst twaalf baby’s in de rivier. Hoe mooi is Nederland! En de zon bleef maar onophoudelijk schijnen. We gingen de grens over. Soms staken we de rivier over met kleine bruggetjes. Eén keer reden we zelfs door het water naar de overkant. We hebben deze middag zo’n twintig kilometer gefietst schat ik. Het was onverwachts mooi. Thuis kon de zadelpijn weg ebben bij lekkere borrelhapjes op de tuintafel en glazen gevuld met koude drank. Vroeg in de avond sloten we deze Paasdag af met een heerlijke driegangen maaltijd in de tuin. Een verrukkelijke zomerse dag. We genoten er alle vier van. Later in de avond brachten we middelste dochter naar de trein. Ze had Tweede Paasdag een voetbaltoernooi van de universiteit. Jongste dochter had een feestje op Tweede Paasdag. En ik was vergeten vrij te vragen en vierde deze dag dus met twee cliënten. Waarop ik met mijn eerste client wederom naar België ging, maar deze keer met mijn auto. We zaten op een zonnig terras. Nog steeds een Paasgevoel voor mij. Dat gevoel verdween toen ik bij mijn oudste cliënte kwam die twee weken geleden gevallen was met de fiets en sindsdien veel last van haar stuitje had. Ze kon ‘ineens’ niet meer zitten en staan van de pijn. Ze kon deze Paasochtend zelfs niet meer alleen uit bed komen waardoor ze op de alarmknop had moeten drukken… Er was van alles in gang gezet en de huisarts had een spoedopname in een zorghotel ingediend. Ze was deze middag zo moe en zo onrustig. Om haar wat te kalmeren had ik haar onderbenen gemasseerd. Ze genoot. Haar dochter en ik hebben haar daarna in bed geholpen. Toen ik die middag weg ging sliep ze lekker. De dag erna kreeg ik het nieuws dat ze opgenomen was.

Bull’s eye. Een dag in het voorjaar waarop jongste dochter en ik traditiegetrouw samen met z’n tweetjes gaan winkelen. Het is, naast haar verjaardag, de leukste dag van het jaar zegt ze. Daarom hebben we de dag tot een feestdag omgedoopt. Bull’s Eye. Ze telt de dagen af totdat het zover is. Dit jaar blijven we dicht bij huis. We gaan naar Eindhoven. Met de trein. Alles verloopt voorspoedig en zoals altijd slagen we heel goed. Ze had vooraf een lijstje gemaakt waar korte broeken, T-shirts, jurk, lange broek en bikini op stonden. Voor de trein had ik dagkaarten bij Albert Heijn gekocht. Deze zijn niet geldig in de spits, maar dat was ik voor het gemak vergeten. Dus toen we helemaal aan het eind van de middag het station binnen wilden lopen gingen de poortjes niet open. Huh? Dochter had het snel door. We mogen pas weer na de spits reizen. We hadden ineens twee uur te doden. Ik stelde voor om in de nabij gelegen Bijenkorf te struinen. Eerst lekker een parfum opgespoten en toen naar de lippenstiftjes. Ik probeerde een mooie kleur. De dame van MAC maakte vooraf het stiftje mooi schoon met alcohol. Dochterlief wilde dat ook wel. Aangezien ze nauwelijks lippenstift gebruikt was ze uitgeschoten. Van onze andere dochter had ik ooit vernomen dat je dan met een vette lippenbalsem die vlekjes weg kan werken. Ik kwam niet meer bij van het lachen: het kleine uitgeschoten stipje was een grote roze snor geworden. Op een verongelijkt gezicht. Tranen in mijn ogen van het lachen! Ik stuurde een voicemessage naar die dochter van de gouden tip, maar ik kwam niet uit mijn woorden. Ik stikte er bijna in. Het bleek niet om een lippenbalsem te gaan, maar om vaseline! De dame van MAC hielp ons gelukkig uit de brand met een tissue. We liepen door naar de Rituals spulletjes waar we onze handen scrubten. Nog beide nahikkend van het lachen verlieten we de begane grond maar. Boven bleken de pashokjes helemaal verlaten te zijn, terwijl we deze dag toch diverse malen in ellenlange rijen hadden gestaan… Ik stelde voor om een modeshow te doen. Zij zou alle nieuw gekochte kleding uit de tasjes aandoen en ik zou het filmen. Zo hebben we in een klein uur tijd de rest van ons gezin via Whatsapp op de hoogte gebracht van de nieuwe aankopen. We hadden zo’n lol! Weer een warme herinnering aan een onvergetelijke Bull’s Eye!

Blote pech

Life is a mystery to be lived.
- Osho

Eenmaal uitgekleed doen we de locker op slot. We hebben beide een hammam handdoek over onze arm geslagen. We hebben ook ieder een badjas aangetrokken. Het blauwe rubberen bandje met de chip doen we in een plastic tasje - gevuld met een waterflesje en een tijdschrift - dat we bij ons dragen gedurende de dag. Zodra ik mijn slippers aan heb en een stap wil zetten breekt het rubbertje bij mijn tenen af. Ik dacht dat Havaianas flipflops niet stuk te krijgen waren, maar klaarblijkelijk dus wel. De rest van de dag schuif ik voorzichtig met mijn linkervoet met slipper over de vloer. Wanneer ik het vergeet en een normale stap doe schiet meteen het rubbertje weer uit het gat. We zijn in een grote sauna gelegen in de bossen rondom Soest. Het gebouw heeft meerdere verdiepingen en buiten hebben ze diverse zwembaden en sauna cabines. We vinden het nogal overwhelming. Toch hebben we een heerlijke dag in rustgevende sauna’s en dobberend in warme zwembaden. We kletsen veel. We lunchen lang en uitgebreid in het restaurant. We rekenen af met het blauwe rubberen bandje met chip. Het laatste ritueel dat we samen doen is een relaxte opgieting. Vorige keer dat we dat deden was er een grote Vikingman met lang haar en een ruiten rokje. Deze keer is het een sportieve jonge vrouw. Ze doet het heel sierlijk met de zwaaiende handdoeken en omdat we deze keer weten wat me moeten verwachten zit ik er heel relaxt bij. Ook zij gebruikt drie etherische oliën. Grove den, lavendel en rode sinaasappel. Heerlijk! Daarna moeten we naar buiten en onder een koude douche gaan staan en zelfs een ijskoud dompelbad nemen, maar dat laatste slaan we lekker over. Helemaal aan het eind van de middag lopen we naar de kleedkamer. Ik kleed me om in een relaxte joggingbroek en T-shirt met vestje. Mijn zus belt even met thuis en het blijkt dat ze nog makkelijk anderhalf uur kan blijven. Ik heb ondertussen een beetje haastig alles in mijn weekendtas gemikt. Mijn kapotte slippers in een vuilnisbakje gepropt. Bij de receptie staat zo’n lange rij om het rubberen bandje af te rekenen dat we afspreken dat mijn zus dat later doet. Ze zal me een ‘tikkie’ sturen. Ze loopt nog even mee naar de auto waar we tassen met tijdschriften uitwisselen. Zodra ze terug naar het saunagebouw loopt sta ik met mijn auto bij de hefboom en merk dat ik geen uitrijdmuntje heb, omdat we natuurlijk niet afgerekend hebben… Mijn zus rent al naar binnen en ik stap uit mijn auto en loop er achter aan. Mét muntje rijd ik de poort uit en in een uur ben ik thuis. Daar zie ik dat ik háár hammam handdoek ook in mijn tas gepropt heb. Oeps! Ik stuur een voicemessage dat ik haar handdoek heb en hoop dat ze niet te lang gezocht heeft. En dat ze sowieso in de natte sauna’s kon, want daar heb je geen handdoek bij nodig… Later hoor ik dat ze wél lang gezocht heeft, en ook de receptie haar verlies gemeld had. Ze had gelukkig nog een klein handdoekje mee en daardoor had ze nog wel kunnen genieten van de sauna. De kapotte slipper, het uitrijden zonder muntje, het per abuis meenemen van de verkeerde handdoek… Het is zó typerend. Elk saunabezoek beleven we gekke dingen. We laten echter nooit de moed niet zakken. We blijven elkaar vrolijk samen ontmoeten, in sauna’s.

Mijn eerste ontmoeting met Veda is wel tien jaar geleden en was bijzonder. Zij maakte indruk op mij. Voor mij stond een kleine, frêle wereldse dame. Krachtig en zacht tegelijkertijd. Zij gaf les op mijn yogaschool in Breda. Volgens mij viel ze in voor een les van mijn Amerikaanse juf. Sprankelende, ondeugende ogen en als je een tijdje bij haar bent, voel je dat zij veel wijsheid te delen heeft vanuit haar eigen ervaring. Ze woont negen maanden per jaar in Costa Rica in een community in de jungle en de andere drie maanden reist ze door Europa. Zij ziet haar werk als een levensopgave, iets waarmee ze kan helpen de wereld in positieve zin te veranderen. Ze vertelt dat de haast in Nederland haar opvalt, dat wij altijd onderweg zijn. Zoals ik dat ook herkende toen ik uit Mexico kwam. Uiteindelijk zijn we in ons leven allemaal op weg naar hetzelfde. Waarom die haast? In Midden-Amerika kennen ze dat niet. Morgen gaat de zon toch ook weer op? De intentie van haar workshops is altijd lichaam en geest met elkaar te verbinden en de geest te kalmeren. Het leren loslaten en focussen op het aanwezig zijn in het hier en nu. En blokkades opheffen zodat de levensenergie vrij kan stromen. Veda laat met haar persoonlijkheid goed zien dat actief en passief bij elkaar horen. Yin en yang zitten beide in ons en we hebben zelf de mogelijkheid dit in evenwicht te brengen. Het is zelfs van groot belang voor een gelukkig en gezond bestaan. We vergeten vaak dat wij écht rust en ontspanning nodig hebben. We weten ook niet meer hoe en waar we die kunnen vinden. De prikkels om ons heen zijn massaal aanwezig. Waar is de rust? Waar is de stilte? Veda heeft mij deze week tijdens haar workshop weer in contact gebracht met dat rustige, stille stukje van mijzelf. Dat deel, waarvan ik soms denk dat ik het niet heb. Tijd met haar is echt een cadeau. Een reis naar jezelf, waarin je kunt ontdekken wat echte liefde voor jezelf is. Het laatste deel van haar workshop gebruikten we een bolster en dekens om ons lichaam tijdens de yogahouding te ondersteunen. De focus ligt dan op de adem, het loslaten van spanning en emoties die opgeslagen zijn in ons lichaam. Je geest kalmeert en zo kwamen in een meditatieve staat van diepe ontspanning. Na die twee uur yoga ben ik heel rustig door het donker naar huis gefietst. Ik heb thuis de lichten uitgedaan en de computer uitgezet. En ben heel rustig naar bed gegaan. Ik viel als een blok in slaap.

Zorg

“For the two of us, home isn’t a place. It is a person. And we are finally home.”
- Stephanie Perkins

In een ander bos dan ik gewend ben stap ik uit de auto. Ik ben opgehaald door een loopmaatje en we gaan vanavond een wedstrijd lopen. Ik loop heel weinig wedstrijden, maar deze is op de vaste trainingsavond en ik heb me voor een kleine afstand ingeschreven. Onze vorige trainer, die in opleiding is, wilde heel graag dat we mee zouden doen. Hij is met zijn scriptie bezig en wilde als afronding een tabel met onze officiële wedstrijdtijden. En het allerliefst zou hij persoonlijke records gebroken zien worden! Ik eet vooraf niet warm, maar neem een bakje soja met noten, een gebakken ei en een cup-a-soup. Voor na de wedstrijd heb ik een eierkoek mee. Het is mooi zonnig weer, maar met een straffe koude wind. Ik heb ons clubshirt aangetrokken, maar met een t-shirt met lange mouwen eronder. En een lange hardloopbroek. Ik heb ook mijn nieuwe sportsteunzolen in mijn hardloopschoenen gedaan. Een paar dagen eerder had ik er acht kilometer op gerend en was mijn sok opgestroopt in mijn schoen. Met als gevolg een énorme blaar! Ik had toen op de terugweg al mijn sok uitgetrokken, want het deed zo’n zeer. Thuis was het vel van de blaar open gereten door het rennen. Pijnlijk! Ik had er voor de wedstrijd een blarenpleister opgedaan in de hoop dat de pijn mee zou vallen. Er zijn deze mooie avond in het bos meer lopers die gehoor hebben gegeven aan de oproep van mijn vorige trainer in opleiding. We halen ons startnummer op en met wat veiligheidsspeldjes zet ik mijn nummer vast op mijn buik. Het is een heel kleinschalige wedstrijd. Er doen maar net iets meer dan driehonderd deelnemers mee. Dat wist ik vooraf, want vorig jaar heb ik de tien kilometer mee gelopen. Dat was enorm afzien voor mij. Ik liep samen met een loopmaatje en de laatste twee kilometer hield ik haar niet meer bij. Zij ging versnellen en ik had mijn energie niet goed verdeeld. Ik ging juist steeds langzamer. Als één-na-laatste kwam ik over de finish. Een fietser van de organisatie met zo’n lichtgevend geel jasje aan fietste naast me om me naar de finish te begeleiden. Ik werd omgeroepen en alle lopers van mijn vereniging moedigden me langs de lijn aan. Dat wilde ik het liefst niet nog een keer meemaken. Daarom viel mijn keuze deze keer op de vijf kilometer. En dat bleek een juiste keuze. Ik eindigde deze keer als 34e vrouw over de finish. En…ik heb een persoonlijk record gelopen! Mét mijn pijnlijke blaar! De trainer schreef later in de groeps’app dat hij na zijn afstuderen een taart mee zou nemen naar de training en dat diegene die een PR (persoonlijk record) hadden gelopen een extra stuk taart kregen. Lucky me! Maar dat was niet het enige waar ik trots op was. Ik had namelijk die dag eindelijk eens wat tijd besteed aan mijn sporthorloge. Ik heb hem al meer dan een jaar geleden van mijn lief gekregen voor mijn verjaardag. Er hoort een app op je telefoon bij waar je de gelopen parcours op terug kunt zien en je gelopen tijden. Als digibeet had ik nooit de moeite genomen om dat uit te zoeken. Ook snapte ik nog niet hoe je de instellingen kon wijzigen. Met de hulp van een YouTube filmpje, de online handleiding en een vragenforum heb ik mijn persoonlijke instellingen kunnen invoeren en heb ik hem via Bluetooth verbonden met mijn telefoontje. Gisteravond, na het synchroniseren, zag ik dus voor het eerst een mooi gekleurd plaatje van de gelopen ronde en mijn tijden ernaast. Zoals mijn loopmaatjes al jaren doen heb ik voor het eerst mijn resultaten online kunnen delen met ze. Trots!

We zitten op zijn kleine balkonnetje. Het zonnescherm naar beneden. Buiten het balkonnetje staat best een straffe aprilwind, maar zo naast elkaar in de voorjaarszon is het goed te doen. We leggen allebei onze voeten op hetzelfde krukje voor ons. Een paar dagen voordat ik vijftig werd, vierde hij zijn negentigste verjaardag. Op mijn verjaardag werkte ik bij deze oud-politierechercheur en stond ik voor de deur met twee zoete gebakjes. Om onze gezamenlijke mijlpalen te vieren. Dat vond hij fantastisch! Deze middag heeft hij mij een serieus verhaal te vertellen. Hij dacht namelijk dat zijn tijd op deze aarde erop zat… Hij werd onlangs midden in de nacht wakker met een enorme bloedneus. Met twee handen in de vorm van een kommetje onder zijn neus liep hij door het donker naar de badkamer. Hij probeerde de bloeding te stoppen maar toen dat niet lukte drukte hij toch maar op de alarmknop om zijn pols. Een kwartier later stond er een ambulance voor de deur. Het bloedvat stopte maar niet met bloeden dus ik geloof dat ze het uiteindelijk dichtgebrand hebben. Eerst dacht ik dat hij een waanidee had. Hij heeft helaas een vorm van Alzheimer waar waanideeën bij horen. Toen ik opstond om in zijn slaapkamer te kijken zag ik alle sporen van bloeddruppels op de vloerbedekking. Hij voelde zich eigenlijk al een paar weken niet goed in zijn hoofd. Hij vond het heel vervelend om tegen mij te klagen, maar het leek of zijn hoofd vol watten zat. Nu was dat gevoel weg, zei hij. Ik stelde voor om in m’n uppie even wat boodschappen voor hem te doen. Dat vond hij zo vervelend voor mij. Ik legde hem uit dat het mij om hém gaat en als ik hem op deze manier kan helpen ben ik ook tevreden. Meestal maken we namelijk uitstapjes naar een meer, het oude centrum van Breda, een tuincentrum, het stadspark of het meubelplein. Hij was geroerd, zijn ogen glansden in het warme licht. Hoe kan het dat een cliënt zo geëmotioneerd kan zijn door het doen van een klein gebaar zoals wat boodschapjes doen voor hem?

Soja

“Our mothers were largely silent about what happened to them as they passed through this midlife change. But a new generation of women has already started to break the wall of silence.”
― Trisha Posner

Tien keer gedurende de nacht zwetend wakker worden alsof het hartje zomer is. Je voeten voor verkoeling buiten het dekbed steken. Als dat niet voldoende helpt het dekbed van je afslaan om het een kwartiertje later weer terug te grijpen om over je te-snel-afgekoelde rug te slaan. Al wekenlang had ik doorbroken nachten. ‘Hoe lang gaat dit nog duren?’ vroeg ik me wanhopig af. Op de yoga school deed ik mijn beklag en daardoor kreeg ik dé gouden tip. Soja. Soja bevat namelijk isoflavonen, ook wel fyto-oestrogenen. Bij vrouwen in de overgang kan soja helpen de oestrogeenwaarden in het bloed hoger te houden waardoor klachten als nachtzweten en opvliegers verminderen. Dus sloeg ik bekers soja (plantaardig alternatief voor yoghurt) in voor een bakje in de ochtend, én een bakje bij de lunch. Alle voedingsmiddelen hebben positieve en negatieve eigenschappen. Het voordeel van soja is dus absoluut het wegvangen van nachtelijk zweten en dagelijkse opvliegers. Het zou echter niet eerlijk zijn om alleen maar de voordelen van soja op te noemen. De eiwitten van soja in combinatie met de koolhydraten maken het namelijk lastig te verteren… Zeker als je daar gevoelig voor bent… En daar liep ik na een paar weken dus ook tegen aan. Mijn buik zwol op als een luchtballon! Nu neem ik om de dag alleen een kom soja kwark bij mijn ontbijt en heb ik geen overgangsklachten meer en kan ik weer naar het toilet. Gelukkig maar, want soja bevat relatief veel magnesium, waardoor stress vermindert en je lichaam beter kan ontgiften. En onderzoek leert ons ook dat soja kan beschermen tegen onder meer vormen van borstkanker, dikke-darmkanker (en prostaat kanker). Allemaal mooie dingen voor je lijf. Daarentegen bevat soja helaas ook hoge concentraties van het sporenelement mangaan. Een lage dosis mangaan is belangrijk voor het lichaam, maar het gehalte in soja is - bij veel gebruik - te hoog. Soja bevat namelijk bijna tweehonderd maal zoveel mangaan dan in moedermelk te vinden is. Naast mijn vertraagde stoelgang was dat nóg een reden om te minderen met soja.

Toen ik met mijn acupuncturiste de goede resultaten van mijn nieuwe voedingspatroon deelde waarschuwde ze me voor twee dingen. Allereerst wordt veel soja genetisch gemanipuleerd. Daar heb ik dus wel even een google-search aan gewijd. Het merk dat ik gebruik (Alpro) is gelukkig niet genetisch gemanipuleerd. Hun controlesysteem is gebaseerd op een lange samenwerking met leveranciers. Iedere schakel in de productielijn en elke individuele lading sojabonen is traceerbaar en identificeerbaar van bij de boer tot in de winkel. Bovendien betaalt Alpro een extra premie voor de aankoop van sojabonen die vrij zijn van genetische manipulatie. Hiermee willen zij hun rol waarmaken als pionier op het vlak van natuurlijke, plantaardige voeding die duurzaam is voor mens en planeet. Dieren worden daarentegen vaak wél gevoed met genetisch gemanipuleerd soja en zo krijgen we via de dieren alsnog zulk soja binnen. Je zou daarom voor biologisch vlees kunnen kiezen? Een ander vervelend ding is dat er enorme hoeveelheden oerbossen op onze planeet gekapt worden om aan de vraag naar soja te kunnen voldoen. Dit is echter niet alleen voor menselijke consumptie, ook voor dierlijke. Nóg een reden om te minderen met vlees? Ook zei mijn acupuncturiste dat als je kiest voor een sojaproduct, je dan voor gefermenteerde sojaproducten zou moeten kiezen. Gefermenteerde sojaproducten zijn namelijk voorverteerd door bacteriën en daardoor beter voor onze Westerse darmen. Mijn merk soja is gefermenteerd bleek uit mijn persoonlijke, kleine onderzoekje. Overigens is soja één van de vier goedkope basisgrondstoffen die door de industrie buitensporig veel en ongemerkt in ons eten worden verwerkt. Naast soja zijn graan, mais en melk ook veelgebruikte stoffen die als additief worden gebruikt. De wet verplicht vermelding van genetisch gemodificeerde gewassen pas bij een percentage hoger dan 0,9%. Handig om te weten als je bewust met voeding bezig bent.

Zen voelen

When you say nothing, do nothing, be nothing, then you are a lighthouse. Nobody can wreck near you. This is the one thing in life you have to do. Spread the light. Be the lighthouse.
- Yogi Bhajan

Als ik voor haar deur sta doet ze zingend open. Ik ben bang dat ze misschien in de war is. Denkt ze dat ik vandáág jarig ben? Als ik vrolijk achter haar aan door de hal dans laat ze supertrots een grote bos bloemen op de salontafel zien. In de bekende, grote doos van ‘topbloemen’. Wat een verrassing! Haar dochters hebben deze bos bloemen bij haar thuis laten afleveren. Voor mijn verjaardag, de dag erna. Ik neem haar deze ochtend mee naar een banketbakker waar ik ons op een taartje trakteer. Als ik haar een verhaal wil vertellen, niet te hard zodat niet alle andere klanten het horen, verstaat ze er niks van. Haar gehoorapparaatjes doen het zo slecht de laatste tijd. Ze wordt steeds vaker verdrietig van haar achteruitgang. Ze vergeet steeds meer, raakt de kluts soms kwijt. Een gevoel van eenzaamheid steekt steeds vaker de kop op. Ik herken het nog van mijn oma. Alzheimer is een rotziekte. Ze is zo blij en trots dat ze aan mijn mijlpaal gedacht heeft. ‘Nu hoor je erbij!’ zegt ze blij. Zelf tweeënnegentig jaar oud. Aan onze kinderen zie ik hoe snel het leven gaat. Hoe snel míjn leven gaat. Ze staan alledrie mooi in het leven. Dat doen ze zelf. Ik ben er natuurlijk apetrots op. Ik kan soms gewoon niet geloven dat het mijn dochters zijn die zo krachtig en succesvol in het leven staan. Zelf ben ik niet meer zo ambitieus als toen ik hun leeftijd had. Ik kijk uit naar wat er gaat komen. Meer tijd voor mijn lief en mij. Sowieso meer tijd voor mij. Heerlijk. Soms maken we stiekem plannetjes om naar het buitenland te verhuizen, soms om daar een huis te kopen of deeltijds te huren. Ik denk niet dat het echt gaat gebeuren. Dromen. Ik kijk vooral uit naar mooie reizen. Wat meer langdurige, avontuurlijke reizen. Langer dan een maand. Met zon. Dat lijkt me nou echt heerlijk!

We zitten op een randje van het grote standbeeld van Johannes Hun. Op ’t Oude Stadsplein in het historische centrum van de Gouden stad Praag. We zijn zelfs heel stout óver de zware ketting, die tussen de paaltjes hangt, heen gestapt om er plaats te nemen. Het voorjaarszonnetje doet heel hard zijn best. Er zitten veel toeristen gewoon midden op het plein. Op de grond. Mijn lief kreeg daar trek in iets hartigs. Het is inderdaad borreltijd en we hebben straks een afspraak met vrienden die hier wonen. Mijn lief koopt daarom een stuk warme, gerookte ham bij een standje op het plein. Hij krijgt er twee zuurdesem boterhammen bij. Ik koop een flesje water. Ik houd niet zo van bonken vlees, en helemaal geen varkensvlees. Voor de gezelligheid prik ik een stukje mee. Er komt een bedelaar voorbij die we een flink stuk ham geven en een halve boterham. Hij neemt het dankbaar aan, maar vraagt terloops toch ook nog om een financieel bijdrage. Pas later begrijp ik dat we 450 CZK (17 euro) betaalden voor dat vette stuk vlees! Mijn lief is er zó misselijk van dat we kort daarna kauwgom moet kopen. Als we onze vrienden ontmoeten bij zonsondergang, in een chique restaurant aan de Moldau rivier, is zijn misselijkheid gelukkig gezakt. Alleen een sterk verhaal over een bonk varkensvlees bleef nog over. We eten gezamenlijk een heerlijk 3-gangen menu met uitzicht op de verlichtte Karelsbrug. We vieren eigenlijk vijf jaar vriendschap, ook al doen we dat niet bewust. We delen deze avond vooral veel ervaringen. Twee expat-gezinnen met hardwerkende vaders van respectievelijk vier en drie puberdochters. We delen ook onze blik op de toekomst en voorzichtige toekomstplannetjes. Een gezellige, veel te korte avond. De volgende dag in Praag brengen we voornamelijk door in een luxe spa. Gelegen in de gewelven onder een mooi pand uit 1517. Een persoonlijke, zeer stijlvolle wellness ruimte met veel kaarsjes en Boeddha beelden. En prachtig houtbewerkte deuren en bedden uit Azië. Heel zen. We genieten van de sauna, het zwembad, de ligbedjes, de champagne en uiteindelijk de gezamenlijke massage van een vol uur. Door twee Balinese dames die voortreffelijk kunnen masseren met heerlijk ruikende etherische olie, die we eerder zelf mochten uitkiezen. Als herboren staan we eind van de middag weer buiten in de zon. We eten heel relaxt tapas in een knusse restauranttuin, lopen voor de laatste keer heel zen over de volle Karelsbrug naar de metro. Morgenochtend vliegen we in ruim een uur terug naar huis.

Praag - 31 maart 2019

High standard cooking

Dinner is the principal act of the day that can only be carried out in a worthy manner by people of wit and humor; for it is not sufficient just to eat at dinner. One has to talk with a calm and discreet gaiety. The conversation must sparkle like the rubies in the entremets wines, it must be delightfully suave with the sweetmeats of the dessert, and become very profound with the coffee.     
- Alexandre Dumas

Wij hadden de eer om mijn yogavriendin en haar man uit te nodigen bij ons thuis voor een diner. Dat zou op zich natuurlijk niet zo bijzonder hoeven zijn. Etentjes bij ons thuis vinden wel vaker plaats. Maar dit etentje was voor mij wél een beetje bijzonder. Mijn vriendin heeft namelijk een goedlopend cateringbedrijf. Ze kookt op feesten, recepties en grote diners. Ik heb prachtige foto’s op haar website gezien. Dat legde de lat voor mij flink hoog. Ze had me ook al eens verteld dat zij en haar echtgenoot bijna nooit meer door vrienden uitgenodigd worden om ergens te komen eten. Kennelijk durfde niemand het aan om een lekker diner te koken voor ze. Zo werd de lat nog een stukje hoger gelegd… We hadden eerder al eens heerlijk bij hen thuis gegeten. Zij heeft een uiterst professioneel gasfornuis in haar grote keuken. Zij zet een smakelijk driegangenmenu fluitend in elkaar. Ze had me ook haar zeer indrukwekkende serviezen voorraad in de kelder eens geshowd. Verder kookt ze ook wekelijks vers voor ouderen, onder andere cliënten van mij, die ze dan rond etenstijd langs brengt. De senior kan dan zo aan tafel schuiven. Mijn inziens een gat in de markt! Ik voelde instinctief aan dat het nu onze beurt was om te koken. Ik wilde niet verstek laten gaan…ook al vond ik het een enorme uitdaging. Ze had zelfs al aangeboden voor ons te koken in ónze keuken toen ik aangaf dat het best spannend was voor een niet-kok zoals ik. Dus was ik al een week vooraf door mijn kookboeken aan het spitten. Ik had drie recepten gevonden die mijn inziens haar kwaliteit een beetje konden evenaren. Ons eerste voorgerechtje kwam uit Yotam Ottolenghi’s kookboek. Tijdens een yogales werd ik me bewust dat het deze kok is waar mijn vriendin, niet zo lang geleden, twee weken in zijn restaurant stage gelopen had. In Engeland. Mijn lat kwam dus nog ietsje hoger te liggen. De boodschappen deed ik al halverwege de week zodat ik de verse soep een dag voor het aangekondigde bezoek kon maken. Op de bewuste avond toen manlief en ik druk in de keuken bezig waren kwam ik erachter dat ik glad vergeten was een plantje basilicum te kopen. Ze zouden al snel voor de deur staan, dus tijd om naar de supermarkt te rijden was er niet meer. Ik belde mijn buurvrouw. Zij had niks zei ze. Maar, háár buurvrouw zat bij haar aan de keukentafel en zij had toevallig net een basilicumplantje gekocht. Perfect! De rest was vooral veel snijwerk, maar alles ging voorspoedig. Manlief had zelfs tijd over om de keuken helemaal opgeruimd te hebben voordat onze gasten voor de deur stonden.

Ik had de tafel mooi gedekt met een spierwit tafellaken en ons blauwwitte handgemaakte, Mexicaanse servies. Mooie glazen, brandende kaarsen en een vaasje bloemen op tafel. Het eerste gerecht was een verse puree van avocado met dubbelgedopte tuinbonen en zelfgebakken breekbrood. Dat brood in de oven was helaas aan één kant verbrand door een verkeerde stand van de oven. Geen man overboord: we braken die zwarte kant van het brood gewoon af. Het tweede gerecht, een verse preisoep met reepjes gerookte zalm wilde ik graag in glazen serveren. Dat was niet duidelijk voor manlief en onze gasten, dus hadden ze deze glazen reeds gevuld met water. De wijn zat immers in de andere glazen? Ik heb ze toch even afgewassen en gevuld met soep. Heel hip en stijlvol. Onze meiden kwamen in de keuken hun borden met romige risotto - het hoofdgerecht - opscheppen toen ze de glazen deksel van de hapjespan pardoes op de tegelvloer lieten stuiteren. Snel alles zonder morren opgeveegd. Scherven brengen geluk, nietwaar? De risotto konden we niet heel leuk omgekeerd uit een schaaltje op de borden toveren, want daar misten we een serveerring voor, bleek pas achteraf… Met een houten lepel lukte dat ook aardig. En dat er een glas omviel over het tafelkleed hebben we ook bijna onopgemerkt gelaten. We waren heel relaxt. Heel zen. Fijn muziekje op de achtergrond, veel verhalen aan tafel, hard gelachen, lekker gesmuld en zelfs complimenten gingen over tafel. Het toetje was niet zo mooi geschikt op de borden als dat ik eerder in een restaurant gezien had, maar het smaakte prima. Alles top. Ik had totaal geen aandacht besteed aan de állerlaatste gang namelijk de koffie en thee. Ze bleken koffiedrinkers. Met de oploskoffie van onze oudste dochter in huis heb ik een bakkie ‘koffie’ gemaakt en de gevraagde suiker moesten ze erbij denken. Tóch was het een heerlijke avond voor ons allemaal en dat kregen we de volgende dag bevestigd in een lief berichtje vol complimenten. Trots op onszelf en elkaar, maar vooral blij dat het erop zat, beloofden mijn lief en ik elkaar dit niet al te vaak te doen…

Doorzetten

“There is no exercise better for the heart than reaching down and lifting people up.”
― John Holmes

Als ik binnenkom in de hal staat ze letterlijk met haar twee handen in haar blauw gespoelde haar. ‘Ik ben zo blij dat je er bent! Alles gaat hier mis!’ roept ze in paniek uit. Ze barst bijna in huilen uit. Ik zie niks bijzonders om me heen en vraag me af waar haar paniek vandaan komt. ‘Mijn broer neemt zijn telefoon niet op!’ legt ze uit. Dat is inderdaad heel vreemd, want mijn cliënte heeft nog maar één familielid en dat is haar veel jongere broer. Zij belt hem meerdere keren per dag en daarom ben ik juist ingehuurd. Hij trekt die rol als mantelzorger niet meer. Hij is tenslotte ook al een zeventiger. Ik neem me voor hem zo even te bellen en dan komt er een onbekende, zwetende man met een houthakkershemd de hal in lopen. Hij vertelt me dat de kelder onder de flat van mevrouw helemaal blank staat. Een centimeter of drie. Ik loop met hem mee naar beneden en zie tot mijn schrik dat het waar is. Mevrouw haar broer had juist een paar maanden terug de hele administratie van zijn restaurant in dozen hier in de kelder opgeslagen. Ik zie alle dozen dobberen…. De overstroming komt door de vele regen van de afgelopen dagen en een verstopping in haar wasmachine. Ik zie en hoor overal water uit leidingen stromen. Ik zie dat het ondertussen ook de kelder van een buurman ingestroomd is. Ik loop eerst terug naar boven om mevrouw haar broer telefonisch te informeren. Hij neemt op met een breekbare stem. Hij is net met de ambulance naar het ziekenhuis vervoerd. Hij zal waarschijnlijk dezelfde dag geopereerd worden. Acute darmontsteking. We spreken af dat ik zijn dementerende zus niet zal inlichten hierover. Daar raakt ze overstuur van weten we. Hij geeft de loodgieter telefonisch toestemming alles te doen dat nodig is om het het op te lossen. De behulpzame loodgieter informeert de vereniging van eigenaren, omdat er gegraven zal moeten worden in de tuin. Hij speurt de huurder van de andere ondergelopen kelder op. Hij laat een bedrijf de verstopping opsporen. Ik neem mevrouw snel mee naar buiten. We gaan als afleiding een kop koffie drinken in het winkelcentrum in de buurt. Daarna heeft ze een afspraak bij de pedicure. Als we terug komen zie ik het busje van de loodgieter nog voor de deur staan. De verstopping ligt verder van het huis. De gemeente moet het oplossen. De gemeente komt met spoed en ontkent dat het probleem bij hen ligt. Wat een drama, mevrouw kan dit helemaal niet alleen. De verzekering moet ook nog gebeld worden. Ik maak foto’s en een filmpje op mijn telefoon. Als ik naar de volgende cliënt rijd bedenk me dat haar broer altijd de weekendboodschappen voor haar doet. Ik bel naar kantoor. Niet veel later wordt mij gevraagd of ík de boodschappen op vrijdag wil doen. Eigenlijk niet (mijn drukste dag) maar ik maak tijd om haar uit de brand te helpen. Dan zie ik ook dat de bus van de loodgieter weer voor de deur staat. Nog steeds stroomt het water de kelder in…! De loodgieter heeft de dozen met financiële administratie ondertussen in de gang opgestapeld. Hij heeft met een waterstofzuiger geprobeerd alles een beetje droog te houden. Ik zie vloerkleden buiten te drogen hangen. Ik zie hem in de tuin een diepe kuil naar de kelder graven… Ik doe gauw de boodschappen en zet alles thuis in de koelkast. Ook al zal ze een heel eenzaam en verdrietig weekend hebben zonder bezoekje van haar broer, ze heeft in elk geval wél iets eetbaars in huis…

Met bakken kwam het uit de lucht. Terwijl we aan tafel zitten te eten begint het ook nog te hagelen. Ik zou me eigenlijk langzamerhand moeten gaan omkleden om naar mijn hardlooptraining te gaan. Stiekem zit ik te wachten op een berichtje in de appgroep dat iemand zich afmeldt vanwege het weer. Ik hoor echter geen berichtjes binnenkomen op mijn telefoon. Ik hoor wel onweer. Onweer is de enige reden waarom een training gecanceld kan worden. Hoopvol stuur ik een ‘appje naar een hardloopvriendin van mij, of zij eigenlijk nog gaat… Ik krijg een bevestigend antwoord van haar en meteen een schop onder mijn kont. Ik moet gaan. Eerlijk gezegd wist ik dat ze dit zou antwoorden. Dat hebben we elkaar ooit beloofd. Als een van de twee twijfelt om te gaan dan trekt de ander deze over de streep. Dat gebeurde dus. Ondanks dat niemand zich had afgemeld waren zeker twee op de drie lopers thuis gebleven…. Goed dat ik dat niet wist. Toch voel je je beter na afloop, ook als je met tegenzin hardloopt. Het staat vast dat je je stemming en gemoedstoestand verbetert. De aanmaak van stresshormonen stopt zodra je gaat hardlopen. Neurobiologische onderzoeken hebben zelfs aangetoond dat hardlopen exact hetzelfde doet in ons brein als antidepressiva. Nu heb ik dat helemaal niet nodig, maar ik heb wel slechte bloedwaarden. Dat is onlangs weer gebleken. En hardlopen geeft onze gezondheid een boost waar geen pil tegenop kan. We slapen er beter door (dat is erg fijn gezien mijn nachtelijke zweetaanvallen) en het helpt bij voorkomen van diabetes type 2. Wat handig is want ik heb al jaren verhoogd bloedsuiker. Ook helpt het bij het voorkomen van hartziekten, hoge bloeddruk, beroertes en bepaalde vormen van kanker. Wat ook weer gunstig is voor mijn steeds meer verhoogde cholesterolwaarden. Het zorgt er trouwens ook voor dat je botten minder snel broos worden bij het ouder worden. Dat zijn dus de redenen dat ik wekelijks op de atletiekbaan sta. Soms met tegenzin. Ook bij wind en regen. Zelfs bij sneeuw. Nog maar twee weken op de baan en dan…als de klok vooruit is gegaan…trainen we weer in het bos! Daar kijk ik het meest naar uit. Heerlijk over de zandpaden rennen. Fluitende vogeltjes. Een specht tikkend tegen een boomstam. Soms lopen we langs de bosmeren of over de heide. Ik krijg ook mijn oude trainer weer terug. Mijn huidige trainer is nogal fanatiek met schema’s en bijbehorende tijden. Ook spreekt hij onvervalst Brabants waar ik maar een deel van snap. Zijn stem is best zacht dus een deel verdwijnt sowieso in de wind. Met als gevolg dat ik niet alles mee krijg van zijn uitleg. Nog twee weken doorzetten op de baan bij deze trainer en dan begint míjn hardloopseizoen!

Pachira

All life on earth emanates from the green of the plant
- Jay Kordich

Ik durf het al jaren niet meer. Het heeft ook iets met onze regelmatige landverhuizingen te maken. Ik durf al zo lang geen huiskamerplanten aan te schaffen. Eigenlijk wil ik heel graag een grote, stoere plant. Die écht aanwezig is in huis - waar je niet omheen kunt zeg maar. Met een grote pot erbij is dat een flinke investering dat in mijn geval best een risico met zich meebrengt. Huiskamerplanten gaan namelijk altijd dood in mijn huiskamer. Er is de laatste tijd wat meer aandacht in de media voor binnenklimaat. Dat maakte mij weer enthousiast voor een plant. Ik loop ook wel eens met mijn clienten door een tuincentrum dus ik raak wel gevoed met inspiratie. De watercacao, waar mijn oog op viel, komt oorspronkelijk uit Mexico of Peru. Hij groeit in moerassen en riviermondingen met wisselende waterstand, en kan daar een boom van wel twintig meter hoog worden. Dat vind ik om te beginnen al heel stoer. Zowel de glanzend groene, handvormig gedeelde bladeren als de noten worden daar gegeten. Wij hebben in beide landen tochten door de jungle en langs rivieren (de Amazone) gemaakt. Ook stoer dus. In Oost-Azië wordt de plant gezien als een element dat volgens de leer van de Feng Shui welvaart en geluk in huis brengt. De vijf bladeren aan iedere tak symboliseren de vijf basiselementen van de Feng Shui: metaal, hout, water, vuur en aarde. De plant wordt dan ook vaak verkocht met vijf vervlochten stammetjes. Nog waardevoller is een variant met acht stammetjes die aan de onderzijde een soort mandje vormen. De bladerkroon zou geld aantrekken, dat dan in het mandje bewaard kan worden… Die vervlochten stammetjes vind ik dan weer juist verre van stoer.

In Europa is de watercacao alleen te houden als kamerplant. Ik vind het heel spannend om de verantwoordelijkheid van zo’n grote plant (of boom?) die van zo ver komt te dragen. Ik heb me dus goed verdiept in de verzorging. De meneer van het tuincentrum heeft ons zeer professioneel geadviseerd. Deze plant groeit in gewone, humeuze potgrond, die vrij veel water moet kunnen bevatten. Hij kan zowel licht als tamelijk donker staan, maar houdt niet van direct zonlicht. Hij staat bij ons vlakbij veel ramen en krijgt ook daglicht uit de lichtstraat. Ik denk dat zijn standplek goed is. Hij krijgt graag veel (regen)water, maar niet vaak. Het beste kan tijdens het groeiseizoen eens per maand gegoten worden: met kleine beetjes tegelijk en van boven op de aarde, zodat de kluit zich goed vol kan zuigen zonder dat er water in de pot of schotel blijft staan. Deze plant kan beslist niet tegen natte voeten! Wat ik dan weer gek vind, want hij groeit in zijn natuurlijke habitat juist in rivierbeddingen die regelmatig overstromen… In de wintermaanden minder water geven, maar de kluit niet helemaal uit laten drogen. En dan lees ik dat de plant heel makkelijk te onderhouden is! In het voorjaar en in de zomer kan wat mest gegeven worden. Wordt de plant te groot dan kan hij gesnoeid worden. Hierbij kunnen lange uitschieters ingekort worden tot onder in de bladerkroon. Ook kan de plant helemaal teruggesnoeid worden, tot bijvoorbeeld tien centimeter boven de stammetjes. Na het snoeien enkele weken wat vaker een beetje water geven, daarna weer eens per maand. Best ingewikkeld hoor. De watercacao houdt van vochtige lucht en waardeert het als er eens per week geneveld wordt - met regenwater. Ook kan de luchtvochtigheid in de omgeving verhoogd worden door een grootbladige plant in de buurt te zetten, of een andere vochtverspreidende voorziening zoals een radiatorbakje op de CV. Ook dat nog! In zijn eigen habitat bloeit de plant het hele jaar. De bloemen openen zich vroeg in de morgen. De vruchten zijn doosvruchten. Ze zijn bol- tot eivormig, ongeveer dertig centimeter lang en tot drie kilo zwaar! Stoer! De plant draagt alleen helaas geen vruchten in de huiskamer… De zaden, sabanoten, kunnen worden geroosterd of worden gekookt in zoutwater. En worden als kastanjes gegeten. De jonge bladeren kunnen gekookt als groente worden gegeten. In Guatemala worden de schors en onrijpe vruchten gebruikt bij de behandeling van leverklachten. Choco-Indianen gebruiken de zaden voor het vervaardigen van een verdovingsmiddel. De tanninehoudende schors levert een gele kleurstof die plaatselijk voor het verven van zeilen en visnetten wordt gebruikt. Echt superstoer dus! Nu moet ik alleen nog zo stoer worden om goed voor onze exotische aanwinst te zorgen!

Rest in peace

Know you are loved
Rest in peace
Dream your sweet dreams
"Til your soul is released
- Jai-Jagdeesh

Als ik de was buiten in de zon aan de droogmolen hang, denk ik aan hem. Het voelt bijna of hij er bij is. Ik zie hem levendig voor me. Genietend van de zon onder de droogmolen. Zodra het eerste onderbroekje of washandje van de waslijn waait door een zuchtje wind zit hij er bovenop. Bijna twee maanden geleden is mijn grote vriend overleden. Ik heb er eerder nog niet over kunnen schrijven. Het is een groot verdriet. Voor onze hele gezin. Bijna zestien jaar lief en leed gedeeld. Onze mooie, grijze kater die uren naar onze pasgeborene in de wieg zat te kijken vanaf de rand van ons grote bed. Onze grote Woester die in de tuin bang was van een torretje op het gras. Hij heeft nooit in zijn leven een muis of een vogel gevangen. Onze Woester die met ons mee naar het warme Spanje verhuisde. Waar hij dagelijks op de warme tegels van de trap lag te zonnen. Onze Woester die na jaren weer mee terug naar Nederland verhuisde. Onze Woester die tijdens een zomerverblijf van zes weken bij de fokster een vriendinnetje kreeg. Toen we terug kwamen van onze rondreis door Afrika kregen we een telefoontje van fokster Heidi. Woester had een hartsvriendinnetje gekregen en of we even wilde kennismaken. Het poesje was eigenlijk al verkocht aan anderen, maar als wij toestemden mochten wij het poesje mee naar huis nemen. Voor Woester. Zo kwam Etosha (vernoemd naar een grote, witte zoutpan in Namibië vanwege haar spierwitte buikje) bij ons in huis. Ze wasten elkaar, ze sliepen samen, speelden samen en stoeiden samen. Zij liet elke avond haar laatste hapjes staan voor hem en hij likte haar koppie. Jut en Jul. Samen mee naar Mexico in het vliegtuig. Zij sloeg op een avond alarm toen hij ongewild en doodsbang op de bovenste smalle tree van de brandtrap niet meer terug durfde. In een rieten mandje nam ik hem voorzichtig weer mee naar beneden. Tossie ging elke avond (mauwend) mee zoeken in onze colonia toen Woessie elf weken lang de weg kwijt was naar ons huis. Uiteindelijk kwam hij, met nog maar de helft van zijn gewicht en versleten voetkussentjes, terug. Wij knuffelden hem dood. Zij was boos en tikte met haar poot op z’n kop. Straf. Ze wilde een paar dagen niks met hem te maken hebben. Na drie jaar Mexico samen weer mee terug, tien uur in het vliegtuig naar Nederland. Tijdens al onze reizen bleven ze samen in huis met de dagelijkse bezoekjes van de kattenoppas. Na thuiskomst van onze meest recente reis naar Korea was Woester ziek. Zijn oog stond raar, hij had een abces en zijn wang was opgezwollen. Meteen de volgende ochtend naar de dierenarts. Hij kreeg gelukkig pijnstillers. Na drie dagen lieten we hem bij de dierenarts achter voor kaakfoto’s. Diezelfde ochtend werd ik gebeld dat zijn kiezen los zaten en dat er een groot kankergezwel in zijn kaak zat. Diezelfde middag zijn we als gezin bij elkaar gekomen en hebben we in de dierenkliniek vredig afscheid van hem genomen. Hij lag lekker warm bij mij op schoot. Hij spinde terwijl we zacht tegen hem praatten. Ik kan dit niet met droge ogen schrijven. Hij heeft ons allemaal stuk voor stuk aangekeken met zijn meest lieve, grote, amberkleurige ogen. We moesten onze zenmeester laten gaan. Heel vredig op schoot. Een dodelijk spuitje. We begroeven ons kereltje in de achtertuin. Rest in peace. You are the light of our world.

Geen gebruikelijk kopje thee na mijn yoga les. Geen relaxt nakletsen met mijn mede yoga studenten. Ik trek mijn jas aan en loop met een gangetje naar mijn fiets. Bijna om de hoek, op een groot plein aan een oude kerk, zet ik mijn fiets tegen het raam. Ik ben op tijd en krijg van een medewerkster lekker een kop verse thee aangereikt. Ik lees een tijdschrift in de wachtkamer en net als mijn theeglas leeg is wordt mijn naam geroepen. Een aardige jonge vrouw kijkt na een kort intake gesprek met aandacht naar mijn voeten. Ik heb een zogenaamde ‘knikvoet’. Eentje maar. Alleen mijn linkervoet. Ik ben op bezoek bij een podotherapeute. Op de atletiekbaan werd ik al eerder door mijn trainer aangesproken over de stand van mijn voet of enkel. Ik had nergens last en rende lekker verder op dezelfde schoenen. Een maand later sprak een trainer van een andere groep mij aan door naast mij mee te lopen. Of ik geen blessures had? Ik liep niet recht op mijn voeten volgens hem. Het kon zo zijn dat ik op mijn zestigste of later alsnog last zou kunnen krijgen van mijn heupen of voeten dacht hij. Ik nam me voor dat ik te zijner tijd, bij de aankoop van nieuwe hardloopschoenen, er aandacht aan zou besteden. Tot een paar weken terug een nieuwe loopster in onze groep, zij verkoopt sportschoenen in een speciaalzaak, me er op wees dat ik écht niet goed op mijn voeten stond en naar een podotherapeut moest om steunzolen aan te laten meten. Daarom ben ik vanmorgen dus bij de podotherapeut… Mijn gewrichten in mijn voeten en enkels zijn heel soepel, zegt ze. Of ik daarom vroeger vaak verzwikte enkels had? Ik vertel haar dat ik sinds kort aan mijn linkervoet pijn krijg tijdens het hardlopen. Dat bevestigt precies wat zij ziet: de aan één kant geknikte voet. Ik moet daarom met mijn blote voeten in twee bakjes met roze schuim staan om een driedimensionale afdruk van mijn voet te maken. Ik moet met inkt op een papier van beide voeten een afdruk maken. Ze nam de maat van mijn voeten op en daaruit bleek dat mijn voeten een maat gegroeid zijn! Over een paar weken krijg ik speciale sport-inleg-steunzolen die mijn voeten gaan ondersteunen tijdens het hardlopen. En omdat mijn hardloopschoenen altijd na een paar maanden al slijtage aan de bovenkant vertonen - ter hoogte van mijn grote teen én dat ik vaak een typisch hardlopernagel heb met een luchtbelletje eronder - krijg ik ook een steuntje onder mijn grote teen waardoor mijn teen weer gewoon naar beneden staat tijdens het rennen. En niet naar boven. Handig! Mijn voeten dragen mij al bijna vijftig jaar dus ze verdienen een beetje aandacht. Tenslotte kom ik twee keer per week tijdens de trainingen met flinke dreunen op mijn voeten terecht. Met een tevreden gevoel fiets ik naar huis. Ik kleed me zelf snel om en stap in mijn auto. De eerste cliënte van mijn werkdag wacht. Over drie weken liggen mijn inlegzooltjes klaar.

Taboe

“It occurred to me that at one point it was like I had two diseases — one was Alzheimer’s, and the other was knowing I had Alzheimer’s.”
— Terry Pratchett

Vraag je je soms af of je dement geworden bent als je boven aan de trap staat en even niet meer weet wat je nou boven kwam doen? Wel herkenbaar, niet dement natuurlijk. Dementie is een ouderdomsziekte die heel veel voorkomt. Eén op de drie vrouwen krijgt het zelfs. Tegenwoordig wonen dementerende ouderen veel langer zelfstandig thuis. Ruim twee derde van de dementerenden woont lekker thuis. Vroeger werden de mensen niet zo oud als nu en over die ouderen die wél een vorm van dementie kregen werd gesproken als ‘seniel’ of ‘die heeft een tik van de malle molen gekregen’. Zij belandden meestal in een verzorgingstehuis. In mijn werk ga ik met veel thuiswonende dementerenden om. Van mijn vijf lieve cliënten hebben er vier een vorm van beginnende dementie. En er zijn zóveel vormen van dementie. Ik geloof wel vierendertig! Er zijn wel wat fasen in te herkennen zoals de eerste fase die alleen gekenmerkt wordt door vergeetachtigheid. Niet op de naam van een woord of een bekend voorwerp komen, afspraken vergeten of de draad van een verhaal kwijtraken. Daarna is er een langere fase van de verdwaalde ik waarin dit verergert en problemen met herkennen van familie en vrienden ontstaat. In deze fase kunnen mensen met hulp van de omgeving nog prima thuis wonen. De allerlaatste fase, en dat is de meest schrikbarende fase voor de meeste mensen, is uiteindelijk de in foetushouding liggende patiënt. De meeste patiënten halen deze fase helemaal niet. Maar één op de zeven dementerenden haalt de laatste fase van verpleeghuisbewoner. Dat valt mee toch? De rest overlijdt eerder aan ziekten zoals een longontsteking, gevolgen van diabetes, hartstilstand of kanker. Eigenlijk doodnormale oorzaken waar andere mensen ook aan overlijden. Ik denk dat het schrikbeeld uit de media niet een reëel beeld schept. Natuurlijk zijn er heel vervelende vormen van dementie die met verschrikkelijke symptomen gepaard gaan zoals bijvoorbeeld niet meer kunnen praten, waanbeelden of dat je je impulsen niet meer onder controle kunt houden… De meesten echter kunnen prima thuis blijven wonen. Zéker met hun partner. Maar ook alleen. Ze kunnen vaak nog voor zichzelf koken of laten een maaltijd brengen, blijven sociaal actief en blijven bewegen. Toevallig ook allemaal ook heel erg belangrijke factoren om gezond oud te worden trouwens. Mijn taak is om mijn cliënten uit te dagen te blijven bewegen, sociaal te zijn en om boodschapjes te blijven doen. Om zelf de regie te behouden. Ik houd ze ook gezelschap, omdat ze vaak eenzaam zijn. Of ik breng ze met mijn auto naar de kapper, de huisarts of de schaakclub.

Deze week had ik op een avond het eerste deel van de Alzheimer training voor mijn werk. Ik kreeg enge cijfertjes te zien als dat in 2040 een half miljoen mensen een vorm van dementie hebben. Toch zag ik deze avond ook mooie dingen van dement worden. Zelfstandig blijven wonen. Hun intuïtie wordt versterkt. Ondanks hun ziekte kunnen ze tóch gelukkig zijn. Ze kunnen hun oude hobby’s vaak blijven uitvoeren. Het leven stopt niet wanneer je deze diagnose krijgt. Dat klinkt al minder schrikbarend als dan de TVspotjes je doen geloven. Hun pijn is voornamelijk sociale pijn. Vrienden komen minder vaak langs, bekenden lopen langs je heen en familie laat steeds minder van zich horen. Dát is hun pijn. Controleverlies over je lichaam en geest is voor iedereen angstaanjagend. Dementie roept angst, afkeer en schaamte op. We stellen ons liever niet voor hoe dat is. Dus is het makkelijker om weg te blijven. De oorzaak van dementie is helaas nog niet bekend, maar laatst hoorde ik in het journaal dat een mondbacterie wel eens de boosdoener zou kunnen zijn. En te hoog bloedsuiker draagt ook bij. Van een oplossing of medicijn is in ieder geval voorlopig nog geen sprake. Je leefstijl kan het wel uitstellen of het proces vertragen. Denk dus aan beweging, gezond eten en sociaal actief blijven. Sociaal actief blijven is ook een erg belangrijke geluksfactor! Wat ik herken bij mijn cliënten is dat ze faalangst krijgen, om te koken bijvoorbeeld of te lopen. Als ze heel intelligent zijn kunnen ze het heel goed blijven verbloemen. Ik coach mijn cliënten (drie dames en twee heren) met het plannen van boodschappen, met de boodschappen doen, samen ‘iets gebruiken’ buiten de deur, een wandeling maken of met hun (financiële) administratie - al dan niet op de computer. Hun contact met de buitenwereld. Hun stemming en mate van dementie kan heel wisselend zijn. Mijn cliënten hebben waanbeelden, vasculaire dementie, jong-Alzheimer en ouderdomsdementie. Per week wisselt het hoe ze zich voelen, maar ook op een dag kan het al wisselen. De hoeveelheid zonnenuren hebben daar ook écht invloed op heb ik gemerkt. Een aardige mevrouw van tweeënnegentig die ik begeleid beseft heel goed wat ze heeft; vasculaire dementie. De ene dag gaat het heel goed met haar en doet ze de strijk, een wasje, zeemt ze de ramen buiten en gaat ze op de fiets een boodschap doen en de andere dag is ze de draad kwijt van heel gewone dingen zoals koken. Dan weet ze even de volgende stap niet meer, of gaat zelfs het rookalarm af. Ze heeft nog het allermeeste last van het geen controle erover hebben. Of ze nu heel rustig opstaat in de ochtend of niet, veel puzzelt of niet, buiten wandelt of niet: er zit helemaal geen patroon in. Aan de goden overgeleverd. Zeer frustrerend voor haar.

Transition met aandacht

“The drawback of stealing a thing, is that one never knows how wonderful the thing that one steals is.”
― Oscar Wilde

Alsof de duvel ermee speelt… Ineens word ik er overal op geattendeerd dat er veel ingebroken wordt in onze buurt. Het begint onschuldig met een rijbaar reclamebord op het plein vlakbij ons huis waarvan de verlichtte letters aangeven dat we op moeten passen omdat er inbrekers actief zijn. Het is afkomstig van de politie. Ik neem het onbewust in me op. Ik doe er niks mee. Een paar dagen later komt ons wijkblaadje in de bus waarin een heel stuk op de voorpagina staat geschreven over sloten van tuindeuren die heel makkelijk opengebogen kunnen worden. Een foto erbij. Binnen een minuut zijn ze binnen. De schrijver was zelf slachtoffer. Hij dacht niks kostbaars in huis te hebben, maar zelfs een oud laptopje brengt op de zwarte markt nog vijftien euro op. Veel erger blijkt alle rompslomp achteraf. Kapotte sloten en ramen. Het moet snel dichtgemaakt worden. Weliswaar verzekeringswerk, maar het kost veel tijd. De troep in huis. Jouw spullen die je mist. En het ergste lijkt me misschien wel dat er een vreemde ongevraagd - en met kwade bedoelingen - in jouw huis tijd heeft doorgebracht. Onderwijl aan al jóuw spullen zittend… Die negatieve energie in huis! Dat gevoel van onveiligheid… Het lijkt me veel beter om zo’n inbraak ten alle tijden te voorkomen. Ik trek altijd gedachteloos de deur achter me dicht. We besluiten overdag de voordeur op slot te draaien. We spreken ook af dat als we wat langer weg gaan, een hele dag ofzo, dat we de pensloten gaan gebruiken. Deze hebben we tenslotte ooit op de voordeur laten plaatsen. Als we op reis zijn vragen we de kattenoppasjes altijd consequent de pensloten te gebruiken. Zelf doe ik het nooit. Ik heb de sleutel niet eens aan mijn bos… Ik heb er vijf verzameld die we ondertussen verdeeld hebben. Dan komt er een paar dagen later een ‘appje binnen in onze buurtpreventie ‘app. De buren schrijven dat de politie bij ze aan de deur geweest met de vraag of ze iets gedurende de nacht gehoord hebben. Niks gehoord. Ze krijgen de waarschuwing dat er ontzéttend veel inbraak in onze buurt is. De buurvrouw deelt de informatie met ons straatje. Dat is al de derde waarschuwing deze week… Wanneer ik op de atletiekbaan rondjes ren hoor ik van mijn loopmaatje dat er de dag ervoor bij haar buren ingebroken is. Alles is weg! De dieven hadden alle mogelijke moeite gedaan om binnen te komen. Dubbelglas gebroken. Voor en achter het huis de sloten geforceerd. Het hele huis is doorzocht. Tot en met de lade met ondergoed van de buurvrouw, waar haar sieraden in lagen… Achteraf heeft mijn loopmaatje alles gezien. Het schijnen met de zaklamp door het huis. De voetstappen in huis heeft ze gehoord. Ze heeft een man zien observeren in de straat. De dieven wisten precies wanneer de buren weg zouden zijn… Het huis was door de politie afgesloten voor sporenonderzoek. De verzekering moest iemand laten komen om alle kapotte ramen en deuren dicht te laten timmeren. Tot diep in de nacht hebben ze met elkaar op straat gestaan. Ik krijg een beetje de kriebels van al deze waarschuwingen. Ook al hebben wij rolluiken, een bewegingslamp, dure sloten op alle deuren, ’s nachts de ketting op de voordeur én een buurtpreventie ‘app…. Het hoeft maar één keer te gebeuren.

Vele keren per dag voel ik van binnen uit heel snel een warmte optrekken tot aan mijn wangen. Het duurt maar kort. Dan is het weer weg. Soms voel ik me er ongemakkelijk bij. Wanneer ik bijvoorbeeld in gesprek ben met iemand en het lijkt of ik ineens ga blozen. Heel vervelend. Een jaar geleden had ik échte opvliegers. Dan kreeg ik het verschrikkelijk warm en benauwd. Wanneer ik thuis was tijdens zo’n opvlieger trok ik snel wat kleding uit. Tot grote hilariteit van manlief en onze dochters. Wat ik de laatste weken heb zijn dus eigenlijk ‘mini opvliegertjes’. Ik heb ze ook ’s nachts waardoor ik onrustig slaap. Te warm in bed en dan de voeten buiten de dekens gooien. Als het érg warm is sla ik het dekbed van me af. Dan weer wakker worden door de kou op mijn klamme rug. Het heeft nogal wat gevolgen, want door mijn doorbroken nachten ben ik nog moe als ik wakker word. Hoeveel rust neem ik als ik moe ben? Meestal minder omdat ik dan een beetje door de dag fladder. Ik ben emotioneel wat labieler. Tranen zitten hoog. Door de vermoeidheid of door de hormonen, wie weet? Ik moet wel eens terug denken aan mijn zwangerschappen. In die perioden was ik ook een andere vrouw door de hormonen. Ik vroeg me toen vaak af wie eigenlijk de échte ik was. Een andere vrouw worden door een andere balans van chemische stofjes… Best eng. Mijn gezin heeft nu wat last van mij. Ik kan ineens zeuren over iets onbelangrijks. En ondanks dat ze aangeven dat het genoeg is zo, ga ik dan toch door. Doordraven. Heel vervelend voor ze, maar ook voor mij. Wanneer ik google hoe lang deze fase duurt lees ik dat het wel vijf tot tien jaar kan duren! Dat verschilt natuurlijk per vrouw. Ik kan het mijn moeder helaas niet meer vragen. Ik herinner me wel dat ze er last van had. Het schijnt zo te zijn dat als je de symptomen herkent dat je dan al twee jaar in de overgangsfase zit. Dat scheelt alvast! Ik vind overgang trouwens een verschrikkelijk woord. En menopauze zo nóg erger! Toen ik laatst in de yogales vroeg of ik iets aan de opvliegers kon doen liet ze me een manier van ademhaling zien die wat verkoeling kan geven. Mijn yogajuf noemt het trouwens transition in het Engels. Dat klinkt al iets beter. Ze zei me ook dat je respect moet hebben voor deze natuurlijke verandering in je lijf. Het is een fase van je zelf weer opnieuw uitvinden. Mijn acupuncturiste prikt me erop. Ik heb namelijk al jaren gewrichtspijn in mijn pols en dat schijnt er óók weer mee te maken te hebben. Voldoende bewegen helpt volgens mij ook. En hoe gezond je leeft en eet. Eigenlijk hoe goed je voor jezelf zorgt. Plan je agenda wat minder vol. Bouw meer tijd in om te niksen. Wacht tot een wolk is overgedreven. Even een paar uur niets moeten. Of gewoon even gaan zitten met een kop hete thee en wachten tot hij drinkbaar is. Dat kan ik zelf dus heel erg moeilijk… Ik drink de hele dag thee uit een thermoskan op de eettafel welke ik in de vroege ochtend vul met kruidenthee. Eigenlijk is mijn thee meestal teveel afgekoeld als ik eindelijk de tijd neem om een slok te nemen. Dan vul ik het weer aan met wat hete thee uit de thermoskan… Eígenlijk zou ik dus moeten gaan zitten met de thee in mijn handen. Bij voorkeur blik op oneindig. Volledig aandachtig zoals de monniken in Korea ons dat hebben geleerd tijdens de theeceremonie.

Klimaatspijbelaar

De regering verzuimt actie te ondernemen, dus verzuimen wij naar school te gaan.
- Stijn Warmenhoven

“Alle lucht liep heel snel uit mijn fietsband en ik kan nu niet meer fietsen. Ik heb een platte band!” Ik krijg een telefoontje van onze jongste dochter wanneer ik bij een cliënt aan het werk ben. Zij is net van het station weg gefietst. Ze komt uit Den Haag. Van het Malieveld. Onze dochter is een klimaatspijbelaar. Ze gaat na ons telefoontje in haar uppie lopend met de fiets aan haar hand naar huis. Protestbord in haar tas opgevouwen. Bijna een uur lopen. Er was een landelijke oproep uitgegaan naar scholieren om op donderdag 7 februari deel te nemen aan een demonstratie in Den Haag voor een strenger klimaatakkoord. De eerste keer dat we ervan hoorden hebben we onze jongste dochter geen toestemming gegeven. We vonden het risico op relletjes te groot, haarzelf te jong en de treinticket van bijna dertig euro te duur. Toen steeds meer scholieren mee bleken te gaan demonstreren na aandacht in de media, haar school iets van zich liet horen en de prijs van de treinticket gehalveerd werd gaven we toe. Haar school had besloten om geen melding van onwettige afwezigheid bij de ambtenaar leerplicht te doen. Voorwaarden waren een handgeschreven motivatiebrief, ondertekend door ons, en een selfie waarop te zien is dat ze aanwezig was op de demonstratie. Ik ben een romanticus en het leek me geweldig voor haar om later tegen haar kinderen te kunnen zeggen dat ze bij de eerste scholierenstaking voor een stevig klimaatakkoord in Nederland aanwezig was. De opkomst was gelukkig enorm. Ze hadden 3 à 4 duizend scholieren verwacht, maar het werden er 15 duizend! Natuurlijk nog niks vergeleken bij België, maar toch… Wanneer ik die ochtend de foto’s en positieve uitspraken op Twitter lees terwijl ons kind ook op het Malieveld rondloopt ben ik ontroerd. Trots. Ons kind had dinsdagavond hard gezwoegd op haar slaapkamer op een mooie motivatiebrief. Die hebben wij natuurlijk ondertekend. Ik vind het te prijzen als leerlingen willen demonstreren voor een beter milieu. Zij zíjn tenslotte de toekomst. Mijn lief en ik vinden het prima als ze zoiets een keer meemaakt. Haar eerste demonstratie. Ze had dezelfde avond ook een opvouwbaar protestbord aan haar bureau gemaakt. Je mocht namelijk niet met een stok in de trein. ‘There is no planet B’ stond er kleurig op haar beplakte Hello Fresh-karton geschreven. De idealist.

Ze had er zin in. Helemaal niet om het spijbelen, daar is ze veel te serieus voor, maar wel omdat het een probleem is waarvan de rekening bij de volgende generatie wordt gepresenteerd. Zij dus. Tuurlijk waren er ook wat tegengeluiden in de media over dat het nog te vroeg was. Dat het geen zoden aan de dijk zou zetten om alleen in Nederland te protesteren. Elke verandering begint bij jezelf is mijn logo. Met zo’n demonstratie maken we de jeugd maatschappelijk betrokken. Er is deze dagen zoveel aandacht voor wat jíj zelf kunt doen tegen CO2 uitstoot. Minder vlees eten, zuinig met de verwarming in huis, korter douchen, minder het vliegtuig pakken en minder snel je mobieltje vervangen. Deze demonstratie liet goed zien dat jongeren doen waartoe ze opgeleid worden: tot kritische burgers. Ik vind het goed dat ze hun stem laten horen op zo’n democratische en geweldloze wijze. De zon scheen, het was een mooie winterdag voor een wandeling langs het Catshuis. De demonstranten liepen via de Hofvijver en de Mauritskade terug naar het Malieveld. De stoet trok veel bekijks. De scholieren kregen applaus, werden toegezongen en konden rekenen op steun. Dochterlief vond het heel gezellig met alle leeftijdgenoten. Er was muziek, ze was met haar vrienden en er werd regelmatig een wave gedaan op het veld. Saamhorigheid. De treinen zaten gezellig vol. De stemming was heel goed. Het brein achter de schoolstaking voor het klimaat is vwo-leerling Stijn Warmenhoven. Hij zei: ‘De regering verzuimt actie te ondernemen, dus verzuimen wij naar school te gaan.’ Dat vind ik een mooie uitspraak. De politiek reageerde heel positief op deze mars. Premier Mark Rutte vond het fantastisch dat duizenden jongeren zich vanmorgen hadden aangesloten bij de klimaatmars. “Ik heb ze gezien, het waren er heel veel’’, zei de premier. “Ik vind het een belangrijk signaal dat jonge mensen zo betrokken zijn.’’ Volgens hem is de vraag hoe je de ‘energie van de jongeren kan gebruiken om de rest van Europa mee te krijgen in de Nederlandse ambities.’ En zo is het. Wat het aantal klimaatspijbelaars betreft loopt België ver voor op Nederland. Ook daar werd vandaag weer gedemonstreerd voor een beter klimaatbeleid. Het is de vijfde donderdag op rij dat scholieren de straat op gaan. In Leuven werden net als vorige week een kleine 15 duizend deelnemers geteld. De protestmars telde vorige maand 70 duizend mensen. De organisatie achter de marsen, Youth for Climate, heeft opgeroepen tot een wereldwijde staking voor een beter klimaat op 15 maart. Ik ben voor!

Koning winter

Kindness is like snow. It beautifies everything it covers.
- Khalil Gibran

Vanwege een griepje sta ik na twee weken niks doen weer op de atletiekbaan. Er waren voor vandaag stevige weerberichten afgegeven. Er was negen centimeter sneeuw in Limburg gevallen en bij ons in Brabant niks. Het verwachte sneeuwfront bereikte Brabant helemaal niet. De sneeuwbuien verplaatsten zich minder snel dan het KNMI had verwacht. Er was voor deze dag zelfs code geel afgegeven en de NS had minder treinen ingezet. Schiphol had veel vluchten op voorhand al gecanceld. In de ochtend zag ik een enkel sneeuwvlokje naar beneden dwarrelen. Het was een paar graden boven nul, dus er bleef natuurlijk niks liggen. Ik keek wel uit naar een witte wereld zoals de week ervoor. Toen was er een flinke laag sneeuw in Breda neergedaald en deze bleef ook lekker een paar dagen lang liggen. Bovendien ging de zon de volgende dag schijnen waardoor Nederland heel even een wintersportsfeertje had. Heerlijk! Die zonnige dag had ik met mijn clienten door Breda gereden en ze genoten van de Anton Pieck-achtige tafereeltjes in de binnenstad. Het was niet eens glad op de stoep want het vroor. Dus de sneeuw bleef lekker fluffy. En dan dat winterzonnetje erbij! Een paar dagen later was het ineens weg. Zonder prut. Ook zo fijn. Vandaag zou de wereld weer wit kleuren, maar een mooi pak sneeuw viel hier maar niet. Hooguit wat natte sneeuw in de loop van de middag. Ik had deze avond geen zin om te trainen in de natte sneeuw. Het was uiteindelijk niet veel wat er viel en begin van de avond was het zelfs gestopt. Tóch maar op mijn fiets gestapt met lekker warme, gebreide beenwarmers over mijn trainingsbroek. Beenwarmers die ik achterin mijn kledingkast had gevonden. En die later niet zo elastisch meer bleken te zijn… Ook een bodywarmer in mijn fietskrat gepropt voor op de baan. Muts op en handschoentjes aan. Veel groepen gingen van de baan af om te lopen, want ze waren bang voor gladheid. Onze atletiekbaan kán inderdaad spiegelglad worden. Op zo’n moment gaan ze over de fietspaden in de buurt lopen. Mijn trainer had denk ik geen zin om zelf mee te rennen. Onze groep bleef als enige op de baan. De warming-up en looptraining gingen heel goed qua gladheid. Behalve dat mijn beenwarmers dus hun elasticiteit verloren hadden na verloop van jaren. Na elke opdracht looptraining moest ik die grijze dingen weer ophalen, want dan hingen ze op mijn enkels. Mijn trainer had zelfs stoutmoedig gezegd dat ik maar snel eens nieuwe moest gaan breien. Of ik wel kon breien? Ik had deze niet eens zelf gebreid! Ik had het al snel gezien op de baan toen we rondjes moesten gaan lopen. Ik zag de natte baan in no time opvriezen tot een glijbaan. Ik ben bangig aangelegd en dan loop ik niet meer ontspannen. Bang dat ik val. Dat risico op vallen vind ik het ook niet waard. Ik zei tegen mijn trainer dat ik buiten de baan (daar ligt een smal paadje van stoeptegels) ging rennen. Nog geen half uurtje later liep er niemand meer op de baan. Het was spekglad! En tóch is het dan lekker dat je met je billen van de bank afgekomen bent. Dat je lekker buiten in de winterkou aan het trainen bent. Alhoewel het állerlekkerste natuurlijk altijd de warme douche na afloop blijft.

Ik krijg een kort, Spaanstalig filmpje over WhatsApp toegestuurd van mijn goede vriendin in Mexico. Over dromen. Kinderdromen. Dromen toen we nog een kind waren. De kinderen op 't filmpje zitten nog vol dromen. De jongvolwassenen in het filmpje reageren dat ze geen tijd, middelen of geld hebben om hun dromen waar te maken. De senioren zeggen spijt te hebben dat ze hun dromen niet hebben nagejaagd. Spijt dat hun dromen niet waar gemaakt zijn. Als ze hun leven over zouden kunnen doen zouden ze wél aan hun dromen werken. Ik stuur het door aan mijn Spaanstalige vriendinnen. Er komen gesprekken op gang over ónze dromen. Ik vraag mijn Mexicaanse vriendin naar haar dromen en zoals het een echte yoga juf betaamt komt ze met een mooi antwoord. Ze droomt ervan nooit haar speelsheid te verliezen. Om de wereld te blijven zien door de ogen van een kleine meid. Om nooit de capaciteit te verliezen om boodschappen uit te natuur te kunnen zien. De meeste van haar dromen zijn trouwens al uitgekomen. Moeder worden, een eigen yoga studio, een paard hebben en trouwen met haar levensgezel. Reizen met een motor en het vliegtuig. Om walvissen, dolfijnen, giraffen en olifanten te zien. Het leven heeft haar dit allemaal al gegeven. Andere vriendinnen van mij hebben een droom om een huisje in Spanje te kopen en dat op te knappen. Heel concreet. Het einddoel mag groots en verheven zijn, ook al moet het wel haalbaar en realistisch blijven. Het is volgens mij vooral belangrijk om je eigen koers te varen. Mijn lief en ik dromen ook wel eens hardop van een huisje in Portugal om te overwinteren. Of zelfs een huisje aan de kust van Mexico waar we samen oud kunnen worden. En eventueel gebrekkig. En dat we dan heel veel hulp in kunnen huren, want dat is daar nog betaalbaar. Ik weet eerlijk gezegd niet of dat reëel voor ons is. Ik weet wel dat mijn droom over gevoel van vrijheid uitgekomen is met de aanschaf van onze antieke VW kampeerbus. Zomers een paar weken als een nomade door Europa rondreizen maakt mij gelukkig. Ook dat ik moeder ben geworden van drie fantastische meiden die mij mogen vergezellen in mijn leven. Na de scheiding van mijn ouders droomde ik van de meest betrouwbare man waar ik mee zou mogen trouwen. Dit jaar worden we beide vijftig. Samen. We hebben verschrikkelijk veel gereisd samen. In het buitenland gewoond met onze kindjes. Allemaal dromen die uitgekomen zijn. Ik zou nog wel eens maandenlang met onze Volkswagenbus naar Tibet willen reizen, samen met mijn lief. Hij ziet het alleen nog niet zitten… De intenties die ik uitspreek tijdens yoga- en meditatielessen zijn vaak van hetzelfde laken een pak: een leven in harmonie, liefde en vrede. En dat heb ik inmiddels gevonden.

Third culture children

International cooperation is vital to keeping our globe safe, commerce flowing, and our planet habitable.
- Angus Deaton

Een heel mooie lichtgetinte jongeman met rastahaar geeft sinds een paar maanden onze power yoga classes op mijn yogaschool. Uit nieuwsgierigheid had ik hem al eens naar zijn achtergrond gevraagd. Een moeder uit Tanzania en een Hollandse vader. Zijn Engels is onberispelijk. Zijn Nederlands ook, maar er is iets mee. Soms zegt hij dingen een beetje gek. Zoals onze kinderen dat soms ook kunnen doen. Een verkeerde zinsvolgorde of niet op het juiste Nederlandse woord komen. Afgelopen week sprak ik mijn yogaleraar wat langer en kwam ik er achter dat hij een expat-kind is. Precies zoals onze drie kinderen. Net als onze twee oudsten heeft hij ook internationaal IB onderwijs voltooid. Hij noemt zichzelf echter geen expat-kind, maar een Third Cultural Kid. Ik had er nog nooit van gehoord. Doordat hij voor een groot deel in de andere cultuur van Dubai geleefd heeft, voelt hij zich nergens écht thuis. Herkenbaar… Kinderen die met hun ouders in het buitenland hebben gewoond zijn gevormd door andere culturele ervaringen dan hun Nederlandse ouders. Zij voelen zich (bij terugkeer) vaak anders en niet begrepen door kinderen die zijn opgegroeid in Nederland. Ik luister geboeid naar hem. Zijn gevoelens zijn heel herkenbaar voor elk van onze meiden. Als een Third Cultural Kid leef je inderdaad een bijzonder interessant leven. Onze meisjes groeiden op in een Spaanse, Amerikaanse en Mexicaanse cultuur en dat is volstrekt anders dan dat van hun Hollandse ouders. Deze ervaring is vaak erg moeilijk uit te leggen aan degenen die niet in hun situatie zijn geweest. Telkens weer had ikzelf minimaal een jaar nodig om te aarden na terugkomst. Ik kon mijn verhaal niet delen met andere vrouwen (die geen expat geweest zijn). En juíst in dát eerste jaar na terugkeer had ik daar zo’n behoefte aan. Moet je nagaan wat dat betekende voor onze kinderen? Onze middelste kon daar echt gefrustreerd van raken toen ze nog op de lagere school zat. Ik heb ooit eens gedineerd met een man die als expat-kind was grootgebracht. (En destijds nog steeds trouwens als directeur met zijn gezin overal uitgezonden werd.) Hij vertelde me dat de meest zenuwslopende en angstwekkende vraag voor hem was ‘waar kom je vandaan?’. Het antwoord hierop vereist namelijk een uitvoerige uitleg van je levensverhaal. Dat is uitputtend als je bent opgegroeid in drie andere landen en momenteel weer in een geheel ander land woont. Ik ben zijn verhaal nooit vergeten. Ik herkende onze kinderen er indertijd al in.

Ik vertelde mijn yogaleraar laatst dat onze dochters zélf een gevoel bij het concept ‘thuis’ moesten vinden. Thuis is voor hen niet perse in Breda bijvoorbeeld. Na vele jaren buiten je eigen thuiscultuur te hebben doorgebracht en niet helemaal in je gastcultuur te passen, heb je het gevoel dat je overal en nergens in past. Mijn yogaleraar is op z’n gelukkigst als hij geen huissleutel heeft. Onze oudste heeft dat gevoel van niet passen heel sterk. Zeker nu ze weer net terug is uit Korea. Ze heeft niks met Nederland. Ze vindt Nederlanders stom en ze vindt de taal verschrikkelijk. Op haar universiteit vermijdt ze het contact met Nederlandse studenten. Third Cultural children spreken op z’n minst twee talen vloeiend. Wij hebben alleen in Spaans- en Engelstalige landen gewoond waardoor onze kinderen deze twee wereldtalen vloeiend spreken. Ikzelf, als moeder, spreek Spaans echter niet vloeiend. Je zult natuurlijk meteen een paar begroetingen en enkele aanwijzingen moeten leren om de weg te vragen, maar je bent eraan gewend geraakt te leven in een land waar je niet alles kunt begrijpen wat er om je heen wordt gezegd. Mijn eega had dat sterk op zijn werk in Mexico. Onze kinderen zaten op internationale scholen en hebben daarom hun eigen internationale accent. Een accent dat vaak niet uit te leggen valt voor degenen die naar iemands accent luisteren om erachter te komen waar ze vandaan komen. Uiteindelijk raakten we gewend aan belachelijke vragen van mensen die onwetend zijn van het leven in het buitenland. ‘Spreek je nu Mexicaans?’ bijvoorbeeld. Of ‘Het Engels van jullie kinderen is echt heel goed voor kinderen die bijna zes jaar in een Spaanstalig land hebben gewoond.’ Er wordt thuis nog steeds door de kinderen voornamelijk Engels met elkaar gesproken. Ook al zijn we drieënhalf jaar terug in Nederland. De drang om ergens bij te horen is bij onze kinderen kleiner. Soms voel ik me schuldig naar ze, omdat ze zich soms nergens bij voelen horen. Niet in het uitgaansleven in Breda. Niet op een Nederlandse school, of bij een lokale sportclub. Niet tijdens het Brabantse carnaval. Niet bij hun neven en nichten. Gelukkig is meestal hun expat-kind-zijn echter een groot voordeel in deze geglobaliseerde wereld waarin we nu leven. Onze meiden zijn mobiel, flexibel, onafhankelijk en hebben een brede en gekleurde blik op de wereld. Hun internationale achtergrond bracht ze een goede, internationale opleiding en veel kansen op de internationale arbeidsmarkt. Hun meertaligheid en flexibiliteit zijn toegevoegde waarden. Vooral de twee oudsten weten, door hun loskoppeling van groepen en plekken, goed wie ze zijn. En welke principes ze hebben en wat ze belangrijk vinden. Ze houden stand in uitdagende situaties en veroordelen niet snel. Zij zijn de wereldburgers die de broodnodige nuance in het huidige zwart-wit denken kunnen aanbrengen.