My picture from 1973

FAMILIE MAGNEET
“We are connected to other human beings on this earth– genetically, historically,' Winn says. 'It's like magnets, I may not know where the other end of the magnet is, but I'm being pulled to it. How can we answer anything about ourselves if we don't know what our roots are, if we don't know who are people are?” 

- Libby Copeland

Mijn moeder is volgende maand twintig jaar geleden overleden. Terwijl ik dit opschrijf en teruglees lijkt het heel lang geleden. Toch voelt het niet écht als heel lang omdat mijn moeder nog levende wordt gehouden door verhalen over haar, over haar ouders of het gezin waarin ze opgroeide. De meeste verhalen over dat gezin hoorde ik van mijn oudste tante, de zestien jaar oudere zus van mijn moeder die vorig jaar overleden is. Zij was jarenlang mijn surrogaatmoeder voor familie- en reisverhalen. Zij herinnerde de verkeringstijd van mijn ouders, hun (ongewenste) zwangerschap, hun huwelijk en hun scheiding. Plus de fotoboeken vol familiefoto’s van mijn groot- en overgrootouders. Uiteraard stonden er in mijn tante’s achtergebleven appartement vele familiestukken, overgeleverd van mijn voorouders aan mijn oude tante. Van mijn moeder heb ik buiten wat sieraden niet veel geërfd omdat haar tweede echtgenoot nog leeft. Elke afwikkeling kent vaste elementen. Ook mijn tante’s erfenis. Allereerst het rouwen om haar, een vrouw die mijn leven mede een beetje heeft bepaald na mijn moeder’s verlies. Zij was én is een voorbeeld voor mij. Vervolgens het inventariseren van nagelaten spullen die onvermijdelijk herinneringen wekten bij haar twee kinderen. Mijn tante liet een propvol koopappartement achter. Restanten van een heel leven lagen opgeslagen bij haar thuis en op zolder. Ze bewaarde nagenoeg alles. Voor nabestaanden hebben nagelaten spullen nooit de betekenis die ze hadden voor de overledene. In het huis van mijn tante stelde ik me voor hoe zij in haar eentje elke ochtend opnieuw de dag begon. In de woonkamer, zittend in haar stoel aan de tafel, terwijl haar ogen langzaam de muren en meubels met herinneringen streelden. Haar spullen weerspiegelden haar bestaan. Met haar dood verloren ze de betekenis die zij hen ooit gaf. Dingen zijn eenzaam zonder mensen die er ooit waarde aan hechtten. Haar spullen zijn een stukje mijn tante, maar ook mijn moeder of mijn grootouders. Voor de meeste van haar kleren was weinig interesse. Het leeuwendeel van de spullen die ze een leven lang vergaard en bewaard had, verdween volgens mij uiteindelijk naar de kringloopwinkel. Dit weekend haalde ik met mijn lief de nagelaten kast op. De secretaire die al generaties lang in mijn oma’s familie is (van vrouw op vrouw). We reden met onze oude VW kampeerbus. Bed plat ingeklapt gleed de antieke secretaire er zo in. Ook een groot boeddhistisch beeld voor in mijn tuinkas, net zoals een typisch jaren ’70 bamboe tafeltje. Een Chinese kist. Tussen de spullen voor de kringloop vond ik nog veel prachtige wijnglazen die nu hip zijn met gekleurde voetjes. Ook een doosje met champagneglazen waar ik er altijd te weinig van heb, want proosten doe je meestal met velen. Wat nu overblijft zijn herinneringen, normen en waarden die zijn overgedragen, woorden en gezegdes die alleen onze familie kent zoals ‘asem’ en ‘mantel’. En levensmotto’s die van generatie op generatie overgaan. Zoals later bleek toen wij na afloop van het inladen bij mijn moeder’s ándere zus een kop thee gingen drinken. Het vertrouwen dat alles goedkomt, het positieve in nare tijden blijven zien heeft zij precies hetzelfde. Ze vroeg me er specifiek naar. Een levensmotto van generatie op generatie. Zij had weer heel andere herinneringen aan mijn moeder’s jeugd en het gezin waarin ik opgroeide. Ze vertelde levendige familieverhalen. In gezinnen met veel familieverhalen zoals mijn moeder’s familie zijn kinderen minder van slag door traumatische gebeurtenissen. Mijn hele familie kenmerkt zich door vele buitenlandse verhuizingen. Mijn opa en oma woonden twee periodes in het voormalig Indië. Mijn opa was een held tijdens de Tweede Wereldoorlog; in het sinds kort openbare Nationaal Archief staat hij genoemd met de beschrijving van zijn heldendaad. Ondanks dat mijn oma er niet in staat vind ik haar ook een stoere oorlogsheld. Het heeft er alle schijn van dat een kind op moeilijke momenten stressbestendiger is als het weet dat eerdere generaties ook het hoofd hebben geboden aan tegenslagen. Familieverhalen zijn belangrijk dus. Mijn tante had trouwens de lekkerste ragout gemaakt voor de lunch. Het was heel gezellig. We willen dit vaker gaan doen. Ondanks dat mijn moeder bijna twee decennia terug onverwacht is overleden blijft ze door onze verhalen heel levend. Nu de spulletjes uit mijn familie in ons huis staan voelt mijn familie dichterbij. Als een tastbaar symbool van hun aanwezigheid in mijn leven.

De dag ervoor reed ik ook, toen in m’n uppie, naar Noord-Holland. Deze keer voor de andere kant van mijn familie. De aangetrouwde tante van vader’s kant was overleden. Een reünie van nichten en neven. We hadden elkaar een paar maanden terug ook gezien tijdens een afscheid van een oom. De periode waarin de generatie oom’s en tante’s boven ons, allemaal tachtigers, komen te overlijden is aangebroken. Er zijn nog twee tante’s over. De één heeft dezelfde voornaam als ik. Beiden vernoemd naar mijn oma, haar moeder. Zij is de enige zus van mijn vader en ook de langstlevende telg. De andere levende tante is Zuid-Afrikaans en getrouwd geweest met mijn vader’s broer. Mijn vader en zijn broer zouden beiden in 1973 (ik was vier jaar oud) naar Zuid-Afrika emigreren. Mijn moeder kreeg echter koudwatervrees anders was ik daar opgegroeid en had ik nu Afrikaans gesproken. Ik heb nog steeds het zwartwit pasfotootje dat op mijn visum zou komen. Met een typisch voor die tijd, zelfgemaakte paperclip ketting om mijn hals van gekleurde, plastic paperclips. Mijn oom die wél vertrok trouwde dus met mijn tante. Zij woont nog niet zo heel lang in Nederland bij haar zoon en dochter. Ik heb door omstandigheden niet veel contact gehad met mijn vader’s kant van de familie. Het contact met mijn neven en nichten komt langzaam op gang. Er is herkenning qua uiterlijke kenmerken en we delen familieverhalen. We komen uit hetzelfde nest. Wanneer je zoals ik boven de vijftig komt is er een neiging om je familieachtergrond beter te leren kennen. Je weet niet wie er aan de andere kant van de magneet is maar je wordt er als het ware naartoe getrokken.

Together we make it | in Vietnam this month!

WOLFMAAN
‘Is dat natuurlijke vergankelijkheid die je ziet in de spiegel, of is dat het punt waar je zou moeten zijn op dát moment?’

- Marieke Saan

Op maandagochtend een week geleden kom ik in de schemer naar beneden in de woonkamer en zie ik in de achtertuin een heel grote, felle volle maan boven de daken hangen. Wolfmaan. De eerste volle maan dit jaar. Deze maan is wispelturig en zet de toon voor de rest van het jaar. Niet heel lang daarna komt de zon op aan de andere kant van ons huis, door het raam van de voorkamer. Prachtig roze, oranje, paars en lila blinkt er achter de hoge kale bomen. Wat een cadeau zo’n mooie kleurige zonsopkomst als een schilderij door ons raam. Astrologen schreven dat door de Wolfmaan het een week zou worden waarin emoties alle kanten op zouden gaan. Dat wist ik die bewuste maandagochtend nog niet toen ik naar Utrecht reed voor een eerste intake gesprek met een psycholoog. Emoties waren er zeker. Ik was doorverwezen door mijn oncologisch kaakchirurg. Gelukkig stond er een doosje met tissues daar naast me. Thuis las ik pas dat de grote Wolfmaan met alle kanten opgaande emoties te maken heeft. De volle maan van die maandag had meer psychologische betekenis dan de andere volle manen van dit jaar. Astrologen waarschuwden om op je hoede te zijn. Innerlijke conflicten konden ontstaan. Zéker. Mijn lief was namelijk die week voor het eerst een paar dagen in Duitsland om ingewerkt te worden voor zijn nieuwe functie. Hij heeft best onverwachts een totaal nieuwe baan aangeboden gekregen. Een baan waarbij hij verantwoordelijk zal zijn om een nieuw proces te implementeren in fabrieken in Noord-Europa. Alles is nog nieuw voor hem. Een nieuwe werkplek in Duitsland, reizen naar fabrieken in Noord-Europa maar ook het product waar hij mee gaat werken. Hij werkt in een internationaal team. Geen eigen fabriek meer om te leiden. Innerlijk conflict deze eerste dagen in Duitsland. Zal hij dit werkelijk leuk kunnen gaan vinden? Haalt hij er voldoening uit? Hij heeft tijdens onze expat-uitzendingen en de laatste acht jaar in Nederland altijd productiefabrieken geleid. Wat houdt zo’n nieuwe functie precies in? Wat betekent het om doordeweeks in Duitsland te zijn? Voor mij is deze wending in zijn carrière welkom. In plaats van een verhuizing naar de andere kant van de wereld (waar ook sprake van was) blijf ik met de poezen namelijk thuis wonen en kan ik regelmatig naar mijn controles in Erasmus. Bij de arts die mij zelf geopereerd heeft. Dat is heel belangrijk voor mij. Mijn gezondheid is nog wankel de komende drie jaar. Deze week is het precies twee jaar geleden dat ik de laatste bestraling had. Geen garanties zeiden ze toen. Vijf jaar lang regelmatige controles door mijn arts in het Erasmus. Een ver expat-avontuur zie ik om die reden niet zitten. Het is nog te vroeg. Met z’n tweetjes een expat-avontuur aangaan is ook nog niet ideaal voor onze jongste dochter die aankomende zomer weliswaar haar bachelor afrondt in Maastricht maar ook nog twee jaar een masteropleiding in Nederland gaat doen. Gelukkig is de nieuwe werkplek van mijn lief voor zo’n drie jaar. Niet langer. We leven in het nu. We bewegen met de flow mee. De grote Wolfmaan biedt trouwens ook een kans om na te denken over hoe je relaties beter kunt managen en om goed voor jezelf, je huis en je gezin kunt zorgen. Heel actueel omdat het nu vooral gaat om een veilige ruimte voor onszelf te creëren. De nieuwe baan voor mijn lief zorgt ervoor dat ik in mijn eigen omgeving goed voor mezelf kan zorgen. Met hulp van een diëtiste om goed met voeding om te leren gaan, mijn yogaschool, een psycholoog voor begeleiding, met hulp van mijn vriendinnen en wellicht een ergotherapeut om mijn (weinige) energie goed te managen. Ook is het nu belangrijk om goed voor ons gezin te zorgen. Het zijn de naweeën van mijn ziekte. De jongste twee komen regelmatig thuis en we vinden het fijn om dichtbij elkaar te zijn. Na alles wat er gebeurd is, hebben we elkaar nu opnieuw nodig. Het lijkt wel of nu, na twee jaar, alle stof gedaald is en we pas zien wat het betekend heeft voor ons gezin. Voor ieder van ons. Ik zelf besef eigenlijk nu pas wat de blijvende verliezen voor mij zijn. Nu wil ik aan de slag met de gevoelens die daarbij horen. De Wolfmaan gaat me hierbij helpen. Dit is de juiste tijd.

Ik ben al járen niet meer naar een nieuwjaarsreceptie geweest. Heel lekker gevoel om er bij te horen en een borrel van het ‘werk’ te hebben. Ik dacht van vroeger te herinneren dat je wat later binnenkomt. Je wilt niet de eerste zijn. Ik was een kwartiertje later en toen bleek ik al veel speeches gemist te hebben. Iedereen stond in een kring met een champagneglas in zijn hand. Ik kwam de grote, warme keuken van het hospice binnen en mijn koude brillenglazen (van het fietsen rond vriespunt) begonnen meteen te beslaan. Mensen zeiden mij gedag maar ik zag door de nevel niet goed wie het waren. Ik ken sowieso nog niet alle namen bij de gezichten en ik heb ook nog niet met alle verpleegkundigen en vrijwilligers gewerkt. In mijn mist nam ik een glas prosecco aan die ik weer onopvallend weg moest zetten, want ik drink geen alcohol. Ik ben heel pro-actief geweest en heb me voorgesteld bij groepjes collega’s staande aan borreltafels. Ik heb zelfs een praatje gemaakt met de ‘grote’ manager van ons bedrijf. Ik sprak de verpleegkundige, uit mijn yogaklas die mij vorig jaar geïntroduceerd had, voor het eerst in het hospice zelf. Hij wees me op een kerstpakket voor mij die boven op kantoor stond. Ik heb al jaren geen kerstpakket meer gehad! Weer vroeg naar huis. Thuis bij het avondeten hebben we hem opengemaakt. Een flinke cadeaubon, echt leuk! Op zaterdag ben ik met mijn lief naar de stad gewandeld en heb daar lekker de tijd genomen om me mezelf te verwennen met Rituals producten. Oók een vorm van zelfzorg. 

Old Chinese temple in Ho Chi Minh city we've visited

GEBED
‘Give yourself a gift of five minutes of contemplation in awe of everything you see around you. Go outside and turn your attention to the many miracles around you. This five-minute-a-day regimen of appreciation and gratitude will help you to focus your life in awe.’

- Wayne Dyer 

Aan mijn eerste yogales afgelopen week was ik zó toe. Een maand lang in een fijne gezinsbubbel met z’n vijven met elkaar is heel fijn, maar is bij tijd en wijlen ook vol. Ookal ben je op reis en hoef je niks. Drie meiden die kletsen, lachen, kibbelen en vol energie zitten kan soms een beetje veel zijn voor mij. Ik ben het allereerst niet meer gewend. Ook ben ik heel erg ziek geweest en dat heeft nog steeds veel impact op mijn leven. Ik moet meer rusten dan vroeger. Dat geeft helemaal niet, ik ben gezond en dat is het allerbelangrijkste. Ik heb mijn leven anders ingericht en ik heb meer tijd nodig om op te laden. Dat is anders dan vroeger toen ik zelf vaak de enthousiaste plannenmaakster was. Grappen en grollen. Met de nieuwe medicijnen tegen de fantoompijn voelt het soms alsof ik onder een stolp van glas leef. Sommige emoties vlakken af, ik kan het tempo van gesprekken niet meer aan wanneer ik moe ben of soms lijkt het of ik vlagen niet eens hoor. Natuurlijk heb ik het daar met mijn gezin over gehad. De meiden merkten het eigenlijk niet aan mij en mijn lief herkende het niet bijhouden van het gesprekstempo van zichzelf. ‘Waar gaat dit gesprek nu over?’ denken we beiden af en toe als ze druk in gesprek zijn. Soms zocht ik bevestiging en maakte ik van een samenvatting een vraag. Dan bleek dat hun gesprek al lang ergens anders over ging. Wat ik fijn vond is dat mijn lief dan met zijn ogen liet weten dat hij ook al lang afgehaakt was. Wij samen hadden daar dan weer een lolletje over. We worden natuurlijk ook ouder. Mijn vriendin, die wat ouder is en oudere kinderen heeft, kwam jaren terug ook al met zulke ervaringen met haar kinderen. Een geruststelling. Mijn eerste yogales na de reis ging over jezelf voelen. Je lijf écht voelen. Ik zat daar in de zaal op een blokje in lotushouding in stilte en voelde me terplekke weer thuis komen in mijn eigen lijf. Een heerlijk gevoel. Alsof ik me zelf de laatste weken voorbij gerend was. Ookal hoefde ik niks, ik was per slot van rekening op reis, ik leefde meer in mijn hoofd dan in mijn lijf. Er is op reis een wereld te ontdekken. Een wereld buiten jezelf maar ook binnenin. Hoe word ik een ontdekkingsreiziger in mijzelf? Stilte is mijn sleutelwoord. Als een toerist in m’n eigen bestaan. Meditatie. In een overvolle geest kan niets nieuws meer naar binnen, er is gewoonweg geen plaats voor. Ik merkte niet eens dat tijdens onze reis door Vietnam en Cambodja mijn geest overvol zat. Alles was tenslotte leuk, interessant, avontuurlijk en supergezellig. Ik ging maar door. Pas thuis maakte ik mijn hoofd leeg tijdens yoga. Zoals vandaag, stil zitten en mijn aandacht te richten op mijn ademhaling en de geluiden ver weg van mij. Leegte. Ik kom langzaam tot stilstand en voel van alles wat al een tijdje zit te dringen. Restjes oude pijn zoals de gevolgen van mijn ziekte komen naar de oppervlakte. Deze week heeft de laatste bestraling twee jaar geleden plaats gevonden. Binnenkort heb ik daarom een laatste afspraak met de bestralingsarts in het Erasmus ziekenhuis. Kans op terugkeer wordt kleiner. Minder controles. Aandacht hiervoor. Ook een steek van heimwee in mijn buik naar het samenzijn met mijn complete gezin. Heb ik genoeg genoten van de drie meiden samen? Nieuwe dingen waar ik nog aan moet wennen komen ook naar de oppervlakte. Zoals mijn werk bij de hospice, waar ik mijn blik nog niet goed op heb laten vallen, hengelen naar mijn aandacht.

Donderdag was mijn tweede dag werken tijdens onze eerste week thuis. De eerste werkdag was dinsdag in het hospice geweest waar het gelukkig heel rustig was. Daar veel huisartsenpraktijken gesloten waren tijdens de Feestdagen zijn er weinig doorverwijzingen naar ons hospice geweest. Ik kon heel rustig opstarten. Donderdag werkte ik dus voor de stichting die eenzame ouderen mee uit neemt naar het theater. In een witte wereld haalde ik twee dames op die ik al vaker meegenomen had in mijn auto. We gingen deze ochtend met winterse sneeuw naar de lange film over Charles Aznavour. Aangekomen bij het theater verzamelde een grote groep van onze stichting waar we altijd gezellig een kop koffie vooraf aan de voorstelling mee drinken. Ik had zo’n honger (of trek) dat ik op eigen kosten een warme chocomel bestelde. De dame achter de bar zei ‘Nou zeker iets vullends bestellen, want de film duurt maar liefst twee uur en een kwartier!’ ‘Oh doe er dan maar een Twix chocoladereep bij’ reageerde ik alert. Sinds we terug zijn uit Vietnam heb ik zo’n honger, of trek. Misschien door de kou? Ik was heel tevreden in de donkere zaal toen de heerlijke film startte en ik lekker met mijn Twix genoot van het levensverhaal van meneer Charles Aznavourian. Ik houd van intrigerende levensverhalen van mensen. Het pad van zanger Aznavour bleef bezaaid met tegenslag, tragiek en twijfels. We luisterden naar zijn prachtige evergreens. Hij was in zijn jonge jeugd met zijn ouders, zigeuners, uit Armenië naar Parijs gevlucht. Ze overleefden met zingen en optreden. Charles debuteerde in het door de nazi’s bezette Parijs. Hij beleefde zijn eerste concertsuccessen met Edith Piaf. Hij offerde, heel tragisch, zijn gezinsleven op aan zijn ambities. Zijn zoon pleegde zelfmoord. Een eenzaam bestaan, en Charles werd heel oud. (1924-2018) Ook de ouderen in de zaal waren onder de indruk geweest. Zij kenden hem natuurlijk veel langer dan ik. Na een gezellige lunch met elkaar bracht ik de deelneemsters weer thuis tot aan de deur. Zoals altijd waren ze weer zo dankbaar. Ik was eind van de middag ook dankbaar, vooral omdat ik alleen thuis was. Even onverdeelde aandacht voor mezelf. Even tot stilstand komen. Een diepe zucht. Volledige aandacht voor mezelf voelde bijna als een gebed.

A rainy day with hot chocolate | Hôi An

UITDAGINGEN
‘Old friends pass away, new friends appear. It is just like the days. An old day passes, a new day arrives. The important thing is to make it meaningful: a meaningful friend - or a meaningful day.’

- Dalai Lama

Onze lange vliegreis waarbij we tijdens een krappe overstaptijd in China van maar een klein uurtje, waarin een paspoortcontrole én een security check met rijen plaatsvond, tóch nog op tijd bij het boarden waren lukte. Zélfs onze bagage was mee, en dat was heel veel met twee zware koffers van jongste die ze uit Australië meegenomen had. Koffers die we opgeslagen hadden in één van de eerste geboekte hotels in Ho Chi Minh stad. We hadden voor de zekerheid spulletjes die we thuis nodig hadden al in onze handbagage gedaan. We werden in Amsterdam opgehaald door het vriendje van onze jongste dochter. Zij kwam tenslotte na een half jaar studeren in Australië - gevolgd door reizen - weer thuis. Dat was een bijzonder moment voor hen natuurlijk. Zoals we allemaal van ons gezin onze momenten hadden. Een maand lang er helemaal tussenuit zonder connecties met je omgeving of werk is eigenlijk heel raar. Zo was mijn lief zijn wachtwoord vergeten van zijn werkcomputer en kon dus op zijn eerste werkdag eerst naar de digitale ondersteuning voordat hij in zijn werkmail kon komen. Ik was gewoon de pincodes van mijn twee betaalpassen compleet vergeten. Zelfs mijn handtas heb ik gewoon gedachteloos ergens laten staan. Gelukkig kon de vinder mij bereiken! Het geeft wel aan hoe wij in een bubbel geleefd hebben daar in Azië. Het draaide alleen maar om ons en de drie meiden, het samenzijn. En de avontuurlijke reis natuurlijk. Reizen zorgt voor uitdagingen en die konden we samen aan. Uitdagingen, grote en kleine, waren er namelijk in Vietnam en Cambodja. Om te beginnen de taalbarrière. Alles werd vertaald met de mobiele telefoon. Ze drukten op het microfoontje en wij spraken iets in dat voor hen werd vertaald en zo reageerden wij weer op hun reactie. Daar zat een ruime afwijking in waardoor we regelmatig miscommunicaties hadden. Meestal werkte dat in hun voordeel. Zoals de bestelling op het strand waarbij ik zélf met pen opschreef, met de menukaart ernaast, wat we wilden bestellen zoals bijvoorbeeld een portie patat. Ik schreef zelfs de prijs erachter zodat er geen twijfel mogelijk was. Toch kregen we dan ‘fish and chips’ geserveerd in plaats van friet. ‘Laat maar zitten, we eten het wel op.’ Soms kwamen ze met een gerecht dat we écht niet besteld hadden en dat lieten we dan terugbrengen. Vervolgens stond het dan wel op de bon. Of ze vergaten een gerecht te serveren, wanneer iedereen al gegeten had en lieten we die bestelling maar cancelen. Dat gerecht stond dan wel op de bon… Ach. Een heel grote uitdaging was het inreisvisum van jongste vanuit Australië. Ik had hem aangevraagd en kreeg dat visum na een dag of vier in mijn mailbox. Dochter stond er mee op het vliegveld van Sydney en daar bleek dat er een fout nummertje in het paspoortnummer stond. Met spoed terplekke (voor ons midden in de nacht in Vietnam) een spoedvisum aangevraagd voor driehonderd euro. Die kreeg ze na uren wachten op het vliegveld in Ho Chi Minh eindelijk in haar paspoort geplakt. Echter een eenmalige toegang. Dezelfde avond meteen weer een nieuw visum aangevraagd, want we zouden een paar dagen later naar Cambodja vertrekken. Pas na een paar dagen kreeg ik een antwoord dat een visum alleen buiten Vietnam aangevraagd kon worden. Dus vlak voor vertrek, vanuit Cambodja wéér een visum aangevraagd. Op de ochtend van ons vertrek nog steeds geen visum ontvangen. Dus wéér een spoedvisum van tweehonderd euro aangevraagd waar we vier uur op mochten wachten. Na betaling kwamen we er pas achter dat je hiervoor alleen op de luchthaven in Ho Chi Minh het land mocht binnenkomen. Wij reisden met een bus via een landgrens. Dus kochten we in de bus voordat we in Phnom Penh waren online een vliegticket voor jongste dochter voor iets van honderdtwintig euro. Zij vloog daar vandaan naar Vietnam, wij reisden verder met de bus. We kwamen tegelijk aan op de luchthaven. Dat visum was dus een pittige uitdaging. Kleinere uitdagingen waren het aanhoren van vieze geluiden zoals rochelen van mensen, kwatten op straat of keihard ongecontroleerd niezen. Echt goor vond ik dat. Of het opgelicht worden in een nep Grab taxi. Tijdens een rit in een limousine taxi zomaar op straat gezet worden om te wachten op de volgende. Ook de stukken gehakte kip met de botten er nog in waren een uitdaginkje.

Een behoorlijk grote uitdaging vond ik de manier waarop ze in Vietnam met dieren omgaan. Talloze opgestapelde, levende kippen opgehokt in opgestapelde metalen kooien op straat. Een soort slagerij denk ik. Verschrikkelijk om te zien en te horen. Na een paar dagen werd zo’n hok opnieuw gevuld… Ook vond ik het rot om hanen op een erf in een rond hokje van kippengaas te zien zitten in plaats van rond te scharrelen op het erf. Zo vaak teveel vissen, haaitjes, garnalen of kreeften in een veel te klein aquarium of plastic teil zien leven. Ook zagen we in de lodge waar we een week verbleven op het eiland Phú Quôc een stekelvarken in een klein hok met zijn pootjes op de tralies van het hok, zonder bakje water. Elke dag dertig graden… Hij bewoog maar met zijn kop heen en weer. Zo’n groot knaagdier zou de hele nacht scharrelend op zoek moeten zijn naar eten en overdag moeten slapen. Wat hij kreeg aan tomatenplakjes of zoete aardappel viel vaak door de tralies op de grond en dat rook hij wel, maar hij kon er niet bij. Erbarmelijk. Ik heb voorzichtig gevraagd of hij geen bakje water zou moeten hebben in zijn hok, en een dag later stond er wel een leeg bakje. Ik kon er helaas niet bij om het met water te vullen. Dus plukte ik dagelijks grote bladeren van een plant en doopte ze in water en gaf ze aan het beestje. We spaarden komkommerplakjes om stuk voor stuk te voeren. We voerden ook de piepjonge kitten op de lodge bij wie we zijn ribbetjes onder zijn vacht konden tellen. Garnalen, vissenkop of een doorbakken biefstuk. Andere uitdagingen in Vietnam waren de buikkrampen vanwege het eten van verkeerd voedsel of nachten spugen. We zijn uiteindelijk alle vijf wel ziekjes geweest. Nu ben ik dus met beiden benen in Breda geland. Alhoewel ik er nog niet helemaal bij ben gezien alles dat ik vergeet. Wel terugkijkend op een geweldige decembermaand met mooie indrukken, veel tijd met de kinderen en prachtige ervaringen. Ik hield van de vele nuances zoals de rust in de vroege ochtendmist en de hectiek op straat wanneer de dag begon. Ik hield van elke zachte magische zonsondergang en de glitters van de avondlichtjes en lantaarns in de avond. Het album vol wondermooie foto’s heb ik al besteld.

Saô strand | Vietnam

HAPPY NEW YEAR!
‘To escape and sit quietly on the beach - that’s my idea of paradise.’

- Emilia Wickstead

Mijn lief kwam al vanaf het strand met de snorkelbril aanrennen. Ik bewoog niet van m’n plek in de azuurblauwe zee. De plek waar ik mijn armbandje met rode agaatsteentjes van mijn pols voelde glijden. Ik kon van bovenaf zo door het doorzichtige water naar de spierwitte zandbodem kijken. Er glinsterde niets roods... Jongste en oudste dochter zochten mee met de stroming van de zee. We waren met z’n vieren aan het stoeien geweest in de zee. Ik zat bij oudste op de rug en mijn lief zat bij jongste op haar rug. We wilden elkaar omtrekken. De grootste lol. Tot ik dus onderwater het armbandje van mijn hand voelde glijden. We kwamen proestend boven water. Na mijn alarmerende nieuwtje bleef ik op mijn plek staan en ging de rest het zand afspeuren. Mijn lief liep dus naar onze bedjes om snel de duikbril te halen. Hij zocht onderwater. Tot middelste dochter aan kwam lopen en vroeg wat er aan de hand was. Eerst hoorde ze ons een hoop kabaal met gelach en gegil maken. Daarna was het stil. We deden ons verhaal. ‘Zit ie dan niet aan je bikini?’ vroeg ze opmerkzaam aan oudste zus. Nu had zij toevallig een agaatrode bikini aan. Ze checkte haar bikinibroekje maar helaas. Om vervolgens ‘Oh tóch!’ te roepen. Op haar rug, aan haar bovenstukje, hing de armband te bungelen!  We hadden inmiddels al een paar heerlijke dagen op het mooie, witte Saô strand achter de rug. Lichtblauwe zee, het strand omzoomd met groene jungle. Wat groene paraboolvormige eilandjes in het water. Kromgewaaide palmbomen hangend  over het strand voor een enorm tropisch en zeer fotogeniek effect. Ligbedjes te huur onder parasols. Op een paar honderd meter afstand van onze lodge. We werden steeds met een elektrisch golfkarretje gebracht en gehaald. Eén dag waren we naar het verder gelegen Khem strand gegaan, om daarna alle dagen weer naar ons ‘eigen’ rustige strandje te gaan. We hadden een routine. Eind van de ochtend haalde mijn lief vijf koude vruchtensapjes op. Lychee, limoen of passievrucht. Begin van de middag lunchten we bij een restaurantje. Eind van de middag kwam het golfkarretje onze zanderige, zongebruinde lijven weer ophalen. Onze lodge was een heerlijke groene oase van bananen-, papaja- en palmbomen. Allemaal houten hutjes en huisjes en een groot zwembad. Een keer kregen we twee papaja’s van Sôn, de manager, om bij het zwembad op te snijden en soms gaf de kokkin ons dragonfruit als dessert of zoete aardappel als extraatje bij het ontbijt. Ze sprak geen woord Engels maar ze kon goed koken en runde haar toko met geplastificeerde foto’s van de gerechten en drankjes, plus handen en voeten. Buiten liepen twee katten rond met hun paar weken oude katertje die we Scheetje genoemd hadden. Je kon de ribbetjes van Scheetje tellen. Dus kreeg hij bij het ontbijt ei van ons en wanneer we op de lodge dineerden ook wat stukjes garnaal. We kroelden hem elke dag en de één na laatste dag leerde hij in ons bijzijn spinnen. De hond was zijn vijand, hij probeerde indrukwekkend tegen hem te blazen. In een kooi in de schaduw zat een stekelvarken. Die was een paar maanden terug op het terrein terecht gekomen als verdwaald jonkie en een straathond ging vreselijk tegen hem tekeer. Wij noemden het knaagdier Edward. Hij had geen bakje water in zijn kooi en onder de tralies lagen vieze stukjes tomaat die er doorheen gevallen waren. Ons hart brak. Elke ochtend spaarden we onze komkommerstukjes van het ontbijt op en voerden het stuk voor stuk aan Edward die het té schattig met zijn voorpootjes opknaagde. Ook plukte ik soms een groot blad, dompelde het onder water en voerde het aan hem. Van de gekregen papaja sneed ik een derde af en legde het met schil in zijn kooi. Een feestmaal! Het grootste feestmaal was echter voor Scheetje op de allerlaatste ochtend van ons vertrek. We hadden de avond ervoor de kop van de vis die we gegeten hadden en de doorbakken biefstuk in laten pakken. Die ochtend legden we alles in de voerbak. Scheetje kwam als eerste kijken en was zo enthousiast over de vissenkop dat hij trilde op zijn kleine pootjes en al grommend van de vis zat te smullen. Zijn vader mocht een stukje, maar de vissenkop was zijn verovering! De hond kwam de biefstuk halen. Edward kreeg weer onze komkommerplakken. Echter, zagen we later, zat hij schuddend met zijn kop in de kooi en de meeste komkommerstukjes lagen er nog. Wat was er aan de hand? Ik liep erheen en zijn knaagtanden zaten vast in een stuk aardappel. Hij kon zichzelf niet verlossen van die droge, gekookte aardappel! Ik heb hem zo goed en zo kwaad geholpen hiermee en toen schoot de aardappel los. Meteen weg gegooid die droge aardappels. Hij vloog meteen op onze verse komkommer af en smakte en knaagde er op los.  Zo hebben we de dierenboel die laatste ochtend achtergelaten. Stekelvarkens zijn een lekkernij hier in Vietnam. Geen idee hoe lang het arme beestje gevangen gehouden zal blijven.

De laatste avond van het jaar wilden we in stijl afsluiten met z’n vijven. Oudste had veel moeite gedaan om een restaurant die lang open bleef te reserveren in het stadje. We hadden ons mooi aangekleed en de heuvel naar beneden afgelopen om een Grab te bestellen. Het was gezellig druk op het terras pal aan zee. Jongste had wat buikpijn en oudste was een beetje misselijk. We wilden desondanks lang tafelen dus bestelden we voorgerechtjes en daarna hoofdgerechten. Om tien uur werd vuurwerk boven zee afgestoken. We hadden kaartjes met levensvragen mee, een gezellige avond. Toen ze geen desserts bleken te hebben zijn we opgestapt. Mijn lief hield een golfkarretje op straat aan en deze bracht ons naar het uitgaansleven. Het was nog geen twaalf uur en de muziek klonk overal bij bars uit de boxen. Druk op straat. We dansten op straat, kochten ijs. Bij toeval kwamen we in een palmenbos aan het water terecht. Iedereen zat op de grond naar de zwarte zee te kijken. Klokslag twaalf uur kwam er een countdown en brak er een werkelijk prachtige vuurwerkshow boven zee los. Iedereen reageerde erop. Daar stonden we met z’n vijven op het strand. Toevallig precies op de juiste plek. We genoten van het stijlvolle Vietnamese vuurwerk. Onze dochters en ik met tranen in onze ogen. Gelukkig Nieuwjaar! 

Phu Quoc, Vietnam | 1 januari 2025