Italian Eolic archipel

OVERGELEVERD AAN DE NATUUR

“Just take my hand, lead, dance with me...and I will simply follow the blueness of the water, the white waves rolling free...where the earth beneath my feet and stars make my heart whole again...in long and priceless moments of shared solitude...” 

- Oksana Rus

Het lichte zand bewoog in prachtige figuren over het strand. Door de harde wind en het prachtige zonlicht zag het er uit alsof we op een futuristische filmset liepen. De komende dagen werd onstuimig winterweer voorspeld dus togen wij deze zonnige zaterdagmiddag naar Scheveningen. Mijn lief en ik. Nog even genieten van het mooie weer. Lekker een heel stuk over het strand wandelen. De wind stak echter al eerder op dan verwacht en zo liepen we bij een storm van zo’n vijftig kilometer per uur langs de waterkant. Heerlijk om je over te geven aan de natuur. Kou bestaat alleen in je hoofd. Gebreide muts op, handschoenen aan en dikke sokken in mijn wandelschoenen. Door het stevig wandelen voelden we de kou niet meer. We werden helder in ons hoofd. Een gesprek was echter onmogelijk met die harde wind langs onze oren. Hand in hand ploegden we verder door het zand. Op zee waren er bijzonder veel windsurfers. Zon en wind maakte ze enthousiast ookal is het winter. Iedereen op het strand en in zee gaf zich over aan de storm. De zuurstof die we inademden zo goed voor ons brein. Toch dwaalden mijn gedachten veel af naar een andere zee… De warme Tyrreense Zee. Deze kobaltblauwe zee maakt deel uit van de Middellandse Zee. Ten noorden van Sicilië. Ons gezin had in januari écht een lichtpuntje nodig. Iets leuks om naar uit te kijken. De zomervakantie. De jubileumreis van ons zilveren huwelijk hebben we al vaak genoeg uitgesteld. Aankomende zomer moet het er gewoon van komen. Om de kans zo groot mogelijk te maken dat het echt door kan gaan moet de rondreis toch maar niet in Colombia plaatsvinden maar in Europa. Zonder onze antieke kampeerbus. Daar kunnen we niet ver genoeg mee reizen. Ik heb dus de afgelopen weken zelf een rondreis gepland: eiland hoppen in de Tyrreense Zee. Ik heb vliegtickets gekocht, veel reisblogs gelezen en nog veel meer recensies uitgeplozen op Airbnb en booking.com. Zo’n kleine vier weken gaan we met ons gezin een rondreis maken over Sicilië en de zeven Eolische eilanden. Eilanden die hun naam danken aan Aiolos, de Griekse god van de wind. Het zijn zeven zeer verschillende eilandjes, met als grote gemene deler hun vulkanische oorsprong. De eilanden archipel staat op de lijst van UNESCO. De groep bestaat uit de eilanden Lipari, Salina, Vulcano, Stromboli, Filicudi, Alicudi en Panarea. Afgelegen stranden met kleine baaitjes en een ongelofelijk helderblauwe zee. De natuur is ruig met prachtige vergezichten en leent zich goed om te wandelen. Op het moment dat je voet aan wal zet voel je het meteen. De minuten verstrijken daar langzamer. Het tempo van leven op de eilandjes ligt vele malen lager dan op Sicilië. Op Sicilië zelf reizen we ook rond met de trein en de bus. Backpacks mee. Misschien een bezoek aan de beruchte vulkaan Etna? Een schattig Mama Mia huisje gehuurd alleen voor ons, pal aan zee. Een ander antiek huisje gehuurd in een eeuwenoud stadje uit de decoratieve barok periode. Luxe hotelovernachtingen op eiland Lipari met een infinity pool met uitzicht over zee en de meest actieve vulkaan ter wereld, Stromboli. We gaan genieten van de ontspannen sfeer, het heerlijke Italiaanse eten en geven ons over aan het eilandleven en al het moois wat deze eilanden te bieden hebben. De foto’s die ik zag van de kust en de knalblauwe zee zijn fantastisch. Zo anders dan de grijze, koude Noordzee… Ik fantaseer over snorkelen waar ik zo blij van word. Ik fantaseer over de deinende ferry's die we nemen van het ene naar het andere eiland. Een zwoele zeewind in plaats van de onstuimige storm waar we deze middag in wandelen. De volgende ochtend stormt het nog steeds krachtig. De storm is zelfs aangetrokken met windstoten tot tachtig kilometer per uur. Regen. Mijn lief en ik trekken onze hardloopkleding aan. Regenjas er overheen. Pet met klep op mijn hoofd om mijn bril een beetje droog te houden. Er is nauwelijks iemand in het natte, oude Mastbos. Een sportieve uitdaging. Ik stap al snel met mijn droge, warme sportschoen in een koude regenplas. Sok nat. Wanneer mijn brillenglazen nat en een beetje beslagen raken zie ik geen diepte meer en hol ik overal maar doorheen. Alles is bedekt met bruin herfstblad of er nu blubber, regenwater of droge grond onder zit. Soms zijn er modderplassen van wel honderd meter lang, een ondergelopen drassig bospad. Dan loop ik ernaast door de verdorde bramenstruiken of over het groene zompige mos te stampen. Een keer ging ik bijna gestrekt doordat ik m’n voet in een lus van een lange bramentak zette. Het is koud, nat en het stormt en toch hebben we het naar ons zin. Het lijkt wel of we mee doen aan een spartanenrace met hindernissen. We slalommen zoveel mogelijk om de bagger heen. Soms gebukt voor een laaghangende tak. Ik zie niet waar ik mijn voeten neerzet, wat een spannend effect geeft dat aan het hardlopen. Soms ontsnapt er een gilletje als ik behoorlijk wegzak in de derrie. Als we bij de auto aankomen zien we er in ieder geval wel uit alsof we meegedaan hebben aan een stoere spartanenrace. Broekspijpen vol blupsie, doorweekte kleding, modderige sportschoenen, beslagen brillenglazen en natte plukken haar steken onder m’n doordrenkte pet uit. 

Alan arrived in his student housing!

STUDENTENKAMER
‘Zorg geven aan anderen is de huur die u betaalt voor uw kamer hier op aarde.’

- Muhammad Ali

Ondanks Noordwesterstorm Corrie met zeer zware windstoten zet het vliegtuig van Alan zijn wielen in Amsterdam aan de grond. Alan heeft zijn reis in drie dagen afgelegd. Hij is zaterdag met het vliegtuig vanuit onze oude woonplaats Puebla in Mexico vertrokken naar Cancun. Hij kwam op een snikhete luchthaven van de bekende strandplaats aan. Gekleed in een lange, zwarte winterjas en warme winterschoenen. Pet op. Na lang wachten had hij vervolgens nog een lange overstap in Atlanta in The States. Heel erg vroeg op die bewuste stormachtige maandagochtend krijgt middelste dochter een berichtje dat hij geland is op Schiphol. Hij zal de trein pakken naar Breda. Wij blijven nog heel even in bed liggen terwijl buiten storm Corrie in het donker rond ons huis raast. Als dochterlief en ik de auto vroeg in de ochtend pakken om naar het treinstation te rijden liggen overal afgebroken, grote takken van de oude beukenboom om ons heen. Wat een geluk dat Alan’s trein nog reed. Wij brengen de student naar zijn kamer en stoppen onderweg even om een prepaid simkaartje voor zijn telefoon te kopen. Helaas heeft hij alleen een tegoed gekocht. Het SIMkaartje zelf hoorde er achteraf vreemdgenoeg niet bij. Alan moet vandaag van zichzelf wakker blijven vanwege de jetlag: boodschappen doen, zijn swapfiets met blauwe banden ophalen, dollars omwisselen op het station, wat andere Mexicaanse studenten ontmoeten en hij kan hopelijk ook nog wel zo’n SIMkaartje op de kop tikken. Morgen beginnen zijn colleges al. Hij heeft zo’n geluk dat ondanks de harde wind en gevaar door omvallende bomen en rondvliegende voorwerpen zijn vliegtuig geland is én dat zijn trein reed. Veel vluchten waren gecanceld. Hij heeft nog een groter geluk dat hij een studentenkamer in Breda gevonden heeft. Net amper een klein weekje voor zijn komst. Hij had maanden geleden al aan onze dochter laten weten dat hij in Breda zou komen studeren. Een half jaar lang. Of zij wilde helpen een geschikte studentenkamer voor hem te vinden. Zij schreef zich voor hem in bij Nederlandstalige Facebook groepen en websites. De weinige kamers die aangeboden werden in Breda waren allemaal te duur voor hem als armetierige student. In mijn vriendenkring had ik natuurlijk geïnformeerd naar een kamer of onderhuur, dat bleek onmogelijk te zijn. Dit wisten wij eigenlijk allang door lokale krantenartikelen waarin de noodklok geluid werd: studenten die noodgedwongen verbleven op campings en in (te) dure hotels. Terwijl de tijd verstreek groeide de druk. Vooral voor onze middelste dochter. Wij voelden ons genoodzaakt om haar slaapkamer op te offeren voor haar dakloze vriend. Het protest van ons jongste, thuiswonend telgje werd óók steeds groter. Zij had geen zin om de badkamer en toilet te delen met een relatief onbekende jongeman. Ze wilde niet elke avond met hem aan tafel eten. Hij heeft in de zomer van 2018 ook bij ons in huis gelogeerd om een paar dagen met onze dochter door te brengen. Dat was heel gezellig en verliep heel soepel. Deze keer kon zijn logeerpartijtje wel eens maandenlang gaan duren. Daar voelde ik ook wat spanning bij. Natuurlijk bieden wij hem bij hoge nood een slaapplek aan. We kregen echter het gevoel dat hij niet meer zo hard aan het zoeken was nu hij wist sowieso onderdak te hebben. De stress lag dus voornamelijk bij middelste dochter die ons niet langdurig wilde opzadelen met haar oude schoolvriend. De laatste weken voor zijn komst hoorden we ineens bijzonder weinig van hem. Radiostilte. Mijn zus belde daarentegen een week voor zijn komst met, voor ons, heugelijk nieuws. Ons nichtje had haar studie stopgezet en het komende half jaar gaat ze werken en reizen. Aankomende zomer gaat ze met een andere studie beginnen. Zij woont in een leuke, betaalbare studentenkamer in Breda vlakbij de hogeschool. Haar nieuwe studie verpleegkunde gaat ze ook in Breda volgen en zodoende wilde ze haar kamer heel graag aanhouden. Wij waren natuurlijk verrukt met dit nieuws! Eerst contact met de studentenwoningbouwvereniging opgenomen of onderhuur in deze situatie toegestaan was. Eigenlijk niet, maar ze maakten een uitzondering. Alan had weer geluk! Wij konden onze oren niet geloven. Dochterlief liet superblij het fantastische nieuws aan hem horen. Hij reageerde lauwtjes. Of hij foto’s van de kamer mocht zien. Hij zou het overwegen. Hoe ondankbaar…. Wat bleek? Hij had aan drie andere kamerzoekende Mexicaanse studenten - die ook aan een uitwisseling met deze hogeschool meededen - beloofd dat hij met hen een zolder zou gaan delen. Hij wilde ze niet laten zitten. Er was echter nog niks geregeld op papier. De huurbaas wilde de studenten eerst met eigen ogen zien. Heel onzeker en dubieus. De gretige studenten arriveerden een paar dagen eerder dan Alan, en waar wij al bang voor waren gebeurde, het huurcontract ging niet door. Op het allerlaatste moment heeft Alan het aanbod van ons nichtje geaccepteerd. Een gemeubileerde kamer in een studentenhuis met gebruik van keuken, tuin en witgoed. Hij heeft wederom zo’n geluk gehad! En wij natuurlijk ook.

My loving family

BETEKENISVOL

“Never allow your ego to diminish your ability to listen.” 

- Gary Hopkins

Een betekenisvol leven leiden, willen we dat niet allemaal? Ik ben sinds januari een nieuwe module in mijn studie gestart waarbij spiritualiteit een rol speelt. Dat dit een rol speelt had ik al met eigen ogen gezien tijdens mijn stage in december waarbij de ergotherapeut absoluut spiritueel bezig was door yoga, meditatie en ademhaling in zijn behandeling te gebruiken. Nog spiritueler dan dát zoekt hij samen met zijn cliënten naar zingeving in hun dagelijkse activiteiten. Een goede ergotherapeut luistert naar het levensverhaal van de cliënt. Hij richt zich op de ervaringen die vormend zijn geweest voor de identiteit van de cliënt. Dit zie ik ook terug in de theoretische modellen die in de ergotherapie gebruikt worden. Tijdens een wetenschappelijke studie kregen respondenten een week lang zes keer per dag een enquête toegestuurd. In die enquêtes werd gevraagd wat zij op dat moment aan het doen waren, of die activiteit onderdeel was van hun dagelijkse routine en in welke mate de respondenten zich op dat moment ‘van betekenis’ voelden. Het resultaat? Leven volgens routines geeft een flinke boost aan je gevoel van betekenis. Zelfs op dagelijks niveau. Een cliënt van een ergotherapeut kan een ouder iemand zijn, een cliënt die een beroerte heeft gehad, een zwaar ongeluk, long Covid, beginnend dementerend of iemand met een chronische ziekte. Hoe gaat die cliënt met tegenslagen om? Hoe had hij dat anders kunnen doen? Hoe is hij geworden wie hij is? Hoe zou hij willen dat zijn verhaal verder verloopt? Ik leer deze modellen te gebruiken, te verwerken in een grafiek met een tijdslijn of in tabellen door er scores te hangen. Alles sámen met de cliënt. Hierover nadenken helpt de cliënt te begrijpen wie hij is en welke betekenis hij toekent aan gebeurtenissen in zijn leven. De zin van het leven blijkt dus te zitten in een regelmatig bestaan. Met dagelijkse gewoontes als wandelen, studeren of genieten van een goede maaltijd. Zit er een rode draad in je week? En voelt die prettig aan? Of kun je wel wat meer structuur gebruiken? Ik herken dat uit de jaren dat wij als gezin in het buitenland woonden. Was mijn leven daar betekenisvol? Ik werkte niet buitenshuis en droeg voor mijn gevoel niks bij aan de maatschappij. Wat betekenis gaf aan mijn leven was inderdaad dagelijkse structuur. De drie meisjes moesten doordeweeks naar school. Met de auto. Weer opgehaald. Ze moesten naar sport gebracht worden. Ik volgde in Amerika een thuisstudie kinderpsychologie en een module fotografie op een High School in de buurt. Ik ging elke week met onze twee dochtertjes naar een Mom’s club. In Spanje volgde ik Spaanse lessen aan de openbare universiteit. En werkte elke vrijdag in de schoolbibliotheek. In Mexico heb ik mijn Bredase fotografie opleiding afgerond met een diploma. Ik volgde dagelijks yogalessen in een studio. Ik deed daar een organische kookcursus en besteedde aandacht aan de avondmaaltijd. Dit waren voor mij zinvolle activiteiten. Een betekenisvolle weekroutine. Het gaat er echt om wat voor jóu werkt. Dat kan bijvoorbeeld al beginnen met een simpel dagelijks blokje om. Ik heb veel met ouderen gewerkt. Hoe komt het dat zulke mensen vaak geen zin meer in hun leven ervaren? Ik heb een 95-jarige cliënte die ik wekelijks trouw bezoek. Zij haalt zoveel betekenis uit mijn routinematige bezoekjes. Ze spreekt dat ook uit naar mij ‘Als ik jou toch niet had!’ Onze bezoekjes geven mij evengoed zingeving. De Griekse filosoof Aristoteles maakt een helder onderscheid tussen ‘hedonia’ (je goed voelen) en ‘eudaimonia’ (voldoening). In 2010 kreeg een groep studenten de opdracht om geluk (hedonia) of zin (eudaimonia) na te jagen. Direct na het experiment hadden de studenten die geluk hadden meer positieve gevoelens. Maar drie maanden later was die piekervaring verdwenen. De groep die zin had nagejaagd, voelde zich direct na het onderzoek niet perse gelukkiger. Drie maanden later bleek echter dat deze groep zich ‘verrijkt’ en ‘geïnspireerd’ voelde en minder last had van negatieve stemmingen dan de eerste groep. Het nastreven van geluk, door te investeren in activiteiten waarbij je vooral zinvol bezig bent zoals studeren, nadenken over waarden waar je voor staat en een ander opvrolijken zorgen voor bevrediging op de lange termijn. Een ergotherapeut kan het belang van zingeving in het leven van cliënten onderstrepen. De cliënt moet weer in staat worden gesteld díe activiteiten uit te voeren die hem zin geven. Samen met de ergotherapeut leren focussen op het goed uitoefenen van activiteiten die belangrijk waren in zijn verleden én die belangrijk zijn voor zijn toekomst. Heel spiritueel.

Planning (and longing for) our summer roadtrip!

MURW
'Wanneer men naar school gaat of naar de universiteit, leert men een heleboel informatie, misschien niet altijd van groot belang, maar men leert het in ieder geval. Dat wordt tot kennis en vanuit die kennis handelen we, hetzij op technisch gebied, hetzij op het hele gebied van het bewustzijn.'

- Krishnamurti

Eind november. Eind november vorig jaar had ik mijn laatste fysieke college in Utrecht. Het voelt als een ander leven. Daarna kreeg ik online les. Ik moest Teams op mijn computer installeren. Even oefenen met de kinderen hoe je een document deelt via je scherm. Een hele dag achter het computerscherm. Koptelefoon op mijn hoofd. Aantekeningen maken, vragen stellen. In groepjes een casus oefenen en presenteren. Pauzes in je eigen huiskamer. Hoe doe je dat? Even thee inschenken. Naar het toilet. Telefoon checken. Saai. Tussen de middag zelfs een heel uur pauze. De docent adviseerde een rondje buiten te lopen. Geen zin. In m’n uppie een boterham eten. Wachten tot de les weer begint. Ontiegelijk saai. Eén avond in december had ik godzijdank nog praktijkles. Praktijklessen mochten wel doorgaan op locatie. Toen begon de Kerstvakantie. In harde lockdown. Ik moet eerlijk toegeven dat de motivatie om mijn studie na de vakantie weer op te pakken uit mijn tenen moest komen. Gelukkig begonnen we in januari weer met een praktijkles. Op een avond met heel dikke mist. Onderwerp ‘rolstoelen’. Uiteraard kan zo’n thema onmogelijk online. Rolstoelen stonden voor ons klaar in een zaal. Ziekenhuisbedden ook. Liftjes. We mochten in de rolstoelen zitten en rijden. Zelfs in de liften die gebruikt worden voor transfers tussen bed en rolstoel.  Oefenen. De voetsteunen, handvatten en alles wat verstelbaar is aan een rolstoel mochten we los schroeven en aanpassen. Medestudenten opmeten om zogenaamd een rolstoel te bestellen. Bedden omhoog en omlaag zetten. Spelen met een sta- en een zitlift - waar een soort hangmat aanhangt. De verschillen ervaren tussen luie, zware rolstoelen en sportieve, kantelbare rolstoelen. Opvouwbare rolstoelen. Daar had ik al een beetje ervaring mee tijdens mijn vorige baan. Ik herinner me een middag dat ik gevraagd werd in te vallen voor een collega die ziek was. Bij een mevrouw die niet zo ver bij mij vandaan woonde. Het ging om gezelschap. Een bazige mevrouw van over de negentig. Ze wilde met mij naar het bedevaartsoord Mariapark niet ver van Breda. Daarna thee en een gebakje in het Belgische Hoogstraten. Ik haalde haar op en ze bleek in een rolstoel te zitten. Hoe vouw je zo’n ding op om in de achterbak van je auto te leggen? Ik had geen idee. Die mevrouw was geïrriteerd dat ik het niet wist. Ik probeerde van alles, het lukte me niet. Een beetje zenuwachtig keek ik buiten om me heen. Wie kon me helpen? Er kwam toevallig een taxi aanrijden die ik meteen aanhield. De taxichauffeur had dit natuurlijk vaker gedaan. Zo reden we wat later richting België. Ik moest haar naar de route vragen, ik was er nooit eerder geweest. Ze was niet blij met me, dat kon ik merken. Het bezoek aan de bedevaartsoord was heel verdrietig. Ze bleek haar zoon recentelijk verloren te hebben. Veel huilen en troosten. Een kaars branden. Daarna naar Hoogstraten voor een kop thee en wat zoets. Oefenen met de rolstoel die ik nauwelijks een drempel over kreeg, dat bleek achteruit te moeten. Die gouden tip kreeg ik van mensen in het cafetaria die me zagen ploeteren met die rolstoel. Ik moest weer op huis aan maar daar had mevrouw geen zin in. Ze vond het zo fijn bij me zei ze. Ze begon zelfs te zingen in de auto. Ik zat echter op hete kolen. Ik had nog een andere afspraak met onze dochter. De bejaarde mevrouw loodste me naar huis, maar de route klopte voor mijn gevoel niet. Ik zette de gps aan. Ze liet me telkens omrijden dus zei ik er wat van. Ik had ondertussen behoorlijk haast gekregen. Ze wilde gewoon wat langer gezellig samen rondrijden. Uiteindelijk kon ik haar thuis afzetten en met rolstoel in de huiskamer afleveren. Opgelucht ging ik snel naar huis waar ik dus toch te laat was. Boze dochter… Die mevrouw heeft later nog gevraagd of ik vaker kon komen. Ze is inmiddels overleden. Verbitterd door haar verdriet. Als ik een rolstoel zie denk ik altijd aan haar terug. Ik leefde die praktijkavond op die mistige avond voornamelijk op van het contact met mijn medestudenten. Waar zijn zíj mee bezig? Welke examens gehaald? Na de persconferentie kreeg ik een mail van mijn opleiding dat de eerste dagen na de persconferentie de lessen toch online zouden zijn. Ze konden het niet zo snel organiseren. Weer een lange dag achter mijn computerscherm. Blue Monday nog wel. De docent liet ons ergens halverwege een college wel even opstaan en oefeningen doen om wat op te frissen. Murw word ik ervan. De motivatie en betrokkenheid om opdrachten te maken wordt steeds iets minder. Terwijl al die boeken en artikelen heel boeiend zijn. Ik begrijp ineens heel erg goed hoe al die jonge studenten dit moeten opbrengen. In een vreemde stad. Nauwelijks studentencontact of contact met hun docent. Eenzaamheid. Hoe blijf je gemotiveerd? Altijd een boek of reader opengeslagen op tafel hebben liggen. Ik ben gewoon toe aan contact met bevlogen docenten en enthousiaste medestudenten. Samenwerken. Samen maakt studeren betekenisvol! Heel blij dat het kabinet heeft geluisterd naar de ondertekende studentenpetities, naar het alarm dat door psychologen, scholen en studentenverenigingen werd geslagen. Veel gezonder voor studenten om naar school te gaan. 

My bachelorette - October 1995

BESTE FEEST
‘My favorite thing about partying together is sharing the memories.’

- Andrew W.K.

Grote feesten zitten er voorlopig niet meer in. Ik houd juist zo van feestjes. Van geweldige feesten. Op een bijzondere locatie, vanwege een bijzondere reden of met bijzondere mensen. Bruiloftsfeesten vind ik het allerfijnst. Vooral als er lekker gedanst wordt. Ik was eens op een trouwfeest in Noord-Spanje op een finca. Alle gasten bleven daar logeren. We dansten binnen én buiten. Bij volle maan. Geweldige herinnering. In Mexico hadden we een paar bruiloften die midden op de dag begonnen. Buiten in een zonnige, ommuurde grote tuin met prachtig gedekte tafels. Overdekt met tentdoek voor wat schaduw. De beeldig uitgedoste, vrouwelijke gasten droegen heel hoge hakken en échte feestjurken. Veelal met glitters. Na het officiële gedeelte in een historisch kerkje of oude haciënda barstte het feest los in de tuin. De live band begon na de uitgebreide lunch muziek te maken en het dansen kon beginnen. Heerlijke, ontspannen feesten tot diep in de zwoele nacht. Mijn eigen bruiloftsfeest was voor mij niet zo ontspannen. Allereerst had de Amsterdamse band vlak vooraf afgezegd omdat ze uit elkaar waren gegaan. Mijn lief en ik zaten tijdens het diner-dansant aan een grote tafel met onze ouders en oma van mijn lief’s kant. Het was niet relaxt aan tafel, laat staan feestelijk en uitbundig. Mijn lange, witte trouwjurk nodigde ook niet echt uit tot een avondje wild swingen. Ik voelde door die jurk afstand tot onze vrienden die gezellig en ontspannen aan andere tafels zaten te eten of op de dansvloer aan het dansen waren. Op de foto’s zie ik mezelf veelvuldig dansen. In mijn herinnering is dat dus anders. Ik had vooraf met veel zorg een buffet vol taarten, chocolade mousse, tiramisu en ijs uitgezocht. Ik ben dól op desserts! Van de zenuwen had ik niet eens het moment gepakt om wat voor mezelf op te scheppen. Gelukkig had mijn zus nog een bordje gevuld en langs gebracht. Bij sommige bruidsparen zag ik nadien dat ze het dansfeest op een andere dag gaven dan de ceremonie. Zo hadden wij het waarschijnlijk ook beter kunnen doen. Gelukkig gaven we na ons trouwfeest nog vele fijne feesten. Zoals diverse afscheidsfeestjes in Nederland en buitenland. Zo herinner ik me in Spanje een groots zwart-wit themafeest buiten in onze grote tuin. Met waanzinnig uitzicht op de lichtjes van de stad Madrid. Het klassenfeest van maar liefst drie groepen acht van middelste dochter - dat ook meteen haar verjaardagsfeest én afscheidsfeest was - vond plaats in ons leeg gehaalde huis in Breda vanwege de aankomende verhuizing naar Mexico. Een DJ in de achterkamer. Polonaise door de achtertuin. Daar hadden andere ouders het jaren later nog over. Mijn veertigste verjaardag vierde ik in een afgehuurde kelder van een barretje in het hart van Madrid. Samen met een vriendin die ook veertig werd. Eén van mijn meest dierbare herinneringen heb ik aan mijn vijftigste verjaardag. Dit vierde ik samen met mijn lief in een bar bij ons in het dorp. Zeventig gasten in een kleine bar gepropt. Voorin stond ook nog een DJ te draaien. Het was tegelijkertijd een reünie. Vrienden uit Mexico, uit Engeland. Veel vrienden die we kenden uit Madrid. Uit onze studententijd in Amsterdam… Er werd ook gedanst. Een toast uitgebracht met champagne. Hapjes werden verzorgd door een vriendin. Iedereen stond dicht op elkaar te kletsen, te lachen en te drinken. Nu ondenkbaar! Nog geen drie jaar geleden…Dat daarna de pandemie uitbrak maakt de foto’s en de herinneringen nog warmer. 

Mijn allermeest dierbare herinnering was echter een feest dat wel om mijn lief en mij draaide maar niet door ons werd georganiseerd. Onze vrijgezellenparty in Amsterdam. Mijn lief en ik werden beiden - los van elkaar - onverwachts uit ons benedenhuis opgehaald en meegenomen. Ik had een brief uit The States ontvangen van een zogenaamd jeugdvriendinnetje dat daarheen verhuisd was. Zij zou mij bezoeken die middag. In plaats daarvan werd ik meegetroond naar het Leidseplein voor een High Tea bij het American Hotel. Verplicht een sigaretje roken zittend op het plein voor het Centraal station. Ook zwierden we in de spin op de kermis midden op de Dam. We verplaatsten ons per trammetje. En we dronken veel Flügel met het glazen flesje tussen onze tanden. Ergens op de avond eindigde ik geblinddoekt in een barretje in West. Mijn lief ook. Ik moest hem herkennen op de tast. Zó blij toen ik hem zag. De rest van de avond en nacht feestten we met vrienden en broers van mijn lief én mijn vriendinnen, zus en schoonzus in een besloten café van een vriend die daar achter de bar werkte. Muziek uit een jukebox. Een heuse afterparty! Vroeg in de ochtend zijn we bij ons thuis in Oost aangekomen, al weet ik echt niet meer hoe. Wat ik me wel herinner is dat toen ik wakker werd de vloer in ons héle huis bezaaid lag met slaapzakken met daarin slapende vrienden. Mijn lief was die bewuste vrijgezellenavond naar een concert van Rowwen Hèze in Paradiso geweest. Precies een jaar later trapten we de viering van het eenjarig jubileum af door wederom met een grote groep naar Rowwen Hèze in Paradiso te gaan. De cirkel was rond toen we op onze vijftigste verjaardag van diezelfde vriendengroep wéér tickets kregen voor een Rowwen Hèze concert in Paradiso. Bijna vijfentwintig jaar later stonden we met z’n allen als vijftigers, als vaders en moeders, weer in Amsterdam te pogoën op de live muziek van de Limburgse band. Als het door mag gaan hebben we dit voorjaar weer een concert van deze band. Deze keer in het Amsterdamse bos. Uiteraard met hetzelfde groepje vrienden. Hoe een te gek, onvergetelijk vrijgezellenfeest ons al tientallen jaren kan binden! 

17th Birthday!

WORTELTJESTAART
'Cakes are special. Every birthday, every celebration ends with something sweet, a cake, and people remember. It's all about the memories.'

- Buddy Valastro

Ons jongste kuikentje is onlangs zeventien jaar geworden. Haar tweede verjaardag in harde lockdown. Nog nooit waren er zoveel positieve tests op één dag als op haar verjaardag. Dit feestje vierden we dus wederom intiem met ons gezin. En één gast, haar vriendje. Vorig jaar had ze twee bezoekers. Twee vriendinnetjes stonden vroeg in de ochtend, voor aanvang van de les, met gebakjes en hun schoolspullen voor de deur. Ze kwamen de online lessen bij ons thuis volgen. Dit jaar valt haar verjaardag midden in de Kerstvakantie. De vieringen van onze verjaardagen barsten normaliter van de tradities en rituelen. Waarschijnlijk een gevolg van het zo vaak in het buitenland vieren. Verjaardag van jongste kuiken hebben we heel vaak in het buitenland gevierd. De laatste keer was in buurland Duitsland, twee jaar geleden. Om te sleeën. Een maand later deed het virus zijn intrede in onze levens. Daarmee sneuvelden er wat van onze tradities. Sommige dierbare tradities en gewoontes zouden wel eens definitief kunnen verdwijnen. Zorgeloze verre reizen en winterreisjes voorlopig even van ons verlanglijstje strepen. Geen verjaardag van jongste in den vreemde vieren. Een traditie is niets meer dan de manier waarop mensen iets al betrekkelijk lang doen. Onze verjaardagstradities hebben we bedacht of zijn in de loop van de tijd zo ontstaan. Tradities zouden niet statisch maar dynamisch moeten zijn. Meegaand met de tijd. Ze zijn veranderlijk, tijdelijk en voorwaardelijk. En het virus schept voorwaarden. Daarom gaan wij de laatste twee jaar vaker niet dan wel met ons gezin uit eten op verjaardagen. Een nieuwe traditie lijkt geboren. We bestellen etentjes bij restaurants en laten ze thuis bezorgen. De jarige job mag beslissen welk restaurant. Zo heb ik op mijn laatste verjaardag midden op de dag een High Tea met zoet en hartig opgehaald bij een restaurant in ons dorp. De meiden kiezen meestal voor sushi. Het jarige kuikentje dus ook. Taart is een belangrijk onderdeel van onze traditie. Kaarsjes aansteken, zingen en uitblazen. Met als hoogtepunt dé foto. Deze foto wordt in een bijzonder fotoalbum afgedrukt waarbij onder andere alle taartfoto’s achter elkaar te zien zijn. Een jubileumeditie die elke dochter op haar achttiende verjaardag ontvangt. Oók een kleine traditie eigenlijk. Dit jaar stel ik voor de laatste keer zo’n bijzonder, persoonlijk fotoalbum samen. Jongste wilde een carrot cake voor het fotomoment. De lekkerste wordt door bakkerij Koekela gemaakt. In Rotterdam. Een grote carrot cake van Koekela op de foto dus. Als we ons leven meer en meer in het teken laten staan van wat we niet kunnen dankzij het virus, dan worden we murw. Dan gooit corona steeds weer roet in het eten. Ons ochtendritueel om de jarige job wakker te zingen en daarna cadeautjes te geven en uitpakken op het grote bed gaat áltijd door. Ook op reis. Zelfs tijdens een harde lockdown. We zingen sinds onze rondreis door Afrika nog steeds een Afrikaans lied zoals het keukenpersoneel dat ooit zong bij de negende verjaardag van onze middelste in Namibië. Vorig jaar kreeg jongste zelfgemaakte cadeaucheques van ons die allerlei waarden vertegenwoordigden waarmee ze ná de lockdown kon gaan winkelen. Dit jaar wilde ze liever geen cadeaubonnen. Dus hadden haar zussen in Polen voor haar geshopt waar ze samen een paar dagen vakantie vierden. Mijn lief en ik hadden op haar verjaardag een online personal shopper gereserveerd in Loods 5 waar ze ter plekke - met de hulp van Koen die heel behulpzaam alles uit de kasten trok - twee dekbedovertrekken uitkoos. Aanpassen betekent soms ook een veer laten. Oude tradities en rituelen verhouden zich slecht tot corona. Hoe dierbaar ze ook zijn, ze kunnen ons in de weg zitten wanneer we het leven weer in eigen hand willen nemen. We zullen offers moeten brengen en bereid zijn te veranderen. Onze offers zitten voor een groot deel in de onbekommerde, verre reizen die we graag maken. Niet zelden om iets te vieren. Ons zilveren huwelijk wilden we in Colombia vieren. Dat hebben we helaas al twee jaar moeten uitstellen. Nu zijn we al dankbaar dat we tóch twee zomers met onze oude Volkswagenbus door Europa konden reizen. Dat we nu niet meer automatisch, bijna gedachteloos, een restaurant kunnen reserveren maakt ons dankbaar dat we thuis de tafel mooi kunnen dekken en het eten kant-en-klaar aan de deur gebracht kan worden. Samen eten in een met slingers en ballonnen versierde huiskamer of zonnige achtertuin is minstens zo lekker. 

Bubble tea

OORPLEISTER

“As we walk through the secretive doors of our remembrance, looking for forgotten benchmarks of our history, we can find unexpected escape hatches opening into valuable answers to great expectations.” 

― Erik Pevernagie

Op mijn ideeënlijstje staan allerlei leuke activiteiten buitenshuis voor ons gezin tijdens de Kerstvakantie. Het zal niemand verbazen dat bijna niets meer uitvoerbaar is. Buiten de bioscoopavond in Antwerpen en de lange boswandeling met op het eind een warme chocomel dan. Binnenshuis kijken we films samen, maken we een puzzel van 1000 stukjes en lezen we boeken naast elkaar aan de grote eettafel.  Er bleek echter nog een activiteit buitenshuis die we óók nog konden doen. Op internet zag ik dat de nieuwe bubbelthee winkel in de binnenstad open was voor afhalen. Het winkeltje zou volgens recensies de beste bubble tea van Breda hebben. Aangezien wij onszelf - drie winters terug - bijna dagelijks verwenden met authentieke bubble tea in het ijskoude Seoul hadden we hoge verwachtingen. Lopend gingen we erheen. Een Chinese man hielp ons aan zijn befaamde Dripping brown Tea, Tea Jasmine met melk en Tea Signature met Earl Grey thee, alles met tapioca balletjes. We moesten ons extra brede rietje zelf met kracht door de deksel drukken, er volgde dan een luide knal. De knal zorgde alleen al voor hilariteit, helemaal toen middelste kind het nauwelijks voor elkaar kreeg om het rietje er in te prikken. Net buiten de deur kantelde ik voor mijn eerste slok de beker alsof ik een slok wilde nemen maar dronk uit het rietje waardoor ik een hele scheut crèmekleurige bubble tea over mijn zwarte, wollen winterjas goot. Terug naar binnen waar ik met een natte doek mijn jas mocht schoon boenen. Voordat we bij de grote kerk arriveerden was dat nog zeker drie keer gebeurd… Onze twee oudste dochters schaterden het uit. Ik durfde na die ene keer natuurlijk niet meer terug naar het winkeltje voor die natte doek… We slenterden verder door de stille stad waar de meeste winkels gesloten waren en een enkele boutique een tafeltje bij de deur had staan voor Click&Collect. Een treurig straatbeeld. Prachtig, feestelijke etalages met gesloten winkeldeuren. Het begon ook nog te regenen. Goed voorbereid als ik was had ik maar liefst twee paraplu’s mee genomen.  De eerste opende helemaal niet. Kapot. De tweede wel, maar met een doorgebogen armpje. De wind die op kwam zetten trok zo nu en dan de paraplu binnenstebuiten. Ik klapte hem weer terug in de juiste vorm. Ondertussen lette ik natuurlijk goed op dat ik m’n beker met warme thee rechtop hield. De meiden zaten gewoon te wachten wanneer het mis zou gaan. Ik moest door de wind echter ook opletten dat mijn haar over mijn rechteroor bleef vallen. Ik had namelijk een onooglijke pleister op mijn oor geplakt. Op de een of andere manier had ik een pijnlijk drukpunt achter mijn oor. Precies waar het pootje van mijn bril mijn huid raakte. Best gevoelig. De pleister gaf een beetje verlichting. In mijn rechterhand droeg ik de paraplu met aandacht voor de  kortstondige wind. In mijn linkerhand droeg ik de beker bubble tea die ik recht moest houden bij elke slok. Somehow waren mijn armen gekruist geraakt. Goed voor de communicatie tussen mijn beiden hersenhelften zeg maar. Toen ik het laatste tapioca balletje door het rietje wilde opzuigen verslikte ik me door de snelheid waarmee dat balletje mijn keel in vloog. Ik proestte, ookal probeerde ik de thee binnensmonds te houden. Middelste dochter draaide zich om en op dát moment kwam er een windvlaag die mijn paraplu weer binnenstebuiten liet klappen. Mijn gepleisterde oor kwam ook in zicht door plukken haar die wild voor mijn gezicht bewogen. Ik droeg mijn handen nog steeds gekruist om beker en paraplu vast te houden. Middelste dochter had pijn in haar buik van het lachen! Alles ging mis. Nu moest ik zelf van alle ellende ook lachen. Het zag er niet uit. Net een cartoon. Een vrouw met verwaaid haar. Die stomme pleister. Een zwarte, nette jas met een waterval aan crèmekleurige vloeistof lekkend naar beneden. Stug doorlopend met die omgekeerde paraplu. Dochterlief filmde het met haar telefoon. Schaterlachend. Wat ik namelijk niet doorhad was dat het plots gestopt was met regenen. Ik was blij dat de beker eindelijk leeg was zodat ik het weg kon gooien. Opgevouwen paraplu in de andere hand. Relaxt wandelden we het laatste deel door een heel bekend, oud stukje Breda. Namelijk het buurtje rondom de Montessori basisschool waar alle drie de meiden een periode in hun jonge leventje op zaten. Ik heb daar wat jaren gefietst en gewandeld. Veel herinneringen kwamen bij de meiden boven bij het zien van het gebouw en het schoolplein. A trip along memory lane. 

Merry Little Xmas!

THE BRIGHT SIGHT OF LIFE

“Positive thinking is powerful thinking. If you want happiness, fulfillment, success and inner peace, start thinking you have the power to achieve those things. Focus on the bright side of life and expect positive results.” 

- Germany Kent

Afgelopen week was de laatste volle maan van dit jaar. Op dinsdag tegelijkertijd ook de kortste dag van het jaar, de winterzonnewende. De korte dinsdag was toevallig een dag met uitzonderlijk veel zonlicht. Knalblauwe hemel. Frisse, knisperende lucht. Heerlijk. Het had gevroren die nacht. Toen ik wakker werd waren de ramen van de zolder wit bevroren. Tijdens mijn ontbijt werd het langzaam licht en zag ik alle glinsterende rijp op het groen buiten. De ochtendzon begon fel te schijnen in de voorkamer. Zolang de Kerstboom in de achterkamer staat doe ik mijn online yogalessen aan de voorkant van het huis. Heerlijk dat ochtendzonlicht!  Na de kortste dag bewegen we langzaam weer naar het licht  - de dagen worden langer. Ik gun iedereen deze kortere dagen tijden van rust, bezinning en verbinding. Wat mag mee naar 2022? Waar wil je meer van? Waar geef jij je aandacht aan? Ben je er voor anderen en ook genoeg voor jezelf? Pak die rust en gebruik deze tijd om dingen te doen waar je hart van vol is. Het is er nu de tijd voor dus ga ik het er deze Kerstvakantie ook van nemen. Relaxte dingen ondernemen zoals mandala’s inkleuren, hardlopen met oudste dochter, spelletjes doen of een puzzel maken met ons gezin, boswandeling maken met een vriendin, online yogalessen en heerlijk jezelf verliezen in een goed boek. Ik heb een stapeltje nieuwe boeken klaarliggen voor de komende weken. Zonder te weten was ik net op tijd met struinen door m’n lokale boekenwinkel. Oudste twee dochters zijn vandaag in het besneeuwde Auschwitz vanuit Krakau. Jongste en ik maken op onze vrije - en heerlijk onbewolkte, koude - dag een wandeling vanuit huis. We lopen naar het bos waar de rijp midden op de dag nog steeds prachtig bevroren is. Thuis maken we warme chocomel met slagroom. Kerstkransjes erbij. Er staat een hoop te gebeuren zo aan het einde van het jaar, ookal zijn we gelimiteerd in ons doen en laten. Ik ga voor Kerstmis nog langs de slager, de chocolaterie en de visboer om onze bestellingen op te halen. Cadeautjes voor onder de boom had ik allemaal al in huis. Ik hoef lekker niet zelf te koken deze Kerst - dat doet manlief met onze dochters. Ik mag de ontbijt- en dinertafel mooi dekken wat ik heel graag doe. Ik heb de tijd genomen om de cadeautjes voor onder de boom prachtig in te pakken. Ik ben me er vooral van bewust dat dit het moment is om te reflecteren op het afgelopen jaar, je ontdoen van dingen die je niet mee wilt nemen. Mooie plannen te maken voor het nieuwe jaar. Afgelopen jaar heb ik ontslag genomen. Ik ben een nieuwe studie gestart die me nu al zoveel moois gebracht heeft. Ondanks allerlei maatregelen zijn wij afgelopen zomer als gezin toch een paar weken naar het warme Kroatië afgereisd met onze oude hippiebus. Mijn lief en ik zijn zelfs in de nazomer naar Ierland gevlogen om daar rond te reizen. Vrij uniek voor ons om saampjes te reizen. Wat staat ons dan te wachten in het nieuwe jaar? Vanaf januari start middelste dochter aan het onderzoek voor afronding van haar Masterprogramma. Onze jongste verwacht in het voorjaar haar diploma te halen. Ze is net klaar met inschrijven op universiteiten. Dat bracht veel spanning mee zoals een recommendation letter en tijdelijke cijferlijst vragen op school, veel documenten uploaden en zelf een motivation letter schrijven. Hopelijk wordt ze toegelaten op de school van haar keuze. Ikzelf verwacht aankomend jaar mijn propedeuse te behalen. Een nieuwe werkplek te vinden. Thuiskomen bij mezelf. Dat heeft ook effect op de mensen om me heen. En daardoor uiteindelijk een positief, hartverwarmend effect op de wereld om ons heen.  Focussen op wat wél kan, focus on the bright sight of life. Ik had onlangs geluk met mijn ingeplande kappersbezoek. Een absoluut relaxmoment. Mijn voetmassage daarentegen mocht helaas niet meer doorgaan. Focussen op wat wél kan dus en dat is ons geval een bioscoopavondje in Antwerpen bijvoorbeeld. Op Kerstavond. Een gezamenlijke wandeling in de natuur of over het strand en daarna iets warms drinken bij een foodtruck ligt in het verschiet. Maar vooral genieten van die nieuwe boekenstapel!

Decorating the Christmas tree

SUPERTOFFE STAGE
No one on earth could feel like this

I’m thrown and overblown with bliss

- Eurythmics

Eurythmics draait op m’n autoradio. Heel hard. Ik zit in m’n uppie achter het stuur. Ik rijd in het donker op de snelweg. Het is spitsuur. Einde van de werkdag. Het is heel druk op de snelweg. Ik zing lekker hard mee met de lyrics. There must be an angel playing with my heart. Ik draai hem nog een keer. En nog een keer. En nóg een keer. De songtekst geeft precies weer wat ik voel. It’s an orchestra of angels, and they’re playing with my heart. Ik ben heel erg blij en opgewonden. Ik rijd een file in. Er zijn maar liefst twee ongelukken gebeurd. Ik blèr lekker door in mijn eigen wereldje. Ik heb vandaag een hele dag stage gelopen in een ziekenhuis hier in Brabant. Op een afdeling ergotherapie. Tijdens een yogales vroeg mijn leraar afgelopen zomer een keer wat voor studie ik eigenlijk begonnen was. Ik vertelde er wat over en toen zei hij dat zijn goede vriend ergotherapeut is. Hij werkt in een ziekenhuis hier in de buurt en dat hij supertof werk doet daar. Zijn vriend is een typische surf dude en echt een goeie vent zei mijn yogaleraar. Ondanks dat de bewuste ergotherapeut ook op mijn yogaschool komt kende ik hem niet. Kort geleden belde ik de 'toffe surf dude' op een avond op. Op zijn profielfoto zag ik een man op het strand met een surfplank onder zijn arm. We hadden een klik aan de telefoon. Hij keek er naar uit dat ik een dag met hem mee zou lopen. Ik wist toen eigenlijk nog steeds niet precies wat hij deed met zijn patiënten. Hij ziet voornamelijk psychosomatische patiënten vertelde hij, maar dat klonk erg ver van mijn bed.  Ergotherapie is zo’n breed begrip, het kon wat mij betreft eigenlijk nog steeds van alles zijn. Wat ik wel van hem begrepen had was dat hij meditatie, mindfulness en ademhaling in zijn therapiesessies gebruikt. Geweldig! Afgelopen week was de dag dat ik hem zou vergezellen voor een snuffelstage. Hoe zouden we elkaar herkennen in het ziekenhuis? vroeg ik hem. ‘Jij herkent mij meteen, ik heb namelijk lang haar en vaak een knotje in.’ We herkenden elkaar inderdaad meteen. Ik genoot van zijn therapiesessies. Zo anders dan dat ik tot nu toe gezien heb tijdens mijn opleiding en andere snuffelstages. Hij zit écht achterover in zijn stoel. Hij luistert. Is nauwelijks aan het woord. De patiënten vertellen. Hij stuurt. Ze komen zelf tot de oplossing. Soms schreef hij wat op een whiteboard. Soms liet hij een YouTube filmpje zien. Ik was aanwezig in de ruimte. Op de achtergrond. Ik absorbeerde zijn ontspannen manier van doen. Soms deed ik mee met een korte meditatie. Hij vroeg steeds nadien wat ik van zijn cliënt vond en wat ik van het gesprek vond. Wij zaten helemaal op één lijn. Wat ik voelde bij een cliënt voelde hij ook. Eén keer zette hij meteen  de deur naar de tuin open, wat een bonk energie nam deze cliënt mee. We sparden over de opvolgende afspraak, wat ik zou doen en wat zijn ideeën waren. We spraken over onze gezamenlijke yogaleraar uit Texas waar we beiden les van hadden gevolgd. Ik merkte ook op dat hij die kennis van onze yogaleraar inzette. Het voelde zo bevrijdend dat je op deze manier ook mooie interventies kunt doen. Zonder de strakke schoolse modellen en schema’s. Zonder de technische gesprekken. Gewoon van mens tot mens. Interesse alsof je met een vriendin aan het praten bent. Na afloop bedankte ik hem voor zijn mooie rolmodel. Hij bood aan dat als ik in de toekomst een stageplek nodig zou hebben ik bij hem terecht kon. Hij complimenteerde mij; ik zou het wel redden met de vaardigheden die ik als mens reeds beheers. Tijdens de lunchwandeling kwamen we er achter dat we hemelsbreed een paar honderd meter bij elkaar vandaan wonen. We spraken af dat we elkaar eens zouden ontmoeten bij een kop thee op ons dorpse marktplein om over een opdracht of een casus van mij te praten. Dat gaan we doen. Met een tevreden gevoel over m’n stage, m’n studie en hopelijk m’n toekomstige beroep reed ik zingend naar huis.

So much fun and laughter at Pakjesavond!

ME-TIME
“Ah! There is nothing like staying at home, for real comfort.” 

- Jane Austen

Het is herfst. Het is koud buiten. Matige vorst. Er valt sommige dagen wat natte sneeuw. De ramen van de auto zijn in de vroege ochtend zo nu en dan bevroren. De natuur trekt zich steeds meer terug . En ik ook. Ik gedij goed bij momenten van stilte en inwaarts keren. Na mijn tweede examen ging ik de volgende ochtend meteen op mijn fiets voor wat me-time naar de yogaschool. De houdingen helpen me om langer stil te zitten en te zorgen voor meer ruimte in lichaam en geest. Ik heb best wat spanning ondervonden voor het mondelinge examen. Vlak van te voren, de afspraak was twee uur verzet, liep ik alleen maar rondjes door de huiskamer. Voor mezelf alle rijtjes en factoren opnoemend in allerlei modellen. Mijn introductie in mijn hoofd stampen en de eerste open vraag. Een paar minuten vooraf aan het mondeling deed ik wat ademhalingsoefeningen achter de computer. Ik zag dat ik rustig in mijn stoel zat achter de videocamera. De belichting was goed. We begonnen het examen bij daglicht en eindigden bij kunstlicht. De examinator stelde me op m’n gemak door wat persoonlijke vragen te stellen. Het gesprek dat ik leidde in de rol van ergotherapeut verliep soepel. Na een uur zei ze dat ik nog twee minuten had. Het uur was voorbij gevlogen. En ik had ruim een voldoende. Een paar dagen eerder kwamen al onze meiden en aanhang thuis om Pakjesavond te vieren. Ze kwamen in de middag zodat we met hele gezin een kerstboom konden uitzoeken op een boerderij ergens buiten Breda. Rubberlaarzen aan en door de modder liepen we tussen de groene naaldbomen. Schoonzoon uit de Caraïben ging voor het eerst in zijn leven een verse naaldboom uitzoeken. Hij had de boom om mogen hakken van de boer ware het niet dat we de mooiste kerstboom vonden tussen de klaargezette bomen. Thuis hebben de kinderen de grote boom gezamenlijk opgetuigd zoals onze traditie betaamt. Kerstmuziekje aan. Allemaal heel gezellig en feestelijk. Er was drukte, er was stress, er was zelfs gekibbel. Niet speciaal wat ik relaxt noem maar wel heel waardevol. Ik heb natuurlijk fotootjes geschoten. Ze gingen daarna aan de grote tafel een rumoerig spel doen met veel luid gelach. Er werd me een paar keer gevraagd mee te doen. Ik ging liever even rustig in m’n uppie de soep opzetten in de keuken. Lege kerstdozen opruimen. Kaarsjes aansteken. Voor iedereen wat lekkers inschenken en rustig wat hapjes in de keuken klaarzetten. Ik merk dat het steeds moeilijk wordt voor mij om in mijn hoofd rustig en ontspannen te blijven als we een huis vol bezoek hebben. De lockdown’s gaan hun tol eisen. Sociaal en menselijk zijn in een groep kost me steeds meer energie. Het wordt een ding. Na het diner haalde iedereen zijn zelfgeknutselde surprise tevoorschijn wat écht het hoogtepunt van de avond was. Verrukte gezichten. We bewonderden elkaars kunstwerken en probeerden te raden wie wie had getrokken. We namen de tijd om met aandacht naar elkaar’s gedichten te luisteren. We hebben tot tranen toe gelachen. Er kwam ook nog een gevulde zak van Sinterklaas voorbij. Het was een heerlijk ouderwets Sinterklaasavondje. Mooie herinneringen gemaakt. Oók dat is me-time. Juist als je liefde geeft en voelt bij anderen. De volgende ochtend weldadig gaan hardlopen in het koude bos. Mijn lief fietste mee omdat het zo heerlijk ontspannen in het bos is. Soms lijkt hardlopen op een actieve meditatie. Mijn voeten komen in een ritme neer op de bosgrond, ik kom ook in een ritme, net zoals mijn ademhaling, en automatisch gaan mijn gedachten verstillen. De vrije dag na mijn mondeling examen had ik me-time ingepland. Hoe deed ik dat ook alweer? Na mijn yogales fietste ik door naar het dorp. Ik haalde mijn pakketje met bestelde verzorgingsproducten op bij de boekwinkel. Ik verwende mezelf met een dik tijdschriftenpakket. Ik stapte bij de kapper naar binnen voor een afspraak voor volgende week. Thuis pakte ik mijn verzorgingscrèmetjes uit. Als verrassing was de doos gevuld met proefmonstertjes en miniverpakkingen. Heerlijk! Daarna belde ik de Thaise massagesalon voor een afspraak vlak voor Kerstmis. Ik kreeg ineens zo’n heerlijk verwend, relaxt gevoel. ‘Oja, dit is waar ik heel erg ontspannen van word’ zei ik tegen dochterlief die net haar tentamenweek afgerond had. Samen een dag vrij. Hier hadden wij naartoe geleefd. Filmpje opzetten. Thuispak aan. Chocolade kerstkransjes in de boom hangen en snoepen. Warme chocomel met nog een restantje marsepein van de Sint. Haar vriendje kwam en bleef eten. Ook dat is, net als een opgewonden Pakjesavond of heel druk de kerstboom optuigen, me-time. Dat is je kern. Je essentie. Liefde.  

My sister and I with our families last week at a Christmas market

EXAMENSTRESS
Me: Hey God. God: Hello….. Me: I’m falling apart. Can you put me back together? God: I would rather not. Me: Why? God: Because you aren’t a puzzle. Me: What about all of the pieces of my life that are falling down onto the ground? God: Let them stay there for a while. They fell off for a reason. Take some time and decide if you need any of those pieces back. Me: You don’t understand! I’m breaking down! God: No – you don’t understand. You are breaking through. What you are feeling are just growing pains. You are shedding the things and the people in your life that are holding you back. You aren’t falling apart. You are falling into place. Relax. Take some deep breaths and allow those things you don’t need anymore to fall off of you. Quit holding onto the pieces that don’t fit you anymore. Let them fall off. Let them go. Me: Once I start doing that, what will be left of me? God: Only the very best pieces of you. Me: I’m scared of changing. God: I keep telling you – YOU AREN’T CHANGING!! YOU ARE BECOMING! Me: Becoming who? God: Becoming who I created you to be! A person of light and love and charity and hope and courage and joy and mercy and grace and compassion. I made you for more than the shallow pieces you have decided to adorn yourself with that you cling to with such greed and fear. Let those things fall off of you. I love you! Don’t change! … Become! Become! Become who I made you to be. I’m going to keep telling you this until you remember it. Me: There goes another piece. God: Yep. Let it be. Me: So … I’m not broken? God: Of course not! – but you are breaking like the dawn. It’s a new day. Become!!!

- John Roedel

Ik lig op mijn buik relaxt op mijn yogamat in de achterkamer. Mijn handen voor mij, net als mijn voorhoofd, op de grond. Ik lig naast de warme radiator. Onze oude poes ligt op mijn billen tevreden te spinnen. Ik ben alleen thuis. De stem van mijn yogajuf klinkt door de iPad en zegt zalvende, rustgevende wijsheden. Buiten valt natte sneeuw in de achtertuin. Ik probeer te aarden. Mijn zenuwen tot bedaren te brengen. Na deze les heb ik nog een uurtje om mijn samenvatting door te nemen voordat ik naar het station fiets om een examen te doen. In een zogenaamd examencentrum. Ik zal er later achterkomen dat dit een grote, witte steriele zaal is achter heel hoge ramen. In de stationshal. Reizigers lopen met tassen op hun rug en mondkapjes op voorbij. Iedereen kan naar binnen kijken in de felverlichte surrealistische ruimte. Een halve cirkel vol kleine afgebakende witte bureautjes. Elk plekje heeft een computer en een grote ronde spiegel erboven hangen. Een dame zit op een ronde witgeverfde verhoging in het midden. Zij houdt via de spiegels in de gaten of er niemand spiekbriefjes gebruikt of afkijkt. Dit is de eerste keer dat ik op deze manier examen doe. Sowieso voor de eerste keer in mijn leven digitaal. Ik moest bijna een half uur op het station in een rij wachten voordat ik eindelijk de steriele examenruimte binnen mocht. Er hing een A4tje op de ruit dat er geen toilet aanwezig is. Gelieve op het treinstation van de toiletten gebruik te maken. Ik verliet dus de rij en ging naar het toilet die overigens buiten gebruik was. Ik kroop maar brutaal onder het draaihekje door.  Na dat half uur wachten voor het raam kon ik ondertussen bijna opnieuw een bezoek brengen aan het toilet. Deze keer bleef ik maar geduldig in de rij staan. Eenmaal aan de beurt moest ik al mijn spullen in een witte kluis leggen inclusief mijn handtas, mobiel en eventueel horloge. Na mijn handtekening en controle van legitimatie kon ik eindelijk mijn examen - van een uur - maken. Ik dacht dat ik wellicht afgeleid zou zijn door zoveel vreemde mensen die in en uit liepen en om mij heen op witte stoelen zaten. Gelukkig was dat niet zo. Ik had zo’n twee weken studeren besteed aan dit eerste examen. Samenvatten van de colleges, samenvattingen uit de boeken, procesmodellen uit mijn hoofd leren. Afkortingen en definities. Écht stampen. Niets toepassen. De spanning liep geleidelijk op. Voor mij was het namelijk ook een persoonlijke test of alle gelezen theorie wel echt bleef hangen. Kan ik zoveel nieuwe informatie nog opslaan? Tenslotte heb ik de universiteit al meer dan dertig jaar geleden achter mij gelaten. Drie decennia! De spanning liep ook nog eens op vanwege alle corona besmettingen dicht om mij heen. Ik wilde dit examen wel graag door laten gaan. Zorgen dat ik niet in quarantaine kwam te zitten. Dus had ik de laatste anderhalve week geen klassikale yogalessen meer gevolgd. Aanvaarding. Mijn lessen voor de veiligheid weer thuis online op mijn iPad. Dat bracht ook wel weer memories terug. Kinderen zaten in de ochtend weer tijdens mijn yogales aan de eettafel te ontbijten of vulden hun lunchtrommel voor school. Mijn lief werkt inmiddels ook weer thuis en moest voor werk telefoongesprekken tijdens mijn yogalesje voeren. De katten genoten wederom volop van mijn kalmte tijdens de lessen. Steeds op mijn yogamat aanwezig. Deze keer zat de oude kat op mijn billen, vorige week lag ze te spinnen op mijn buik tijdens savasana. Het zijn op allerlei manieren roerige tijden waar we ons met z'n allen in bevinden. Ik geloof sterker dan ooit in de kracht en ondersteuning die yoga in deze onzekere tijd kan bieden. Steeds meer wetenschappelijk onderzoek toont ook aan dat yoga een fijne remedie is tegen stress en spanning. Mijn yogaschool is normaliter een plek waar je even gewoon kunt zijn. Ik met mijn geheel eigen verhaal en geschiedenis. Thuis vind ik die verstilling ook, op het kleed naast de tuindeuren. Mijn schriftelijk examen heb ik die dag overigens gelukkig gehaald. Volgende week heb ik mijn eerste mondeling. Digitaal. Thuis. 

Married couple where I worked for a few years...

MIJN HART
Wat ik onbegrijpe­lijk vind is dat mensen met dementie worden opgesloten.

- Teun Toebes

‘Wat leuk dat je voor het mooiste vak van de wereld gekozen hebt!’ kreeg ik als enthousiast antwoord toen ik deze ergotherapeute per mail om een snuffelstage vroeg. Afgelopen week liep ik op een regenachtige ochtend twee afspraken met haar mee. We ontmoeten elkaar buiten op de natte stoep. Ik viel meteen in een warm bad vol complimenten. Zij had de dag ervoor toevallig een lieve oud-cliënte van mij ontmoet. Deze ergotherapeute heeft zich gespecialiseerd in de ouderenzorg. Precies zoals ik dat zou willen. Ze werkt niet bij een zorginstelling, zoals de vorige ergotherapeute waar ik stage liep, maar bij een zelfstandige praktijk hier in de stad. Ook zij komt bij cliënten thuis die vaak al een traject ingegaan zijn met een geriater in het ziekenhuis. Ze hebben iemand als haar ingeschakeld om hun dagelijks handelen thuis zo makkelijk mogelijk te maken. En het liefst zo zelfstandig mogelijk. Bij de eerste afspraak brandde er vroeg in de ochtend wel licht in de huiskamer, maar er werd niet op de deurbel gereageerd. Na een tijdje belde de ergo de dochter van de cliënte die er gelukkig best snel aankwam. Moederlief was boven, ze hoorde de bel wel maar ze kon zich niet zo snel aankleden en de trap afhollen om te de deur te openen. Juist nu ze druk voelde lukte het helemaal niet. En de trap afhollen was helemaal onmogelijk. We kwamen dan ook met een missie - om eens een rollator uit te proberen. De oude, chique dame ging steeds wankeler lopen. Een rollator was voor haar ego een heel hoge drempel om aan te schaffen. Binnen een stukje oefenen, buiten een wat langer stuk. Wat haar de das om deed was door even zónder rollator te lopen…. Ze miste meteen de steun en zekerheid. Dochterlief zou haar deze week nog meenemen om een mooi exemplaar uit te zoeken. Eentje die ook qua kleur bij haar mooie winterjas zou passen. Een nieuwe afspraak was zo gemaakt om haar ochtendroutine eens door te nemen - mogelijk valt daar nog het een en ander te vergemakkelijken voor haar. Door de vertraging kwamen we maar net op tijd bij de volgende cliënte. Deze mevrouw woont in een aanleunappartementje. Ze eet tussen de middag warm bij het bijbehorende verzorgingstehuis. De geriater had haar ergotherapie aangeraden. Ze vergat haar lunch wel eens. De ergo nam een assessment af en de resultaten bevestigden het vermoeden. Ze toonde geen initiatief meer. Ik leer tijdens mijn studie diverse soorten modellen en assessments om in te zetten in de ergotherapie. Hoe leuk om te zien hoe dat in de praktijk werkt. Het resultaat werd met de cliënte en haar dochter besproken. Er werden plannen gemaakt en een nieuw afspraak in de agenda gezet. Dit is precies het beeld dat ik heb van een ergotherapeut in de ouderenzorg, of nog specifieker in de dementiezorg. Inderdaad het leukste vak van de wereld! Zo werd ik ook zo blij van het symposium dat ik mocht bijwonen vorige week over de nieuwe sociale benadering van dementie. Helaas was de hoogleraar verhinderd, maar Teun Toebes was er wél. Teun had een plastic bos bloemen mee genomen naar het toneel waarop hij zijn verhaal deed. Een plastic bos, omdat de bossen bloemen op een gesloten afdeling ook van plastic zijn. Voor de veiligheid. Teun deelt keuken, badkamer en wc niet met medestudenten maar met mensen met dementie. Een gedeelde huiskamer met een schallende TV als enige teken van leven. Hij is de enige die de code van de voordeur heeft. ’Het is onbegrijpelijk dat we in de laatste fase van ons leven worden opgesloten. Dat niemand meer vraagt wat jij eigenlijk wil.’ Eén op de drie vrouwen krijgt dementie. Hij vertelt tijdens het symposium wat hij leert van zijn huisgenoten, hoe het is om te leven in een verpleeghuis en vooral hoe het beter moet. Het is een hartenkreet waarmee hij de zorgwereld en onze kijk op dementie wil veranderen. Te beginnen met ons woordgebruik. Je spreekt niet over een ‘dementerende’ maar over een persoon met dementie. ’Ik ben er gaan wonen omdat ik me zorgen maak over hoe we in Nederland omgaan met mensen met dementie. Ik ontdekte dat mensen met dementie geen stem meer krijgen. Aan het eind van hun leven wordt hun alle zelfbeschikkingsrecht en vrijheid ontnomen – de kern van ons mens-zijn’ aldus Teun. Hij vertelde ook dat er geen WiFi  op de kamers van de bewoners is terwijl veel van hen wel met een iPad contact met de familie onderhouden. Er is geen gelijkwaardigheid. Zo is er een toilet voor de bezoekers en zorgverleners. En een apart toilet voor de bewoners. Waarom? Dat hebben we thuis toch ook niet? Het was een heel verhelderend en eerlijk beeld van een leuke, zeer bewogen student en spreker, Teun. Hier in de ouderenzorg ligt ook míjn hart. Eens kijken wat voor vorm ik daaraan kan geven. 

Queen Máxima in Breda!

MÁXIMA

“Never did the world make a queen of a girl who hides in houses and dreams without traveling.” 

- Roman Payne

‘De dokter is bij koningin Máxima, je mag je even aankleden en ook gaan kijken als je wilt’ zegt de aardige assistente. Ik lig al een kwartier in mijn onderkleding en alleen een BH aan op een bedje te wachten op de arts. De assistente was hem al eerder gaan zoeken in de gangen van het Amphia ziekenhuis. De arts was kennelijk gevlogen. Ze had hem gebeld. Hij zou er zo aankomen beloofde hij, hij wilde even wachten op de koningin. ‘Is koningin Máxima hier dan in het ziekenhuis?’ was mijn stomverbaasde reactie. Ze was er inderdaad om de nieuwe locatie te openen. De koningin zou zo door de gang lopen waar ik vlakbij lag. Als ik toch op de arts moet wachten kan ik net zo goed zelf even gaan kijken. Tenslotte had ik onze vorstin nog nooit in levende lijve gezien. Dus liep ik gauw naar de gang die al aardig vol stroomde met ziekenhuispersoneel in witte jasjes. Ik voegde me er gezellig tussen. Het voelde alsof we op Sinterklaas stonden te wachten. Opgewondenheid. Iedereen had een telefoontje in de aanslag om het moment vast te leggen. Ik ook. Berichtjes werden uitgewisseld waar ze precies in het gebouw liep. Er kwamen ineens overal beveiligers vandaan en toen kwam ze door de klapdeuren. Gejuich. Applaus. Ze zwaaide heel hartelijk naar ons. Ze toonde belangstelling voor alle mensen die bij het Amphia betrokken zijn: medisch personeel en vooral de patiënten. Ze nam uitgebreid de tijd voor ieders verhaal. Ook de verpleegkundigen die een selfie durfden te vragen werden niet teleurgesteld. Haar werkbezoek was in plaats van de officiële opening die deze dag gepland stond. Corona zette daar voor de tweede keer een streep door. Ook door het afscheidsfeestje in het oude te slopen gebouw trouwens. Ons ziekenhuis bestond tot voor kort uit twee locaties waarvan één vlakbij ons huis. Dat is ook de locatie waar onze jongste geboren is. Bijna zeventien jaar geleden. Een verrassende bevalling die onverwachts snel én natuurlijk verliep. De eerste twee meiden waren met een kiezersnee geboren. Om acht uur keken we nog samen op de bank journaal op TV. We hadden een zuurkoolmaaltijd gegeten, keuken opgeruimd.  Twee kindjes lagen lekker op bed en ineens werd ons derde kindje nog dezelfde avond helemaal gezond geboren. Zónder kiezersnee! Mijn gynaecoloog was er niet eens bij. Hij stond de volgende dag op het antwoordapparaat dat hij helemaal flabbergasted was en dit in zijn lange carrière nog nooit meegemaakt had. Deze locatie, met voor ons dus een bijzondere herinnering, is onlangs gesloten. En wordt gesloopt. Er was de laatste jaren een heel nieuw modern deel aan de andere locatie aangebouwd. Superdeluxe (veel eenpersoonskamers), prachtig ruim en nieuw. Van een koninklijk bliksembezoek was deze middag helemaal geen sprake. De koningin bleef bijna twee uur lang in het Amphia. Ze werd welkom geheten door onze burgemeester Paul Depla. Opvallend was dat ze voor iedereen uitgebreid de tijd nam, ze had geen haast. En al even opvallend was wat haar verschijning in het ziekenhuis losmaakte: overal personeel en patiënten die haar toeriepen. De aardige assistente was inmiddels naast mij komt staan - onder het mom van mij zoeken - genoten we samen van een glimp van onze majesteit. Daarna liepen we snel binnendoor terug. Ik nam weer plaats op het bed alsof er niks gebeurd was. Bovenkleding uit. De dokter vroeg of ik een handje van Máxima geschud had. Helaas. Hij trouwens ook niet. Het onderzoekje was zo klaar. In de tussentijd stroomden de fotootjes binnen van het koninklijk bezoek op het mobieltje van de assistente. Samen keken we ernaar. Het was een raar en onverhoeds moment maar toch ook heel leuk. Ik had het niet missen willen. Nu onze charmante koningin zo vlakbij voorbij was gelopen. 

Studying

EEN KOUD HUIS
“Ice is most welcome in a cold drink on a hot day. But in the heart of winter, you want a warm hot mug with your favorite soothing brew to keep the chill away. When you don’t have anything warm at hand, even a memory can be a small substitute. Remember a searing look of intimate eyes. Receive the inner fire.”

- Vera Nazarian

Wat is er fijner dan ons knusse warme huis? Verwarming aan. Een thermoskan met thee naast me. Mijn studieboeken opengeslagen voor me op de grote eettafel. Drie slapende poesjes om me heen. Radio zacht aan op de achtergrond. In de tuin verkleuren de blaadjes naar rood en bruin. Zo studeer ik sinds de herfst. Halverwege de middag komt jongste dochter uit school en zij schuift aan de andere kant van de tafel aan. Iets lekkers te snoepen erbij. Soms nemen we beiden een warme pitjeskruik op schoot voor het comfort. Warmte is zo lekker ontspannend. Heel even werd dit plaatje ruw verstoord. Ik schrok me een rotje op een woensdagavond, eind oktober. Onze energieleverancier ging onverwachts per 1 november failliet. Voor Welkom Energie was duidelijk dat aankomende winter de leveringszekerheid niet meer kon worden gegarandeerd. ‘Wat als we geen gas meer geleverd krijgen?’ ging er paniekerig door mijn hoofd. Stel je voor! Een koud huis. Ouderwets met elkaar rond de brandende openhaard? Extra trui aan? Een kop hete thee om je koude handen op te warmen? Er is nu zoveel te doen over de gasvoorraad en de explosief gestegen gasprijzen. Onze kleine leverancier was het eerste slachtoffer dat ten onder ging aan de hoge prijzen voor gas en elektriciteit. Alle circa negentigduizend klanten werden overgenomen door Eneco. Er was echter vóór het faillissement al bekokstoofd dat deze energiereus alle klanten over zou nemen. Ik wist niet meteen wat ik moest voelen. Opgelucht omdat we 'gewoon' energie geleverd bleven krijgen? Of ontzet omdat we door zo’n groot commercieel bedrijf opgeslokt zijn? Ik had destijds juist voor een klein toegankelijk bedrijfje van ondernemer Jaap Bakker gekozen omdat er zo weinig mensen werkten. Makkelijk met terugbellen zodat je zonder eeuwig doorverbinden en lange wachttijden dezelfde persoon weer aan de telefoon kreeg. Dat werkte echt zo. Een contract van drie jaar met comfortabel lage prijzen voor gas en elektriciteit. Nu ineens moest ik me zorgen gaan maken over dit onverwachtse nieuws en ons verplichte transfer naar een groot log energiebedrijf. Eneco beloofde zijn best te doen om de tariefstijging te beperken. Onze nieuwe prijzen behoren momenteel echter tot de allerduurste in de markt. Onze gasprijs is zelfs verdriedubbeld. Bijna geen andere leverancier is duurder. Onze maandprijs is van 172 euro naar 334 euro gegaan, een verdubbeling! Een geluk is dat wij ondanks de verdubbeling de rekening gewoon kunnen betalen en de thermosstaat niet laag hoeven te zetten. Niet verplicht met z’n allen rondom het vuurtje onze voeten opwarmen. Ik hoor helaas ook andere verhalen…toch die extra trui aan. Per 1 december zijn we vrij om over te stappen. Veel zullen we daar hoogstwaarschijnlijk niet mee opschieten, de tarieven zijn overal hoog. Het is nu even zoals het is. In de politiek worden grote vraagtekens bij de gang van zaken gezet, met name omdat Eneco de bestaande contracten niet heeft gerespecteerd. En omdat de tijdslijn rond het faillissement niet kosjer is. De winter, met een hogere vraag naar energie, moet nog beginnen. Omdat er wereldwijd sprake is van schaarste en stijgende prijzen, wordt er voorlopig geen prijsdaling voorzien. De overheid komt met een heel kleine prijscompensatie. Dat zou zo’n vierhonderd euro op de jaarrekening moeten schelen. Dat is fijn voor de huishoudens die maandelijks écht moeten sappelen om de hoge energienota te betalen. Het is zo’n rare wereld op dit moment.

Lunch with my client - March 2019

SYMPOSIUM DEMENTIE

Those with dementia are still people and they still have stories and they still have character and they're all individuals and they're all unique. And they just need to be interacted with on a human level.

- Carey Mulligan

We gluren door het voorraam en zien een actieve tachtiger druk in de achtertuin met bloempotten in de weer. Het is een prachtige, zonnige herfstdag en deze cliënte werkt lekker ontspannen in haar grote tuin. Door haar bezigheden hoort ze de deurbel niet. Uiteindelijk heeft ze ons in de gaten en worden we hartelijk binnen gelaten. Ik loop vandaag mee met een ergotherapeute. Zij werkt met ouderen die de diagnose dementie hebben gekregen en nog thuis wonen, én ook met dementerende mensen in een verzorgingstehuis. Mijn postHBO studie is tot nu toe superinspirerend. Ik ben er wel achter dat ergotherapie een heel breed vakgebied is. Waar wil ik me in specialiseren? Het meest logische zou zijn in de ouderenzorg omdat ik daar vandaan kom. Om voor mezelf te toetsen of ik me thuisvoel in dit gebied van de ergotherapie heb ik zelf een stage van een halve dag geregeld. Vandaag snuffel ik dus aan Sabine’s werkdag als ergotherapeute. We bezoeken twee thuiswonende senioren van boven de tachtig die steeds meer moeite krijgen met hun dagelijks handelen. De eerste mevrouw die we bezoeken staat midden in het leven, maar vergeet wel af en toe het recept van maaltijden die ze al decennia lang kookt. Pompoenensoep bijvoorbeeld. Vooral recepten die nog relatief nieuw zijn voor haar, vergeet ze. Ze raakt ook dingen kwijt waarvoor ze dan haar kleindochter te pas en te onpas belt. Best onhandig. De andere mevrouw die elke dag zo’n vijf kilometer wandelt en haar eigen tuin bijhoudt heeft momenten dat ze ineens vergeet hoe de elektrische kookplaat werkt of de wasmachine. Beiden dames hebben onderzoeken bij de geriater lopen. Dit soort mensen zag ik dagelijks in mijn oude baan. Beginnend dementerenden die zelfstandig thuis wonen. In Nederland krijgen meer dan 600.000 mensen zorg aan huis, gemiddeld vijf uur per week. Er wordt dus heel veel zorg verleend. In de afgelopen jaren hoor je steeds vaker dat mensen eigen regie moeten voeren over hun leven en dus ook over hun zorg en ondersteuning. De overheid stimuleert ouderen zo lang mogelijk thuis te blijven wonen. Zij wíllen vaak niet eens naar een verzorgingstehuis vanwege alle slechte verhalen die de ronde doen. Over het eten, de benauwend kleine appartementjes en vooral over de angstgevende gesloten afdeling voor dementerenden. Helaas leidt dat langer thuiswonen soms tot het idee dat alle zorg geleverd moet worden op het moment dat erom gevraagd wordt. De druk op de thuiszorg is enorm. In kranten, op de radio en in talkshows op TV wordt vooral belicht wat er allemaal mis is in de zorg. 

Ik had zelf heel goede ervaringen met mijn cliënten. Altijd zo dankbaar voor je aandacht en geleverde zorg, hun familie trouwens ook. Hun waardering werkte motiverend. Op dit moment is er een nieuwe sociale benadering om met demente mensen om te gaan. Door de mens te blijven zien en niet de ziekte. Mensen met dementie geven aan dat hun omgeving anders op hen reageert ná de diagnose. Voor hen betekent de ziekte opnieuw invulling geven aan sociale rollen, zoals partner of ouder. Wanneer iemand zich niet serieus genomen voelt, kan dit leiden tot verlies van zelfvertrouwen. Dit heeft vervolgens weer effect op de contacten en de activiteiten die iemand onderneemt. Net zoals ieder mens willen mensen met dementie niets liever dan hun gewone leven voortzetten samen met hun dierbaren. Zij willen niet bezig gehouden worden, maar willen betekenisvolle dingen blijven doen. Welke activiteiten kan iemand nog doen, en hoe geeft iemand zinvol betekenis aan zijn of haar leven? In plaats van buiten de leefwereld naar oplossingen te zoeken - zoals dagopvang - bestaat de nieuwe benadering juist uit het zoeken naar zingeving binnen hun eigen leefwereld. Ondanks de beperkingen van de ziekte. Hierdoor groeit het zelfvertrouwen en het gevoel er bij te horen. Zó belangrijk! Contact maken van mens tot mens. Een deel van mijn werk vulde ik eigenlijk precies zo in. Wat mijn cliënten vroeger het allerliefst deden dát probeerde ik zo lang mogelijk samen te blijven doen. Goede herinneringen heb ik aan regelmatig samen tomatensoep eten bij een café in België, een wandelrondje om een meer maken (gewoon met de rolstoel), jongste zusje van mijn cliënte opzoeken in de buurt van Arnhem, samen naar de bioscoop, regelmatig winkelen én een gebakje eten in het centrum, een zoektocht naar webbing fauteuils bij kringloopwinkels of uitgebreid lunchen bij hotels. Weinig was mij te gek. Kleine moeite groot plezier. Hier in Breda is er net een nieuw project opgestart met de nieuwe sociale benadering. Via Sabine ben ik deze maand uitgenodigd voor een symposium. Van hoogleraar aan de VU, Anne-Mei The, de initiatiefnemer van dit project. Ik kijk er naar uit.