Hoe droevig is dat?

Nature is not a place to visit. It is home.
-   Gary Snyder

Een kater hebben we. Geschrokken zijn we ook. Van de enorme hoeveelheid afval die hier op het strand ligt van de Caribische Zee. Nancy, de eigenaresse van ons hotel dat prachtig gelegen is op het puntje van het schiereiland, adviseerde ons stevige schoenen aan te trekken. Omdat we ook over afval moesten lopen op het strand. Ik heb haar toen niet goed begrepen, dacht aan aangespoeld hout. Maar toen we in het donker met een bootje afgezet werden door gidsen Kevin en Kareem werd het na een wandeling van een half uur, waarbij we het eiland over stoken, helaas heel duidelijk. Grote hoeveelheden schoenen, motorolieflessen, zonnebrandflesjes, plastic doppen, een snorkelflipper, een tandenborstel  en zélfs een babyspeentje en een deodorantfles lagen er op het strand. Allemaal over boord gegooid door cruiseschepen en toeristenboten. We liepen onder het licht van een miljoenen sterrenhemel naar een groot huis pal aan het strand, een missionarissenpost. Deze Amerikaanse missionarissen ruimen elke dag zoveel mogelijk puin op, maar ik bang dat het onbegonnen werk is.... Wat een kater! Vooral als je weet dat we hier in het donker op dit bevuilde strand staan om zeeschildpadden te vinden die een nest maken. Elk jaar komen de zeeschildpadden naar dit strand om hun eieren te leggen. Z´n honderd witte ronde eieren in één gegraven kuil. Ze laat traantjes als ze dat doet, niet om te huilen, maar om het teveel zout in haar lijf kwijt te raken en om het zand uit haar ogen te wassen. Zo´n één op de duizend eieren wordt maar een volwassen schildpad. De rest wordt op het strand als ei al opgegeten door vossen, stinkdieren en raccoons. Daarom worden de nesten afgedekt door Kevin en Kareem. De pasgeboren schattige minischildpadjes worden door zeemeeuwen en grote krabben opgegeten als ze in het donker naar de zee waggelen (op het maanlicht af) en eenmaal in zee wordt er ook op de kleine schildpadden gejaagd door de zeemeeuwen, maar ook door grote vissen zoals een barracuda.

Babyschildpadden leren nooit hun moeder kennen. Ze waggelen zelfstandig naar zee en eenmaal in het water kunnen ze zelf onderwater zwemmen. Bij elke ademhaling kunnen ze twee keer zo lang onder water. Nancy heeft het eens getimed: de eerste duik 8 seconden, daarna 16 seconden en daarna een halve minuut en een minuut. Daarna zag ze de kleine niet meer. Als ze volwassen zijn is de mens hun grootste vijand. Hun schild wordt gebruikt voor sieraden, en schildpaddensoep schijnt een goede maaltijd te zijn. En wat dacht je van de traditie om honderden wensballonnen de lucht in te laten met Kerstmis? Zo´n romantisch moment, net zoals in the film The impossible. Maar zo dodelijk voor de vredige zeeschildpad! De schildpad verwart de in zee terecht gekomen witte ballon met een kwal en zal na het eten ervan sterven. Een andere bedreiging is licht. Zo waggelen de pasgeborenen de verkeerde kant op als er straatlantaarns branden. Ze kruipen naar het licht, normaal gesproken maanlicht. Maar als ´s nachts de lichten blijven branden van de strandhuizen, dan kruipen de pasgeborenen daarheen en overleven ze het niet.  Wij trekken ons het lot van de deze guitige dieren aan. Het zijn zulke vreedzame dieren. Vogels zitten onderweg hun vlucht over zee op de rug van een schildpad, zo ook kleine visjes die de algen van hun schild knabbelen. Ze vinden het helemaal niet erg als er dieren meeliften! Na 58 dagen onder het zand zien de pasgeborenen het levenslicht en na pas 60 tot 80 jaar dooft het lichtje. Als ze zo´n 25 jaar oud zijn kunnen ze zich voortplanten. Hoe droevig is het dat ze daarvoor helemaal naar hetzelfde strand zwemmen in Belize (geleid door de geur en smaak van het zand) waar ze ooit zélf het levenslicht zagen en dat ze nu op datzelfde strand, als ze de sterke drang krijgen om een nest te graven, eerst over een afvalhoop moeten kruipen?

Die bewuste nacht toen we terug voeren en de maan zich achter een wolk vandaan liet zien concludeerden Mark en ik dat vooral het afval een grote indruk had achtergelaten. Niet de drie afgedekte nesten. We hebben die nacht niet eens een moederschildpad gezien die eieren legde. Maar wel veel geleerd. De volgende ochtend hebben Kareem en Kevin ons manatees, zeekoeien, laten zien in het zeer warme brakke water tussen zee en een lagoon. Manatees, ook een uitstervend ras, kunnen hier in Belize wel vijf meter lang worden. We hebben tijdens die trip twee grote – één zwom onder de boot door – en een kalf gezien.  Maar onze ontmoeting in zee met de zwemmende groene schildpad een paar dagen geleden en daarna de bewustwording dat deze schildpadden met uitsterven bedreigd worden  stemt ons een beetje droevig.

Gales Point, 29 juli 2013

Lanterfanten

Ik lanterfant, mijn ziel op sleeptouw, ik hang rond en slenter wat, op mijn dooie gemak, een struise zomerse grasspriet bestuderend.
- Walt Whitman

Lanterfanten...kinderen zijn er nog best goed in. Alhoewel kinderen tegenwoordig niet écht lanterfanten, want dan hebben ze tóch nog een iPod in hun handen. Ik herinner me dat mijn zus en ik wel konden lummelen op de bank, je écht een beetje vervelen. Je moeder vervelen. Nu verveel ik me nooit meer, alhoewel dat goed zou zijn voor mijn inspiratie. Als je een beetje lummelt krijg je de beste creatieve ingevingen! Onze kinderen beginnen zich tijdens deze reis te vervelen. Sinds heel lange tijd hoor ik weer eens op zeurderige toon “Ik verveel me” of “Wat kan ik doen?” We ondernemen natuurlijk veel dingen, maar we lanterfanten ook veel. Bij het zwembad bijvoorbeeld, in een hangmat, op een terrasje met de koudste limonada ooit of met een boek in onze cabañas tijdens een regenbui of muggenoffensief. Meestal hebben we geen internet op afgelegen slaapplaatsen - geen Facebook of YouTube dus. Wél hebben we mandala-kleurboeken mee, waterverf en stiften, kaartenspel, Pim-Pam-Pet, sudokupuzzels en heel veel Hollandse boeken en tijdschriften. Een beetje lanterfanten dus. Kijken naar de wonderlijke vuurvliegjes in plaats van TV en luisteren naar brulaapjes of de zee in plaats van YouTube filmpjes. Lekker wegmijmeren. Mijmertijd. In die tijd wordt je energiereserve weer aangevuld, heel goed voor je gezondheid. Tijd voor elkaar, samenzijn. Genieten. Na drie uur niks doen in Riverside Café in de haven van Dangriga vanwege een immense regen- en onweersbui worden we eindelijk gehaald door een kapitein. We zijn op een piepklein eilandje terecht gekomen, in vijf minuten ben je helemaal rond gelopen, met alleen een paar cabañas aan de waterkant. Er is één strandbarretje, geen paden, wel aanlegsteigers. Ons deck staat boven het water van de Caribische Oceaan, en onze hangmatten hangen dus ook boven zee. We hadden de opdracht gekregen om in Café Riverside de zeelui te vragen wie ons naar eiland Tobacco Caye kon varen. Dat was heel onduidelijk: we moesten wachten op kapitein Moncho, maar ondertussen belde de vrouw van het café een andere kapitein met een grotere boot vanwege onze backpacks, en er kwam zich ook één spontaan aanbieden. Wie hoorde bij wie, en belangrijk...wie zou ons nou uiteindelijk brengen? En dat allemaal terwijl het stortregende buiten en we sowieso niet konden vertrekken. Geen haast. Na drie uren wachten, uit het raam staren, mijmeren, lezen en een lunch kwam Nolan ons halen. Hij wilde een voorschot om benzine te kopen voor zijn boot. Het weer klaarde op en in een half uurtje vaarde hij ons in een klein motorbootje naar de pier van onze cabañas. Onze monden vielen open toen we werkelijk overal prachtige schelpen zagen liggen in het helderblauwe zeewater! Tien minuten na het aanleggen van de boot kwam er echter wéér een onweersbui en verdwenen we snel in onze hutten. Lanterfanterend, totdat de bel om zes uur geluid werd dat het avondeten in de eetzaal klaar stond.  

De volgende ochtend werden we gewekt door een straal zonlicht door de luiken. De lucht was helemaal opgeknapt en na het ontbijt hebben we gesnorkeld in de Caribische Zee. Inden vond het eerst niks. “Zijn er geen vissen in mijn buurt?” riep ze, terwijl ze het trapje van de steiger afklom. Om vervolgens de rest van ons verblijf op dit eiland steeds te vragen of er iemand mee wilde snorkelen. Zo geweldig vond ze het. We hebben zoveel gekleurde vissen gezien, ook uit de film Nemo! We zagen de barracuda (zilverkleurige lange vis met tanden), de gele pijlstaartrog zwom steeds langs ons deck en natuurlijk de zwartkleurige zuidelijke pijlstaartrog die bijna een meter groot is. Ook ligt er een knalrode zeester voor ons deck, maar we hebben ook een groene zeester tijdens het snorkelen gezien. Verder heel veel gekleurde, tropische vissen met gekke namen zoals de gele geitvis, de blauwhoofd wrasse, vierogige vlindervis of varkensvis. Ook het koraal is hier mooi, vooral de blue sea fan vind ik prachtig. Toen we weer eens wat rond dobberden met onze snorkels begon Anthe ineens te gillen “Oh, my God!” en daarna probeerde ze zo snel mogelijk weg te zwemmen. Wat was er aan de hand? Ze had een grote, zwarte pijlstaartrog gezien, een meter groot! We hebben allemaal even gekeken, terwijl Anthe al op de steiger stond uit te hijgen. 

Tijdens een snorkeltrip met een bootje op de mooiste plek van het rif werden we getrakteerd op meerdere soorten grote roggen en een soort haaivis. Het grootste kado was echter het moment dat Mark mij wees op een zeeschildpad. Ik kon niet geloven dat er een échte zeeschildpad op mij af kwam zwemmen! We hebben hem allemaal gezien. Toen de zeeschilpad mij eenmaal zag schrok hij en zwom er gauw vandoor. AC, onze gids, riep nog dat we er achteraan zouden zwemmen. Maar dat lukte natuurlijk niet meer. Toen ik een prachtig gekleurde vis bestudeerde kwam het in me op dat het eigenlijk net leek of iemand deze vis op papier getekend had en daarna ingekleurd had met een blauwgroene penseel. Een gekleurd streepje op zijn lijf, een cirkeltje op z´n vin en een ander kleurtje voor zijn staart... Heel vrolijk en kleurig. Op een avond zagen we langs ons deck lichtgevende kwalletjes zwemmen. Eerst twee, later steeds meer. Eigenlijk net vuurvliegjes, maar dan onderwater. Wonderlijk. Af en toe zeggen de meiden dat het net lijkt of we in de film Life of Pi leven, maar dan zonder tijger. Zoals de boot die ons naar het eiland bracht, dezelfde boot als Pi, alleen zonder plastic zeil. En zoals de lichtgevende kwalletjes, Pi zag iets grotere lichtgevende kwallen in zee. Ook zagen we net als Pi een school vliegende vissen voorbij komen op zee, en natuurlijk de grote zeeschildpad! De natuur is wonderlijk, de zee heeft prachtige geheimen voor ons. Unbelizable!

Tobacco Caye Island, 27 juli 2013

Avontuur in Belize-jungle

Live in the sunshine, swim the sea, drink the wild air.
-          Ralph Waldo Emerson

Stel je eens voor om rustig rond te dobberen op een mooie rivier in de jungle van Belize en dat die rivier je door twee grotten mee neemt om daarna weer verder te dobberen onder de zon. Je drijft op een grote opgeblazen band en je gaat grotten in waar de Maya´s honderden jaren geleden ook al kwamen met hun fakkels om offers te brengen aan de goden van de onderwereld. Dit hebben wij gedaan met gids Israël die ons meenam op deze rivier. Zaklampen op ons hoofd, tubes aan elkaar gebonden zodat we onze handen vrij hadden. Onze camera in een waterdichte tas, waterflesjes mee, DEET op ons lichaam en toen vertrokken we. Eerst moesten we met de tubes onder onze arm naar de eerste grot wandelen waar we vanaf een vlot te water gelaten werden. Het was erg rustig gelukkig, er was dit keer geen cruiseschip aangemeerd in Belize City. (waardoor het vol loopt met toeristen) Het was een heerlijke ervaring, en erg bijzonder. Net zoals ons bezoek aan Mayastad Caracol. Er was ons schrik aangepraat door hotelgasten die al eerder de trip naar Caracol hadden gemaakt. Ook onze reisgids Lonely Planet schreef een advies om in convooi te rijden. Een reserveband moest in de auto aanwezig zijn en vooral ook veel water, want in de outback is helemaal niks te koop. Wij zijn dol op avonturen en laten ons niet zo snel afschrikken. Voor de zekerheid vertrokken we op tijd, met een grote koelbox van het hotel met onze lunches erin, zodat we op tijd konden aansluiten bij een militaire colonne. Dit gebeurt om de bezoekers aan Caracol te beschermen tegen rovers. (uit Guatemala) De weg naar Caracol was inderdaad bar slecht, rode klei met veel losse keitjes en kuilen. De weg werd steeds smaller binnen het natuurreservaat Mountain Pine Ridge waar we doorheen gingen en toen we eenmaal in colonne het laatste stuk de diepe jungle inreden was er nog een modderig weggetje over om over te rijden die verrassend eindigde in zo´n tien kilometer geasfalteerde weg naar de ingang van de Mayastad. En daar viel je mond open van verbazing. Daar - in de diepe, nog mistige jungle - lag een geweldige stad met piramides en paleizen. Een stad waar zo´n 150.000 indianen hebben gewoond, imposant! Geen bordjes of bestraatte paadjes die je rondleiden, welnee! Alles in de jungle, de tekening in de Lonely Planet leidde ons rond. De hoogste piramide die we beklommen is nu nog steeds het hoogste gebouw van Belize. Het uitzicht was adembenemend! Terug hebben we niet gewacht op het militaire convooi, we zijn met twee andere auto´s zelfstandig vertrokken. We zijn gestopt bij een verlaten slaapstadje waar tientallen jaren terug houthakkers woonden met hun gezin. Gordijntjes wapperden nog voor de ramen. Toen er bij een huisje de voordeur openstond zijn Inden, Maren en ik heel nieuwsgierig binnen gaan kijken. Best eng met krakende deuren die piepend bewogen op de tocht.. Vlakbij Augustin, het verlaten dorp, was een grot met een rivier Frio Río waar je kon zwemmen. Het was verlaten en leeg en we hebben het heel spannend op eigen houtje verkend. Dat is waar we van houden: avontuur!

Door het land van de tapirs liepen we in zo´n drie kwartier naar de ingang van grot Actun Tunichil Muknal, drie rivieren moesten we daarvoor doorsteken. (en eentje met de auto) De grot, waar we pas drie uur later weer uit zouden komen... Dit avontuur begon echter met een echt frisse duik in de rivier die door de mond van de grot stroomt, zo´n vijf meter moesten we zwemmen met een helm op, lantaarn over de helm en met onze kleding en schoenen aan. Daarna klommen we eruit en kropen, klommen, gleden en waadden ons zonder daglicht door de onderwereld van de Maya´s. Hier in het aardedonker aanbeden ze hun goden van de onderwereld, Xibalba. Ze maakten zich op hun allermooist op, namen hun beste voedsel mee in hun mooiste aardewerk en voerden hun rituelen uit met een sjamaan, hallucinerende paddestoelen en alcohol. Ook wij werden door gids Patrick prachtig opgemaakt met roodbruine tekeningen op ons gezicht. Patrick verbaasde ons met schaduwen van steenformaties van een Mayaman, -vrouw, baby en zelfs een moeder met baby. Een kilometer verder lopen, zwemmen en klimmen kwamen we in een grote ronde ruimte met geweldige stalagtieten, het leek wel een balzaal inclusief chandelier! Hier werden de offers gebracht, alle potten stonden er nog. Kapot geslagen dat wel, want de ziel moest bevrijd worden. Dat de Mayabevolking het destijds steeds zwaarder te verduren kreeg zie je aan de offers. Eerst was het voedsel, later bloed van vrouwen en mannen dat afgenomen werd met een naald die gemaakt was van de ruggegraat van een zeerog. Veel later werden er mensen geofferd, er was toen al sprake van droogte, ziekte en oorlogen met andere Mayanederzettingen. Zeventien skeletten zijn er in de grot gevonden, de laatste lag helemaal ongeschonden boven in de grot. Een tienermeisje, the cristal maiden, die vrijwillig geofferd werd. We hebben nog nooit zoiets indrukwekkends gezien - niks was er verwijderd in de grot. Alles ligt nog open en bloot op dezelfde plek als waarop het zo´n 25 jaar geleden aangetroffen werd, ongelofelijk! Zoveel meer indrukwekkend dan onder een glazen vitrine in een museum. De terugweg was lichamelijk weer een uitdaging: smalle gleuven waar we ons doorheen moesten murwen, zwemmen en klauteren over gladde keien. Uit de grot liepen we uiteindelijk, met ons hoofd vol van een unieke levenservaring, regelrecht een tropische regenbui in. Het maakte niets uit, we waren toch al doorweekt. Met mijn drijfnatte Palladiums stapte ik nog een half uur dwars door elke modderplas huiswaarts.  De ultieme regenwoudervaring!     

Park Flora, 23 juli 2013

Guatemala

The earth has music for those who listen.
-          George Santayana

We hadden al wilde verhalen gehoord, dus we waren een beetje voorbereid. Ook in Afrika en Zuid-Amerika kostte het ons veel tijd om de grens over te gaan. De tijd om de grens naar Guatemala te passeren duurde nu ook lang, in de vochtige hitte. Eerst México uit zonder onze verblijfsvergunningen, want die waren op 5 juli verlopen en nu dus in de maak voor een verlenging. We hadden een dik pak papier mee, want naast de belangrijke (en vooral veel) formulieren om te bewijzen dat onze verblijfsvergunningen verlengd werden hadden we een nog dikker pak papier mee voor de auto. Er is namelijk geen Mexicaanse auto, huurauto, taxi, lease-auto of taxibusje die de grens naar Guatemala over mag. Behalve...als je zo´n pak belangrijke papieren van de notaris mee hebt als wij! En terwijl vrijwel iedereen lopend de grens over wandelde, reden wij met onze bolide over de grens. En eenmaal in Guatemala zagen we onderweg heel langzaam steeds grotere verschillen met buurland México. De huisjes werden armoediger, de troep rondom het huisje meer en steeds minder restaurantjes en verkoop langs de weg. Steeds minder auto´s ook, wel motors, paarden, kleine driewielertaxi´s en een paar bussen en vrachtwagens hebben we gezien. In plaats van alleen maar Pemex pompstations, kunnen we hier kiezen tussen verschillende merken. De prijzen zijn nu per gallon en in quetzals. We zwommen in het grote meer Petén Itzá, en lunchten op het eilandje Flores. Dit mediterranee-aandoende stadje is bovenop Maya ruïnes gebouwd - je ziet dus nergens restanten van de Mayacultuur terug. Alles ligt onder de stad begraven. De indianen die dit stadje gesticht hebben, waren gevluchtte indianen uit Chichén Itzá. We waren in dit stadje Flores op zoek naar heel kleine felgekleurde, handgemaakte poppetjes die specifiek hier in Guatemala gemaakt worden. De legende gaat dat deze poppetjes stuk voor stuk je angsten of zorgen wegnemen als je ze onder je hoofdkussen legt voordat je gaat slapen. En we hebben de mooie, bijgelovige poppetjes gevonden!

Na een overnachting op een heerlijke plek aan de andere kant van het meer gingen we nog één keer lunchen in Flores, recht aan de waterkant. De meiden voerden de vissen in het meer vanaf de eettafel, met tortillas die ze kregen van de serveerster. Een schildpad en een krab aten ook wat mee. Toen ik naar het toilet liep zag ik een moeder haar twee kleine kindjes in het meer wassen. Zelf zat ze met haar rok en trui aan op de bodem van het meer om de kindjes goed vast te houden. Toen ik wéér langs liep kwam de vader net uit het water, met een volle tas om zijn nek. Een tas vol met wat..? Vast iets om klaar te maken voor het eten. Voordat we diep de jungle in reden, Tikal National Park,  wilde ik nog even met Inden over de drukke bazaar. Geweldige ervaring! Het had veel weg van de kleuren en drukte op de souks in Marokko. Veel kruiden, groenten en fruit werden aangeboden, maar ook leren cowboyhoeden en laarzen. Ik was op zoek naar felgekleurde, plastic huishoudelijke spulletjes, die typisch zijn voor Guatemala. Ik slaagde goed, zelfs met een enorm grote, ronde terra cotta schaal. Ik nam alles mee in zo´n grote felgekleurde boodschappentas, zo blij!

“Tussen vijf en zes zoeken de jaguars nog éénmaal een hapje voordat ze gaan slapen op een hoge tak.” De gids doet ook nog het geluidje na en zegt dat we ons groot moeten maken als we oog in oog komen te staan met een jaguar, vooral niet weg rennen! We staan om vier uur in de ochtend gereed om een wandeltocht door de ontwakende jungle te maken. Uilen, wilde honden, boa constrictors en ook kalkoenen en hun babytjes worden in zijn verhaal genoemd. We dragen lange mouwen, lange pijpen en hebben een zaklamp om ons hoofd. Ons doel is om de zon op te zien komen boven de vochtige jungle, zittend op tempel nummer vier in de oude Mayastad Tikal. Onderweg zien we een tarantula, een pad, prachtige toekans,  capibaras en spinapen. We horen de brulaapjes in de bomen. Helaas is het zo bewolkt deze ochtend dat de zon zich niet laat zien. Maar het is toch een stil momentje om de vogels te horen ontwaken. Daarna krijgen we een mooie uitleg van de geschiedenis van Tikal. Tikal heeft 16 eeuwen bestaan! Elke koning liet iets veranderen of toevoegen aan de tempels, daarom zijn ze zo prachtig en hoog. Toen ze nog gebruikt werden waren ze geplasterd en oranje of blauw beschilderd. Ze werden gebruikt als uitkijktorens boven de jungle en een enkele keer werd er een koning begraven. Om hem heen veel potten en kannen, sieraden van jade en speerpunten van vuursteen.  Indrukwekkend vind ik het idee dat er 90.000 Maya indianen in Tikal woonden! De stad leefde op de dieren die ze aten (kippen, kalkoenen en apen) en de vruchten uit de bomen, er werd heel weinig graan en mais geoogst. Regenwater vingen ze op in holen in kalksteen. Ze wisten van de vier seizoenen. Waar zijn deze duizenden mensen en hun hele beschaving gebleven? Er was geen dreiging van aardbevingen of vulkaanuitbarstingen, maar wél van tekorten aan voedsel en dus ziekte. Ze hebben ontdekt dat de lichamen van toen teweinig ijzer hadden, tekort aan vlees dus.  Door hieroglieven en tekeningen is veel van hun leven bekend, de verschillende goden waar ze in geloofden, hun offerrituelen (meestal een kip of kalkoen, bij speciale gelegenheden een mens) en dat ze geloofden in reïncarnatie. Dit probeerden we ons allemaal voor te stellen op die hele vroege, mistige ochtend op het grote plein in Tikal, Guatemala tussen de oude imposante tempels en de geluiden van de jungle om ons heen. Er waren nauwelijks andere toeristen, want het park was nog gesloten. Wij hadden speciaal de nacht hiervoor in het National Park Tikal overnacht.

Tikal, 18 juli 2013

Muggenaanval

Not just beautiful, though – the stars are like the trees in the forest, alive and breathing. And they´re watching me.
- Haruki Murakami

“Snel de auto in! Deuren dicht!” We staan pal voor het Hilton Hotel in Villahermosa. We worden aangevallen door een zwerm heel kleine minimugjes, die juist heel grote muggenbulten achterlaten. We hadden ons heerlijk laten verwennen met een nachtje luxe hotel vlak voordat we de Lacandón jungle zouden intrekken. Na een middag aan een prachtig zwembad doorgebracht te hebben, en een goede nachtrust, pakten we ´s ochtends onze bagage weer achterin de auto. En toen dus die vreselijke muggenaanval! Ook in de inmiddels afgesloten auto moesten we minimugjes dood slaan. Nadat we de Nederlandse azaron en DEET uit de medicijnendoos tevoorschijn gehaald hadden, waren we klaar voor een groen ritje door de jungle. Met Bruno Mars en One Direction meezingend reden we voorbij verraderlijke topes (drempels) en militaire checkpoints. Dit laatste omdat we langs de grens met Guatamala rijden, en dat betekent dagelijks illegale immigranten en drugstransport. We slapen twee nachten in een primitief huisje in de jungle vlakbij een Mayadorpje. De Mayafamilies die hier wonen beheren vaak een campamento aan rivier Lacanjá, en wij logeren bij Ricardo en zijn familie. Een prachtig blauwheldere cenote op twaalf minuutjes lopen van ons huisje. Bijzonder stille nachten (alleen wat vogelgeluiden), volle sterrenhemels en romantische vuurvliegjes. Ik zit af en toe heerlijk rustig op de veranda voor me uit te staren, ook tijdens een tropische bui. Niemand houdt het buiten bij me uit, ze worden gestoken door insecten. Maar dat is kennelijk een bijwerking van de bloedverdunners...muggen lusten mijn bloed niet! We maken op een ochtend een wandeltocht van zo´n drie uur met gids Alfredo door het natte regenwoud waar we vol modder en zweet van terug komen. Ookal hebben we onderweg gezwommen bij een grote, koele waterval. Ons doel van de wandeltocht was een kleine Maya tempel waar we een oude vergeelde foto van zagen hangen in de open eetruimte van de campamento. Ricardo vertelde dat de indiaan met lang haar en de lange jurk zijn vader is die deze maand precies een jaar terug overleden is. De tempel is klein en erg afgelegen, maar sinds Bonampak hier zo´n vier kilometer vandaan gelegen is kunnen wij ons zo voorstellen dat deze tempel bij een kleine nederzetting behoorde waar arbeiders woonden die aan de bouw van Bonampak mee gewerkt hebben. Ricardo vertelde ons helaas ook, tijdens het eten, dat de grensovergang naar Guatamala (hier vlakbij) alleen met een lancha kan. Daar had ik al een tijdje mijn hoofd over gebroken: dat we de Ucumacinta rivier moeten oversteken dat begreep ik wel, maar in de Lonely Planet stond niet duidelijk beschreven dat auto´s niet mee kunnen. We moeten dus een uurtje terug rijden en in El Ceibo zullen we de grens naar Guatamala over kunnen steken. Ricardo kan niet lezen dus vroeg ons steeds een plaatsnaam op de wegenkaart aan te wijzen en dan legde hij uit waar we moesten zijn. Ik denk dat veel indianen in dit dorpje analfabeet zijn, maar daarentegen veel geschiedenis in dit dorp vol familieleden! Ricardo vertelde vol trots dat ze allemaal puur Maya-indianen zijn en ook Mayataal met elkaar spreken. Een prachtige oude cultuur met veel geschiedenis waar ze trots op zijn, en waar ze ook trots op mógen zijn!

Lacanjá Chansayab, 15 juli 2013

In diepe slaap

The ornament of a house is the friends who frequent it.
― Ralph Waldo Emerson

Klop, klop, klop! Bonk, bonk, bonk! Loeihard op het raam. We horen geen reactie. We hebben gasten uit Breda in huis en toen we ’s avonds laat naar bed wilden bleek hun zoon in de slaapkamer heel diep te slapen en … de slaapkamerdeur zat op slot! Op de muur naast zijn bed gebonkt, tegen het raam van zijn slaapkamer, maar er kwam geen reactie. Wel werden de andere kinderen wakker in huis! We hadden ondertussen alle sleutels van de andere slaapkamerdeuren geprobeerd, maar niets paste in het slot. Wat doen we nu? En toen kwam Mark met het briljante idee om in het donker over het dak te klimmen naar het balkon van die bewuste slaapkamer en dáár te kloppen. En dat werkte gelukkig, ook al koste het wat dakpannen. Zoonlief vroeg achter de gesloten deur wat er aan de hand was. Zijn moeder legde het uit, maar zo slaperig als hij was, snapte hij niet wat er van hem verwacht werd. Toen hij eenmaal de slaapkamerdeur geopend had en mijn vriendin en ik naast zijn bed stonden, mompelde hij: “Ik heb jullie de hele tijd wel gehoord hoor, maar ik wist niet wat ik moest doen…” Bij het ontbijt vroeg Anthe wat er toch allemaal die nacht gebeurd was. Ze had veel lawaai gehoord in huis. En buiten langs haar slaapkamerraam had ze twee schaduwen voorbij zien gaan. Griezelig was het. Compassie voelden we wel zeker voor het gezinnetje. Ze kwamen de dag ervoor ziek aan uit de hoofdstad. Ze hadden waarschijnlijk iets verkeerds gegeten en dus moesten ze steeds in de buurt van de WC verblijven. Buikpijn en (nachtelijk) spugen hoorden er helaas ook bij. Gelukkig voelden ze zich één dag goed tijdens hun verblijf in ons huis en op die dag hebben we de historische stad verkend en gezwommen. Een gezellige, zonnige en actieve dag. (zie ons fotoalbum) Op de dag van hun vertrek was Maren’s vriendinnetje tóch weer ziek. Ze zijn ondanks dat met een closetrol in de auto vertrokken voor hun rondreis door México, de hotelboekingen lagen namelijk al vast.

De vijf backpack’s liggen klaar, snorkelspullen ernaast. Ook ik ben druk in de weer geweest met de voorbereidingen van onze reis. Geweldige cabañas gereserveerd in de jungle, pal aan het strand of langs rivieren met watervallen. Een bezoek aan Tikal bij zonsopgang, een yoga-retreat, vliegtickets voor een vluchtje naar een schiereiland en natuurlijk hotels voor onderweg. We vertrekken overmorgen. Door Guatamala rijden we in een kleine week naar ons doel: Belize. Een klein landje gelegen aan de Caribische zee, dat ook wel de Caribische parel in Midden-Amerika wordt genoemd. Heel centraal gelegen boven Honduras, naast Guatamala en onder México. Belize is maar half zo groot als Nederland. ‘s Werelds best bewaarde geheim van Moeder Natuur. Je vindt er dichte tropische jungle (bijna de helft van het land bestaat uit tropisch oerwoud), eeuwenoude bouwwerken van de Maya’s en voor de kust liggen bijzondere koraalriffen en prachtige eilandjes om tot rust te komen met je blote voetjes in het zand. Er zijn veel grote grotten met onderaardse gangen waar je kunt zwemmen, kanoën of drijven op grote banden. Al deze bijzondere plekken gaan we bezoeken en vaak blijven we er een paar nachtjes slapen. Deze grotten speelden trouwens een grote rol in de Maya mythologie. De oude Maya's geloofden dat de grotten de toegang waren tot Xibalba, de onderwereld. En in deze onderwereld offerden de Maya's bloed en zelfs levens om de goden gunstig te stemmen. Belize is nog vrijwel onontdekt door toeristen. Twee eeuwen geleden gaven de Britten dit land de naam Brits Honduras. Sinds 1981 is het echter een onafhankelijke staat, Belize. De Belizeanen zien er gek genoeg heel anders uit dan de bevolking uit de omringende landen zoals México. De meerderheid heeft een donkere huidskleur en kroeshaar als afstammelingen van de voormalige Afrikaanse slaven. En in tegenstelling tot omringende landen is Engels de officiële taal. Belize heeft maar vier goed berijdbare tweebaans hoofdwegen. De overige primaire wegen zijn van mindere kwaliteit. Secundaire wegen zijn vaak onverhard en sommige kunnen alleen met een terreinvoertuig worden bereden! Zelfs op de goede wegen kunnen stremmingen ontstaan als gevolg van hevige regenval. En wij reizen ook nog eens tijdens het orkaanseizoen door dit prachtige landje. Het wordt dus sowieso een avontuur, daar is geen twijfel over mogelijk.

Ik blijf komende maand bloggen op reis!

Een vol leven

Reik naar het volle menselijk leven. Al raak je het maar even – het zal je fascineren. Allemaal leven we het, maar weinigen leven het bewust.
- Goethe

Op een overvol perron stonden we met onze koffers te wachten op de trein. Het was een geluk dat we treinkaartjes konden kopen, want mijn beiden bankpasjes deden het na een jaar niet meer. Met het zakgeld van de meiden dat we uit de in-plastic-gesealde koffers peuterden konden nét de treinkaartjes en de taxi betaald worden. De trein kwam op tijd, maar zat behoorlijk vol. We stapten moeizaam in bij een wagon waar fietsen in geparkeerd stonden. Verder dan deze ruimte kwamen we niet, dus zaten we op onze eigen koffers en telden de stationnetjes tussen de frisgroene weilanden. Overstappen ging hetzelfde tussen alle gehaaste mensen door, en in deze trein struikelden passagiers op zoek naar een zitplaats over onze koffers. Op dat moment bedacht ik me dat de terugreis heel moeizaam zou worden met het dubbele aantal koffers. Ons geheim was namelijk dat in elke koffer nog een lege koffer verstopt zat. Voor het komende jaar zouden deze bijna lege koffers gevuld worden met boodschappen, nieuwe kleding en veel boeken en tijdschriften. De terugweg met acht zware koffers was dus luxe met een taxi rechtstreeks naar de luchthaven!

De dagen werden verdeeld tussen vriendinnenafspraken, winkelen en doktersafspraken. En tussendoor fietsen - op mijn eigen fiets - door de regen. De grauwe, grijze dagen vlogen voorbij met vele koppen thee op de bank, aan de keukentafel of in hippe eetcafés. Geen enkele keer heb ik mijn eigen boterhammetje gesmeerd voor de lunch. Mijn lunches vonden plaats op de yogaschool, in het eetcafé of in het hotel. Nooit was ik alleen. Ik heb genoten van alle diepzinnige gesprekken, alle levensverhalen, alle aandacht en warmte. Mijn lieve vriendinnen. Ik genoot van de spontane gesprekken op het schoolplein, in het warenhuis of de welgemeende omhelzing in de yogales. Mijn eerste yogales na mijn longinfarct. Een heerlijk vertrouwd lesje en toen kwam de uitnodiging voor een nieuwe vorm yogales, in de hangmat… Mijn vriendin en ik waren meteen enthousiast. Op zaterdagochtend hingen we beiden op onze kop in de doeken. Tijdens de relaxatie lagen we opgekruld in de hangmat terwijl de leraar onze nek en rug masseerde. Een schommelende beweging maakte de ontspanning compleet. Pas toen ik rechtop ging zitten werd ik heel beroerd. Na een rug massage van de meester en een halve banaan van een medestudent durfde ik voorzichtig op te staan. De rest van de dag, en de dagen tot nu toe, ben ik duizelig en licht in mijn hoofd. Mijn leven, mijn week, was te vol. Het was te vermoeiend, mijn lijf is moe. Maar toch had ik het voor geen goud willen missen.

Nederland, 30 juni 2013

Bertje Buidelrat

If this is coffee, please bring me some tea; but if this is tea, please bring me some coffee.
― Abraham Lincoln

Een gezellig kopje thee tijdens het ontbijt, een kopje thee halverwege de ochtend en natuurlijk in de middag. Bij de avond hoort ook een lekker kopje thee en zo drink ik heel wat kopjes thee op een dag. Mensen drinken thee om verschillende redenen zoals voor een cafeïne boost, voor gezelligheid, vanwege de enorme verscheidenheid aan smaken of vanwege de goede eigenschappen van (kruiden)thee. Nu heb ik net als iedereen natuurlijk mijn voorkeuren voor theesmaken zoals muntthee, groene thee, kamillethee of ijsthee. Te Chai vind ik ook heerlijk, ook al zit er veel (volle) melk in. Maar hier in México heb ik twee nieuwe theesmaken ontdekt. Waarvan je er één meestal ijskoud drinkt. Deze thee is net zoals veel smaken kruidenthee goed voor je lijf. Het heet Agua de Jamaica en is vooral heel populair in México. Het wordt gemaakt van gedroogde, rode Jamaicabloemen. Je koopt de gedroogde bloemen op de markt of bij de groenteafdeling van elke supermarkt. In enorm grote manden of zakken wordt het aangeboden. De thee is simpel en snel gemaakt: de blaadjes een paar minuutjes koken en dan gezeefd in een kan schenken. Aanvullen met koud water, daarna ijsklontjes erbij doen of in de koelkast zetten. Je kunt het direct drinken. Hier in México doen ze er natuurlijk veel suiker bij. Wij niet. Deze frisse, roodkleurige thee is heerlijk en goed voor je lichaam. Het verlaagt je cholesterol, verlaagt je bloeddruk, beïnvloedt je spijsvertering (tegen constipatie), het verschoont je bloedvaten en nieren en zit boordevol vitamine C. Ook hoorde ik van iemand dat het tegen spierpijn is, en vet oplossend. De andere thee die ik heb ontdekt is ook een kruidenthee en wordt getrokken van citroengras. Je koopt de gedroogde lange grassprieten in gevouwen groene pakketjes. De eerste keer dat ik het maakte heeft onze muchacha het moeten uitleggen. Je spoelt het gras eerst af met schoon water en dan kook je het een paar minuten, even laten trekken, daarna kun je de knalgele thee meteen heet drinken. Deze thee is kalmerend, bloeddruk verlagend en heeft ook invloed op je spijsvertering. Citroengras bevat veel vitamine A en de thee smaakt heerlijk naar citroen. Ook heb ik één keer verse kamillethee gemaakt, omdat de bloemetjes hier ook op de markt verkocht worden. De bloemetjes moeten een dag of vijf drogen in het donker en worden dan ook gekookt tot thee. Ik koop echter heel lui de kant-en-klare kruidenzakjes en ook hiervan wordt beweerd dat het maagproblemen en menstruatiekrampen oplost. Maar ook slaapproblemen, migraine, ontstekingen in het lichaam en huidproblemen worden aangepakt. Het is trouwens ook een natuurlijke bloedverdunner. Ik word altijd zo blij van dit soort natuurlijke krachten. En vooral in de vorm van zoiets eenvoudigs als een thee. Hier staan de mensen dicht bij de natuur. Ze hebben overal een natuurlijke remedie voor die ze kennen van hun moeder of oma. Zoveel moeders komen naar mij met dit soort natuurlijke tips. Zelfs je borsten kun je laten groeien door er een crème van camote op te smeren. Camote, een klein Zuid-Amerikaans zoet aardappeltje, dat veel in de Mexicaanse keuken gebruikt wordt!

Laatst vond ik op een zaterdagochtend in de patio een schoonmaakemmer op z’n kop op de grond. “Vreemd”, dacht ik, “zeker omgewaaid vannacht?”. Maar toen ik de emmer optilde was de reden me ineens heel duidelijk. Onder de emmer lag een buidelrat op zijn zij, helemaal versuft en duizelig van het zuurstoftekort. Paola, onze muchacha, moet hem gevangen hebben de dag ervoor. Ik had Paola niet meer gezien. Nu kan een volwassen buidelrat net zo groot worden als een volwassen kat. Dus het was kennelijk nog een kleintje die me aankeek met zijn kraalachtige oogjes, katachtige snorharen en grote, roze ovalen oren. Een heel guitig koppie dus en bruin lang donshaar. Een zwarte staart en scherpe klauwtjes kwamen te voorschijn toen hij van z’n zij weer op zijn pootjes ging staan. Ik vloog de keuken in en gooide de deur dicht. Anthe stond naast me achter het raam te kijken. “Wat moeten we doen?” piepte ik. Maar toen was het al te laat, de buidelrat liep rustig de wasruimte in en daarna de ruimte waar onze tenten, luchtbedden en dergelijke liggen. “Hij vreet alles stuk, we moeten hem vangen!” riep ik heldhaftig naar Anthe. Maar we durfden allebei niet. Mark, onze redder, heeft hem opnieuw in een emmer gevangen nadat hij hem bijna klem gezet had tussen de deur. Het buidelratje loopt nu aan de andere kant van de tuinmuur, aan de rivierkant. Mysterieus is het wel hoe het beestje in onze patio gekomen is. Paola vertelde namelijk na het weekend dat ze helemaal geen beestje gevangen had… Buidelratten leven gewoonlijk alleen. Moeder buidelrat draagt de baby vijf maanden in haar buidel en daarna nog twee maanden in de vacht op haar rug. Ik hoop voor Bertje Buidelrat dat hij nét zelfstandig was... Bertje Buidelrat, de vriend van Broer Konijn in de strips van Donald Duck. Als er wat te roddelen valt op het dorpsplein, dan is Bertje van de partij. Bertje kweekt regenwormen die hij voor 5 cent verkoopt. Maar échte buidelratten bouwen hun nest in bosrijke streken, in bomen of onder vegetatie en zelfs in de daken van huizen! Een minder prettig idee als je nagaat dat er nog ergens in de buurt een moeder (en een vader) buidelrat rondloopt!

Vijftien

Having children is my greatest achievement. It was my saviour. It switched my focus from the outside to the inside. My children are gifts, they remind me of what's important.
- Elle Macpherson

Ons eerste kind is een jaar ouder geworden. Ons kind dat ons vijftien jaar geleden papa en mama maakte. Onze kleinste baby van de drie baby’s die we mochten krijgen. Een heel wakkere baby. Ons wijze kind dat nu boeken verslindt. En niet alleen in Nederlands, juist niet. Ze leest dikke pillen in Engels en Spaans. Heel vaak ook e-books, toegezonden door Tom. Ons lieve kind dat veel tijd op haar bed in haar kamer doorbrengt. Met haar vele potjes nagellak of lezend, relaxend op haar iPod of films kijkend op haar computer. Telefoon altijd in haar broekzak. Ze is dol op gekookte en gebakken eitjes die ze voor ons allemaal klaarmaakt. Ze is ook dol op chips met hete chilisaus. Ze communiceert met haar vrienden op vele moderne manieren via Facebook, Skype, Tumblr en What’s App. Vrienden in Nederland en vrienden in México. Onze dochter die af en toe een date heeft om naar de film te gaan. Ze heeft een Tumblr-account voor me aangemaakt zodat mijn kaartenwebsite meer bekendheid krijgt. Ze heeft een geweldig schooljaar afgesloten en stikt van de Mexicaanse vrienden waar ze voornamelijk Spaans mee praat. Ze sport een paar keer per week op Taekwondo, net als haar vader. Als ze straks een internationaal schooldiploma op zak heeft wil ze door India reizen. Ze heeft haar ‘personal project’ op school daar aan gewijd. En als voorbereiding op haar wereldreis doet ze nu ook een vechtsport. Na haar wereldreis wil ze een internationale opleiding doen aan de universiteit van Maastricht. Ons kind dat heel eigenwijs kan zijn, vaak een weerwoord heeft en een mening, geniet van de vele reizen met ons gezin. Ze heeft in Massachusetts, Alabama, Spanje en nu México gewoond en op school gezeten. Soms leeft ze in een droomwereld, is ze afwezig. Maar ze kan ook heel erg aanwezig zijn. Onze oudste dochter, Anthe, is vijftien jaar geworden. (zie ons fotoalbum) Hier in México een leeftijd waarop je huwbaar bent, volwassen. Soms gedraagt ze zich al heel volwassen, maar soms gelukkig ook nog lekker niet. Ons kind waar we heel op trots zijn. Ons kind, een wereldburger.

De eerste poging om haar feestje op zondag te vieren viel in het water. Heel voorzichtig om Anthe niet voor het hoofd te stoten werd vlak van te voren door haar vrienden verteld dat iedereen hier in México eigenlijk op zondag een belangrijke lunch met zijn familie heeft. Een behoedzaam advies dus om het feest te verschuiven naar een andere dag. Dat werd de zaterdag erna. De dag was nu prima, maar…. Dat zwembad met water uit een warmwaterbron daar had een vriendin van Anthe wel eens een keer huiduitslag van gekregen. En als er één huiduitslag heeft gekregen, dan wilden de anderen eigenlijk ook liever niet. Dus werd de vrijdag voor het feest besloten dat het bowling werd. Of ik dat even wilde uitzoeken en regelen. Anthe was die vrijdagmiddag met een groep lunchen bij een vriendin. Inden en ik maakten er samen een projectje van, want Maren was naar de film met een vriendinnetje. We vonden de bowlingbaan en na veel vragen en onduidelijkheden hadden we voor 10 personen gereserveerd ook al zouden er minstens veertien komen. Die mevrouw vond dit beter, in verband met de mensen die niet op kwamen dagen. En oh, wat kreeg ze een gelijk! We hadden een uitgebreide lunch in de tuin voorbereid en na ruim een uur zijn we maar begonnen met wat gerechten op tafel te zetten. (zie ons fotoalbum) Zonder afmelding bleven er een paar weg. Achteraf hoorde ik van andere moeders dat een opkomst van rond de vijftig procent heel normaal is. Hoe erg is dat! Uiteindelijk waren we met tien personen aan het bowlen. Het was heel gezellig en de jongelui hadden het goed naar hun zin. Ook bij het ophalen door de ouders kwamen de ouders echter een uur later dan afgesproken. Iets om verschrikkelijk aan te wennen... Zoals vorige week toen Anthe een date had met een 17-jarige jongen van school en hij haar op het tijdstip dat de film zou beginnen belde om te zeggen dat hij niet mocht komen van zijn vader. Er was een ruzie voorgevallen tussen hem en zijn vader, hij had huisarrest gekregen. Ik had Anthe op tijd in dat winkelcentrum afgezet en was al thuis toen ze me belde dat ik haar weer moest komen halen. Ik was zo boos en beledigd! Hoe kan zo’n vader een jong, buitenlands meisje – net één dag 15 jaar! – ’s avonds in het donker in het winkelcentrum laten zitten? Ik vind het niet van manieren spreken om nog zo laat te laten weten dat de date niet doorgaat. Anthe had de jongen ondertussen telefonisch laten weten dat haar moeder bijna door het lint ging van zijn lompheid. Tóch mocht ik zijn vader niet bellen, want dat zou een afgang zijn volgens Anthe. Ik belde Mark, die een zakenetentje had, en vertelde ons verhaal. Mark heeft op de terugweg de vader gebeld en gemeld wat wij ervan vonden. Natuurlijk volgden excuses en uitleg van zijn kant: “Wij zijn gewoonlijk een heel traditionele familie met normen en waarden”. Later belde Anthe’s date nog een keer naar Mark om zijn excuses aan te bieden. Mark heeft eerlijk tegen hem gezegd dat wij nog niet weten of er ooit nog een date in zit met Anthe… Verschrikkelijk wennen dus dat niet, of pas heel laat, afzeggen!

Morrie's levenslessen

The best way to deal with that is to live in a fully conscious, compassionate, loving way. Don't wait until you're on your deathbed to recognize that this is the only way to live.
- Morrie Schwartz

Terug van wat brieven posten in het historische centrum van Puebla, waar gek genoeg het enige postkantoor van heel Puebla gevestigd is, lopen Anthe en ik langs een ouderwetse boekenwinkel met boeken tot aan het plafond. Netjes gerangschikt in donkerbruine houten boekenkasten met zo nu en dan een ladder ervoor. Anthe is op zoek naar goede, dikke leesboeken en onderwijl sta ik wat te bladeren in Engelstalige boeken. De keuze is niet groot en ik gris een klein boekje er tussen uit: “Tuesdays with Morrie”. De titel spreekt me helemaal niet aan, maar uit verveling lees ik de recensies op de achterkant. Anthe is nog lang niet klaar met rondneuzen en ik word steeds nieuwsgieriger naar het kleine met rood omrande boekje. De recensies zijn geweldig! Daarnaast is het boek meer dan twaalf miljoen keer over de toonbank gegaan. De lezers noemen het boek life changing. Ik besluit om het mee naar huis te nemen. Anthe leest het boekje eerst. Ze vind het een mooi en tegelijk zielig boek, zegt ze. Ik ben verbaasd, want het gaat naar mijn weten over gesprekken tussen een oude en een jonge man. Maar ondertussen heb ik het boek ook uit en is prachtig en aangrijpend geschreven. De tranen branden af en toe achter je ogen, de gevoelens zijn zo warm en herkenbaar. De Amerikaanse professor Sociologie – Morrie, de oude man in het boek - lijdt aan de verschrikkelijke ziekte ALS en weet dus dat het niet lang duurt voordat hij dood gaat. Hij takelt in een snel tempo af. Zijn vroegere student – Mitch, de jonge man in het boek - hoort de naam van zijn zeer gewaardeerde professor na bijna twintig jaar op TV en besluit Morrie weer eens op te zoeken. En die dinsdaggesprekken die tussen de oude en de jonge man plaatsvinden zijn zo aangrijpend, vertederend en verhelderend. Morrie heeft prachtige citaten en is zo’n wijze man dat je alle zinnen uit zijn mond zou willen onthouden. “Eigenlijk moet je een gele markerstift erbij houden, mam”, zei Anthe. En ze heeft gelijk. Een boek om in je boekenkast op een speciale plek te zetten, zodat je zo nu en dan terug kunt bladeren naar de wijze woorden van Morrie. Deze stervende man weet waar het echt om gaat in het leven. Er zijn drie interviews met professor Morrie bij een bekende late night show in Amerika uitgezonden. Miljoenen kijkers hebben deze show met de wijze levenslessen van Morrie gevolgd. Kennelijk hangt iedereen aan de lippen van een stervende, geleerde man. Morrie zit zo dicht bij de laatste fase van het leven, het sterven. Wie is er niet nieuwsgierig naar alle vragen, twijfels, gevoelens en de betekenis van het leven van iemand die zo dicht bij de dood staat? Het boek is miljoenen keren verkocht in 32 talen en in 36 landen - in de vijftien jaar dat het op de markt is. Het is verfilmd, citaten worden regelmatig aangehaald op begrafenissen, tijdens colleges, in kerken, hospices en synagogen…en het krijgt inderdaad óók een speciaal plekje in onze volle boekenkast.

“Buenas días, Anja!” galmt het op maandagochtend in het klaslokaal door zo’n dertig Mexicaanse groep 8ers. Ze hebben twee dagen lang examen, net zoals alle andere kinderen vanaf groep 3. Geïnspireerd door de wijze levenslessen van professor Morrie heb ik beloofd iets te doen voor mijn nabije omgeving. Ik ga observeren tijdens de examens op Maren’s school. De resultaten van deze examens zijn niet voor de kinderen. Deze landelijke examens zijn om de school te evalueren. En dit idee is afkomstig van….mijn vrienden van SEP! Ik ben op tijd aanwezig in de lerarenkamer, we krijgen een zeer uitgebreide, strenge uitleg van een SEP-inspecteur. De doos met examens wordt officieel geopend door de directrice. Een half uur later dan de landelijke begintijd van het examen lopen we naar de lokalen. Daar volgt weer een uitleg, dit keer voor de leerlingen. En dan beginnen we eindelijk. Eén jongen springt meteen in het oog. Hij kan niet stil zitten, kijkt steeds om zich heen, heeft nog geen enkel cirkeltje van de antwoorden ingekleurd en wipt op zijn stoel naar achter. Ik heb met hem te doen. Er mogen geen vragen gesteld worden, er mag niet naar het toilet gelopen worden en alleen een potlood, gum en puntenslijper op tafel. Hij had twee pennen op zijn tafeltje… en kreeg de wind van voren. Hij vraagt tijdens de sessie steeds om een Kleenex, hij moet zijn neus snuiten. Hij mag de zakdoekjes niet zelf pakken. En terwijl na het eerste half uur steeds meer leerlingen het eerste deel inleveren, snuit deze jongen nog steeds zijn neus en kijkt nerveus om zich heen terwijl hij maar met zijn handen door zijn haar gaat. Hij is één van de laatste die zijn werk laat zien. Meteen daarna volgt de tweede sessie, wiskunde. Tot mijn grote verbazing is hij één van de eersten klaar. Na de pauze gaan we verder. Elk half uur komt de SEP-inspecteur met zijn autoritaire, zwarte snor elk lokaal checken of er niet gesproken, niet naar elkaar gekeken wordt, niet met pen geschreven wordt of het allerergste: afgekeken wordt. Een jongen wordt betrapt met geschreven tekst op zijn hand, de juf gaat helemaal uit haar dak. “Stel je voor dat de SEP-inspecteur dat opgemerkt had!”. Bij de vierde en laatste sessie zijn de leerlingen moe, hun concentratie wordt minder. De meisjes zitten steeds meer aan hun zwarte, lange haar te frunniken, vlechtjes maken en weer uithalen. De jongens laten steeds vaker hun potlood op de grond vallen en trekken rare bekken naar hun vrienden. De jongen met concentratieproblemen heeft ondertussen zijn trui uit gedaan en over zijn hoofd getrokken. Hij ziet niks meer, hij heeft zich afgesloten. De vier sessies achter elkaar duren te lang, de leerlingen moeten steeds zó lang stilletjes wachten totdat de állerlaatste leerling uit de klas klaar is. De test is vandaag niet de bijna honderd meerkeuzevragen in het examen. Welnee! De test is het geduld dat ze moeten opbrengen en het iets over hebben voor elkaar tot het eind van het examen.

Tijd vliegt of kruipt?

Time is a created thing. To say 'I don't have time,' is like saying, 'I don't want to’.
― Lao Tzu

De tijd vliegt of kruipt voorbij. Zo ervaren we dat tenminste. Want de tijd doet helemaal niets. Het is de manier waarop we met onze tijd omgaan die maakt dat we er veel of weinig van hebben. We zijn zo vaak in gevecht met de tijd. Op de mooie momenten wensen we dat de tijd stil kon staan. En hoe vaak zouden we de wijzers van de klok niet vooruit willen duwen? Met het ouder worden gaat de tijd ook sneller. En dat voel ik. Ons eerste jaar in México is bijna voorbij. En heel cliché: als we terug kijken voelt het als voorbij gevlogen. En toch leven we hier alsof we meer tijd hebben, bewuster. De dagen en de weekends zijn niet zo gevuld als toen we in Nederland woonden. We brengen veel meer tijd met elkaar door. Genieten meer van onze eetmomenten. In het weekend eten we vaak buiten of in een restaurant. We reizen hier meer. Wellicht komt het door de Mexicaanse omgeving dat tijd hier niet als een snelstromende rivier verloopt? Mexicanen kennen geen haast, en efficiënte tijdsindeling kennen ze al helemáál niet. Wij in het Westen zijn gewend aan het idee van lineaire tijd: het start en eindigt weer ergens. Culturen die meer in harmonie met de natuur leven, zoals veel Mexicanen, hebben een cirkelvormige tijdsbeleving zoals alles in de natuur. De zon komt op en gaat weer onder, om daarna weer op te komen. Seizoenen volgen elkaar in een ritme op. De term ‘te laat zijn’ kennen ze vrijwel niet. Soms tot onze grote frustratie! En zo is onze tijd hier voorbij gekabbeld met school, werk en reizen. Mijn studie is bijna ten einde. Mijn studietijd in México is niet echt efficiënt verlopen. Mijn medestudenten in Breda zijn vorig jaar al afgestudeerd. En ik hoop begin juni af te studeren. Net voor de zomer. Onze tweede zomer in México. Alleen brengen we deze zomer voor een groot deel in buurland Belize door.

Om me heen rommelt het flink in de bergen. Het onweer komt steeds dichterbij, de bliksemflitsen komen frequenter. Ik houd van onweer. Ik zit buiten. De zon is al weg en de lucht wordt steeds donkerder en groener. Binnen staan de pannen op het vuur, we gaan zo eten. De donder is waanzinnig en de regenbui barst los. Als kind hield ik speciaal van onweer als we kampeerden – vooral in de bergen. De kleur van de lucht wordt dramatisch donker, de temperatuur daalt en zelfs de geur verandert. Dat vind ik verrukkelijk. Het orkaanseizoen is weer begonnen aan de Mexicaanse kust en dat betekent voor ons in het binnenlandse hooggebergte, regen. Bijna elke avond worden we getrakteerd op een tropische bui. Wij vinden het gezellig. Het start meestal tijdens het avondeten. Daarna kijken we lekker TV, alhoewel…. Het zijn DVD’s. We hebben geluk dat series nu zo populair zijn, keuze genoeg. Six feet under vind ik zelf leuk of veel moderner Homeland of Revenge. Veel kijken we ook online op de computer. Ieder zijn eigen smaak op zijn eigen computer. Lekker Hollandse TV voor mij zoals Levenslied, DNA onbekend of De wereld draait door. En zo nu en dan pakken we een filmpje. Het regenseizoen is voor mij precies op tijd begonnen. De lucht was zo verschrikkelijk droog geworden dat mijn huid overal jeukte. De dagelijkse portie zon op mijn huid draagt daar natuurlijk ook aan bij. Ik was afgelopen week op een symposium over de invloed van de zon (UVA en UVB) op onze huid. Daar ben ik van geschrokken. Wetende dat wij op 2200 meter wonen, nog dichter bij de zon, en dus meer slechte invloed van de zon…. Ik ben van mening dat de beste bescherming voor onze blanke huid de zongebruinde huid is. Een kleurtje is voor ons heel gezond. Hier zie je veel Mexicanen overdag met een paraplu tegen de zon lopen, factor 50 en 60 staan volop in de schappen van de supermarkten. Op het symposium kregen we een tas vol proefmonsters van vele merken zonbeschermers. Later hoorde ik van Mexicaanse moeders dat ze hun jonge kinderen voor schooltijd allemaal insmeren met hoge beschermingsfactor voor het dagelijkse speelkwartiertje buiten…. Oeps.

Personeel romantisch?

Koester bovenal de liefde die je ontvangt. Die zal doorleven lang nadat goud en gezondheid uit je leven zijn verdwenen.
- Og Mandino

Als je in Nederland woont lijkt het hebben van personeel in een groot huis ergens in de tropen heel handig, luxe en ergens ook wel romantisch. Mijn opa en oma hadden in het vroegere Indië altijd een baboe in huis en dat vond ik zo romantisch klinken. Een kokkin, een tuinman, een schoonmaakster, een kindermeisje of een chauffeur is in Nederland onbetaalbaar. Hier in México niet. Ook wij hebben hulp in en om het huis. Het romantische idee heb ik echter allang laten varen. Elke ochtend voor dag en dauw staat er een mannetje buiten op straat te vegen. Door de weeks kan ik daar wel mee leven, maar in het weekend staat hij er ook - voor de zon op komt - te vegen. Een eentonig geluid onder je openstaande slaapkamerraam terwijl je zo graag lekker uit wil slapen. Of zoals laatst toen we allemaal doordeweeks een dag vrij waren. We hadden ons ’s middags met veel kussens op het grote bed genesteld, filmpje aan en iets te drinken en te snoepen erbij. Toen bleek dat de tuinmannen besloten hadden om het dak bladvrij te gaan maken. Stonden er twee mannen met luidruchtige machines al het blad naar beneden te blazen, terwijl bij ons alle balkondeuren en ramen open stonden. Alles moest potdicht en het geluid van de film dan maar wat harder. Onze meid, muchacha, heeft een schoonmaakdoekjes-tic . Ze heeft heel veel schoonmaakdoekjes, misschien wel tien of meer. Maar toch presteert ze het om mijn theedoeken en soms de keukenhanddoeken er bij te pakken. Natuurlijk heb ik haar uitgelegd dat deze voor de vaat en onze handen in de keuken zijn. Ik leg ze steeds weer in het keukenkastje en zij gebruikt ze steeds weer voor weet-ik-veel-wat. Zo ook de vaatdoekjes bij de spoelbak in de keuken. Ze pikt ze allemaal in, ik kan soms niks meer vinden! Afgelopen week liep ik tegen schoonmaakdoeken aan in een winkeltje in de stad. Ik heb er vier voor haar gekocht met de uitleg dat zij deze nieuwe kan gebruiken in huis en dat mijn vaatdoekjes bij de kraan blijven liggen. Gisteren waren wéér al mijn vaatdoekjes verdwenen uit de keuken! Een vaatdoekjes-fetisj? Op zaterdagochtend als we met ons gezin in nachtgoed aan het ontbijt zitten presteert de tuinman het om precies voor de schuifdeuren van de eetkamer het blad te gaan harken. Weg privacy! Zo kunnen ze op zaterdagmiddag ook onbedachtzaam de sproeiers aanzetten over onze tuintafel en zonnebedjes. Of net als we lekker met z’n allen buiten willen gaan lunchen en de tafel reeds dekken zetten ze de elektrische grasmaaier aan. Er lopen ook klusjesmannen rond in onze colonia. Wij hadden de eigenaar gemeld dat we veel elektriciteitsproblemen met lampen hebben en er zou een elektricien langs komen. Dan zie je vervolgens een week niemand en dan ineens, als we nét in de auto zitten en ik de motor wil starten, staat hij naast mijn auto beteuterd te kijken. Hij wil NU de lampen gaan nakijken. Omdat je toch blij bent dat er iemand komt kijken ren je snel met hem door het huis om alle lampen aan te wijzen. Na thuiskomst blijkt dan dat hij de spulletjes niet heeft. Er wordt een afspraak gemaakt, waar hij natuurlijk niet op komt dagen, dan nog een afspraak waar hij weer niet verschijnt en dan uiteindelijk staat er een paar dagen later een andere elektricien aan de deur. Nu is er ook nog een groot mysterie rondom het personeel dat voor onze huisbaas werkt. We hebben drie keer iemand gevraagd voor onze katten te zorgen als we voor langere tijd op vakantie zijn. De eerste keer was afgelopen zomer toen we Juan vroegen om tien dagen op te passen. Kort daarna keerde hij nooit meer naar onze colonia terug om te werken. De tweede keer vroegen we Pedro twee weken op te passen in de Kerstvakantie. Pedro hebben we nog kort na thuiskomst in de tuin zien werken om vervolgens nooit meer terug te keren. Als laatste hebben we de vader van onze hulp Paola twee weken rondom Pasen gevraagd om de katten te voeren. Hij werkte als tuinman in onze tuin. Hij is sinds twee weken niet meer gesignaleerd…. We maken er al grapjes over wie we gaan vragen om aankomende zomer minstens drie weken op de katten te passen. Mysterieus als het is zal hij straks waarschijnlijk ook zijn baan kwijt zijn…

Vulkaan Popo staat nog steeds op springen, maar is afgelopen nachten steeds afgekoeld door verschrikkelijk heftige tropische regenbuien. Omdat Popo meer dan vijf kilometer hoog is vallen er tijdens deze nachtelijke stortbuien bergen sneeuw rondom zijn krater. Prachtig gezicht. Alarmfase drie blijft echter gehandhaafd en dat betekent voor onze school dat de belangrijkste en grootste ceremonie voor de schoolverlaters niet veilig is. Dat is jammer. Elke maandagochtend is er een vlagceremonie met de kinderen van Primaria en Secundaria. Tijdens deze wekelijkse ceremonie dragen de kinderen hun galatenue en wordt de Mexicaanse vlag gehesen tijdens het zingen van het Mexicaanse volkslied. Er horen militaire pasjes bij zoals een halve draai of verschillende soorten passen. De ceremonie die nu afgelast is vanwege de dreiging van een uitbarsting zou met Primaria-, Secundaria- en Prepaleerlingen samen zijn. Zo’n duizend leerlingen op het schoolplein alias basketbalvelden. Schoolbussen volgeladen zouden aankomen op het schoolplein van Maren. Een belangrijke afscheidstraditie van school wordt nu vanwege de gezondheid van iedereen heel sneu afgelast. Het laatste nieuws is dat de afgestudeerden vanmiddag een protest hielden op school. De alarmfase is dus onveranderd en dus pakken we ons dagelijks leven op en laten het risico op een eruptie gelaten over ons heen komen. Net zo gelaten als we de frustraties van SEP over ons heen laten komen. Uiteindelijk bleek het namelijk valse schijn: onze oudste meiden waren helemaal niet ingeschreven bij deze overheidsinstantie. Er misten nog een paar handtekeningen. We probeerden heel beheerst te reageren op deze berichten. Dit kan toch niet meer serieus zijn?, zeiden we tegen elkaar. Anthe heeft haar laatste schooldag van dit jaar al gehad! Maar vanmiddag kregen we het verlossende woord: de documenten liggen klaar op school.

Don Goyo is ziek

Great achievement is usually born of great sacrifice, and is never the result of selfishness.
- Napoleon Hill

5000 keer is mijn blog bezocht! Ik houd de telling bij vanaf januari 2010: dat is een periode van twee jaar en ruim vier maanden. Ik ben zo trots als een aap met zeven staarten en ook heel dankbaar. Dankbaar dat jullie als lezers de moeite en tijd nemen om mijn verhalen te lezen. Alle 5000 bezoekjes: ¡Muchisimas gracias!

Het lijkt erop dat Anthe en Inden ingeschreven zijn bij SEP. Drie maal hoera! Norma, een secretaresse van school, een secretaresse van Mark’s kantoor en Mark zelf hebben zich er tegen aan bemoeid. Mark is met Norma naar het kantoor van SEP geweest en heeft de mensen daar duidelijk gemaakt dat hij er helemaal klaar mee was. Of het aan Mark’s uitbarsting gelegen heeft of gewoonweg omdat er eindelijk een einde gekomen is aan de papierstroom, dat is me niet duidelijk, maar er moesten nog maar een paar papieren vertaald en met een zegel van een notaris ingeleverd worden. Echt waar, dan was de inschrijving medio mei 2013 compleet. Reden voor een feestje, of toch niet? Kort geleden kregen we namelijk zeer onverwachts een bericht van de lagere school. Of we nog drie vertaalde en verzegelde rapporten van Maren wilden inleveren, en oja ook nog een officieel vertaald geboortebewijs met een officiële zegel van een notaris. Dit was de druppel! Alles was een half jaar gelegen al geregeld voor Maren. Een heel boos bericht aan deze mevrouw dat ze het lekker zelf kon uitzoeken, want van ons kreeg ze niks meer, belandde bij de directrice van de lagere school. De directrice nodigde ons uit en voor de allerlaatste keer had ik alle papieren weer bij elkaar gezocht. Mark en ik hadden samen afgesproken dat we NIKS meer gingen inleveren. Ze deden het er maar mee! Maar tijdens het gesprek met deze aardige, Amerikaanse directrice bleek dat ze alleen nog Maren’s geboortebewijs wilde hebben met een stempel van een Mexicaanse notaris. Dit kon zelfs in Puebla gedaan worden. Ze beloofde dat ze ons dan écht niets meer ging vragen. Nou vooruit dan maar. Terug van de notaris had ik nog even tijd voor een chocomel van de Starbucks voordat ik op school dit belangrijke papier zou inleveren. In het zonnetje met mijn e-reader op schoot en het heerlijke gevoel dat alles nu goed zou komen op school zat ik op het bankje. En toen gebeurde het… Een nette, lange Mexicaan kwam op mijn bankje afgelopen en overlaadde mij met complimenten. Ik was zo mooi, prachtig en hij had werkelijk nog nooit zo’n mooie vrouw gezien. Ik denk dat ik kennelijk echt opgelucht had zitten stralen nu de meiden alle drie staan ingeschreven, want hij hield niet op met zijn stroom lieve woorden. Na een kort praatje en een afwijzing liep hij na een zoen op mijn wang (tja, dat hoort hier in het Zuiden) weg. Ik keek stiekem van mijn e-reader op om te kijken of hij echt weg gelopen was en toen zag ik hem weer terug komen! Hij wilde toch erg graag een koffie met me drinken, of samen een hapje eten. Ik heb hem uitgelegd dat ik getrouwd ben en dat dit echt niet tot de mogelijkheden behoort. Ook niet één keer. Na deze teleurstelling is hij uiteindelijk vertrokken. Ik SMSte direct mijn schoolpleinvriendin wat me overkomen was. “Was hij knap?” was haar reactie. Eigenlijk best wel: een charmante Latino.

“Don Goyo' is ziek”, zeggen de bewoners die dicht bij vulkaan Popo wonen. Ze zetten offers in hun huizen zoals tortillas, tamales, kaarsen of pompoenen, om Popo gerust te stellen. Sommigen ouderen weten al dat ze niet zullen vluchten als Popo uitbarst. Het alarmniveau is verhoogd, de eerstvolgende fase is rood. Rood betekent evacuatie. Dit evacuatiebericht horen we dan op de radio, die bij ons alleen in de auto aanstaat... Wij wonen in zone 3 rondom de vulkaan en dat betekent minder kans op lava, vulkanisch zand en puimsteen. Tijdens een grote eruptie denkt men aan een hoeveelheid van tientallen centimeters vulkaanzand en as in onze stad. “Voor ons in Puebla is het gevaar voornamelijk de aardbevingen die gepaard gaan met de uitbarsting”, zegt een schoolpleinvriendin als we met mondkapjes staan te wachten op onze dochters. Ik vind het een angstig idee dat onze kinderen op school zijn en wij als ouders op een andere plek tijdens de uitbarsting. Op dit moment zijn er al dorpen rondom vulkaan Popo geëvacueerd, onze luchthaven is gesloten. Ook is er gisteren een verkenningsvlucht boven de krater gedaan. Er zijn typische kenmerken waargenomen die wijzen op een spoedige uitbarsting. De hoofdstad én Puebla - daarmee miljoenen mensen - zijn gewaarschuwd voor de komende mogelijke uitbarsting. Vannacht was er weer een explosie te zien, gecombineerd met steeds heftigere aardbevingen. Gistermiddag was de grijze wolk boven onze stad heel even open gebroken en zag ik Popo in zijn volle glorie staan met een enorme laag glinsterend sneeuw om zich heen en een stoere grijze wolk komende uit zijn krater. Aan de voet van de krater is vanmorgen een gebied van achttien vierkante kilometer afgezet. Zevenhonderd agenten en militairen zijn naar de regio gestuurd om te helpen bij de evacuatie van zo’n 12.000 mensen. Ook al zag Popo er gistermiddag nog zo mooi en herkenbaar uit - deze 5462 meter vulkaan beheerst een vorm van enorm natuurgeweld. Alleen Popo bepaalt wat er te gebeuren staat, wij wachten af en bereiden ons een beetje voor. Dat betekent drinkwater, voedsel en medicijnen in huis voor het geval van een evacuatie, zo ook een batterij gedreven radio en zaklampen. Maar niemand, behalve eeuwenoude Don Goyo zelf, weet wat ons te wachten staat….

Het kleinste vulkaantje

Health is a state of complete harmony of the body, mind and spirit. When one is free of physical disabilities and mental distractions, the gates of the soul open.
- B.K.S. Iyengar

De wereld is wit, of eigenlijk grijs. En hoe meer we de stad in rijden op deze vroege ochtend hoe meer grijs we zien opstuiven. De wegen zijn bedekt met een laagje witgrijs stof en alle auto’s ook. Onze patio is helemaal wit. Het lijkt wel stuifsneeuw! De lucht is grijs. Popo heeft vannacht meer dan drie kilometer hoog as en vulkanisch zand uitgespuugd en er waren ook explosies en gloeilampeffecten te zien. Speciaal voor Mark’s verjaardag?? Alarmfase twee is uitgeroepen. Iedereen draagt een mondkapje op straat. Dit effect draagt wel bij aan de spookachtige, mystieke sfeer in de stad. Inden krijgt meteen bij de schooldeur een mondkapje uitgereikt, Maren in het klaslokaal. Bij Anthe dragen de jongelui ze niet, te achterlijk natuurlijk. Bij de eerste drogist waar ik onderweg stop zijn de mondkapjes al uitverkocht, later slaag ik gelukkig wel. In mijn toestand is het nu niet handig om vulkaanas in mijn longen te krijgen…

Het kleinste vulkaantje van de wereld is slechts 13 meter hoog, met een breedte van 23 meter. Zijn naam is Cuexcomate en betekent zoiets als “kom om dingen te bewaren”. Het vulkaantje ligt hemelsbreed misschien een halve kilometer bij ons huis vandaan. México heeft duizenden vulkanen, en vaak erg interessante zoals Popo, maar Cuexcomate moet de enige vulkaan zijn met een wenteltrap erin! Deze vulkaan is gevormd in 1064, als een uitloper tijdens een uitbarsting van een veel grotere vulkaan, Popo. Cuexcomate is officieel geclassificeerd als "niet actief". Het is zeer onwaarschijnlijk dat hij in hernieuwde activiteit uitbarst. Echter, de bewoners van de woonwijk waar deze vulkaan gelegen is zijn vrij betrokken, omdat Popo in toenemende mate actief is geworden de laatste jaren – zoals vannacht. Dit heeft wel eens geleid tot een aantal tijdelijke evacuaties van de dorpen rondom de basis. Als Popo weer met geweld zou uitbarsten, zo geloven de bewoners, dan zou misschien wel de ondergrondse link naar Cuexcomate kunnen worden hersteld en wordt 's werelds kleinste vulkaan ineens iets groter ... Laten we hopen dat dát nooit gebeurt. Het zou een einde maken aan een ongebruikelijke toeristische attracties in dit deel van México. Klimmen in een wenteltrap in de claustrofobische duisternis is nauwelijks een alledaagse ervaring voor een toerist, of zelfs voor een vulkanologische onderzoeker. Mark en ik hebben het gedaan toen we in 2012 op huizenjacht waren in Puebla. De krater is ongeveer acht meter breed. Eenmaal binnen, is er niet veel te zien eerlijk gezegd, afgezien van de onvermijdelijke lava. Met de kinderen hebben we onlangs voor het vulkaantje gestaan, maar er was een lint opgehangen. We mochten niet de wenteltrap af. 's Werelds kleinste actieve vulkaan is waarschijnlijk Mount Taal, gelegen in de Filippijnen. Hij heeft meer dan negenendertig keer de hoogte van Cuexcomate, zijn lilliputter neefje.

Midden in het oude centrum van Puebla liepen we op het grote, statige gebouw af. Een binnentuin, rondom muren met prachtige bogen waar tegenwoordig glas in gezet is. De vloeren in de oude gangen met hoge plafonds bestaan uit oude, versleten stenen. Het blijkt de eerste kraamkliniek van Latijns-Amerika te zijn, opgericht in 1885. Ik kan het niet laten om te denken aan wie hier allemaal zijn voetstappen heeft achter gelaten? Het oude gebouw behuisd nu een klein academisch ziekenhuis met naast gynaecologie ook een klein aantal andere specialismen. Zoals longarts Alfredo die samen met Luis – echtgenoot van mijn yogajuf – naar mijn röntgenfoto’s heeft gekeken. Als second opinion. Ik werd namelijk een dag eerder dan gepland naar mijn internist Eduardo geroepen. De radioloog had hem gebeld over mijn röntgenfoto’s…. Slecht nieuws? Mark en ik grapten nog in de wachtkamer dat dokter Eduardo voor het weekend eerder naar huis wilde en daarom mijn afspraak had vervroegd. In de wachtkamer viste ik uit de grote enveloppe vol resultaten een brief van de radioloog in het Spaans en we schrokken van de inhoud. Er werd geschreven over een infarct in mijn rechterlong! En mijn eigen naam stond echt boven de brief. Kort daarna mochten we bij dokter Eduardo binnen komen. Kijkend naar het verlichte bord aan de muur met vele blauwe doorsneefoto’s van mijn organen wees de dokter de vlek aan. Een bloedprop is vast komen te zitten in mijn long. Ik moest van hem tien dagen medicijnen onder mijn huid gespoten krijgen en tien dagen antibiotica slikken. Voordat ik weer voor niks zware medicijnen zou gaan slikken zijn we ’s avonds laat bij Luis op de ER van een klein ziekenhuis langs geweest waar hij werkt als chirurg. Hij kon in de operatiekamer naar mijn röntgenfoto’s kijken en zijn mening geven. Tot na middernacht hebben we zitten wachten in een halfdonkere, bedompte wachtkamer van de ER. Geen koffie- of theemachine, alleen TL-verlichting in de hal achter de klapdeuren waar een nachtzuster zich zat te vervelen. We dachten uit verveling zelfs bloedspatten op de vloer waar te nemen…toen de telefoon ging. Luis had een spoedoperatie tussendoor gehad vandaar het wachten en hij vertelde ons precies wat hij had gezien op mijn foto’s. Trombose in mijn long en hij stond erop dat we eerst een longspecialist zouden zien voordat ik de volgende ochtend met de bloedverdunners zou starten. Luis regelde een afspraak met longarts Alfredo. Vanwege de drie verkeerde diagnoses vooraf (niersteen, galsteen, virus) die steeds resulteerden in onnodig medicijngebruik had Alfredo zijn collega en cardioloog ook uitgenodigd. Samen hebben we weer de foto’s bestudeerd en zonder twijfel was de conclusie dat ik een heel serieus probleem heb in mijn long. Bloedvaten in mijn rechterlong worden afgekneld door een bloedprop (waarschijnlijk afkomstig uit mijn benen) en die moet er zo snel mogelijk weg. Een longembolie. Bloed heeft de eigenschap te gaan klonteren en als deze bloedprop groter wordt dan wordt de schade ook groter. Bloedverdunners dus voor de komende zes maanden. Zo’n prop moet door het lichaam zelf opgeruimd worden en dat kost tijd. Sterke pillen voorgeschreven met uiteraard verschrikkelijke bijwerkingen. (En ik ben nog niet eens een jaar van de prednison af!) Maar er is geen twijfel dit keer, vier artsen hebben de diagnose bevestigd. Mijn pijn is weg, ik ben nog wel kortademig. Geen sporten meer voorlopig. Ik ben een patiënt.

Slapeloze nachten

To keep the body in good health is a duty... otherwise we shall not be able to keep our mind strong and clear.
~Buddha

De vraag of wij in México Koninginnedag vieren is mij vanuit Nederland vaak gesteld de laatste tijd. In onze stad wonen denk ik zo’n vijf andere Nederlanders buiten ons gezin. We kennen ze helemaal niet, alleen Eva. Geen Nederlands feestje dus voor ons. Toch heerst hier een feestelijke stemming! Wij vieren op 30 april namelijk de Dag van het kind. Familie is uiterst belangrijk in México. Mexicanen houden enorm van kleine kinderen. Het is dus geen verrassing dat dit land een dag viert voor de jongste leden van het gezin. El Dia del Niño vindt plaats op 30 april in México en zo ook in andere landen in Latijns-Amerika. Kinderen kijken uit naar deze dag wanneer leraren afzien van lessen en in plaats daarvan spelletjes organiseren, er is muziek op het plein , lekker eten en andere leuke activiteiten. Ook bij Inden en Maren op school is het feest. De belangrijkste focus van deze dag is dat kinderen zich speciaal, gekoesterd en geliefd voelen. Alle kindjes van Mark’s werk waren uitgenodigd voor de film. Een drankje en een bak vol popcorn horen daar natuurlijk bij. Een kort praatje van Mark ook. In winkelcentra in heel México zijn speciale evenementen met muziek, clowns, goochelaars en ballonnen. Dierentuinen, pretparken en kindermusea bieden speciale aanbiedingen voor kinderen. De dag is vol plezier en spel, volwassenen worden herinnerd aan het belang van het kind en hoe eenvoudig en vreugdevol het leven kan zijn. Wereldwijd werd El Día del Niño een officiële viering in 1954, toen de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties aanbevolen had deze dag te erkennen. Kinderen vertegenwoordigen de hoop en de dromen van elke gemeenschap. Een goed initiatief. Natuurlijk hebben we achteraf bij uitzendinggemist.nl wel beelden gezien van de Koninklijke feestelijkheden in het verre Nederland. En van mijn zwager met witte pluim op zijn hoed die schuin voor koningin Máxima op de blauwe loper liep.

Moeders van jonge gezinnen kunnen moeilijk gemist worden en kunnen om deze reden eigenlijk niet ziek worden. Maar wat als je al twee nachten achter elkaar niet meer geslapen hebt van de pijn? Als je overdag niet meer weet waar je het zoeken moet? Je kunt niet liggen, je kunt niet zitten. Eigenlijk alleen lopen. Ik kreeg verschrikkelijke rugpijn aan de rechterkant van mijn rug. De dokter dacht aan een niersteentje en omdat ik dat inderdaad eerder heb gehad gaf hij me medicijnen mee om je organen te laten ontspannen zodat het steentje met veel water drinken eruit zou spoelen. Toen ik mijn eerste niersteentje had kroop ik werkelijk over de grond van de pijn, afschuwelijk. Nu was ik meer onrustig en kon niet op mijn rug liggen omdat bij iedere ademhaling mijn long tegen de plek aanduwde. Anderhalve dag later was de pijn weg en kon ik weer slapen. Alles goed. Maar ruim een dag later was de pijn terug met uitstraling naar mijn nek, schouder en rechterarm. Ik kon weer niet slapen twee nachten, behalve rechtop dommelen met een vliegtuigkussentje om mijn nek. De sterke pijnstillers hielpen niet. Nu dacht de dokter vanwege de uitstraling naar mijn schouder aan een galsteen. Galstenen kun je niet uitplassen, die worden (meestal meteen met de galblaas) operatief verwijderd. Ik wachtte die dag nog af, maar wel bloednerveus voor een operatie! Eind van de middag liet de dokter weer van zich horen. Hij had het overlegd met een collega en het moest een virus zijn. Een virus die zich had vastgezet in mijn spieren. Ik kreeg er steeds minder vertrouwen in. Alle communicatie was in het Spaans en ik kreeg het gevoel dat er misschien wel gegist werd. Een bloedtest en weer nieuwe tabletten verder leek hij toch gelijk te hebben. De pijn verdween binnen 24 uur en de bloedtest wees uit dat ik een heel hoog titer aan antilichamen had. Tot mijn grote teleurstelling kwam de hevige pijn echter na vijf dagen weer terug… Weer een lange, rusteloze nacht. Een bezoek aan een andere dokter. Hij sloot het virus meteen weer uit aan de hand van dezelfde bloedtesten en ik moest per direct stoppen met de pillen. Dat vind ik heel moeilijk aan dit land; artsen schrijven meteen medicijnen voor zonder testresultaten af te wachten. Ik vind dat niet fijn voor mijn lichaam. Al die bijwerkingen. En er zit nooit een bijsluiter bij de pillen. En toch telkens weer geloof je dat dit de oplossing is. Nu heb ik röntgen foto’s en een echo laten maken om te kijken naar mijn nieren, baarmoeder, blaas, ribben en middenrifspier. Weer een contrastvloeistof (gif) via een infuus. Mijn arme lijf! Vlak voor het weekend zal ik de uitslag krijgen, geen gissen meer dit keer. Al die tijd bracht Mark de meiden naar school en bracht een kennis ze elke middag weer thuis. De dagen bracht ik door met mijn e-reader op bed of op balkon en films op de computer. ’s Middags kwamen de meiden gezellig op mijn bed hun huiswerk maken. Mijn yogaklas kwam voor een les naar mijn slaapkamer. Ik kon zelf bijna niks meedoen aan oefeningen, maar wel genieten van een (klankschaal) meditatie. Ook kreeg ik een heerlijke gezichts- en handmassage van mijn juf. Zelfs onze katten wilden me behagen, denk ik, met hun meegebrachte prooien iedere dag. Via mijn openstaande balkondeur werden de dode en soms levende muizen trots voor mijn bed gelegd. Dat mijn omgeving zo lief is voor mij geeft mijn pijnlijke dagen een beetje glans.

Miljoenen Monarchvlinders

Of all sad words of tongue or pen, the saddest are these,
"It might have been.”
― John Greenleaf Whittier

Zo vlak voor de inhuldiging van onze nieuwe koning, de voortzetting van de Nederlandse monarchie, wilde ik iets schrijven over de Mexicaanse Monarchvlinder. Deze bijzondere vlinder is ook nog eens toepasselijk van naam en actueel van kleur – hij is namelijk grotendeels oranje van kleur. Soms komen dingen ineens tezamen zoals bij de informatie van deze Monarchvlinder. Ik had er nog nooit van gehoord totdat ik onlangs iemand vertelde dat Anthe’s beste vriendin uit Breda in México komt wonen voor een jaar. Ze doet mee aan een uitwisselingsprogramma en komt zo’n vijf uur rijden bij ons vandaan wonen. En die persoon vertelde me dat in de deelstaat waar Anthe’s vriendin gaat wonen miljoenen Monarchvlinders overwinteren. Altijd op dezelfde bomen. Ze zitten allemaal als vissenschubben op naaldbomen in een hoog gelegen bos. Soms zijn de takken zo zwaar van de vlindertrossen dat ze afbreken. Door het koele klimaat slapen ze eigenlijk, maar als je je warme adem over ze heen laat gaan zie je honderden of meer tegelijk opvliegen als een waterval. Een natuurwonder als je weet dat deze best grote vlinders helemaal uit Canada komen overvliegen! Monarchvlinders worden gewoonlijk zo’n twee tot zes weken oud. Behalve de generatie die deze lange reis van 4200 kilometer van Canada naar México maakt, deze generatie wordt acht tot negen maanden oud. Een paar dagen later zie ik een aflevering van “De wereld draait door” waarin aandacht wordt besteed aan dit natuurverschijnsel dat werkelijk uniek is. Na de overwintering op zo’n 3000 meter hoogte in de Mexicaanse Sierra Madre paren de vlinders en de nieuwe generatie zet de reis voort. Zo zijn er nog twee of drie generaties nodig om in México te komen. Hun rupsen eten de blaadjes van zijdeplanten. Om hun bestemming te bereiken oriënteren ze zich op de stand van de zon en ze zijn gevoelig voor aardmagnetische velden. Deze nieuwe generatie nakomelingen is namelijk nooit in México geweest – alleen hun over-overgrootouders. En toch overwinteren ze op dezelfde bomen! Ze komen begin van de winter aan in México, rond de tijd dat ze hier de doden eren op de begraafplaatsen. De mensen uit deze regio geloven dat de zielen van de overledenen meereizen op de vleugels van deze grote, bijzondere vlinders. Er is echter wel een grote bedreiging voor dit natuurwonder, namelijk boomkapping. Sommige boeren zijn al gestopt met kappen en overgestapt naar het vervoeren van toeristen naar dit stukje bos waar de (soms 20 miljoen in één groep) Monarchvlinders overwinteren. Uiteraard zullen we Anthe’s vriendin en de slapende Monarchvlinders eens een bezoek brengen!

Rinus, onze oude buurman, was slager. En elke zaterdag als zijn zoon bij hem kwam lunchen rook er een verrukkelijke geur in onze achtertuin van een vers gebraden stukje biefstuk. Rinus was al weduwnaar toen wij naast hem kwamen wonen. Ik vond hem altijd een treurige weduwnaar en was blij voor hem dat hij zijn tijd verdreef met duiven melken. Toen Rinus overleed mocht ik van Jan, zijn enige zoon, naar het servies komen kijken. Alles ging toch naar kringloopwinkel. En zodoende gebruiken wij vandaag de dag ouderwets Hollands gebloemde schoteltjes, vleesschalen en theekopjes in México. Ook zijn geruite jaren ’50 koffertjes hebben een leuke plek in huis gekregen. In onze achtertuin in Breda staat zelfs Rinus zijn robuuste werktafel van steigerhout te pronken - met opgestapelde houtblokken erin. Rinus was dus slager en zoon Jan deed ook iets in vlees. De afgelopen maanden werd er voortdurend in het nieuws gesproken over paardenvlees dat doorverkocht werd voor het vier keer duurdere rundvlees. Het paardenvlees dook overal op zelfs in een populaire hamburgerketen en in de lasagne van een grote supermarktketen. Wat een enorme fraude. Het bleek niet alleen om Europees vlees te gaan, maar ook om grote partijen uit Latijns-Amerika. Kort geleden bleek de spil een Nederlander te zijn. Bij mij ging er nog geen lampje branden ondanks dat ik wel wist dat Jan in louche zaakjes verwikkeld was. Toen Jan eenmaal na lange tijd het leegstaande huis onder onze kap verkocht had zagen we hem eigenlijk niet meer en verdween hij uit ons leven. Totdat Jan mij zo’n twee maanden geleden een uitnodiging stuurde voor LinkedIn. Ik heb die uitnodiging een paar weken onaangeraakt in mijn Inbox laten staan. Wilde ik aan Jan gelinkt worden? Ik vroeg het nog aan Mark en hij reageerde met zoiets als dat het toch geen kwaad kon? Mijn onderbuik gevoel liet mij echter niet in de steek, want nu blijkt Jan dus een fraudeur te zijn die zo’n vier miljoen verdiend heeft aan de verkoop van paardenvlees! Er wacht hem binnenkort een rechtszaak terwijl hij niet eens zo heel lang weer op vrije voeten is. Hij heeft zeer recentelijk bekend dat hij schuldig is aan het omstickeren van het vlees, maar dat volgens hem alle partijen op de hoogte waren. Een buitenlandse krant heeft ondertussen ontdekt dat Jan’s bedrijf banden heeft met illegale wapenhandel aan Al Qaida en de Taliban. En pas tijdens het lezen van de laatste nieuwsberichten ging er bij Mark een lampje branden: “Hoe heet Jan ook alweer van zijn achternaam, Anja?” De initialen in de krantenartikelen kloppen en de naam van zijn bedrijf ook. Het valt niet te ontkennen, ik ben gelinkt aan een grote misdadiger!

Mexicaanse buschauffeurs

Let your yoga practice be a celebration of life.
~ Seido Lee de Barros

Als je yoga heel goed beoefent blijf je kalm en let je goed op je ademhaling zodra je merkt dat je geïrriteerd raakt. Heel vaak gaat dat goed bij mij, maar zo nu en dan lukt het me niet. Er is namelijk iets waar ik een ongelofelijke hekel aan heb. En heel jammer hieraan is dat ik bijna dagelijks in deze situatie belandt. Waar heb ik dan zo’n ongelofelijke hekel aan? Aan bussen op de weg hier in México! Buschauffeurs zijn hier niet opgeleid en dragen geen uniform. (Ze zijn ook vaak analfabeet, maar dat doet er eigenlijk niet toe.) Er zijn hier twee soorten buschauffeurs. Chauffeurs van grote bussen (soort streekbussen) en chauffeurs van kleine busjes (zo’n busje die voor iedereen stopt die zijn hand opsteekt). Ze zijn in mijn ogen even erg. Deze chauffeurs voelen zich verschrikkelijk verwaand en ijdel achter het grote stuur van hun bus dat ze denken dat iedereen voor ze aan de kant gaat als ze continue van baan verwisselen. Als ik in mijn Jeep - hij is niet zo groot dat weet ik - met mijn richtingaanwijzer aangeef van baan te veranderen dan duwen ze me gewoon van de baan! Als zo’n grote bus linksaf moet slaan dan rijdt zo’n chauffeur gewoon tot aan het stoplicht op de meest rechtse baan om vervolgens iedereen af te snijden om linksaf te slaan. De deuren van deze bussen staan meestal open. Handig om snel in en uit te stappen, maar ook om een passagier eruit te laten hangen zodat hij kan gebaren met zijn armen dat de bus ertussen wil. Ik kan er gewoon niet bij! Zulk asociaal rijgedrag en het lijkt net of iedereen het accepteert… Vandaag nog stond er een grote bus dwars over een driebaansweg. De bus moest oversteken en had kennelijk bedacht om alvast op de weg te gaan staan. Alle auto’s van de doorgaande weg moesten achter de bus langs proberen te komen. Het was gewoon een verkeersopstopping geworden! Het is mijn grote frustratie en vooral als ik haast heb om op tijd op school te zijn. De kleine busjes stoppen vaak half op twee banen zodat ze elke auto die er achter rijdt dwarsbomen om er langs te gaan. Zo frustrerend! Ik heb gemerkt dat als ik in Mark’s grotere auto rijd dat de bussen meer rekening met me houden. Wat een machogedrag! Wat ik zelf onbegrijpelijk vind is dat ik nog maar één keer een bus in een verkeersongeluk betrokken heb gezien. Als je toch zo’n rijstijl hebt als deze zelfingenomen Mexicaanse buschauffeurs dan kan het toch niet anders dan tot ongelukken leiden? Vaak hebben ze hun bus ook nog opgeleukt met blauwe, flikkerende discolampen achterop of een toeter die klinkt alsof ze naar een mooie vrouw fluiten… Hoe stompzinnig en onnozel is dat?

Het verschil met het verkeer op eiland Holbox kan niet groter zijn: zandwegen (zonder gaten) met golfkarretjes, een enkele brommer en fietsen. Nooit getoeter, geen stoplichten noch bussen. Wat een rust vergeleken met het chaotische, lawaaierige verkeer in Puebla. Maar het meest onveilige moment hier op de weg onderging ik laatst. Ik reed achter een heel oude grote Amerikaanse auto. We reden zo’n 70 kilometer per uur. Ineens zwaaide de deur van de passagiersstoel wijd open. De auto probeerde te remmen met piepende banden. De jongen die op de achterbank achter de passagiersstoel zat stak zijn arm door zijn open raam en gooide de voordeur met een smak weer dicht. Kort daarna stond ik naast de oude Amerikaanse bak voor het stoplicht. Ik moest natuurlijk even naar binnen kijken wie er op de passagiersstoel zat…een moeder met een pasgeboren baby’tje op haar schoot. De baby dronk uit een flesje melk en…je raadt het al. De moeder droeg géén veiligheidsriem. Je moet er toch niet aan denken wat er allemaal had kunnen gebeuren. Ik was er best driftig van geworden. Maar het advies van mijn yogajuf was: laat het los. Het is maar net waar jij je aandacht op richt. 
In het leven gebeuren er leuke maar ook minder leuke dingen. Dat is iets waar wij soms weinig aan kunnen veranderen. Maar hoe wij op al die gebeurtenissen reageren bepaalt de rest van ons leven.
Dit is het leven hier in Mexico: rijden zonder gordel, jij verandert er niets aan en je raakt er alleen maar opgewonden van. Zie het en ga vervolgens verder met je eigen leven. Fantaseer er niet op los wat er had kunnen gebeuren. Dat is niet gebeurd. En dáár heb ik dus nog wat van yoga te leren…

Leguanenaanval

Als je écht luistert naar elkaar, dan hoor je zoveel meer.
- Joris Linssen

Het stikt van de rond circulerende grote pelikanen boven ons hoofd. Mark en ik dobberen samen in de ondiepe zee van eiland Holbox. Het is eind van de middag en het water is heerlijk lauw. Dan zie ik ineens een school vissen boven water springen. Een paar visjes worden geschept door de lange snavels van de pelikanen. De vogels blijven in de buurt hangen en jawel hoor, de school vissen duikt weer op. Iets dichterbij ons dan de eerste keer. Dit gebeurt nog een keer en dan verdwijnen de vliegende vissen. Zo eenvoudig vertrokken de leguanen echter niet – een dag ervoor. Mark en Anthe hingen in een hangmat op ons deck. Ik zat er met blote voetjes bij te lezen op een lage strandstoel. De leguanen (een volwassen leguaan kan wel 1,5 meter worden!) lopen en grazen gewoonlijk op het grasveld onder en rondom onze cabaña. Er zitten er ook een aantal rondom het zwembad. Die bewuste middag zag ik een volwassen exemplaar keihard achter een vogel aanrennen! Eten ze vlees? Zijn het jagers? Ze blijken dus inderdaad af en toe een prooi te vangen… Het zijn roofdieren dus. Een paar uur later begeeft zich er één op onze trap naar het deck waar wij dus aan het relaxen zijn. Ik houd hem in de gaten en hij gaat steeds een tree hoger. Dan loopt hij het deck op: ik vlieg naar het hekwerk en houd mijn voeten in de lucht. Mark gooit vanuit zijn hangmat een slipper, nog één, een kort broekje van Maren, alles wat voor handen ligt. Eindelijk vertrekt hij. Nog geen tien minuten later kruipt er wéér een grote op het deck! Mark gooit dit keer een fles zonnebrandmelk en het beest blijft rustig zitten. Ik zit weer op het hekwerk. Er ligt niets meer in de buurt om te gooien. Dus Mark gooit een glas water leeg over het beest en dat vindt hij niet leuk . (Er stond ook een glas hete thee…) Hij vertrekt. Nog geen kwartier later komt er wéér een brutale leguaan ons deck op. En daarna nog één. Ik zat toen allang binnen met de deur gesloten. In Zuid-Amerika staan deze beesten op de menukaart als lekkernij. Brrr, ik vind het maar onverschrokken angstaanjagende reptielen!

Reizen met onze backpacks maakt mij blij. En dan bedoel ik vooral dat de reis nog open staat voor onverwachtse avonturen. Niet een rechtstreeks ritje naar het vliegveld of zo. We vertrekken de laatste dag vroeg in de ochtend met de eerste veerboot. We zijn niet alleen op de boot, er zijn ook nog wat buitenlandse backpackers en flink wat Mexicanen. Aansluitend pakken we op de kade de openbare bus naar Cancún, een rit van ruim drie uur. Het openbaar vervoer vind ik zelf het leukst, dan zie je en hoor je nog eens wat. Het is nooit saai. En zo overkomt het Inden in de bus dat ze achter een Mexicaanse vrouw zit waar je de luizen letterlijk over haar haar ziet lopen! Achter Inden zit een oud, gerimpeld klein vrouwtje die haar (vieze) blote voeten bij Inden op de armleuning legt. Op deze sensaties zat Inden niet echt te wachten! Zo zagen Inden en ik op de heenweg dat twee mannen het op ons fototoestel voorzien hadden. De fototas lag in de ruimte voor bagage boven ons hoofd. De mannen die in het gangpad stonden zaten steeds oogcontact met elkaar te maken en toen één van de twee zijn jas ging aandoen en een pet op zette gingen bij mij de alarmbellen af. Straks glijdt mijn tas zo onder zijn jas. Zijn handlanger zat steeds met zijn hand vlakbij mijn fototas in plaats van met zijn hand aan de railing. Toen ik vlak voor de bus stil stond opstond en razendsnel mijn fototas vastgreep zag ik dat de drukknopen van de flap en de rits al open gemaakt waren! Nooit saai dus zo’n busrit. Op het busstation in Cancún besluiten we twee taxi’s te nemen (vier backpacks en een roze Barbiekoffer passen niet met ons in één taxi) en laten we ons door twee heel aardige chauffeurs leiden naar een publiek strand met een prachtig gelegen buffetrestaurant aan het water. We spreken af dat ze ons later op de middag naar het vliegveld brengen. De zee is hier knalblauw en mét golven dus gaan Anthe, Maren en ik eerst zwemmen. Later als we met onze koude verse limonada’s aan tafel zitten, pal aan het water, merkt Inden op dat er bekende mensen een tafeltje verderop zitten. Gasten van het restaurant willen met ze op de foto. We bekijken ze een beetje, maar wij kennen ze echt niet. Als we later het restaurant uitlopen moeten we het tóch even vragen bij de deur. Wie zijn die bekende mensen? Het is de Mexicaanse muziekband OV 7, de meeste succesvolle band van Zuid-Amerika, ze bestaan al 23 jaar! Onlangs hebben ze nog opgetreden in Puebla. We hebben de posters inderdaad zien hangen op straat. Ze hebben veel nummer 1 hits gehad in Zuid-Amerika. Het lied "Enloqueceme" was het meest gedraaide lied op de Venezolaanse radio in 2000. Zo eindigde onze laatste vakantiedag onverwachts in een heerlijke strandmiddag in plaats van lang wachten op de luchthaven. Reizen maakt me blij!

Cancún – 4 april 2013

Isla Holbox

Reizen is naar jezelf kijken tegen een andere achtergrond.
-          Jan Brokken

Wuivende palmen, witte poederzandstranden en een zee… Ik weet eigenlijk niet eens hoe dit te beschrijven. Zo´n kleur van de oceaan heb ik nooit eerder in levende lijve  gezien. Iedereen kent de oude reclame van Bounty of Fa nog wel. Zoiets. De kleur is niet eens blauw denk ik, maar eerder lichtgroen. Alhoewel het allerlei tinten zijn afhankelijk van het licht en de diepte van de zee. Onze cabaña op palen - die pal aan het strand van dit idyllische eiland ligt - heeft een rond rieten dak. En een deck met twee hangmatten die uitkijken op zee.  Toen we aankwamen hadden ze onze klamboe´s vastgestrikt met tropische bloemetjes die ook op onze bedden lagen. Alles geweldig, behalve dat er een bed te weinig stond in onze hut. Ondanks ons telefoontje een paar dagen ervoor. Gelukkig kon dat dezelfde dag nog wel geregeld worden.... Zo hadden we op het eiland fietsen geregeld. De avond ervoor waren we naar het plein gelopen over spierwitte zandpaden en langs superleuke kleine winkeltjes en restaurantjes. We hadden in het dorp vier volwassen fietsen gereserveerd met fietsmanden voorop en een kinderfiets. De volgende ochtend hadden ze wat fietsmanden geregeld en werden de zadels al omhoog geschroefd toen bleek dat ze helemaal geen kinderfietsen hadden! Zo typisch vind ik dat dan weer. Toen hebben we als alternatief een golfkarretje gehuurd. Er rijden hier namelijk geen auto´s op het kleine eiland alleen die van de politiesherrif en een ambulance. Ik had al tientallen van die idiote golfkarretjes voorbij zien komen met dikke Amerikaanse of Mexicaanse toeristen erin. En nu zaten wij met ons gezin óók in zo´n debiel wagentje. Het voelde een beetje als verkeerspark Assen. Maar we hebben die bewuste middag wel het eiland ontdekt! Mark en Anthe hebben een rivier overgezwommen waarvan we niet veel later hoorden dat er krokodillen zwemmen. We hebben een stuk door laag water gelopen wat heel avontuurlijk was, omdat we eerst door dikke klei moesten sjokken en er best veel vissen rond zwommen. Zoals in het geweldige boek “Wij zijn op berenjacht”, zo waren wij op schelpenjacht. We konden er niet onderdoor, we konden er niet overheen – we moesten dwars door de klei heen! Anthe zag een pijlstaartrog en er schijnen hier zeeschildpadden en roze flamingo´s te leven, maar die hebben we (nog) niet gezien. Wat we wel heel veel zien zijn grote leguanen en pelikanen. Ook een gekko IN onze klamboe, en heel veel mooie vogels die je ´s ochtends wekken door hun luide gezang.

In een ondergrondse bron zwemmen stond een paar weken geleden op nummer 1 van een indrukwekkend lijstje in de Reiskrant. Het lijstje bestond uit de meest gave en onvergetelijke zwemplekken op de wereld – in de natuur. En de Mexicaanse cenotes stonden op nummer 1. Dat gaf tóch een extra dimensie aan onze sprong in het diepe, prachtige blauwe water van Ik-Kil. Een cenote vlakbij wereldwonder Chichén Itzá. (zie ons fotoalbum) Een uur voor onze frisse duik slenterden we nog in de grootste Mayastad, één van de zeven wereldwonderen. Zweten, zweten! We werden bijna gefrituurd op die archeologische site. Maar indrukwekkend was het wel. Zo´n grote stad met zulke belangrijke gebouwen en zoveel kennis van astronomie! De piramide die eigenlijk een kalender is valt natuurlijk het meest op. Kun je je voorstellen wat dat voor reactie gegeven heeft toen de twee ontdekkers dit aantroffen in 1842? De meiden hadden het echter zwaar met dat klamme klimaat dus die hebben we in de schaduw van een boom achter gelaten. Mark en ik hebben doorgezet en alle gebouwen bezichtigd. De heilige cenote waar meer dan honderd kinderen geofferd werden maakte indruk op de meiden. Al die enorme offers aan de natuurgoden voor wat regenwater. Maar staande daar, zwetend van top tot teen, konden we misschien tóch een heel, heel klein beetje inlevingsvermogen opbrengen.

Op een avond dat we lekker zaten te eten op een terrasje kwamen we in gesprek met de eigenaar over de orkaan die hier zeven jaar geleden veel verwoest had. Zijn ouders hadden een hotel op de punt van het eiland en hadden een fotoboek gemaakt. Dit oude boek kwam op tafel, niet de eerste keer vermoedde ik, want de bladzijden hingen al aardig los. Maar wat we zagen maakte wel indruk, het waren foto´s van direct na de orkaan en na een half jaar. Boten die geknakt op de kade lagen, volgelopen straatjes en winkeltjes waarvan de vloer nu bedekt was met ingestroomd zand. Eén foto trok vooral mijn aandacht. Een foto met een aap midden op straat, recht in beeld. Een aap? Ik had zeker apen verwacht hier op het eiland maar niet gezien. De eigenaar vertelde dat er zoveel apen op het eiland woonden dat ze brutaal op de daken van de huizen en restaurants zaten en mensen lastig vielen. De apen zijn dus gevangen en van het eiland gehaald. Ergens jammer, maar als ik aan ons bezoek aan Gibraltar denk waar een aap bijna onze paspoorten te pakken had uit de auto en een andere zo hard aan Maren´s knuffel trok dat ze hem bijna wilde loslaten, dan is dit een goede oplossing. In Zuid-Afrika haalde een brutale aap ons enige verse brood uit de voorraadlade van de Defender waardoor we de volgende ochtend geen vers brood voor ontbijt hadden. Op dat soort taferelen zit toch niemand te wachten?

Isla Holbox - 2 april 2013