Alive and kicking | Zoutelande

MEMORY LANE
‘I keep dreaming of a future, a future with a long and healthy life, not lived in the shadow of cancer but in the light.’ 

- Patrick Swayze

‘Bij deze laat ik jullie weten dat jullie lieve Krokus vannacht is overleden.’ Dit verdrietige berichtje kwam, één dezer dagen, precies een jaar geleden binnen op mijn telefoon. Mijn lief en ik waren net een paar dagen thuis van onze maand in Indonesië. We schrokken ons rot. Mijn maatje op het bestralingsapparaat in het Erasmus ziekenhuis was zeer plotseling overleden. Wij noemden elkaar Krokus omdat het apparaat zo heette. We waren beiden maanden daarvoor schoon verklaard. Hij had vlak voor onze reis een bultje gekregen en dat bleek tóch een uitzaaiing. Artsen konden niets meer doen. Zo snel kan het gaan. Dat nieuws van zijn overlijden kwam binnen als een mokerslag. Nu dus een jaar geleden. Een jaar waarin ik me heel gezond heb gevoeld, heus twijfels heb gehad en gelukkig gezond ben gebleven. In dat jaar heb ik zelfs vijf kilometer van de Love Life run gelopen en is de ziekte meer en meer op de achtergrond geraakt. Raar om deze dagen, in hetzelfde seizoen, opnieuw mee te maken. Het einde van augustus. De avonden langer en kouder. De scholen weer begonnen. De eikeltjes weer uit de bomen gevallen en verpletterd op het fietspad.  Spinnenraggen weer overal in huis, van plafonds tot raamkozijnen, en prachtige spinnendraden tussen de tuinplanten. Mijn jas hangt weer aan de kapstok. Heel voorzichtig doet de herfst weer zijn intrede. Het jaar dáárvoor, het jaar 2022 dus, kwam ik eind augustus terug van onze tweede huwelijksreis (vijfentwintig jaar getrouwd) met een zeer pijnlijk plekje op mijn tong. We hadden net een maand lang met ons gezin over Sicilië en de omheen liggende eilanden gereisd. Ik had volop genoten van alles. Ik kon er thuis niet meer omheen. Ik moest naar een dokter. De mondkapjesverplichting nam gelukkig net in intensiteit af. Nog wel flinke wachttijden in het ziekenhuis. De herfst deed wederom zijn intrede. De laatste etentjes aan de tuintafel buiten. Koudere nachten. De dag en de nacht ongeveer even lang. Tijdens díe periode werd mijn eerste biopt afgenomen, het lange wachten op de uitslag, de schok, de snelle verwijzing naar de oncologisch kaakchirurg in het Erasmus en de daaropvolgende loodzware operatie. Ik was zo dankbaar dat ik metéén geholpen kon worden. Twee jaar geleden nu. Het voelt als lang en toch ook weer niet. Het was heel zwaar en toch ook mooi. Volgende week ben ik anderhalf jaar genezen. Ik ben een geluksvogel.

‘Ik heb tóch handdoeken meegenomen. Als je wilt kunnen we zonder bikini’s zwemmen?‘ zei mijn vriendin opgetogen toen we het strand opgingen. Het stormde stevig. De zee was grijs en ruig. Hoge golven. Er zwommen wel andere mensen. De woeste zee zou warm zijn. Het was eind van de middag en we hadden afgesproken om een strandwandeling te maken en wat eenvoudigs te eten samen op het strand. Eerst maar even op blote voeten langs de kustlijn wandelen. We zagen een kwal liggen. Eigenlijk hoef ik dan al niet meer te zwemmen. Aan de Zeeuwse kust zijn ook vaak grote blauwe kwallen… ‘Misschien zwemmen op de terugweg?’ opperde ik alhoewel het me ook heerlijk leek om in m’n slipje de lauwe zee in te duiken. Eén zijn met de natuur. We liepen na het eten beter via de duinen terug naar onze geparkeerde auto’s. Een paar dagen later hadden mijn lief en ik ons huisje op wielen weer in Zeeland neergezet. Eerst even op ons gemak naast de bus lunchen en krantje lezen in de warme zon. Eind van de middag zetten we voor de eerste keer de nieuwe luifel en de zijwanden op. Het zou in de avond namelijk gaan regenen. Lekker onze spullen droog onder de luifel. We vertrokken iets te laat op onze vouwfietsjes naar het dorp waardoor we drijfnat geregend onze fietsen daar parkeerden en ons er tóch niet van lieten weerhouden om door de aanhoudende regen naar het dichtstbijzijnde strandpaviljoen te lopen. Alive and kicking! Er was nauwelijks nog strand over door de stevige storm en vloed. Broeken nat, vesten nat, haren zeiknat en op zanderige blote voeten kwamen we aan bij het strandpaviljoen dat die avond gesloten was vanwege een besloten barbecue. Dat was echt jammer. Weer terug naar het dorp en daar hebben we op een overdekt terras, later met de terrasverwarmer aan, lekker Zeeuwse mosselen en een vissalade gegeten. Volhardend reden we door de motregen weer terug. Het was niet eens koud. Eén met de natuur. Eenmaal op de camping meteen onder een hete douche gestapt om wat op te warmen, droge kleding aan en onszelf getrakteerd op de warmte van ons elektrische kacheltje in de kampeerbus. In de nacht tikte de regen zachtjes tegen ons busje aan. De volgende ochtend bleek de storm te zijn gaan liggen. Ontbijt in de augustuszon. Een fietstochtje naar Zoutelande. Het licht was fel en zo fraai boven zee. Het water leek aquagroen en was lauw van temperatuur. De stranden bijna idyllisch wit. Heel in de verte zagen we een donkergrijze regenwolk, er viel zelfs regen uit. De regenwolk bleef weg. We lunchten aan zee, het uitzicht oogde bijna tropisch met de lichtgroene zee. Terug op de camping vielen er ineens dikke druppels. We hebben de voortent en de stoelen droog in de bus gekwakt en zijn rustig naar huis gereden. 

 

Dishoek - 25 augustus 2024

Surprise at daughters 24th Bday!

A CHANGE THAT GOES ON AND ON
‘Certainly, travel is more than the seeing of sights; it is a change that goes on, deep and permanent, in the ideas of living.’ 

- Mary Ritter Beard

Ons straatje bijna verlaten, een lege stad. Stilte in de achtertuin. Warmte. Ik heb genoten van de rust thuis tijdens de schoolvakantie. Het had best langer mogen duren van mij. Ik had helemaal geen gevoel iets te missen terwijl iedereen met de noorderzon vertrokken was. De zon begon eindelijk volop in Breda te schijnen. Laat buiten dineren, baantjes zwemmen in het openlucht zwembad. Af en toe gingen we even helemaal weg uit onze vertrouwde omgeving door met onze antieke Volkswagenbus naar de kust te rijden. Thuisblijven was zalig. Máár…wekenlang op reis gaan levert je fijne herinneringen op en het helpt je ook om je normale bestaan in een ander daglicht te zien. Die afstand kan ik thuis niet nemen. Precies een jaar geleden reisden we een maand lang door Borneo. Dat was fan-tas-tisch. Ik heb heel erg veel zin om weer een maand lang op reis te gaan. Volgens de wetenschap is reizen ook nog eens hartstikke goed voor je mentale gezondheid. Ik heb zin in nieuwe plekken ontdekken, om mijn horizon te verbreden. Verre reizen dwingen je om uit je comfortzone te stappen. Ik heb zin om te zien hoe andere mensen wonen en werken, nieuwe gerechten te proeven, een vreemde taal te horen en in een compleet andere omgeving zijn. Die nieuwe omgeving die wij dit jaar gaan ontdekken is het zuidelijke deel van Vietnam. Het land van de adembenemende natuur. Het land heeft een tongstrelende keuken en is nog altijd betaalbaar. Het aller-aller-leukste is natuurlijk dat het een reünie zal worden met ons complete gezin. Onze oudste vliegt in uit Singapore, onze jongste vliegt vanuit Australië en middelste dochter vliegt een week na ons vanuit Amsterdam. Een weerzien in Vietnam! Alhoewel dat eigenlijk niet helemaal klopt. Oudste vliegt namelijk naar Phnom Penh, de hoofdstad van Cambodja. Wij rijden daar ook met de bus naartoe. Met z’n vijfjes nog het laatste stuk van zes uur in de bus naar de twaalfde eeuwse tempel Ankor Wat. Daar begint ons eerste gezamenlijke avontuur. Jungle. Aapjes. Historie. Cultuur. Mijn lief en ik gaan daarvoor eerst een week samen in alle rust in een Vietnamees beach resort bijkomen voordat de gezinsdrukte losbarst. We verblijven in een op-en-top romantisch hotel met een uitzicht dat bijna te mooi is om waar te zijn. Daarna volgen de weken met de vele persoonlijke, roerige verhalen van de meiden en alles wat jongste op haar reis mee heeft gemaakt. Sowieso de rumoerige nabijheid van drie dochters zal zorgen voor lol en pret om alles wat we samen weer gaan meemaken. Onze innerlijke avonturiers zullen weer tevoorschijn komen. Ik kijk er zo erg naar uit! Ik ben reeds met de voorbereidingen begonnen. Allereerst de aanschaf van de vliegtickets op het juíste tijdstip, zodat de prijzen het laagst zijn, vond ik erg stressvol maar leverde veel extra vakantiebudget op. Waardoor het plannen van treinreizen en busreizen heel leuk werd om te doen door wat vaker voor luxe te kiezen. Ik word er werkelijker gelukkiger van. Niet alleen van de reis zelf, ook de voorpret van de geplande trip! Natuurlijk zullen later de herinnering en fotoalbum van de gemaakte reis mijn geluksgevoel een flinke boost geven. Volgens een onderzoek aan de Universiteit van Surrey is ook wetenschappelijk aangetoond dat mensen het gelukkigst zijn als ze een vakantie in het vooruitzicht hebben. Ze zijn positiever over hun gezondheid, economische situatie en algemene kwaliteit van leven. In die fase ben ik nu. De rondreis heb ik uitgestippeld. Reisblogs doorgenomen. De reis tussen de plaatsen zelf is ook een prachtige ervaring. We gaan onder andere met een luxe trein, in eerste klas slaapcoupés, één van de mooiste routes noordelijker reizen. Later nemen we route van Hue naar Da Nang langs de beroemde Hai Van pas waarbij je aan de ene kant uitzicht hebt over de zee en aan de andere kant de bergpas hebt.  Wij bereizen dat stuk van vier uur met een luxe minibus. Heerlijk. Reizen geeft je de kans om alledaagse zorgen en taken even te vergeten. Als je reist, moet je jezelf zien te redden op een heel andere manier dan thuis. Je communiceert onderweg en op de plek van bestemming bovendien met ontzettend veel verschillende mensen – het hotelpersoneel, een taxichauffeur, medepassagiers – waardoor je al doende vanzelf meer leert. Niet alleen over die andere cultuur, maar ook over jezelf en de wereld in het algemeen. Ik heb gewoon hartstikke veel zin om mezelf en ons gezin onder te dompelen in een andere plek, met onbekende geuren, kleuren en geluiden. De hele maand december zijn we van huis. Het aftellen kan beginnen. Nog ruim drie maanden. Mijn lief en ik hebben in de uitverkoop al T-shirts ingeslagen, slippers, sandalen - en bikini’s voor mij. Mijn gevulde reismap en Lonely Planet liggen klaar voor het grijpen op de eettafel. Ik bén in mijn gedachten al in Vietnam.  Die hele maand pauze van m’n dagelijkse beslommeringen thuis zal rust en ruimte geven in mijn hoofd, en in mijn hart. We reizen met twee meiden weer terug. Eenmaal thuis in januari 2025 kan ik dan weer met een frisse blik en nieuwe energie de draad oppakken.

Er verjaarde weer een dochter. Onze middelste die over twee weken haar scriptie op de militaire academie moet inleveren, en druk aan het solliciteren is. Zussen in het buitenland belden in met beeld, hun cadeautjes hadden ze goed voorbereid en lagen al in huis. Wakker zingen aan het bed, cadeautjes op het grote bed, versierde huiskamer en taart, alle tradities zoals altijd. Als verrassing kwam een goede vriendin uit Ierland langs met een grote zelfgebakken koek. Daarna met z’n viertjes een wandeling rond de Kralingse plas. Verrukkelijke tapas op een Rotterdams terrasje in het vooroorlogse straatje waar vroeger onze oudste dochter woonde. We lieten onze volwassen dochter uiteindelijk achter in haar appartementje, ze was en voelde zich heel erg jarig.

Posing with Mathieu and Dylan before the race started

KAPOT HOORNVLIES
“I didn't want to wake up. I was having a much better time asleep. And that's really sad. It was almost like a reverse nightmare, like when you wake up from a nightmare you're so relieved. I woke up into a nightmare.” 

- Ned Vizzini

Ook mij was het natuurlijk opgevallen dat bijna alle jonge meiden hun oogwimpers verven. Eerst leek het nog te gaan om een deel van de meiden die zich meer met make-up bezig hielden. Tegenwoordig zie ik bijna álle vrouwen met donkere, lange wimpers. Vaak hebben ze ze ook fraai naar boven gekruld. Wanneer het op een natuurlijke manier gebeurt vind ik het eigenlijk wel mooi. Onze jongste krult haar wimpers met een tangetje en doet er daarna mascara op. Een mooi open oogopslag is het resultaat. Middelste laat haar wimpers verven en liften. Een kleine twee maanden blijft het zitten. Persoonlijk gebruik ik heel weinig make-up. Soms een oogpotloodje omdat het het lichtblauw van mijn ogen accentueert. Heel sporadisch mascara. Om praktische redenen wil ik het nooit gebruiken. Ik wrijf kennelijk vaak in mijn ogen, dus het loopt altijd uit. Als ik mijn bril na het aanbrengen weer opzet heb ik negen van de tien keer zwarte verticale vegen op mijn brillenglazen van de mascara. De momenten waar ik het zou willen gebruiken zijn meestal de momenten waarop ik veel mensen ga zien en dat zijn vaak ook de momenten dat mijn ogen tranen. Van het lachen of van verdriet. Doorgelopen mascara dus. Dochterlief stelde voor om samen een keer onze wimpers te laten verven. De verf op de wimpers blijft gemiddeld vijf weken mooi.  De wimperverf wordt strak tegen de huid aangezet, zodat je geen lichte haartjes na de behandeling meer ziet. Hierdoor worden ze een stuk beter zichtbaar. Je krijgt een intensere blik. Het grote voordeel voor mij is dat mascara hierdoor niet meer nodig is. Nooit meer klontjes, vlekken of uitgelopen mascara, dacht ik. Ik ging overstag. Vorige week hadden we na elkaar een afspraak. We lieten onze ooghaartjes ook een beetje liften zoals dat heet. Na een klein uurtje was ik klaar. Mijn oogharen zagen er inderdaad voller en langer uit. De blonde uiteinden waren zwart geverfd. Ik zag na de behandeling niet honderd procent scherp, maar ik had mijn ogen een uur dicht gehouden dus ik dat dat ze weer even moesten scherpstellen. Het prikte een beetje, maar ik had tijdens de behandeling ook een klein prikje gevoeld dus dat had er vast mee te maken. Toen dochter na een klein uurtje ook klaar was zei ze me dat dit prikgevoel niet hoorde. In de avond werd mijn oogbol rood en begon flink te irriteren. Alsof er een zandkorrel in zat… Vroeg naar bed met mijn ogen dicht zou het wel oplossen. Zondagochtend had ik vuil in mijn oog en deed elke beweging van mijn oogbol onwijs veel pijn. Ik hield mijn rechteroog dicht, en later ook mijn linker, want mijn oogbollen bewogen beiden mee ookal keek ik er maar door één. Onder de douche mijn ogen gespoeld onder de waterstraal. Zelfs de handdouche erop gezet met mijn ogen af en toe open. Alle chemicaliën eruit wassen, leek mij het beste. Eind van de ochtend belde ik naar de huisartsenpost. Ik trok het niet meer van de pijn. Ik mocht begin van de middag langskomen in het ziekenhuis. Ik dacht aan mijn vader die, toen ik een kleuter was, tijdens rozen snoeien een terugverende doorntak in zijn oog kreeg en zijn hoornvlies had beschadigd. Hij kwam met een ooglapje uit het ziekenhuis. Ook wat jaren later toen hij met open ogen (in het donker) tegen het wasrekje in het trappengat aanliep. Hij vloekte en tierde en liep weer een paar dagen met een ooglapje. De dienstdoende arts verdoofde mijn rechteroog, kleurde het hoornvlies en zag een flinke beschadiging. Met een tube antibiotica crème tegen een ontsteking en een ooglapje verliet ik weer het ziekenhuis. Na een uurtje kwam de pijn in alle hevigheid weer terug. De verdoving was uitgewerkt. Ik kon geen daglicht verdragen. Ik zat op de bank met mijn ogen dicht, ik at aan tafel met mijn ogen dicht en ging met een luisterboek vroeg naar bed. Ik kon op maandag niks doen. Geen yoga, geen boek lezen, niet koken, niet zwemmen, niet TV of op mijn telefoon kijken en niet eens fietsen, auto rijden of wandelen. Alleen met mijn luisterboek. Ontspannen in de tuin zonder oordopjes, dat wel. De buren zijn een maand op vakantie. Mijn lief kwam tussendoor thuis lunchen en voor mij zorgen. Op dinsdagmiddag mocht het lapje eraf, zonnebril op. Eind van de middag ging ik met een zwembrilletje met donkergetinte glazen een half uurtje zwemmen. Daarna opdrogen naast het zwembad. Even de deur uit. Die nacht jeukte mijn oog als een tierelier. Ik mocht niet krabben natuurlijk. Een nachtmerrie. Met het koele laken wreef ik af en toe over mijn oog. Ik had er zó genoeg van. Medelijden met mijzelf. Oedeem in mijn hals, een verdikte tong waar ik ’s nachts niet op mag bijten én een geïrriteerd oog. Wel een beetje veel mankementen op een relatief klein stukje van mijn lijf. De stakker die ik was. De derde dag liep ik nog steeds binnen en buiten met een zonnebril. Een nieuw luisterboek opgezet en wandelend naar de supermarkt. De jeuk werd pas op donderdag minder. Ik zag ook dat de verf nog steeds op mijn beiden wimpers zat ondanks de vette antibiotica crème. Dat was een meevallertje na een flinke tegenvaller. Kaartje met excuus over de post. Tóch nooit meer, nooit zal ik meer m’n wimpers laten verven.

Na de zeer ongelukkige en saaie dagen deze week raakte mijn oog hersteld en ons weekend daarom gelukkig wat meer enerverend. Een diner met buren in de warme achtertuin, een dag samen naar de sauna op zonnige ligbedjes, massage, opgietingen, lekker eten buiten op terras, ontspannen in het lauwwarme zwembad en bubbelbad. Het voelde als een korte vakantie. Zelfs op zondag een heuse, professionele wielerronde in een dorp verderop bijgewoond. Als smart casual geklede gast in de VIP-lounge. Helemaal verzorgd. Een stralende zon. Als VIP-gast een greet&meet met, wat later bleek, de winnaar Mathieu van der Poel en ook Dylan van Groenewegen bijgewoond. Natuurlijk een fotootje na afloop. Ook Kjeld Nuis en andere bekende namen fietsten mee. Leuk om bij te zijn. Eind van de middag lagen mijn lief en ik weer ontspannen in het koele zwembad om baantjes te trekken. 

Surfing weekend in Australia!

KWESTIE VAN DURVEN
‘Het is een kwestie van durven, meer niet. Dat geldt voor alle kunst, dus ook voor die van het leven.’

- Arthur Japin

Naarmate ik langer moeder ben merk ik dat het moederschap van al mijn rollen de meest wezenlijke is. Het meest betekenisvol. Elementair. Dat wil natuurlijk niet zeggen dat je niks méér bent dan moeder. Ons kerngezin is alleen wel opgehouden te bestaan. Onze vogeltjes hebben het nest verlaten. Onze jongen kunnen vliegen. Dat gevoel had ik vorige zomer eigenlijk het sterkst toen oudste naar Singapore emigreerde. Toen we haar achterlieten in die grote wereldstad. Ver weg. Ik ben nog steeds moeder. Een trotse moeder. Een meelevende moeder. Weliswaar op afstand. Een betrokken moeder. Een luisterende moeder, een bezorgde moeder en een goedlachse moeder. Een lange-brieven-schrijvende moeder. Heel soms een beetje verdrietige moeder. Ik hoop altijd dat we onze meiden zo opgevoed hebben dat ze zelfstandig kunnen zijn. Wereldburgers die hun talen goed spreken. Op goede internationale scholen gezeten hebben. Universitaire opleidingen. Een start. Belangrijker nog is dat ze authentiek zijn, zichzelf kunnen zijn. Oprecht en dat ze hun kwaliteiten kunnen inzetten. Zorgzaam. Hechte vriendschappen hebben, over de hele wereld. Nu jongste dochter vorige maand ook vertrokken is, is het huis stiller en leger. Meer opgeruimd ook. Middelste komt gelukkig meestal het weekend naar Breda vanwege haar studie, sportschool en vriendinnen. Drie onafhankelijke meiden hebben we opgevoed. Die het nog heerlijk vinden om lekker thuis te zijn en ze willen nog steeds met ons mee op reis. Daar word ik zo gelukkig van. Dit jaar naar Vietnam met z’n vijven! Tegenwoordig is het een pré om je als student of jongvolwassene je thuis te voelen tussen mensen uit andere landen en met verschillende culturen. Daarnaast helpt studeren in het buitenland ze volgens mij hun creativiteit, volwassenheid, onafhankelijkheid, nieuwsgierigheid en aanpassingsvermogen te ontwikkelen. In het verre Australië gaat ons jongste kind met een internationale groep studenten om die in haar studentenhuis wonen, en in haar buurtje. Tijdens de colleges en practica op de universiteit ontmoet ze Australische studenten. Ze werd al twee keer door aardige medestudente Jess naar haar kamer gebracht vanaf campus. De Australische heeft zelf een autootje, én ze rijdt links. Dochter vindt het geweldig. Ik spreek haar een paar keer per week ondanks het tijdsverschil van acht uur. Ik, meestal midden op de dag en dochterlief wanneer ze laat in de avond thuiskomt en moe van alle indrukken op haar bed ploft. Even een beetje mama ‘tanken’ en reflecteren. In de praktijk betekent dat ik op die momenten alles uit mijn handen laat vallen om met haar te beeldbellen. Gelukkig kan dat. Zo nu en dan belt oudste dochter ook rond dat tijdstip en wordt het een groepsgesprek. Zo hebben beiden veel contact met het thuisfront. Mijn lief belt met het in Australië verblijvende kind vroeg in de ochtend wanneer hij naar kantoor rijdt en de ander uit Singapore juist als hij weer naar huis rijdt. Zo kan jongste haar moeilijke momentjes delen en heimwee gevoelens kwijt, vooral de poezen mist ze heel erg, en horen wij haar avontuurlijke updates.  Ze had vlak na aankomst wel even last van een cultuurshock. Ze voelde zich gedesoriënteerd, heel moe en vooral, ver weg van huis. Hoe langer ze er zit, hoe meer ze bekend raakt met haar omgeving. Ze leert leuke mensen kennen en ze krijgt nieuwe gewoontes. Uiteindelijk gaat ons kind die dingen zo eigen maken dat ze ook onderdeel van haar worden. Ze komt er absoluut sterker uit zoals we dat met ons gezin in het buitenland ook altijd gedaan hebben. Ze creëert nu een nieuwe vertrouwdheid. Zij krijgt de tijd van haar leven daar en wij genieten via WhatsApp en Polarsteps met volle teugen mee van haar avonturen. 

Vrijdag had ik via de stichting waar ik voor werk, een rondleiding door natuurreservaat de Biesbosch. De laatste wildernis van Nederland. Wat een historie! We hadden met totaal zeventig deelnemers en vrijwilligers een elektrische boot afgehuurd. Ik haalde in de ochtend mijn drie deelneemsters op en reed naar Drimmelen waar ik de dames pal voor de loopplank afzette. Snel mijn auto geparkeerd en de trossen konden los. De geschiedenis werd onderweg door de kapitein gedeeld. Meer dan zeshonderd jaar geleden ontstond dit groene watergebied. In 1421 vond een watersnoodramp plaats. De ramp kostte duizenden mensen het leven. Tijdens de ramp werden meer dan zeventig dorpen in de buurt van Dordrecht overspoeld en vruchtbare akkers stonden onder water. Later kwamen hier en daar eilandjes naar boven. Dat watergebied is nu bekend als de Biesbosch: het grootste zoetwater gebied van Europa. Er vond vroeger rietsnijden plaats. Ten tijde van eb en vloed (dat nu niet meer is) groeide er in de Biesbosch een soort riet die vijf meter lang kon worden. Biezen oogsten vond ook plaats. De eerste planten die op de slibplaten groeiden waren diverse soorten biezen. Met de komst van de bies deed een nieuw ambacht zijn intrede. De biezen stoelzitting. Er vond in de Biesbosch ook eendenjacht plaats. Rond vijftienhonderd werd er bij de eendenjacht gebruik gemaakt van eendenkooien en werden eenden een pijp ingedreven waarin ze gevangen werden. Binnen twee weken werden er zo’n zeventienduizend wilde eenden gevangen! Daar komt de uitdrukking ‘de pijp uitgaan’ vandaan. Aan het eind van  de oorlogstijd had je hier in de Biesbosch de linecrossers, verzetstrijders die materiaal tussen het vrije zuiden naar het bezette gebied overstaken. Ook een ideale schuilplaats voor onderduikers. Na het bezoek aan het museum was ik één van mijn drie deelneemsters kwijt. Ik herkende haar aan het lichtgroen jasje met korte mouwen. Ik had haar aan elke tafel gezocht. In het museum nog een rondje, zelfs om laten roepen door de kapitein. Na nóg een gang langs de tafeltjes herkende ik haar ineens zónder het groene jasje. Mevrouw had hem vanwege de warmte uit getrokken! Flink zweten voor mij op deze warme (bijna dertig graden) verder volmaakte dag aan boord van De Zilvermeeuw.