My aunt in Mexico | 2014

LEVEN IS ALS SNEEUW
‘Leven is als sneeuw

je kunt het niet bewaren

Troost is dat jij er was

uren, maanden, jaren’

– Herman van Veen

Lieve tante,

Oudste zus van mijn moeder. Bij het afscheid van mijn moeder, nu negentien jaar geleden, begon u uw afscheidswoorden aan haar met ‘oudste zus aan jongste zus’. Ik wil mijn laatste afscheidswoorden aan u daarom beginnen met ‘dochter van jongste zus aan oudste tante’… Bijna vierennegentig jaar oud. Van uw zestien jaar jongere zusje, mijn moeder, moesten we veel te vroeg afscheid nemen. Vanaf die tijd zijn wij naar elkaar toegegroeid. Ik kwam regelmatig met mijn lief naar Bennebroek. Als ik behoefte had aan familiegevoel of aan oude familieverhalen opsnuiven bracht ik een bezoekje aan u. U kende ieder detail van elke familiegeschiedenis. Van mijn zelfstandige overgrootmoeder Helena met haar eigen kruidenierswinkeltje in Den Helder, van mijn grootmoeder die verliefd was op een marinier met een te hoge rang waarna ze ‘dan maar’ met mijn grootvader trouwde en van diezelfde stoere grootmoeder die tijdens de Tweede Wereldoorlog meermalen Den Helder uitgezet werd en steeds weer stiekem terug vluchtte. Ook het bekende verhaal van mijn heldhaftige grootvader die als majoor machinist in dezelfde oorlogsperiode met een onderzeeboot - de O24 bestemd voor Nederlands-Indië die nog niet gereed was maar wel enkele proefvaarten had gemaakt - naar Engeland moest varen en vijf jaren wegbleef en zijn afkeer van koningin Wilhelmina waar hij in Londen een Bronzen Kruis van kreeg. Ook elk detail van de twee perioden dat mijn grootouders in Indië woonden, waarvan de tweede periode met hun drie meiden, bent u nooit vergeten. Drie meiden, net als ik ook drie meiden heb. U vond het heerlijk om met fotoboeken op tafel mijn honger naar oude beelden en verhalen te stillen. Uw laatste fotoboeken die we samen op tafel doorbladerden waren die met zwartwit foto’s van uw moeder, mijn oma, en u als peutertje in Singapore. Op weg naar Indië. In 1932. Uw moeder vijfentwintig jaar oud. Net zo oud als mijn oudste dochter die naar Singapore emigreerde, meer dan negentig jaar later. Bijna een eeuw verder! Hoe leuk om dat samen met u te ontdekken! Reislust stroomt door onze aderen. Uw moeder, u, mijn moeder, ik, mijn dochters. Vier generaties vrouwelijke avonturiers! Vier generaties globetrotters! Ik ben altijd geïnspireerd geweest door uw ‘way of life’. Ik herken veel van mezelf in u. Ook daar hebben we vaker over gesproken samen. Uw moeder en mijn moeder waren niet op hun sterkst met sociale contacten. U daarentegen had een zeer uitgebreid sociaal leven, veel vriendinnen. Vrienden wereldwijd verspreid. Afstand hoefde geen belemmering te zijn voor levenslange vriendschappen. Precies zoals ik. 

U reisde zo graag dat u tien jaar geleden (u was al in de tachtig) in uw uppie naar Mexico bent gevlogen waar wij woonden. Wij haalden u op in Mexico-stad en u logeerde bij ons in huis. U was een heerlijke, ervaren gast. Ervaring met tropische temperaturen, ervaring met personeel in huis, ervaring met allerhande tropische vruchten (u was dol op papaya!), ervaring met fooien en ervaring met internationale vrouwengroepen. Ik herinner me nog mijn wekelijkse koffieochtend met internationale moeders van de American school van onze meiden. U wilde dolgraag mee. U ging niet verlegen naast mij zitten aan de lange tafel naast het zwembad maar nam plaats aan de andere kant van de tafel. U genoot van de gesprekken, geïnteresseerd in iedereen. Ik heb zelfs nog een oude groepsfoto van die ochtend waar u gezellig tussen alle expat-moeders poseert! U ging ook mee naar mijn dagelijkse, Spaanstalige yogalessen. U deed uw oefeningen naast een stoel. Ik vergeet niet hoe u genoot van de lange ritjes die we maakten in de grote, luxe lease-auto van mijn lief. Voorin liet u zich als een prinsesje rondrijden langs eeuwenoude tempels en over het Mexicaanse, droge platteland. Verlaten dorpjes. U genóót! Met de Valys taxi kwam u ook een paar dagen naar Breda. We gedroegen ons als toeristen in eigen land. Wij tweetjes maakten een rondvaart over de Bredase singels. U leende een rieten hoed van mij tegen de zomerzon. Zaten wij samen met onze kittige zonnehoeden naast elkaar te genieten op een klein bootje! We gingen die zomerse dagen samen lunchen aan de rand van het schaduwrijke bos. De laatste jaren gingen we vaak met z’n drieën uit eten in Vogelenzang. De laatste keer met z’n drietjes wilde u de reservering afzeggen om na een uurtje te zeggen dat u tóch wel weer fit was om te gaan en maakten we gewoon weer opnieuw de reservering om later lekker te dineren en te genieten. U was een levensgenieter, een avonturier, een sociaal dier, en een vrouw met een sterk familiegevoel. Ik heb dat graag bij u afgekeken. Hoe u een close relatie met uw kleinkinderen hebt opgebouwd en dat ze u altijd graag zagen is een voorbeeld voor mij. Zelfs een innige relatie met uw overzeese kleindochter. Hoe trots waren wij laatst dat mijn dochter en uw kleindochter niet lang geleden een dag samen doorbrachten in Singapore. De stad waar hun gezamenlijke overgrootmoeder in 1932 al was. Zij kenden elkaar nog niet persoonlijk en waren zo positief verrast hoe goed ze het samen konden vinden! U en ik genoten dáár weer van. Zo waren we verbonden met elkaar. Door ons bloed, onze familie en onze jarenlange briefwisseling. Heel dankbaar ben ik, dat ik de middag voordat u uw laatste adem uitblies, aan uw bed mocht zitten. Ik had uw hand vast, we haalden herinneringen op. U vond het fijn, sprak u uit. ‘Lekker rustig’. Heel fijn was het ook later, nadat uw dochter en ik u in de rolstoel hadden getild en u aan de eettafel zat. Ik kon u in de ogen kijken en laten weten wat u voor mij betekend heeft. Het lijntje naar mijn moeder. Bij mijn eigen moeder had ik die kans om te bedanken niet gekregen door haar onverwachts overlijden. U zei dat u benieuwd was naar wie er op u zou wachten na uw heengaan. Ik hoop dat het uw lief was én uw kleine zusje, mijn moeder. Dag lieve tante.

In loving memory | my aunt in Mexico (2014) 

KALME GEEST
“Never be in a hurry; do everything quietly and in a calm spirit.
Do not lose your inner peace for anything whatsoever, even if your whole world seems upset. What is anything in life compared to peace of soul?” 

- Francis de Sales

Het ochtendgloren. Voor mij het meest waanzinnige moment van een zomerse dag. Hoe laat je ook opstaat, de start van je dag heeft een magische kracht. Vooral dus in de zomer. Wij gaan deze zomer niet op reis. Ik geloof niet dat dit eerder in mijn leven voorgekomen is. Onze buren hebben mij als thuisblijver gevonden. Ik heb op de tuin en kamerplantjes van de buren gepast. Ik heb op de twee katten van een huis verderop gepast. Deze buren zijn intussen beiden terug. Nu pas ik op de twee katten van drie huizen de andere kant op. Lege verlaten huizen. Stilte. Zomer. Op woensdagochtend doe ik nu inmiddels zo’n zes weken om zeven uur in de ochtend, op een nuchtere maag, mijn Ashtanga yoga practise. Een zomercursus. Ik ken al wat series uit mijn hoofd en inderdaad kom ik in een flow zonder nadenken, mijn lijf kent de routine. Het levert energie op. Wanneer ik daarna thuis kom in de stilte van mijn lege huis stap ik, na aanzetten van de waterkoker, eerst onze tuinkamer binnen. Stilte tussen de planten creëert ruimte voor rust en ontspanning en laadt m’n batterij op. Ik geef met de gieter de water slurpende tomatenplanten, courgette- en komkommerplanten water uit de regenton. Ik check de nieuwe vruchtjes zoals de ieniemienie paprika’s, de trossen Hongaarse tomaten, de courgette en de megakomkommers die in sneltreinvaart groeien. Ik check welke bramen en blauwe bessen rijp zijn. Het vormt de basis van de rest van de dag. De crux zit hem volgens mij erin dat ik de dag start met mezelf vóórdat mijn eerste verplichting aanvangt. Op alle andere weekdagen zonder vroege Ashtanga les drink ik eerst ontspannen een kop thee aan tafel. Een bakje Skyr yoghurt erbij met soms fruit uit de tuinkas, en een passievrucht. Altijd het eerste rondje door de tuinkas. Een monnik heeft eens gezegd dat in de stilte innerlijke gesprekken verstommen. Daar hoeft niet gepresteerd te worden. Het lijkt net of ik steeds meer stilte nodig heb. Na veel sociaal contact zoals een goed wezenlijk gesprek met een vriendin, buren gezellig aan onze tuintafel, een boswandeling met een vriendin of een kop koffie met yogavriendinnen na de les, is er niks heerlijkers dan daarna in stilte te zijn. Het liefst in een leeg huis. Of in onze tuinkamer.  Een stille tuin. Daar mag ik gewoon zijn wie ik ben. Ik hoef niemand antwoord te geven, ik hoef nergens op in te gaan. Ik ben zonder verwachtingen, zonder druk en verplichtingen van buitenaf. De stilte is voor mij dan puur zijn. Rust, en dat betekent voor mij opladen. In stilte ben ik heel en volledig, daar kunnen krenkende woorden van andere mensen niet binnendringen. Die stilte heeft misschien zelfs wel iets heiligs, iets ongerepts. Ik hou er zo van, sinds het herstel van mijn ziekte steeds meer. Wat ik ook gemerkt heb is dat een rustig hoofd en een kalme geest niet alleen effect op jezelf heeft. Peace of mind helpt je ook minder te oordelen – over anderen, over jezelf – en leidt tot een liefdevolle omgang met anderen, tot compassie en wat ze in mijn yogaschool ‘liefdevolle vriendelijkheid’ noemen.

Ik geniet van élke warme dag. Mijn lief en ik hebben een zomerabonnement op het buitenzwembad. Soms zwemmen we baantjes na zijn werk, meestal in het weekend. Soms zwem ik alleen, in de ochtend. We zwemmen alleen als het boven de vijfentwintig graden is. We zijn niet van de Wim Hof methode, wij houden niet van blootstelling aan koude. Ik heb een geheel nieuwe community ontdekt in het zwembad. Veel zwemmers gaan na het baantjes zwemmen in de ochtend gezellig een kop koffie of thee drinken, onder een parasol. Er staan stoelen klaar en er is een heuse koffiedame bij. Iedereen is welkom. Het zijn voornamelijk senioren die blijven voor een kletspraatje. Ik voel geen behoefte me er bij aan te sluiten. Toch is het leuk om het fenomeen te bestuderen vanuit het water, terwijl ik zwem. De dames dragen vaak een soort ‘zwemjurk’ die je makkelijk over je natte badpak of bikini aan schiet. Hoe leuk is het wanneer je pensionada bent en je sporten met sociaal contact kunt combineren, en er zelfs een dagbesteding van maakt? Je bent voor je het weet een hele ochtend van huis! In de buitenlucht klaart een mens op. In de winter én in de zomer. Wanneer je overdag thuis bent en geen hond hebt, zoals ik, zou het misschien langer dan normaal kunnen duren voordat je naar buiten gaat. Daar heb ik maanden terug verandering in gebracht door op doordeweekse dagen buiten te starten met een wandeling naar m’n yogaschool. Hardlopen op zondagochtend hoort daar ook bij. Vanaf augustus sluit ik me bij een nieuwe hardloopgroep aan om na de succesvolle Love Life run te blijven trainen, alle seizoenen buiten in het bos. Als je erin slaagt om de onrust in je leven te verminderen - dat kan dus ook op een niet spirituele manier zoals ik nu doe deze zomer door hard te lopen, yoga uit te oefenen, planten te kweken en te verzorgen, te zwemmen of te lezen - dan zul je makkelijker niet alleen de goede, maar ook de minder goede kanten van mensen om je heen kunnen accepteren. Iemand met een kalme geest plakt geen etiketten, spreekt niet in eisen en verwijten, maar kan rekening houden met behoeften van de ander zonder een oordeel te vellen. Onze neiging om te oordelen komt voort uit een onrustige geest, zeggen ze in het Tibetaanse boeddhisme. Ik ben milder geworden na mijn herstel maar zeker ook dit zomerseizoen. De laatste weken bemerk ik bij mezelf dat ik in een proces zit met minder (ver)oordeel. Ik benader mensen met liefdevolle vriendelijkheid, mild, ook naar mezelf. Wie niet oordeelt, heeft lief. Mooie woorden uit het boeddhisme. Het normale leven brengt drukte met zich mee, gedoe. De neiging om elkaar te beoordelen ligt daardoor altijd op de loer. Een zomer thuis brengt rust in m’n hoofd, schept ruimte. Een kalme geest.

Amsterdam before heading to Schiphol!

WHERE MAGNOLIA GROWS
‘You don't have to slow me down

'Cause I will always be around

I will find my way back home

Where magnolia grows, where magnolia grows’

- Danny Vera

Hoe toepasselijk bovenstaande song van Danny Vera. Prachtig liedje en de lyrics zo treffend voor ons. Onze jongste telg is aan een spannend deel van haar leven gestart aan de andere kant van de wereld. We hoeven haar niet af te remmen. Ze zal volgens de lyrics haar weg terugvinden naar onze oude magnoliaboom in de Bredase voortuin. Het aftellen is begonnen. Zo’n vijf maanden in principe, afhankelijk of ze nog alleen gaat reizen daar, of dat ze na afronding van haar studie meteen naar Vietnam vliegt. We brachten de zonnige middag voor haar vertrek in Amsterdam door, op haar verzoek. Alles beter dan thuis in de huiskamer wachten. Het was heerlijk om met z’n allen door de historische stad te zwerven. Op ons gemakkie. We scoorden een bankje met z’n vijven naast elkaar op de Dam. We lieten ons in het zonnetje vermaken door toeristen die op de foto wilden met duiven. Ook door de twee mannen die daar geld aan verdienden met hun onbegrijpbare methode. Soms jaagden ze de duiven weg van een teleurgestelde, niet-betalende toerist door een doek in de lucht te gooien, soms waren de mannen boos op elkaar, soms strooiden (of verspilden?) ze handenvol verkoopbaar zaad over het plein en een enkele keer splitsten ze de groep duiven in tweeën over het plein. Waar was de logica? Goede afleiding voor ons om de uurtjes te doden voor het onvermijdelijke vertrek op Schiphol. Nadat de loodzware koffer ingecheckt was op de luchthaven zijn we lekker gaan eten met elkaar. Er was rust. Aandacht voor elkaar en nog wat laatste afscheidscadeautjes en brieven. Daarna volgden de vele tranen toen ze alleen verder door de security check heen moest. Veel lieve woorden, veel knuffels, nog meer stevige omhelzingen van ouders, zus en vriendje en toen had ze voldoende moed verzameld om met haar (te) zware rugzak op haar rug alleen verder te lopen. De volgende dag was ze na twaalf uur vliegen eindelijk geland in China. Oudste dochter hield alles digitaal voor ons bij. Contact via de Telegram ‘app tijdens haar transfer van zeven uur, waar we allemaal zo naar uit keken, lukte helaas niet. Donderdag op vrijdagnacht was ons kind ein-de-lijk veilig geland in het verre Australië. Ze kocht meteen een nieuw sim-kaartje om ons te bellen en nam een limousine naar de universiteit om de sleutel van haar studentenkamer op te halen. Kapot was ze. Tijdens het avondeten ontmoette ze een internationaal groepje studenten. De volgende ochtend samen een zonsopkomst op het strand kijken, daarna de trein naar Sydney. Een paar dagen surfen met elkaar geregeld. De kop is er af. Ik heb er alle vertrouwen in.

Hoe vaak heb ik niet ergens op de wereld vreemde steden ontdekt. Met of zonder stadsgids. Stadswandelingen. Ik vind dat reuzeleuk. In Nederland hebben we het ook een paar keer gedaan. Als je het treft met een goede, onderhoudende gids heb je een geweldige dag. Dat hadden we vanmiddag. Notabene in mijn eigen stad Breda. Verrassend. Een stad vol historie van de Nassau’s! Er was een personeelsuitje georganiseerd door de stichting waar ik voor werk. Een stadswandeling en daarna borrelen in een barretje. Tijd voor mijn collega’s in plaats van voor de deelnemers. Echt gezellig. Coördinatrice Manon hield in de bar een praatje over de veranderingen binnen onze stichting. Het nieuwe cultuurprogramma. Vooraf dus die wandeling die startte in de zevenhonderdvijftig jaar oude kerk op het Kerkplein. Middeleeuwse muurschilderingen die honderd jaar terug pas onder het stukwerk teruggevonden zijn. Praalgraven van de voorvaderen van de Nederlandse koninklijke familie. De geschiedenis van het koningshuis begint hier, in mijn stad Breda. Tijdens de beeldenstorm in 1566 is veel vernietigd in de voormalig katholieke kerk. Protestanten vernielden in Nederland veel katholieke kerken. Daarna bleef alles sober in de nu hervormde kerk. Gelukkig zijn schilderingen op de gewelven met details van puur bladgoud bewaard gebleven. We ontdekten een steegje naast het stadhuis. Daar zag ik het Stadserf uit 1384. Op dat verborgen plein - vroeger vol met vee en kleinvee - staat het beeld ‘de Turfschipper’ met schipper Adriaen van Bergen die persoonlijk zorgde voor de herovering van Breda van de Spanjaarden. In zijn turfschip waren soldaten verstopt die binnen de stadsmuren tevoorschijn kwamen. Naast het Stadserf ligt een stiltetuin waar ik ook nooit geweest was. Een prachtige omsloten oase die overdag open is voor alle Bredanaren. Van daaruit liepen we naar het dertiende eeuwse begijnenhofje waar nu nog steeds alleenstaande vrouwen wonen. Alle huisjes en een Waals kerkje rondom een binnentuin. Geweldig. Breda is in de twaalfde eeuw als kleine nederzetting ontstaan van wat boeren en handelaars op de plaats waar de riviertjes de Mark en de Aa samenkwamen. De Aa werd steeds breder en daar komt de naam Breda vandaan. Aan het eind van die eeuw werd bij deze nederzetting een burcht gebouwd. Onder bescherming van deze burcht groeide Breda groot. De edelman Jan van Polanen maakte in 1350 van de burcht een sterk kasteel met een gracht en vier zware hoektorens. Hendrik III liet dit kasteel voor zijn Spaanse vrouw tot een prachtig renaissancepaleis verbouwen. Marmeren trappen en grote pilaren in Brabantse renaissance stijl. Een paleistuin erbij dat nu het Valkenbergpark is. Bij een veel latere verbouwing tot een militaire academie ging helaas veel van het renaissancepaleis verloren. Hier is nog steeds de Defensie Academie gevestigd. De bijbehorende bibliotheek waar middelste dochter wekelijks studeert is het oudste stenen gebouw van onze stad. Zóveel nieuwe dingen gehoord vandaag! Ik hou van geschiedenis. Ook de geschiedenis rondom de bouw van ons huis aan de eerst bestraatte weg tussen Amsterdam en Antwerpen vind ik superinteressant. Keizer Napoleon reed in 1810 over onze straatsteentjes, langs onze beukenboom. En dan de geheimzinnigheid van het zwaard in onze kelder. Een inspirerende middag met tijd voor een wat diepere kennismaking met mijn collega’s. 

My lovely girl

FAR AWAY PLACES
“I’m never sad when a friend goes far away, because whichever city or country that friend goes to, they turn the place friendly. They turn a suspicious-looking name on the map into a place where a welcome can be found. Maybe the friend will talk about you sometimes, to other friends that live around him, and then that’s almost as good as being there yourself. You’re in several places at once! In fact, my daughter, I would even go so far as to say that the further away your friends, and the more spread out they are the better your chances of going safely through the world…” 

-  Helen Oyeyemi

Ik sta voor het station te wachten in mijn auto. Het regent weer eens. Een donkere dag. Ik wacht op jongste dochter die afscheid heeft genomen in haar studentenstad Maastricht. Haar studentenkamer in onderhuur overgedragen en nog twee nachtjes bij haar vriendin heeft geslapen om haar laatste werkdag in de bar-bistro af te ronden en ook de laatste dingetjes voor haar studie. Haar tweede studiejaar heeft ze goed afgerond. Hartstikke trots op haar zoals ze alles geregeld heeft. Onze negentienjarige dochter vertrekt morgen naar Sydney. Daar gaat ze een semester studeren aan de universiteit. Met mensen daar met een cool accent, en kangoeroes en koala beertjes in de buurt. Het is veel voor haar deze laatste dagen. Veel afscheid. Veel laatste dingen regelen voor in Australië. De eerste keer huur moest betaald worden op een buitenlandse bankrekening. Beddengoed daar moest gehuurd of gekocht. Inschrijven voor leuke activiteiten tijdens de introductieweek op de campus. Koffer ingepakt. Laatste aankopen. Backpack ingepakt. Maar vooral dat afscheid nemen van iedereen heeft haar genekt vermoed ik. Ze ‘appte in de trein dat ze het koud en warm tegelijk had. Hoofdpijn. Beroerd. Ik neem een dekentje mee in de auto. Deze verwarm ik voor haar op mijn verwarmde autostoel. Wanneer ze instapt komen de tranen. Ze is moe. Zo moe. Haar moeheid wordt een zomergriepje met koorts, spierpijn en veel hoofdpijn. Haar lijf maant haar het rustiger aan te doen. Toch neemt ze ook hier in Breda nog van veel vriendinnen afscheid. Met haar vriendje ontsnapt aan de hectiek tijdens een hotelovernachting in een vreemde stad. Morgen rijden we met ons gezin eerst naar Amsterdam, lekker een slagroomijsje samen halen bij banketbakkerij van der Linde. Ons af laten afleiden door de grote stad. Rond etenstijd rijden we door naar Schiphol. Ons avonturiertje vertrekt met een grote koffer voor in het ruim, en een backpack op haar rug. Ze was als kind afhankelijk, een typische derde kind. Ze had drie moeders die alles voor haar deden. Nog steeds wil ze alles samen doen, alles overleggen omdat dit haar een gevoel van zekerheid geeft. Nu is de wens gekomen zich los te worstelen, het avontuur lonkt en daarvoor heeft ze niemand nodig. Ze werd ingeloot voor Australië. Ze trekt letterlijk de wijde wereld in. Ik maak me geen zorgen. Helemaal niet. De laatste weken maar vooral de laatste dagen deden we veel samen. Alles in het teken van haar reis. Met ons gezin naar het strand geweest om daar te lunchen, een wandeling te maken, wat leuke foto’s te nemen en om gezellig spelletjes op een strandterras te doen. Borrelhapjes en drankjes erbij. Samen naar IKEA om een vacuüm verpakt hoofdkussen en dekbed te kopen, omdat huren veel duurder bleek. Samen een voetbalwedstrijd kijken van het Nederlands elftal. Samen de grote tassen vol troep wegbrengen die overbleven na een grote schoonmaak van haar kamer in huis. Ze heeft een splinter van een schelpje met veel geduld uit mijn voet gehaald.  De laatste lunches en maaltijden samen.

Alles is voortdurend in beweging. Kinderen bewegen ook. Het leven van onze meiden schrijdt voort. Oudste heeft inmiddels een huurcontract getekend van een volledig appartement met eigen keuken en badkamer. Precies een jaar geleden had ze vanuit Nederland haar eerste (gedeelde) appartement gevonden in Singapore. Ze maakt binnenkort een promotie, daar hoort een loonsverhoging bij en een grote-mensen-leven (volgens haar zeggen) dus de stap naar een eigen appartement was snel gezet. Zij is ook het proces gestart voor een permanente verblijfsvergunning. Middelste rondt volgende maand haar tweede masteropleiding af aan de Defensie Academie en is op zoek naar een bijpassende baan op haar niveau. Een heel spannende periode voor haar. En jongste verkast dus voor een aantal maanden naar de andere kant van de wereld. Een geheel nieuwe omgeving om haar heen die vol zit met kansen, op wat voor gebied dan ook. Misschien sluit ze wel een vriendschap voor het leven met één van haar nieuwe roommates. Ik ben beretrots op alle drie de meiden. Een afscheid tussen mensen kan mooi en zuiver zijn. Je kunt voelen dat het contact waardevol is zoals het is. In onze levens betekenden we iets voor elkaar en dit zal zo blijven. We zijn als gezin al gewend aan digitaal contact. Aan een groot tijdsverschil. Afscheid nemen maakt je bewust van toegenegen gevoelens en die worden bij een afscheid ook gedeeld. Heel warm en lief. We waren gewend dat ze honderdvijftig kilometer verderop woonde in dezelfde tijdzone, andere provincie. Nu wordt de afstand bijna zeven-tien-duizend kilometer en is haar tijd acht uur vooruit. Ze leeft in tegenovergestelde seizoenen en het is daar nu zeven graden kouder dan hier. De vliegtijd naar haar bestemming is gemiddeld vierentwintig uur. Gelukkig gaan mijn lief en ik de hele maand december naar Vietnam waar we alledrie onze meiden gaan ontvangen. Een weerzien van ons gezin rondom de Feestdagen. Ik tel de weken nu al af. Wat een rijkdom om ze straks alledrie weer samen in mijn armen te hebben. 

Summer dinner in our backyard!

BRUCE
‘It’s raining

But there ain’t a cloud in the sky

Must have been a tear from your eye

Everything will be okay’

- Bruce Springsteen

Niet normaal, zeiden we tegen elkaar toen we ons na afloop omdraaiden op het veld. Niet normaal goed die vent. Bruce Springsteen wordt in september vijfenzeventig jaar. Hij speelde net drie uur achter elkaar voor ons op een groot podium. Hij met z’n gitaar en z’n mondharmonica. Zonder opsmuk. Het zag er simpel uit en dat was het ook. Toen de grote videoschermen bij concerten gemeengoed werden, heeft hij die nog een tijd geweigerd. Hij vond dat zelfs al te gelikt, ze leidden maar af van wat hij op het podium deed. Maar inmiddels kan ook hij daar allang niet meer omheen natuurlijk - met zo’n immens groot publiek. Het is de enige concessie die hij doet. Zijn The E street band die hem begeleidt is trouwens ook grandioos. Voordat we in het park waren parkeerden we eerst de auto ergens buiten de stad Nijmegen. Lopend het Goffertpark in, controle van onze tickets en onze tassen. De tas niet groter dan een A4tje en niet dikker dan tien centimeter. Erin een flesje zonnebrand, een zomertrui, een zonnehoedje, een picknickkleed en we mochten vandaag vanwege de warmte als uitzondering een gevulde fles water met dop mee. In het park is een groot open veld. We legden ons kleed neer zoals heel veel andere concertgangers. We hadden zoveel zin in de show. Mijn lief ging twee porties friet halen. Dat nam veel tijd in beslag, dik een half uur later kwam hij pas terug. Er startte om zes uur een voorconcert van Benny Singer. Wij bleven lekker zitten, met ons frietje. Mijn lief haalde later nog hamburgers, weer een half uur onderweg geweest. Kijkend om me heen zag ik allerhande generaties. Oudere generaties dan wij, maar ook veel jongere generaties.  Gepensioneerden, onze generatie, maar ook dertigers en zelfs hun jonge kinderen. Veel gezinnen met volwassen kinderen. Ik vond dat heel leuk om te zien. Muziek verbindt. Zelf gaan wij ook zo nu en dan met onze meiden naar een groot concert. Dit megaconcert  buiten in een park was echter een nieuwe ervaring voor ons. Zestigduizend muziekliefhebbers bijeen in een groot park bracht een festival vibe met zich mee. Vorig jaar gingen we ook naar een concert in een bos, het Amsterdamse bos. Rowwen Hèze speelde voor zo'n duizend luisteraars. Een heel andere dynamiek dan dit megaconcert van Bruce Springsteen. Het Goffertpark was deze zaterdagmiddag en -avond omgetoverd tot een openluchttheater voor het concert. We startten die middag in de warme zon. Er kwamen steeds meer wolken. Toen Springsteen op het podium kwam begon het juist een beetje te spetteren. Ook een paar traantjes van dankbaarheid bij mij… Mensen toverden ineens regenponcho’s ergens vandaan. Wij hadden onze zonnepetten opgezet. Die hadden we sowieso bij ons en het was eigenlijk te warm voor een poncho (die thuis lagen). Niet veel later, nog steeds begin van de avond, was het weer droog. 

Bruce zong mijn lievelingslied ‘Waitin’on a sunny day’. Heerlijk genieten. Dansen! Springsteen is een live artiest van zeldzame klasse. Wat een stem! Zijn stem, waar fans voor vreesden na onlangs afgelaste shows in Marseille, Praag en Milaan, raakte snel warmgedraaid. Hij had zóveel interactie met ‘t publiek. Klappen en dansen maar hij zei ook diverse keren ‘Nijmegen’ waarvan mijn hart smolt. Ondanks de grote hoeveelheid bezoekers had je toch lekker ruimte om je heen. Ruimte om te dansen. Vlak bij ons werd een oudere man onwel, hij viel flauw. Er werd meteen een cirkel van ruimte om hem heen gemaakt. We hielden onze armen gekruist boven ons hoofd zodat zorgverleners konden zien dat ze nodig waren en ook waar ze nodig waren. Mooi gebaar. Springsteen zong gewoon door. Met een overhemd, giletje én een stropdas zag hij er trouwens keurig uit. Op de momenten waarop hij de trappen afdaalde richting het veld, gingen voor hem verzoekbordjes van liedjes de lucht in. Net als veel kinderen die op de schouders van hun ouders werden getild. Hij liet deze avond een jongetje van een jaar of acht mee zingen die een bord in zijn handen had dat hij spijbelde en er een boze leerkracht voor over had. Later gaf Springsteen z’n mondharmonica aan dat gelukkige kind. In het laatste uur van het concert, toen de zon al onder was, zong hij al zijn bekende hits en wat prachtig bewerkte covers zoals Nightshift van The Commodores en Twist and shout van de Beatles. Hij liet ons meezingen, zwaaien met armen en klappen. Wat een feest! Mooie, lange uitvoeringen van zijn overbekende liedjes. Ik vond de twee gospel liedjes die hij deze avond zong ook fantastisch. In zijn band zit een donkere vrouw die een geweldige stem heeft, echt super. Net zo genieten als van zijn Ierse liedjes. Het vermaak komt van hemzelf, de chemie met zijn band en de intense interactie met zijn publiek. Hij kreeg lovende kritieken als ‘Beste show op aarde’ en ‘Eén van de beste shows ooit’. Een megaconcert op kleine schaal. Deze ogenschijnlijke tegenstelling typeert een optreden van Bruce. Hij zong twee kleine, sentimentele liedjes waarbij zestigduizend man helemaal stil was. Indrukwekkend. Zo sloot hij trouwens ook af. Hij bedankt eerst elke bandlid met een handdruk. Ze verdwenen van het podium. De lichten op het podium gingen uit. Hij kwam alleen terug met een kruk en een gitaar. Eén lamp scheen op hem. En hij zong heel overtuigend een prachtig klein liedje. De rocker is ouder en milder geworden. Hij is opa geworden en heeft mensen om zich heen verloren waaronder zijn jeugdvriend aan kanker, nog niet zo heel lang geleden. Dat maken zijn nieuwere songteksten in mijn ogen nóg echter, en sentimenteler.