History is a gallery of pictures in which there are few originals and many copies.
- Alex de Tocqueville
Op de zaterdagochtend voor Pasen staat er in de buurt‘app dat handhaving in ons straatje geweest is. Twee buren hebben een waarschuwing gekregen onder de ruitenwisser van hun auto. Deze auto’s stonden gewoon voor hun deur geparkeerd. Naast de geasfalteerde weg. Niets aan de hand. Ons doodlopende straatje is geasfalteerd en afgebakend met twee rijen kasseien. Erlangs is een stukje niemandsland van zo’n twee meter tot aan onze voortuinen. De meesten van ons hebben dat stukje bestraat. Of grint gestrooid om de auto’s op te parkeren. Dat bestraten van onze opritten tot aan de geasfalteerde weg is nooit in overleg met de gemeente gegaan. Onlangs heeft een buurman bij de gemeente een verzoek ingediend om de grond te kopen. Volgens handhaving deze zaterdagochtend mogen we niet op ons grint parkeren. Dat is namelijk op het kadaster een groenstrook. We moeten dus óp de weg parkeren. Als we dat zouden doen in ons smalle straatje, kan er geen auto meer doorheen. Met alle gevolgen van dien. Op deze zaterdagochtend staan vrijwel alle buren op straat. Tumult. Iedereen is een beetje opgewonden. Wat gaat er gebeuren? Moet iedereen zijn oprit opbreken om terug te keren naar de oorspronkelijke staat van het kadaster? Krijgen we wekelijks parkeerboetes uitgedeeld? Parkeren we op de weg? Grote consternatie. Onze auto was niet beboet, omdat de dames van handhaving hadden aangenomen dat onze oprit - en grint onder de beukenboom - onze eigen grond was. Lucky us! De gemeente antwoordt op de vraag van de buurman dat de strook historische grond is en om die reden niet te koop is. De reep langs de weg blijft gemeentegrond. De kasseien en de tweehonderd jaar oude, monumentale beukenboom zijn dus historisch. In gedachten bedank ik de oude mevrouw Siemens, de vorige bewoonster van ons huis. Zij had ooit tegen de kap van onze boom gevochten in de rechtbank. Zij was oorspronkelijk een Maastrichtse juriste die samen met Max Moszcowicz senior gestudeerd had. Zij schreven elkaar tweewekelijks brieven toen ik twintig jaar geleden bij mevrouw Siemens op bezoek kwam. Zij was goed op de hoogte van de geschiedschrijving van ons straatje.
Vanaf 1810 werd er op bevel van de Franse keizer Napoleon Bonaparte gewerkt aan de steenweg van Parijs naar Amsterdam via Antwerpen, Breda en Utrecht. Zo’n Napoleonsweg is een verharde weg oorspronkelijk gepland door het Franse leger om snel militaire troepen en materieel te kunnen verplaatsen en dus meestal kaarsrecht is aangelegd. Dit in tegenstelling tot oudere in de loop van vele eeuwen 'natuurlijk' gevormde wegen die, vaak het drogere terrein volgend, slingerend in het landschap liggen. De Napoleonsweg van Parijs naar Amsterdam was in 1813 gereed. Deze werd onder meer door Spaanse krijgsgevangenen aangelegd. De weg werd met kasseien verhard in een tijd dat verharde wegen nog een zeldzaamheid waren. De Rijsbergse Weg - waar zo’n honderd jaar later ons huis aan gebouwd zou worden - is zo’n Napoleonsweg. De Napoleonswegen zijn vaak georiënteerd op kerktorens en zijn altijd beplant met zware eiken of beuken. Zo’n typische oude beuk staat dankzij mevrouw Siemens haar vechtlust nog voor onze deur. De andere beuken zijn helaas gesneuveld. Een zoom met de twee rijtjes kasseien voor de deur herinnert aan de Napoleonsweg. De eigenschappen van deze zogenaamde oude rijkswegen worden tegenwoordig veel sterker gewaardeerd. Onze twee-eeuwen-oude boom staat bijvoorbeeld op een lijst van bijzonder waardevolle bomen van de gemeente en wordt elk jaar gecontroleerd of hij nog gezond is. Geen verkoop van de historische grond voor onze deur dus… Ons buurtje was twee eeuwen geleden een concentratie van huizen, herbergen en boerderijen aan een belangrijk verkeerspunt. Een vijfsprong met de bijbehorende drukte. Het was een belangrijke pleisterplaats waar de paarden verzorgd, geroskamd, konden worden. De jongste Roskam, als laatste in een reeks herbergen, staat nog steeds parmantig aan het verkeerspunt, dat inmiddels een rotonde is. Het pand wordt op dit moment gerestaureerd. Nadat de Rijsbergseweg - zoals onze straat op het eerste koopcontract uit 1934 genoemd werd - in de jaren ’70 omgelegd werd, werd ons straatje doodlopend. Het kreeg de passende naam Roskam. Vernoemd naar de herberg de Oude Roskam dat destijds aan de Rijsbergse Weg lag. Verbinding met historie!
