Ondergesneeuwde taal

Wees als de zon in mededogen en compassie.
- Rumi

“We moesten het op school out acten” hoor ik haar zeggen. Of ze stelt me de vraag “Ik heb geen force, kun jij het tillen?” Ook hoor ik “Die juf heeft echt geen leuke personality!” als ze uit school komt. En daarna klagend “Voor die test moet ik drie chapters leren! Het is unfair!” Het Nederlands schiet haar niet te binnen. “Mam, we gaan op school koken voor elderly people” vind ik best schattig klinken uit haar mond. Schoolverhalen aan de eettafel gaan meestal in het Engels. Moppen ook. Mijn vriendin zei onlangs tegen Maren dat haar nichtje uit Australië hetzelfde accent heeft als Maren als ze Nederlands praat. Onze meiden pesten elkaar in het Engels. Ze kennen meer Engelse scheldwoorden dan Nederlandse. Zonder moeite switchen ze van de ene taal naar de andere. Het valt Mark en mij eigenlijk nauwelijks op. Het stotteren van onze jongste, haar zoeken naar woorden valt wél op. We voelen compassie. Als je zonder enige moeite in twee talen kunt communiceren ben je tweetalig. Ook al heb je de andere taal later in je leven aangeleerd. De definitie van tweetalig is trouwens moeilijk te bepalen. Het gaat in eerste instantie om een gevoel. Taal is een levend iets dat in onze verbeelding vastgelegd is en onze werkelijkheid bepaalt. Taal, emotie en identiteit zijn natuurlijk heel nauw met elkaar verbonden. Hoe zit het met tweetalige kinderen om een idee of een gevoel uit te drukken? Zij kunnen creatiever omgaan met taal. Bij Maren kunnen wonderlijke taalkundige uitvindingen optreden. Heel creatief. Heel grappig ook. Dat komt omdat ze dagelijks met meer dan één taal moet jongleren. Al jaren spreekt ze elke schooldag Engels en thuis Nederlands. Als een woord haar geest ontglipt, of er is zelfs geen andere manier om iets uit te drukken, kan ze uitreiken naar een oplossing uit een andere taal... Inden en Anthe kunnen de talen beter scheiden dan hun zusje. Spaans wordt door alle drie de meiden steeds minder gebruikt. Sowieso lag in México onze voorkeur bij Engels in plaats van Spaans. Ook al hebben we 5,5 jaar in een Spaanstalig land gewoond! Dus ook als er nu een Spaanstalig vriendinnetje thuis mee eet, kletsen we meestal in het Engels. In México waar de kinderen naar een Amerikaanse school gingen merkten wij bij de meiden dat Engels de overheersende taal werd. Dat is een heel normaal verschijnsel, want de kinderen hoorden die taal op de meeste plaatsen buiten ons gezin: op school, op sport, tijdens het spelen met vriendjes en vriendinnetjes. Hun moedertaal raakte daardoor wat ondergesneeuwd. Terwijl Mark en ik het belangrijk vonden dat ze ook hun moedertaal bleven beheersen. Thuis was dus de afspraak dat er Nederlands gesproken werd (behalve als we bezoek in huis hadden). Een andere afspraak had kunnen zijn dat de eerste zin telt. Als een zin in een bepaalde taal is, is het antwoord ook in diezelfde taal. Dat gebeurt nu niet bij ons.

Recente studies beweren dat tweetalige mensen een sterkere "meta-taalbewustzijn” hebben. Dit wordt gebruikt bij het oplossen van problemen in gebieden buiten de taal. Zoals wiskunde. Handig! Het leren van een nieuwe taal is als een oefening voor je hersenen: het stimuleert en verhoogt verbindingen in de hersenen. Dat mijn brein wat ouder en dus minder flexibel is merkte ik énorm met het aanleren van de Spaanse taal! Sommigen beweren dat het leren van talen hun leven en persoonlijkheid heeft beïnvloed. Dat ze meer open, creatief, zelfverzekerd en tolerant zijn in de nieuwe taal. Dat zou kunnen. Het is zéker waar dat talen mensen veranderen. Het is niet ongewoon om een andere kant van iemand te zien als deze een andere taal aan het spreken is. Reuze interessante materie. Hoe kiest het brein bijvoorbeeld één van de taal paden? Zoals in dromen? Wordt dit beïnvloed door het gemak, de context of zijn er bepaalde hersenkronkeltjes die het meest versterkt zijn na verloop van tijd? Hoe meer verbindingen in de hersenen, hoe meer mogelijkheden. Deze zogenaamde cognitieve flexibiliteit wordt geassocieerd met creativiteit. Tweetalige mensen zouden meer creatief zijn. Oók een leuke bijkomstigheid. Maren te zien jongleren met taal is sowieso leuk. Ook al voelen we compassie…bijna dagelijks liggen we allemaal in een deuk om een verspreking die ze doet.